II SA/Bk 796/12

Uzasadnienie

Skarga została wywiedziona na podstawie następujących okoliczności.

Decyzją z [...] listopada 1987 r. nr [...] Geodeta Miejski w B., zatwierdził projekt podziału nieruchomości położonych w B. przy ul. R., oznaczonych w ewidencji gruntów w obrębie nr 13 na ark. nr 10 jako działki o numerach: 606 o pow. 1219 m2, 607 o pow. 1088 m2, 608 o pow. 1237 m2, 609 o pow. 1276 m2, na działki o numerach: 606/1 o pow. 37 m2, 606/2 o pow. 73 m2, 606/3 o pow. 1109 m2, 607/1 o pow. 38 m2, 607/2 o pow. 249 m2, 607/3 o pow. 801 m2, 608/1 o pow. 45 m2, 608/2 o pow. 273 m2, 608/3 o pow. 283 m2, 608/4 o pow. 636 m2, 609/1 o pow. 66 m2, 609/2 o pow. 210 m2, 609/3 o pow. 859 m2, 609/4 o pow. 111 m2 oraz 609/5 o pow.30 m2.

Na wniosek M. G., działającego w sprawie we własnym imieniu oraz jako pełnomocnik M., J. i J. S., J., S. i T. G., J. i D. S., K. M., zostało wszczęte postępowanie w przedmiocie stwierdzenia nieważności ww. decyzji. W uzasadnieniu wniosku zarzucono rażące naruszenie art. 10 ust. 3 i 5 oraz art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. W ocenie wnioskodawcy rozstrzygnięcie w decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości kwestii odszkodowania za grunty wydzielone pod ulice stanowi rażące naruszenie art. 48 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. We wniosku podniesiono również, że nie została przeprowadzona rozprawa odszkodowawcza. Nadto podano, że rażącym naruszeniem prawa jest wydanie decyzji pod warunkiem ustanowienia służebności.

Decyzją z [...] marca 2012 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B., na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 kpa, stwierdziło nieważności ww. decyzji w części zapisu uzależniającego dokonanie podziału od ustanowienia służebności przejścia i przejazdu oraz w zakresie w jakim decyzja ta stwierdza, iż grunty wydzielone pod budowę ulic z dniem, w którym decyzja stanie się ostateczna przejdą na własność Państwa, tj. w pkt 2 decyzji oraz odmówiło stwierdzenia nieważności tej decyzji w zakresie w jakim orzeka o podziale nieruchomości oraz w zakresie w jakim orzeka o odszkodowaniu za grunty wydzielone pod budowę ulic, tj. w pkt 3 i 4. Kolegium uznało, że ww. decyzja w części w jakiej określa jako warunek dopuszczalności podziału od ustanowienia służebności przejścia i przejazdu na działkach nr: 609/2, 609/4 i 608/4 oraz rozstrzyga o przejściu na własność Skarbu Państwa działek wydzielonych pod budowę ulic (działek nr: 606/1, 607/1608/1, 608/3, 609/1 i 609/3), została wydana bez podstawy prawnej. Kolegium zwróciło uwagę, że żaden przepis obowiązujący w dniu wydania decyzji o podziale (tj. w dniu [...] listopada 1987 r.) nie przewidywał możliwości uzależnienia podziału nieruchomości od ustanowienia służebności przejścia i przejazdu. Z kolei, powołując się na poglądy wyrażane w orzecznictwie sądowoadministracyjnym oraz w doktrynie, Kolegium podniosło, iż grunty wydzielone pod ulice przechodzą na własność Skarbu Państwa z mocy prawa, bez potrzeby wydawania w tym zakresie decyzji. Jednocześnie Kolegium oceniło, że w pozostałym zakresie ww. decyzja nie jest dotknięta żadną z wad określonych w art. 156 § 1 kpa.

W szczególności, zdaniem Kolegium, nie stanowi rażącego naruszenia prawa ustalenie w ww. decyzji wysokości odszkodowania za grunty wydzielone pod budowę ulic, które przeszły z mocy prawa na rzecz Skarbu Państwa. Kolegium przyznało, że rozstrzygnięcie kwestii odszkodowania w decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości, przed uzyskaniem przez nią waloru ostateczności, czy prawomocności, stanowi naruszenie prawa, ale uznało, iż nie jest to naruszenie rażące. Powołując się na pogląd ukształtowany w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Kolegium stwierdziło, iż o rażącym naruszeniu prawa decydują łącznie trzy przesłanki: oczywistość naruszenia prawa, charakter przepisu, który został naruszony oraz racje ekonomiczne lub gospodarcze skutki, które wywołuje decyzja. Z kolei skutki, które wywołuje decyzja uznana za rażąco naruszająca prawo, to skutki niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia wymagań praworządności - gospodarcze lub społeczne skutki naruszenia, których wystąpienie powoduje, że nie jest możliwe zaakceptowanie decyzji, jako aktu wydanego przez organy praworządnego państwa. W ocenie Kolegium, rozstrzygnięcie kwestii odszkodowawczej w decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości nie wywołuje zaś skutków niemożliwych do zaakceptowania z punktu widzenia wymagań praworządności.

Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy złożył M. G. i podniósł, że o nieważności ww. decyzji, w części w jakiej ustala odszkodowanie, przesądza nieprzeprowadzenie rozprawy odszkodowawczej, jak tego wymagał art. 51 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. W jego ocenie, niezachowanie się zgodnie z dyspozycją art. 51 ww. ustawy jest rażącym naruszeniem prawa, gdyż pozostaje w oczywistej sprzeczności z tym przepisem. Wnioskujący przytoczył pogląd wyrażony w wyroku NSA z 9 lutego 2005 r., sygn. akt I OSK 1134/04, że nieprzeprowadzenie rozprawy stanowi oczywiste naruszenie prawa, gdyż stoi w oczywistej sprzeczności z art. 51 ww. Wskazał, że celem przeprowadzenia rozprawy przed wydaniem decyzji odszkodowawczej było zapoznanie się stron postępowania z zasadami ustalenia kwoty tegoż odszkodowania w oparciu o obowiązujące wówczas przepisy, zaś wobec braku rozprawy strona nie posiadała możliwości ustosunkowania się do kwoty odszkodowania, co naruszało racje ekonomiczne strony oraz mogło wywołać negatywne skutki gospodarcze w odniesieniu do majątku wywłaszczonego, w wypadku ustalenia nieprawidłowej kwoty odszkodowania. W ocenie wnioskodawcy, wykładnia przepisu art. 89 § 1 kpa prowadzi do wniosku, że obowiązek przeprowadzenia rozprawy ma charakter materialny, a nie proceduralny, choć realizacja tego obowiązku następuje w trybie określonym przez przepisy postępowania administracyjnego dotyczące rozprawy. Zdaniem wnioskodawcy, Geodeta Miejski, który podpisał decyzję nie był upoważniony do prowadzenia postępowania odszkodowawczego, co stanowi naruszenie art. 156 § 1 pkt 1 kpa. Podniósł również, że w zaskarżonej decyzji pominięto J. i D. S. oraz K. M., których również reprezentuje.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B., decyzją z [...] sierpnia 2012 r. nr [...], utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję i podało, że w dacie wydania kwestionowanej decyzji kwestie podziału nieruchomości, regulowała ustawa z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. nr 22, poz. 99). Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy, podział nieruchomości mógł nastąpić, jeżeli był zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Z kolei art. 12 ust. 2 ustawy określał przypadki, w których można było dokonać podziału nieruchomości niezależnie od właściciela, również w przypadku wywłaszczenia nieruchomości przejście prawa własności nieruchomości na rzecz Państwa następowało z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu stawała się ostateczna (art. 69 ust. 1 ustawy). Skoro więc, w przypadku wywłaszczenia nieruchomości, przepis prawa co do zasady obligował organ do ustalenia odszkodowania w decyzji o wywłaszczeniu, a więc jeszcze przed przejściem prawa własności na rzecz Państwa, to należy uznać, że również ustalenie odszkodowania za grunt wydzielony pod drogę z nieruchomości objętej podziałem, mogło nastąpić w decyzji zatwierdzającej podział tej nieruchomości. Tym bardziej ustalenia wysokości odszkodowania w decyzji o podziale nie można uznać za oczywiste naruszenie konkretnego przepisu prawa, co jak wyżej wskazano jest konieczną przesłanką (chociaż niewystarczającą) rażącego naruszenia prawa. W ocenie Kolegium, stwierdzenia nieważności nie uzasadniają również zarzuty podniesione we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Stosownie do regulacji art. 12 ust. 5 zdanie 1 ustawy, grunty wydzielone pod budowę ulic z nieruchomości objętej na wniosek właściciela podziałem przechodzą na własność Państwa z dniem, w którym decyzja lub orzeczenie o podziale stały się ostateczne lub prawomocne, za odszkodowaniem ustalonym według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości, pomniejszonym o należność z tytułu wyłączenia gruntów z produkcji rolnej i leśnej. Z kolei art. 51 ust. 1 ustawy stanowił, że o wywłaszczeniu i odszkodowaniu, nadaniu nieruchomości zamiennej oraz o zwrocie nieruchomości orzeka terenowy organ administracji państwowej po przeprowadzeniu rozprawy. Wykładnia przytoczonych przepisów prowadzi zatem do wniosku, że wydanie decyzji o ustaleniu odszkodowania za grunty wydzielone pod budowę ulic z nieruchomości objętej podziałem, które przechodzą na własność, winno być poprzedzone przeprowadzeniem rozprawy administracyjnej. Z akt sprawy nie wynika, że przed wydaniem decyzji ustalającej m. in. wysokość odszkodowania za grunty wydzielone pod budowę ulic, została przeprowadzona rozprawa administracyjna. Nie ulega zatem wątpliwości, że rozstrzygając o wysokości odszkodowania, Geodeta Miejski w B. naruszył prawo. Jak już jednak wcześniej wskazano, nawet oczywistość naruszenia prawa nie jest warunkiem wystarczającym do uznania, że to naruszenie ma charakter rażący, a tym samym stanowi podstawę do stwierdzenia nieważności decyzji. W ocenie Kolegium, brak jest podstaw do uznania, że ustalenie ww. decyzją odszkodowania za grunty wydzielone pod budowę ulic, bez uprzedniego przeprowadzenia rozprawy administracyjnej naruszało racje ekonomiczne stron poprzez ustalenie nieprawidłowej kwoty tego odszkodowania. Sam skarżący we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy nie wskazuje, że odszkodowanie powinno zostać ustalone w innej wysokości, niż wynikająca z ww. decyzji. Wyraża jedynie przypuszczenie, że nieprzeprowadzenie rozprawy mogło wywołać taki skutek. Za chybiony należy też uznać zarzut skarżącego, że ww. decyzja została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości. Art. 138 ust. 1, obowiązującej w dniu wydania ww. decyzji, ustawy z dnia 20 lipca 1983 r. o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego (Dz. U. nr 41, poz. 185 ze zm.), stanowił, że w sprawach indywidualnych, należących do właściwości terenowych organów administracji państwowej, rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych - decyzje wydają terenowe organy administracji państwowej o właściwości szczególnej, a w przypadkach określonych w art. 137 ust. 3 (w miastach liczących do 50 tyś. mieszkańców oraz w gminach) - organy wymienione w tym przepisie. Z kolei, stosownie do regulacji art. 137 ust. 1 pkt 2 tej ustawy, terenowymi organami administracji państwowej o właściwości szczególnej, w miastach, gminach i dzielnicach, z zastrzeżeniem ust. 3, są - kierownicy wydziałów urzędów miejskich, gmin i dzielnicowych. Z Regulaminu organizacyjnego Urzędu Miejskiego w B., stanowiącego załącznik do zarządzenia nr [...] Prezydenta Miasta B. z dnia [...] stycznia 1985 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Urzędu Miejskiego w B. wynika, że Geodeta Miejski kieruje Wydziałem Geodezji i Gospodarki Gruntami, do którego należy prowadzenie spraw dotyczących geodezji, kartografii i gospodarki gruntami, a w szczególności: załatwianie spraw z zakresu rozgraniczeń i podziału nieruchomości prowadzenie spraw związanych z wywłaszczeniem i przejmowaniem na rzecz Skarbu Państwa gruntów (nieruchomości) oraz wykonywania prawa pierwokupu i wykupu. Oznacza to, że wbrew twierdzeniom skarżącego, w dacie wydania ww. decyzji, Geodeta Miejski w B. był terenowym organem administracji państwowej o właściwości szczególnej, do którego należało wydawanie decyzji w przedmiocie zatwierdzania podziału nieruchomości, jak również ustalania odszkodowania za grunty wydzielone pod budowę ulic z nieruchomości objętej podziałem. Trafnie natomiast podnosi skarżący, że w zaskarżonej decyzji Kolegium wskazało go jako pełnomocnika jedynie trzech osób: M. S., J. S. i J. S., chociaż występuje również w imieniu J. i D. S. oraz K. M. Wskazane uchybienie nie stanowi jednak wady, która mogłaby skutkować uchylenie zaskarżonej decyzji. Z zawiadomienia z dnia 25 stycznia 2012 r. wynika, że postępowanie w sprawie toczyło się na wniosek: M. S., J. S., J. S., J. G., T. G., S. G., J. S., D. S. i K. M. oraz skarżącego, który jest jednocześnie pełnomocnikiem tych osób. Rozpatrując sprawę Kolegium wzięło pod uwagę okoliczności (zarzuty) podnoszone przez wszystkich wnioskodawców; były one zresztą identyczne. Doręczenie zaskarżonej decyzji skarżącemu wywołało zaś skutek w postaci doręczenia jej wszystkim osobom, w imieniu których on występuje. W tej sytuacji wskazane uchybienie nie może być uznane za mające istotny wpływ na wynika sprawy, a w konsekwencji skutkujące uchylenie zaskarżonej decyzji.

Skargę od tej decyzji do sądu administracyjnego wnieśli M. S., J. S., J. S. i zarzucili naruszenie:

- przepisu art. 156 § 1 pkt 2 kpa, poprzez wadliwe przyjęcie i stwierdzenie, że nie stanowi rażącego naruszenia prawa ustalenie w kwestionowanej wysokości odszkodowania za grunty wydzielone pod budowę ulic, które przeszły z mocy prawa na rzecz Skarbu Państwa, przed uzyskaniem przez nią waloru ostateczności czy prawomocności,

- art. 51 ust. 1 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, poprzez przedwczesne ustalenie odszkodowania za grunty wydzielone pod budowę ulic bez obligatoryjnego przeprowadzenia rozprawy przez organ administracji państwowej,

- art. 65 ust. 1 w zw. z art. 51 ust. 1 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, poprzez naruszenie słusznego interesu skarżących polegającego na zaniechaniu przeprowadzenia rozprawy i uniemożliwienie przyznania skarżącym nieruchomości zamiennej tytułem odszkodowania,

- art. 7, 9, 10, 77 § 1, 80 kpa, poprzez błędne twierdzenie, że w sprawie nie można dopatrzeć się oczywistości naruszenia prawa z uwagi na charakter przepisu art. 51 ust. 1 ww. ustawy jak również na skutki gospodarcze nienaruszające interesów skarżących,

- art. 89 § 1 kpa w zw. z art. 12 ust. 3 i 5 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, poprzez ich wadliwą wykładnię polegającą na bezpodstawnym uznaniu, iż nie przeprowadzenie rozprawy administracyjnej nie stanowi rażącego naruszenia prawa.

Wskazując na powyższe naruszenia skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez jej uchylenie w całości i przekazanie sprawy Samorządowemu Kolegium Odwoławczemu do ponownego merytorycznego rozpoznania w celu stwierdzenia nieważności decyzji z dnia [...] listopada 1987 r. nr [...] w części zapisu dotyczącego orzeczenia odszkodowaniu za grunty wydzielone pod budowę ulic tj. w pkt 3 i pkt 4 oraz zasądzenie od organu administracyjnego na rzecz skarżących kosztów postępowania. W uzasadnieniu skargi podali, że wykładnia przepisu art. 51 ust. 1 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości dokonana przez SKO jest nieuprawniona i pozostaje w jaskrawej sprzeczności z art. 9 i 7 kpa albowiem narusza słuszny interes skarżących. W sprawie dotyczącej decyzji z dnia 16 listopada 1987 r. organ administracji nawet nie zaproponował skarżącym nieruchomości zamiennej ani też nie wskazał zamiennie wysokości odszkodowania uznając arbitralnie, iż jego decyzja jest obiektywnie sprawiedliwa. Takie działanie organu w istocie godzi w zasadę wyrażoną w art. 1 Konstytucji w zbiegu z art. 9 k.p.a. albowiem nie ma nic wspólnego z dobrem skarżących jako obywateli Rzeczypospolitej. Istotą sprawy jest to, że zgodnie z art. 51 ust. 1, o wywłaszczeniu i odszkodowaniu, nadaniu nieruchomości zamiennej oraz o zwrocie nieruchomości orzeka terenowy organ administracji państwowej po przeprowadzeniu rozprawy. Nie jest to więc pusty zapis jak tego pragnie Kolegium oceniając charakter przepisu i wskazując, iż nie posiada on merytorycznej treści. Z taką wykładnią nie można się zgodzić, mianowicie Kolegium w sprawie dopuszcza możliwość naruszania przez organa administracji art. 89 kpa. Przepis art. 51 ust. 1 w zw. z art. 12 ust. 5 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości nakłada obowiązek przeprowadzenia rozprawy. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem NSA wprowadzenie w przepisie szczególnym obowiązku przeprowadzenia rozprawy pozbawia organ administracji publicznej swobody oceny co do wyboru formy postępowania wyjaśniającego. Wydanie decyzji przez organ administracji państwowej bez przeprowadzenia rozprawy w sytuacji, gdy wymaga tego wyraźny przepis ustawy, stanowi naruszenie przepisów postępowania administracyjnego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy i powoduje uchylenie decyzji.

Organ w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie i podtrzymał swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył co następuje.

Zarzuty i argumenty skargi nie podważają legalności zaskarżonej decyzji, dlatego też skarga podlega oddaleniu.

Zaskarżoną decyzją Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. prawidłowo oceniło legalność decyzji Geodety Miejskiego w B. z dnia [...] listopada 1987 r. Kolegium stwierdziło nieważność tej decyzji w części zapisu uzależniającego dokonanie podziału działek od ustanowienia służebności przejścia i przejazdu oraz w zakresie, w jakim decyzja ta stwierdza, iż grunty wydzielone pod budowę ulic przejdą na własność Państwa z dniem, w którym decyzja stanie się ostateczna (pkt 2 decyzji). Samorządowe Kolegium Odwoławcze odmówiło stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji z dnia [...] listopada 1987 r., w zakresie w jakim decyzja ta orzeka o podziale nieruchomości oraz w zakresie w jakim orzeka o odszkodowaniu za grunty wydzielone pod budowę ulic (pkt 3 i 4 decyzji Geodety Miejskiego).

Dodać należy, iż w toku ponownego rozpoznania sprawy przez SKO w B. wyjaśniono w sposób nie budzący wątpliwości, że decyzja z [...] listopada 1987 r. została wydana przez właściwy organ – geodetę miejskiego, który w dacie wydania tej decyzji był terenowym organem administracji państwowej o właściwości szczególnej, do którego należało wydawanie decyzji w przedmiocie zatwierdzenia podziału nieruchomości, jak również ustalanie odszkodowania za grunty wydzielone pod budowę ulic z nieruchomości objętych podziałem.

W uzasadnieniu swojej decyzji Samorządowe Kolegium Odwoławcze przyznaje, że kwestia odszkodowania za przejęte na rzecz Państwa nieruchomości pod budowę ulic powinna być ustalana w odrębnym postępowaniu, po uprawomocnieniu się decyzji o zatwierdzeniu projektu podziału nieruchomości. Przyznaje również, iż pomimo wymogu, wynikającego z art. 51 ust. 1 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, aby rozstrzygnięcie organu o wywłaszczeniu i odszkodowaniu za wywłaszczoną nieruchomość zapadło po przeprowadzeniu rozprawy administracyjnej w postępowaniu zakończonym wydaniem decyzji z [...] listopada 1987 r. rozprawa nie została przeprowadzona.

Spór pomiędzy Samorządowym Kolegium Odwoławczym a skarżącymi polega na ocenie stopnia naruszenia prawa spowodowanego w/w uchybieniami. Organ odwoławczy stwierdza, że ustalenia wysokości odszkodowania w decyzji o podziale nie można uznać za oczywiste naruszenie konkretnego przepisu prawa. Natomiast naruszony został przepis o obowiązku przeprowadzenia rozprawy, ale nawet oczywistość naruszenia prawa w tym przypadku nie jest warunkiem wystarczającym do uznania, że to naruszenie ma charakter rażący, a tym samym stanowi podstawę do stwierdzenia nieważności decyzji. Zdaniem skarżących przedwczesne ustalenie odszkodowania za grunty wydzielone pod budowę ulic, bez obligatoryjnego przeprowadzenia rozprawy przez organ administracji państwowej stanowi rażące naruszenie prawa i uzasadnia stwierdzenie nieważności decyzji z [...] listopada 1987 r. w całości.

W sporze tym rację należy przyznać organowi odwoławczemu, albowiem uchybienia popełnione przez organ prowadzący postępowanie o podział nieruchomości stanowią naruszenia prawa, w tym przepisów postępowania, dające podstawę do uchylenia decyzji w toku postępowania odwoławczego nie mogą natomiast stanowić podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej, albowiem nie stanowią rażącego naruszenia prawa.

Na tle wykładni pojęcia "rażące naruszenie prawa" w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 Kpa prezentowane są dwa nurty zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie sądowym. Według pierwszego, które prezentuje J. Borkowski, rażące naruszenie prawa następuje wtedy, gdy istnieje przepis prawny dający podstawę do wydania decyzji administracyjnej, a rozstrzygnięcie zawarte w decyzji, dotyczące prawa lub obowiązków stron postępowania, zostało ukształtowane sprzecznie z przesłankami wprost określonymi w tym przepisie prawnym (J. Borkowski: Glosa do wyroku NSA z 19 listopada 1992 r., I SA/Kr 914/92, Przegląd Sądowy 1994, nr 7-8). Drugie stanowisko reprezentują ci, którzy uważają, że przy pojęciu rażącego naruszenia prawa należy brać pod uwagę jego skutki. Rażące naruszenie prawa to takie, które wywołuje skutki niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia praworządności (A. Zieliński: O "rażącym" naruszeniu prawa w rozumieniu art. 156 Kpa, Państwo i Prawo 1986, z. 2). W orzecznictwie zaczyna dominować stanowisko kompromisowe, łączące oba nurty poglądów. Przykładem może być wyrok Sądu Najwyższego z 17 marca 2012 r. (III UK 77/11): Decyzja administracyjna może zostać uznana za wydaną "z rażącym naruszeniem prawa", o którym mowa w art. 156 § 1 pkt 2 Kpa, tylko wówczas, gdy w odniesieniu do niej spełnią się kumulatywnie następujące przesłanki: oczywistość naruszenia prawa polegająca na widocznej sprzeczności pomiędzy treścią rozstrzygnięcia, a przepisem prawa stanowiącym jego podstawę prawną; przepis który został naruszony, nie wymaga przy jego stosowaniu wykładni prawa; skutki które wywołuje decyzja, są nie do pogodzenia w wymaganiami praworządności, które należy chronić nawet kosztem obalenia tej decyzji (Lex nr 1213420).

Mając na uwadze przesłanki wymagane do uznania naruszenia prawa za "rażące" naruszenie określone w w/w wyroku SN, nie można w żaden sposób uznać zarzutów skargi za zasadne. Trzeba jeszcze podkreśli, że chociaż zgodnie z przepisem art. 10 ust. 5 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, grunty wydzielone pod budowę ulic z nieruchomości objętej, na wniosek właściciela podziałem, przechodzą na własność gminy z dniem, w którym decyzja o podziale stała się ostateczna, za odszkodowaniem ustalonym według zasad obowiązujących przy wywłaszczeniu nieruchomości, to zachodzą istotne różnice pomiędzy instytucją wywłaszczenia a przejęciem gruntów na własność gminy w trybie art. 10 ust. 5 ustawy. Wywłaszczenie nieruchomości następuje wbrew woli właściciela, podział nieruchomości w trybie art. 10 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości następuje wyłącznie na wniosek właściciela (właścicieli, użytkowników wieczystych) i głównie w jego interesie, aby teren przeznaczony pod zabudowę podzielić na działki budowlane. Stąd ze względu na odmienności obu instytucji odesłanie do ustalenia odszkodowania według zasad obowiązujących przy wywłaszczeniu nieruchomości nie oznacza konieczności ścisłego zastosowania wszystkich rozwiązań proceduralnych, ale jedynie zachowanie rozwiązań o charakterze zasadniczym.

Odnosząc powyższe uwagi do podstawowych zarzutów skargi stwierdzić należy, co następuje:

Gdy chodzi o zarzut przedwczesnego ustalenia odszkodowania za przejmowane nieruchomości w decyzji o zatwierdzeniu podziału, trzeba stwierdzić, że przepis art. 56 ust. 1 pkt 4 ustawy kwestię ustalenia odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość uznał za jeden z elementów decyzji wywłaszczeniowej. A zatem nie można dopatrzeć się niezgodności z zasadą obowiązującą przy wywłaszczeniu nieruchomości. W opracowaniu "Podział i rozgraniczenie nieruchomości" (przygotowanym przez sędziego NSA Eugeniusza Mzyka, W-wa – Zielona Góra 1994) powołane zostały niepublikowane wyroki NSA (z 10 lipca 1992 r., I SA 647/92 i z 10 lutego 1993 r. I SA 893/92) w których Sąd wyraża pogląd, że redakcja art. 10 ust. 5 ustawy wskazuje na to, iż rozstrzygnięcie o podziale nieruchomości i odszkodowanie za grunt wydzielony pod budowę ulicy może być zawarte w jednej decyzji, jak również sprawy te mogą być załatwione w dwóch odrębnych decyzjach. Autor powołanego opracowania uznaje, że poglądy te mogą być dyskusyjne. Przy dyskusyjności zagadnienia prawnego i rozbieżności w orzecznictwie w takiej kwestii wybór jednego z możliwych rozwiązań nie może być uznany za rażące naruszenie prawa. Stanowisko takie wyraża teza wyroku NSA w Warszawie z dnia 27 marca 2012 r. (II OSK 2449/10), że spór co do wykładni przepisu prawa materialnego nie może stanowić przesłanki do uznania, że decyzja ostateczna została wydana z rażącym naruszeniem prawa i stwierdzenia nieważności tej decyzji na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 Kpa (Lex nr 1219108).

Jak podkreślił NSA w wyroku z dnia 2 marca 1983 r. (SA/Kr 1179/82), wydanie decyzji przez organ administracji państwowej bez przeprowadzenia rozprawy w sytuacji, gdy wymaga tego wyraźny przepis ustawy, stanowi naruszenie przepisów postępowania administracyjnego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy i powoduje uchylenie decyzji przez NSA (OSPiKA 1984, nr 7-8, poz. 140). Uchybienie to może być zatem podstawą wzruszenia zaskarżonej decyzji w toku postępowania odwoławczego. Nie może być natomiast – w ocenie składu orzekającego w niniejszej sprawie – zakwalifikowane jako rażące naruszenie prawa. Decyzja Geodety Miejskiego w B. o zatwierdzeniu podziału nieruchomości nie jest klasyczną decyzją wywłaszczeniową, została wydana na wniosek zainteresowanych właścicieli, zgodnie z wnioskiem i obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Nie można uznać, iż pominięcie przeprowadzenia rozprawy spowodowało takie skutki, które są nie do pogodzenia z wymaganiami praworządności. Wnioskodawcy otrzymali odszkodowanie w wysokości obliczonej w oparciu o stawki ustalone uchwałą nr [...] Wojewódzkiej Rady Narodowej w B. z dnia [...] grudnia 1995 r. Co istotne, żadne z wnioskodawców nie wniósł odwołania od wydanej decyzji podziałowej, ustalającej jednocześnie odszkodowanie. Pominięcie przeprowadzenia rozprawy uznać należy zatem za formalne naruszenie prawa, które to naruszenie nie wywołało negatywnych skutków dla stron postępowania. Dywagacje na temat pozbawienia możliwości ubiegania się o uzyskanie działek zamiennych o powierzchni kilkudziesięciu metrów kwadratowych, przejętych pod budowę ulic, nie podważają wyrażonej oceny Sądu.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd skargę oddalił, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm.)