III SA/Gl 843/14

Uzasadnienie

Wraz ze skargą na ww. decyzję, strona skarżąca złożyła na urzędowym formularzu PPPr wniosek o przyznanie jej prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

W uzasadnieniu wniosku strona podała, że uchwałą nadzwyczajnego walnego zgromadzenia z dnia [...] r. spółka została postawiona w stan likwidacji. Obecnie nie prowadzi działalności gospodarczej, w związku z czym nie posiada środków na uiszczenie opłaty.

Z oświadczenia o majątku i dochodach wynika, że kapitał zakładowy spółki zamyka się w kwocie [...] zł. Brak na druku urzędowego formularza PPPr oświadczenia co do wartości środków trwałych wnioskującej spółki, ani co do wysokości zysku lub strat spółki za ostatni rok obrotowy.

Pismem z dnia 20 czerwca 2014 r. referendarz sądowy wezwał skarżącą spółkę o nadesłanie (w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania) szeregu dokumentów, mających zobrazować jej rzeczywisty i aktualny stan majątkowy, w tym także o nadesłanie aktualnego raportu kasowego, deklaracji podatkowych VAT – 7, przedstawienie wyciągów z posiadanych przez spółkę rachunków bankowych obrazujących operacje dokonywane w ich ramach w ciągu ostatnich trzech miesięcy.

W odpowiedzi na ww. wezwanie do uzupełnienia i uprawdopodobnienia danych zawartych we wniosku o prawo pomocy, wnioskodawca nadesłała pismo procesowe z dnia [...] r., w którym złożyła wniosek o przedłużenie terminu do wykonania wezwania do nadesłania stosownych dokumentów. Wniosek ten spółka uzasadniła tym, że na chwilę obecną, spółka nie zatrudnia pracowników, którzy mogliby sporządzić odpisy lub kopie odpowiednich dokumentów. Z tego, zdaniem wnioskodawcy, wynika, że złożenie żądanych dokumentów jest niemożliwe.

W piśmie tym spółka stwierdziła, że nie posiada żadnych środków w kasie ponieważ nie są prowadzone żadne transakcje, poza tym, spółka nie ma sporządzonego sprawozdania finansowego za 2013 r.

Zarządzeniem z dnia 16 lipca 2014 r. powyższy wniosek spółki został przez referendarza sądowego uwzględniony, a termin do uzupełnienia danych zawartych na formularzu PPPr został przedłużony do dnia [...] r.

W dniu [...] r. wpłynęło do tutejszego Sądu pismo skarżącej zatytułowane: "odpowiedź na zarządzenie – uzupełnienie" (datowane na dzień [...] r. i w tym samym dniu nadane w urzędzie pocztowym).

Nadesłano jedynie następujące dokumenty: kserokopia zeznania podatkowego CIT – 8 za 2013 r.; kserokopia wydruku internetowego, obrazującego stan konta spółki prowadzonego w "B" S.A. na dzień [...] r.; oraz zestawienie ("opis") blokad na rachunku bankowym prowadzonym dla skarżącej w Banku "C" – stan również na dzień [...] r.

Postanowieniem z 11 sierpnia 2014 r. referendarz sądowy odmówił przyznania prawa pomocy. Postanowienie to zostało zaskarżone sprzeciwem. W uzasadnieniu sprzeciwu przedstawiono obszerną polemikę z postanowieniem referendarza. .

Mając powyższe na uwadze, Sąd zważył, co następuje.

Na wstępie należy wyjaśnić, iż zgodnie z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm) – zwanej dalej w skrócie "P.p.s.a." – w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez Sąd na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie takie przysługuje zażalenie. Zatem kwestia przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych podlega rozpoznaniu przez Sąd.

Stosownie do art. 243 § 1 P.p.s.a.. – stronie na jej wniosek może być przyznane prawo pomocy. Z kolei zgodnie z art. 245 § 1 P.p.s.a., prawo pomocy może zostać udzielone w zakresie częściowym lub całkowitym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 2 P.p.s.a.).

W zakresie całkowitym przyznanie prawa pomocy osobie prawnej winno nastąpić wówczas, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a.). Natomiast częściowe przyznanie prawa pomocy następuje w przypadku, gdy osoba prawna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania (art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a.).

Na wstępie należy zaznaczyć, że skarżąca składając wniosek o prawo pomocy, zażądała przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym, tj. w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

Mając to na uwadze, odnosząc się do wniosku, należy przywołać zasadę wyrażoną w art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a., zgodnie z którą, przyznanie osobie prawnej prawa pomocy w zakresie częściowym następuje wtedy, gdy wykaże ona, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania.

O ewentualnym przyznaniu prawa pomocy przesądza zatem przesłanka zobiektywizowana, o czym świadczy słowo "wykazanie", które nakłada na stronę nie tylko powinność uprawdopodobnienia ale więcej, formułuje obowiązek wskazania przez nią obiektywnie zaistniałych przesłanek stanu rzeczywistego (por. P. Dobosz, Procedury administracyjne, model sądownictwa administracyjnego a "prawo pomocy" [w:] praca zbiorowa pod red. J. Stelmasiaka, J. Niczyporuka, S. Fundowicza, Polski model sądownictwa administracyjnego, Oficyna Wydawnicza VERBA s. c., Lublin 2003, s. 120). Oznacza to, że inicjatywa dowodowa w stosunku do okoliczności, z których strona wnioskująca zamierza wywieść skutki prawne leży po stronie wnioskodawcy, a nie rozpoznającego wniosek. Nie budzi zatem wątpliwości, że rozstrzygnięcie wniosku zależy od tego, co zostanie udowodnione przez stronę (por.: J. P. Tarno: Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Komentarz, Wyd. Prawnicze Lewis Nexis, Warszawa 2004, s. 319).

Przyznanie prawa pomocy jest możliwe tylko i wyłącznie w sytuacji wyczerpującego przedstawienia informacji dotyczącej sytuacji materialnej strony, zawierającej przede wszystkim dokładne dane dotyczące wysokości osiąganych dochodów i to niezależnie od ich źródła, które w zestawieniu z ponoszonymi koniecznymi wydatkami umożliwiają utrzymanie umożliwiają dokonanie oceny, czy stać ją na poniesienie kosztów postępowania bez uszczerbku dla utrzymania siebie i rodziny. Obowiązkiem strony jest wykazanie zasadności złożonego wniosku w świetle ustawowych przesłanek przyznania prawa pomocy. Brak jest prawnych podstaw do prowadzenia z urzędu postępowania w sprawie sytuacji majątkowej wnioskodawcy, jeżeli on sam nie wykaże istnienia przesłanek uzasadniających uwzględnienie żądania prawa pomocy. Sąd nie jest wobec tego zobowiązany do prowadzenia jakichkolwiek dochodzeń w sytuacji, gdy przedstawione przez stronę dane uniemożliwiają pełną ocenę jej stanu majątkowego, albo gdy nie są one do końca jasne.

Odnosząc powyższe uregulowania do przedmiotowej sprawy, należy stwierdzić, że skarżąca nie wykazała istnienie przesłanek upoważniających do zastosowania instytucji zwolnienia od kosztów sądowych w stosunku do niej.

Strona skarżąca przesłała bowiem jedynie wyciągi z dwóch rachunków bankowych z Banku "B" i Banku "C". Nie oświadczyła jednak na żadnym etapie postępowania, że są to jedyne rachunki bankowe jakimi dysponuje. Zatem nie można wykluczyć, że dla spółki prowadzone są inne rachunki przez inne banki, na które wpływają kwoty pieniężne. Ponieważ, jak podniesiono wyżej, regułą jest partycypacja stron w kosztach postępowania sądowego a wyjątkiem przeniesienie obowiązku współfinansowania tego postępowania na Skarb Państwa, dlatego też nie można przyjąć w tym zakresie domniemania na korzyść wnioskodawcy.

Przeciwko przyznaniu prawa pomocy przemawia również treść zeznania podatkowego za rok 2013. Należy podkreślić, że spółka osiągnęła w ubiegłym roku przychód w wysokości [...] zł przy kosztach jego uzyskania wynoszących [...] zł. To z kolei prowadzi do wniosku, że w roku 2013 skarżąca spółka obracała środkami pieniężnymi w relatywnie dużej wysokości. Trudno w tym kontekście zaaprobować oświadczenie o braku środków w kasie spółki w chwili obecnej, tym bardziej, że wpis w rozpoznawanej sprawie oraz w dwóch innych rozpoznawanych na bieżącym posiedzeniu niejawnym, wynosi po 500 złotych, czyli znacznie mniej, aniżeli dochód spółki osiągnięty w roku ubiegłym. Spółka nie przedłożyła także, pomimo wezwania, deklaracji VAT-7 ani też zaświadczenia o zaprzestaniu bądź zawieszeniu prowadzenia działalności gospodarczej, co sprawia, że Sąd nie ma żadnej wiedzy na temat aktualnej sytuacji majątkowej wnioskodawczyni, innej niż wynikającej ze składanych w toku postępowania oświadczeń. Należy również przyjąć do wiadomości brak sprawozdania finansowego za poprzedni rok obrotowy, choć godzi się zauważyć, że niedochowanie przepisów ustawy nie powinno być honorowane zwolnieniem od kosztów sądowych, nadto jego niezłożenie również uniemożliwia przyjęcie niezdolności do pokrycia tychże kosztów.

Mając powyższe na uwadze, Sąd postanowił jak w sentencji, działając na podstawie art. 260 P.p.s.a. w związku z art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a.