II SA/Rz 951/13

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi K. B. jest postanowienie Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego (zwanego dalej WINB) z dnia [...] sierpnia 2013 r., nr [...] stwierdzające niedopuszczalność zażalenia, wniesionego przez K. B.

Decyzją z dnia [...] marca 2013 r., nr [...], Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego (zwany dalej PINB) nakazał I. K., S. S. i D. D. rozbiórkę nieużytkowanego budynku mieszkalnego, usytuowanego na działce o nr 173 położonej w P. z przystąpieniem do rozpoczęcia robót w terminie natychmiastowym i ich zakończeniem w terminie do dnia 31 maja 2013 r.

Następnie pismem z dnia 9 maja 2013 r. K. B. złożyła do PINB wniosek o wgląd w akta sprawy prowadzonej pod nr [...]. Wskazała, że jest siostrą zmarłego J. D. właściciela przedmiotowej nieruchomości i dlatego też jest potencjalnym spadkobiercą po byłym właścicielu nieruchomości.

W odpowiedzi na ten wniosek, PINB pismem z dnia 24 czerwca 2013 r., nr [...], poinformował K. B. o czynnościach podjętych w sprawie oraz o tym, że postępowanie administracyjne dotyczące budynku mieszkalnego na działce nr 173 w P. zostało zakończone prawomocną decyzją. Organ poinformował również K. B., że nie posiada przymiotu strony i dlatego nie brała udziału w zakończonym postępowaniu. W związku z powyższym odmówił jej udzielenia wglądu do akt zakończonego postępowania.

K. B. wniosła do WINB zażalenie na w/w pismo PINB. W jego treści domagała się przeprowadzenia oceny zachowania przez PINB terminów, skierowanie sprawy do ponownego rozpatrzenia i wskazanie przez WINB wskazówek merytorycznych, "uchylenie rozstrzygnięcia PINB z dnia [...] czerwca 2013 r., nie będącego decyzją" i wydanie rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie. Nadto żądała uzyskania statusu strony jak też wglądu w akta sprawy.

WINB postanowieniem z dnia [...] sierpnia 2013 r., nr [...] stwierdził, że zażalenie wniesione przez K. B. na pismo PINB z dnia 24 czerwca 2013 r. - jest niedopuszczalne. W uzasadnieniu wskazał, że w/w pismo jest jedynie pismem informującym o sposobie załatwienia sprawy. Pismo to nie spełnia wymogów, jakim powinno odpowiadać postanowienie, albowiem poza oznaczeniem organu wydającego, daty wydania i podpisu, nie zawiera oznaczenia strony, wskazania podstawy prawnej, rozstrzygnięcia i uzasadnienia oraz pouczenia o możliwości wniesienia zażalenia. WINB wyjaśnił, że pismo nie mające formy postanowienia jest postanowieniem, jeżeli pochodzi od organu administracji, skierowane jest na zewnątrz i w sposób władczy rozstrzyga o prawach lub obowiązkach prawnych osób w sprawie indywidualnej. Ponieważ w/w pismo takich cech nie posiada, dlatego też nie może ono stanowić postanowienia, a w konsekwencji wniesione zażalenie jest niedopuszczalne.

K. B. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie (dalej zwany WSA) skargę na postanowienie WINB żądając uchylenia tego aktu w całości i zasądzenia kosztów postępowania sądowego. Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła naruszenie art. 7, 10 § 1, 28, 145, 154 § 1, 156 § 1 k.p.a. oraz art. 66 i 67 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 246, poz. 1623 ze zm.). W uzasadnieniu skarżąca podniosła, że w niniejszym postępowaniu brały udział nieuprawnione osoby, dlatego decyzja wydana została niezgodnie z prawem. Organ winien ją dopuścić do udziału w postępowaniu w charakterze strony. S. S. zamieszkała w USA nie posiada żadnych praw podmiotowych do nieruchomości usytuowanej na działce nr 173, (jest ona byłą żoną zmarłego J. D.). Organ nie uwzględnił faktu, że D. D. nie jest jedynym następcą prawnym po zmarłym J. D., jest nim również G. D. Skarżąca podniosła, że mimo złożenia wniosku o dopuszczenie jej do sprawy jako strona, PINB odrzuca jej prawa do udziału w sprawie w tym charakterze, informując ją zwykłym pismem. Podała także, że jej interes prawny wynika z faktu, że jest potencjalnym spadkobiercą masy spadkowej, w skład której wchodzi przedmiotowa nieruchomość. Wydanie decyzji o rozbiórce w/w budynku godzi w jej interes prawny.

WINB w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny, zważył co następuje:

W pierwszej kolejności wypada podnieść, iż istota sądowej kontroli administracji publicznej sprowadza się do ustalenia czy w określonym przypadku, jej organy dopuściły się kwalifikowanych naruszeń prawa. Sąd administracyjny sprawuje swą kontrolę pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej – art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.). Natomiast zakres tej kontroli wyznacza przepis art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; zwana dalej p.p.s.a.). Stosownie to tej regulacji, Sąd rozstrzyga w granicach sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Według treści art. 28 k.p.a. stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Natomiast zgodnie z przepisem art. 73 § 1 k.p.a. w każdym stadium postępowania organ administracji publicznej obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy oraz sporządzanie z nich notatek i odpisów. Należy wyraźnie podkreślić, że w obecnym stanie prawnym prawo, o którym mowa przysługuje również po zakończeniu postępowania administracyjnego, czyli po wydaniu przez organ ostatecznej decyzji administracyjnej. Strona może żądać uwierzytelnienia sporządzonych przez siebie odpisów z akt sprawy lub wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony. Jednocześnie w myśl postanowień art. 74 § 2 k.p.a. odmowa umożliwienia stronie przeglądania akt sprawy, sporządzania z nich notatek i odpisów, uwierzytelnienia takich odpisów lub wydania uwierzytelnionych odpisów następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Nie może budzić wątpliwości, iż prawo domagania się wglądu w akta sprawy zostało zawężone wyłącznie do tego podmiotu, który ma przymiot strony w rozumieniu art. 28 k.p.a., a to oznacza, że organ rozpatrujący wniosek winien w pierwszej kolejności ustalić, czy wnioskodawca legitymuje się przymiotem strony.

Zdaniem WSA, regulacja art. 74 § 2 K.p.a. nie zwalnia organu od załatwienia sprawy (wniosku) w formie przewidzianej przepisami k.p.a. jeżeli wnioskodawca nie jest według niego stroną zakończonego postępowania administracyjnego. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym ukształtował się pogląd mówiący o tym, że przepis art. 74 § 2 k.p.a. ma zastosowanie także wówczas, gdy organ administracji odmawia wydania odpisu dokumentu z akt administracyjnych z tej przyczyny, że nie uznaje wnioskodawcy za stronę postępowania. Takie stanowisko potwierdza analiza wyroków: Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 czerwca 1999 r., sygn. IV SA 1374/98, LEX nr 47904, z dnia 11 maja 1999 r., IV SA 1023/98, LEX nr 47267, z dnia 5 września 2001 r., II SAB/Gd 127/00, Palestra 2002/9-10/202, a także wyroku WSA w Warszawie z dnia 19 sierpnia 2009 r. sygn. VIII SA/Wa 199/09, LEX nr 553632.

Mając na uwadze wyżej przytoczone regulacje oraz poglądy orzecznictwa sądów administracyjnych na temat ich wykładni należy stwierdzić, że WINB błędnie uznał, że PINB rozpoznając wniosek strony skarżącej przyjął formę czynności informującej. Organ pierwszej instancji stwierdzając, że K. B. nie posiada statusu strony zakończonego postępowania wydał postanowienie o odmowie udostępnienia jej do wglądu akt sprawy administracyjnej zakończonej decyzją o nakazie rozbiórki obiektu budowlanego. Z treści pisma PINB z dnia 24 czerwca 2013 r. wynika wyraźnie, że organ odmawia wnioskodawczyni wglądu w akta ponieważ nie była ona stroną zakończonego postępowania. Wyrażone zostało ono w zdaniu: Mając więc na względzie powyższe brak jest podstaw do udzielenia Pani zgody wglądu do akt sprawy. Ze względu na to władcze oświadczenie organu pierwszej instancji zaskarżone do WINB pismo jest w istocie postanowieniem, które nie odpowiada przepisom K.p.a. określającym wymogi formalne dla tego typu rozstrzygnięć organów administracji.

WINB stwierdzając niedopuszczalność wniesionego zażalenia na tej podstawie, że przedmiot zaskarżenia stanowi wyłącznie pismo o walorach informujących K. B. naruszył art. 134 k.p.a. Prawo do zaskarżenia odmowy wglądu do akt sprawy wynika dla strony skarżącej wprost z treści art. 74 § 2 K.p.a. Dlatego także ten przepis został naruszony, co w oczywisty sposób w tej sytuacji wpłynęło na wynik postępowania. Narusza przepisy postępowania także postanowienie PINB o odmowie udzielenia wglądu w akta sprawy, albowiem nie odpowiada ono wymogom formalnym stawianym postanowieniom wydawanym na podstawie art. 73 § 1 i 74 § 2 w związku z art. 124 § 1 i 2 K.p.a. Stwierdzone przez Sąd naruszenia przepisów postępowania uzasadniają w pełni uchylenie zaskarżonych postanowień na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.

Wydany w niniejszej sprawie wyrok nie oznacza, że Organy administracji obowiązane będą zapewnić skarżącej wgląd w akta sprawy. Po jego uprawomocnieniu się PINB będzie zobowiązany ponownie rozpatrzyć wniosek skarżącej strony o wgląd w akta sprawy przy uwzględnieniu wyrażonej przez Sąd oceny prawnej, o czym stanowi art. 153 p.p.s.a.

Z tych przyczyn orzeczono jak w sentencji wyroku na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. O kosztach postępowania sądowego postanowiono na podstawie art. 200 p.p.s.a.