VI SA/Wa 641/12

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] stycznia 2012 r. Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia (dalej Prezes NFZ), działając w oparciu o art. 102 ust. 5 pkt 24 w związku z art. 109 ust. 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ( Dz. U. z 2008 r. , Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.- dalej jako ustawa o świadczeniach) oraz art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. po rozpatrzeniu odwołania W. L. (skarżący) od decyzji Dyrektora [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia [...] listopada 2011 r., w sprawie uznania, iż W. L. (skarżący) jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu prowadzenia działalności od dnia [...] stycznia 1999 r. do nadal, uchylił w całości zaskarżoną decyzję i stwierdził, że W. L. jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od dnia [...] stycznia 1999 r. do dnia [...] października 2011 r.

Do powyższych rozstrzygnięć doszło w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. - Inspektorat w K. pismem z dnia [...] września 2011 r. zwrócił się do [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z wnioskiem o wydanie decyzji w sprawie objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym W. L. z tytułu wykonywania działalności pozarolniczej.

Dyrektor [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia po analizie przedstawionych dokumentów, decyzją z dnia [...] listopada 2011 r. uznał, że skarżący jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu prowadzenia działalności od dnia [...] stycznia 1999 r. do nadal.

Powyższe okoliczności organ ustalił na podstawie wpisów w ewidencji działalności gospodarczej Urzędu Miasta K., gdzie skarżący figurował jako osoba prowadząca działalność gospodarczą od dnia [...] czerwca 1992 r. do [...] sierpnia 1996 r. i od [...] czerwca 1999 r. do dnia dzisiejszego. W Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych skarżący zgłosił się do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego w okresie od [...] stycznia 1999 r. do [...] grudnia 2001 r.

Jako podstawę prawną organ wskazał przepisy;

- art. 8 pkt 1 lit. c i art. 11 ust. 1 w związku z art. 1a pkt 1 ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, obowiązującej do dnia 31 marca 2003 r. (Dz. U. Nr 28, poz. 153, z późn. zm.),

- art. 9 ust. 1 pkt 1 lit. c i art. 12 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia, obowiązującej do dnia 30 września 2004 r. (Dz. U. Nr 45, poz. 391, z późn. zm.),

- art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c , art. 65 pkt 1 , art. 69 ust. 1 w związku z art. 107 ust. 5 pkt 16 i art. 109 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ( Dz. U. Nr 210, poz. 2135 z późn. zm.)

- art. 8 , art. 18 i art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej ( Dz.U. Nr 41 , poz. 324, z późn, zm.)

- art. 2 ust. 1 , art. 7 ust. 1, w związku z art. 88d ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178, z późn. zm.),

- art. 2 , art. 14 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej ( Dz.U.Nr 173, poz. 1807 z późn. zm.) w związku z art. 7 ust. 1 i art. 7d ustawy Prawo działalności gospodarczej ,

- art. 13 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 z późn. zm.).

Od powyższej decyzji skarżący wniósł odwołanie, w którym zarzucił, że z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej nie jest objęty ubezpieczeniem i nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu ponieważ jest objęty tym ubezpieczeniem z tytułu stosunku pracy. Wskazał, że nie rozumie dlaczego nakłada się na obywatela podwójny obowiązek ubezpieczenia i płacenia składek jednego ubezpieczenia zdrowotnego.

Rozpatrując odwołanie Prezes NFZ wskazał, że w okresie objętym decyzją I instancji miały zastosowanie przepisy trzech kolejnych ustaw, powołanych przez organ I instancji zgodnie z którymi co do zasady "obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi" a także art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o świadczeniach, w brzmieniu obowiązującym od dnia 20 września 2008 r., zgodnie z którym "obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej".

Następnie Prezes NFZ wyjaśnił, że powołane przez organ I instacji przepisy stanowią, że obowiązkowi podlegają osoby prowadzące działalność gospodarczą od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, natomiast w brzmieniu obowiązującym od dnia 20 września 2008 r., obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby prowadzące działalność gospodarczą od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.). Ponadto w myśl art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za osobę prowadzącą działalność gospodarczą uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Zatem czas objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego tych osób, a więc także ubezpieczeniem zdrowotnym, jest tożsamy z czasem prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o przepisy o działalności gospodarczej lub inne przepisy szczególne. Natomiast podjęcie działalności gospodarczej przez skarżącego, zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178,z późn. zm.), mogło nastąpić po uzyskaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.

Dokonując ponownie analizy materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Prezes NFZ ustalił, że w organach ewidencyjnych skarżący figuruje jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność do chwili obecnej. Skarżący działalność pozarolniczą prowadził na podstawie kolejno dokonywanych wpisów: od [...] czerwca 1992 r. do [...] grudnia 1996 r. wpis nr [...], od [...] grudnia 1996 r. do [...] sierpnia 1999 r. wpis nr [...], od [...] czerwca 1999 r. wpis nr [...]. Jednocześnie skarżący z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności obowiązkowi ubezpieczeń społecznych - wynikających z przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podlegał jedynie w okresie od [...] maja 2006 r. do [...] maja 2006 r. Obowiązek ten ustalony został przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z urzędu w trybie art. 38 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Ponadto Urząd Miejski w K. pismem z dnia [...] września 2011 r. poinformował [...] Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia, iż skarżący nie zgłaszał informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej.

W tej sytuacji Prezes NFZ wskazał, że zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej wywiera skutki prawne w zakresie ubezpieczenia społecznego (a zatem i zdrowotnego) od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przedsiębiorca dokonał zgłoszenia zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, do ostatniego dnia miesiąca, w którym przedsiębiorca dokonał zgłoszenia wznowienia wykonywania działalności gospodarczej, w brzmieniu art. 36a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązującym do dnia 6 marca 2009 r. Natomiast od dnia 7 marca 2009 r. przepis stanowi, iż zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej powoduje ustanie obowiązku ubezpieczeń społecznych od dnia, w którym rozpoczyna się zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej, do dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności gospodarczej. Zgodnie z przyjętym orzecznictwem przed 20 września 2008 r., określenie przez przedsiębiorcę daty rozpoczęcia działalności gospodarczej, która podlega wpisowi do ewidencji, powoduje istnienie domniemania faktycznego, że z tą datą działalność ta została podjęta i była prowadzona aż do czasu jej wykreślenia z ewidencji. Domniemanie faktyczne ma jedynie znaczenie dowodowe, które może zostać obalone w toku postępowania wyjaśniającego. Jak wskazywał niejednokrotnie Naczelny Sąd Administracyjny, zgłoszenie i wpis do ewidencji działalności gospodarczej stanowi tylko podstawę rozpoczęcia tejże działalności w rozumieniu jej legalizacji i nie jest zdarzeniem ani czynnością utożsamianą z podjęciem takiej działalności. Wpis do ewidencji ma więc charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny. Okres prowadzenia działalności gospodarczej wynikający z wpisu do ewidencji może być może być korygowany ze względu na dowody przedstawione przez osobę, która z udowodnienia tego faktu wywodzi skutki prawne. W oparciu o powyższe należy stwierdzić, iż na skutek zaistniałego domniemania faktycznego, jakim jest określenie w organie ewidencyjnym daty rozpoczęcia prowadzenia działalności, ciężar jego obalenia spoczywa na Ubezpieczonym poprzez przedstawienie dowodów przeciwnych domniemaniu.

Ustosunkowując się do zarzutów odwołania, iż skarżący "nie rozumie jak można na obywatela podwójny obowiązek ubezpieczenia oraz podwójnego opłacania składek jednego ubezpieczenia zdrowotnego" organ wyjaśnił, że wynika to z art. 82 ust. 1 ustawy o świadczeniach ,zgodnie z którym w przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1 tej ustawy, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. Ponadto w myśl art. 24 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu w NFZ oraz zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym - jeżeli spełnione są przesłanki do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia, o którym mowa w art. 9 ust. 1 (art. 8 ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym), z więcej niż jednego tytułu, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. Organ wskazał, że skarżący w trakcie prowadzonego postępowania przez organ I instancji nie przedstawił żadnych dokumentów świadczących o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej lub potwierdzających fakt, iż w spornym okresie nie prowadził pozarolniczej działalności gospodarczej. Jednocześnie organ wyjaśnił, że w myśl orzecznictwa sądowego "czym innym jest kwestia objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym, a zupełnie czym innym jest kwestia obowiązku płacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne. Narodowy Fundusz Zdrowia nie jest instytucją władną do orzekania o obowiązku odprowadzania składek na jakiekolwiek ubezpieczenie, ani też do pobierania tych składek. Składki takie pobierane i odprowadzane są na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i tylko ten organ może orzekać o obowiązku ich odprowadzania. Ten też tylko organ może je pobierać" (Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 5 grudnia 2006 r., sygn. akt VII SA/Wa 1656/06)

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skarżący zarzucił, iż nie spełnia warunków do objęcia ubezpieczeniem społecznym. Zdaniem skarżącego Prezes NFZ nie odniósł się do jego wniosków i wymusza na nim obowiązek ponownego zgłoszenia się do ubezpieczenia zdrowotnego. Podnosi, iż jest objęty ubezpieczeniem społecznym i zdrowotnym z tytułu zatrudnienia. Żaden z artykułów cytowanych przez organ nie nakłada obowiązku kilkakrotnego zgłaszania się do jednego ubezpieczenia zdrowotnego. Wskazuje na przedawnienie się "po części okresów ubezpieczenia".

W odpowiedzi na skargę Prezes NFZ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje;

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, w grę wchodzi tutaj kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słuszności.

Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną - art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, dalej jako:p.p.s.a.).

Na wstępie wskazać należy, iż zgodnie z brzmieniem art. 109 ust. 3, ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r., o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 210, poz. 2135 z późn zm.) wniosek o rozpatrzenie sprawy, o której mowa w art. 109 ust. 1 tej ustawy, zgłasza ubezpieczony, a w zakresie objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym może zgłosić w szczególności Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego lub członek rodziny ubezpieczonego, także w zakresie dotyczącym objęcia ubezpieczeniem w okresie poprzedzającym złożenie wniosku.

Stosownie do treści art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c i pkt 16 obowiązującej ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135 ze zm.) oraz art. 9 ust. 1 pkt 1 lit. c i pkt 16 ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. Nr 45, poz. 391 ze zm.) obowiązującej do dnia 30 września 2004 r., a także art. 8 pkt 1 lit. c i pkt 10 ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. Nr 28, poz. 153 ze zm.) obowiązującej do dnia 31 marca 2003 r., obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegały i podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które były osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi oraz osoby pobierające emeryturę lub rentę, osoby w stanie spoczynku pobierające uposażenie lub uposażenie rodzinne oraz osoby pobierające uposażenie po zwolnieniu ze służby lub świadczenie pieniężne o takim samym charakterze.

Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego tych osób, stosownie do art. 69 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz art. 12 ust. 1 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia i art. 11 ust. 1 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych. Zgodnie z art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby prowadzące działalność gospodarczą od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności.

W niniejszej sprawie zasadne jest twierdzenie organu, iż czas objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego tych osób, a więc także ubezpieczeniem zdrowotnym, jest tożsamy z czasem prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o przepisy o działalności gospodarczej lub inne przepisy szczególne.

W ocenie Sądu organ prawidłowo ustalił w jakich okresach skarżący podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. Rozpoczęcie działalności następuje najczęściej z chwilą wpisu do ewidencji działalności gospodarczej i zakończone jest z chwilą wykreślenia tego wpisu. Przy czym jak wielokrotnie podkreślał Naczelny Sąd Administracyjny wpis ma charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny.

Jak wskazał organ, z załączonej dokumentacji wynika, iż skarżący w od [...] stycznia 1999 r. do dnia dzisiejszego figuruje w ewidencji działalności gospodarczej oraz w ZUS zgłosił się do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego w okresie od [...] stycznia 1999r. do [...] grudnia 2001 r.

Należy zgodzić się ze stanowiskiem organu, iż zgodnie z art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych obowiązującej od dnia 1 października 2004 r., w przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1 tej ustawy, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. Obowiązek ubezpieczenia powstaje od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia jej zaprzestania. Z ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej wynika, że przedsiębiorca będący osobą fizyczną może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Natomiast zawiadomienie o zaprzestaniu działalności przez osobę fizyczną powoduje wykreślenie z ewidencji. Nie można przyjąć, że działalność gospodarcza jest wykonywana tylko wówczas, gdy przedsiębiorca uzyskuje dochody. Faktyczne niewykonywanie działalności gospodarczej w czasie oczekiwania na kolejne zamówienie lub w czasie ich poszukiwania nie oznacza zaprzestania prowadzenia takiej działalności i nie powoduje uchylenia obowiązku ubezpieczenia społecznego.

Organ zawiadomieniem z dnia [...] października 2011 r. poinformował skarżącego o wszczęciu postępowania i możliwości zgłaszania dowodów w terminie 7 dni od otrzymania pisma. Skarżący jednakże żadnych dowodów na zawieszenie czy przerwanie działalności gospodarczej nie złożył. Twierdzenia skarżącego zawarte w odwołaniu oraz w skardze do Sądu stanowią jedynie polemikę ze stanowiskiem organów i nie zawierają żadnych istotnych okoliczności mogących mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Powyższe oznacza, iż organ prawidłowo ustalił obowiązek podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Natomiast podnoszona w skardze kwestia przedawnienia składek nie mogła być i nie była przedmiotem niniejszej sprawy.

W tym stanie rzeczy, Wojewódzki Sąd Administracyjny, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowania przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) skargę jako nieuzasadnioną oddalił.