SP2-K-861-545-742/02

W związku z pismem z 26 kwietnia 2002 r. nr (...) w sprawie wyjaśnienia wątpliwości związanych ze stosowaniem ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968 ze zm.), Ministerstwo Finansów uprzejmie wyjaśnia:

1) ad pkt 1

Postępowanie egzekucyjne kończy się w przypadku wyegzekwowania dochodzonej należności pieniężnej lub w sytuacjach określonych w art. 33 w związku z art. 34 § 4 i art. 59 § 1 i 2 powołanej ustawy - wskutek jego umorzenia. W związku z zakończeniem postępowania egzekucyjnego ustaje również pobór kosztów egzekucyjnych. Zobowiązany ma wobec tego prawo uzyskać informację, jaką ostatecznie kwotę kosztów egzekucyjnych organ egzekucyjny od niego ściągnął, i ocenić, czy kwota ta jest prawidłowa. Informację tę może uzyskać w drodze powiadomienia go przez organ egzekucyjny o wysokości pobranych kosztów egzekucyjnych lub postanowienia wydanego przez organ egzekucyjny w sprawie kosztów egzekucyjnych. Do czasu nowelizacji ustawy o postępowaniu egzekucyjnym ustawą z dnia 6 września 2001 r., tj. do 29 listopada 2001 r., zobowiązany mógł żądać wydania omawianego postanowienia w każdym czasie, co powodowało konieczność przechowywania akt sprawy w nieograniczonym czasie.

Z uwagi na to wart. 64c § 8 wprowadzono ograniczenie możliwości wnoszenia tego żądania w terminie 14 dni od dnia doręczenia zobowiązanemu postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, a w przypadku zakończenia postępowania egzekucyjnego wskutek wyegzekwowania wykonania obowiązku - od dnia powiadomienia zobowiązanego o wysokości pobranych kosztów egzekucyjnych. Powołany art. 64c nie rodzi jednak obowiązku wydawania przez organ egzekucyjny z urzędu postanowienia w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego.

Niedoręczenie zobowiązanemu postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego lub powiadomienia o wysokości pobranych kosztów egzekucyjnych powoduje natomiast, że nie biegnie termin określony w tym przepisie.

2) ad pkt 2

W przypadku dokonania, jako pierwszego, zajęcia majątku zobowiązanego u dłużnika zajętej wierzytelności, może wystąpić sytuacja, w której zobowiązany zgłasza zarówno zarzuty na postępowanie egzekucyjne, jak i wnosi skargę na czynności egzekucyjne. Z uwagi na to, że zarzuty rozpatruje organ egzekucyjny, a skargę na czynności egzekucyjne - organ nadzoru, rozpatrzenie ich odbywa się w odrębnych, niezależnych od siebie postępowaniach.

W przypadku zarzutu na postępowanie egzekucyjne organ egzekucyjny wraz z wierzycielem, jeżeli jego stanowisko jest niezbędne, ustala, czy w sprawie wystąpiły okoliczności wskazane w art. 33 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym. W przypadku natomiast skargi na czynności egzekucyjne organ nadzoru ocenia prawidłowość czynności organu egzekucyjnego dokonanych w ramach zastosowanego środka egzekucyjnego. Jeżeli środkiem tym jest egzekucja z majątku zobowiązanego u dłużnika zajętej wierzytelności, w rozpatrzeniu skargi należy ustosunkować się do podniesionej w nim kwestii oraz zbadać prawidłowość sporządzenia zawiadomienia o zajęciu prawa majątkowego zobowiązanego.

3) ad pkt 3

Zgodnie z art. 17 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji rozstrzygnięcie i zajmowane przez wierzyciela stanowisko w sprawach dotyczących postępowania egzekucyjnego następuje w formie postanowienia. W takiej formie powinna być więc wyrażona zgoda wierzyciela na zwolnienie spod egzekucji określonych składników majątkowych zobowiązanego na podstawie art. 13 § 1 powyższej ustawy. Z uwagi na to, że na postanowienie to nie przysługuje zażalenie, nie jest uchybieniem naruszającym interes zobowiązanego wyrażenie przez wierzyciela zgody w piśmie, jeżeli treść tego pisma nie budzi żadnych wątpliwości. W interesie zobowiązanego było bowiem uzyskanie zgody wierzyciela. Można zatem uznać, iż w takim przypadku organ egzekucyjny dysponuje zgodą wierzyciela.

Jeżeli jednak wierzyciel nie wyraża zgody na zwolnienie spod egzekucji składników majątkowych zobowiązanego, postanowienie w tej sprawie jest ostateczne i podlega ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego. Pouczenie zobowiązanego o powyższym jest niezbędne, wobec czego odmowa wierzyciela zwolnienia spod egzekucji określonych składników zobowiązanego powinna być bezwzględnie wyrażona w formie postanowienia.

Artykuł 34 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji przewiduje, że na postanowienie w sprawie stanowiska wierzyciela przysługuje zażalenie. Ponadto, zgodnie z art. 34 § 4 tej ustawy, organ egzekucyjny wydaje postanowienie w sprawie zgłoszonych zarzutów po otrzymaniu ostatecznego postanowienia wierzyciela. Zgodnie z powyższym stanowisko wierzyciela nie może być wyrażone w piśmie niezawierającym wszystkich elementów postanowienia, w tym pouczenia o przysługującym zobowiązanemu prawie zażalenia rozstrzygnięcia wierzyciela. Jeżeli zatem organ egzekucyjny nie otrzymał stanowiska wierzyciela w obowiązującej formie w ciągu 14 dni od dnia powiadomienia go o wniesionych zarzutach, wydaje na podstawie art. 34 § 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji postanowienie o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego do czasu wydania postanowienia w sprawie stanowiska wierzyciela.

Nie jest natomiast rolą organu egzekucyjnego ocena prawidłowości postanowienia wydanego przez wierzyciela, nawet jeżeli jest oczywiste, że wierzyciel nie ustosunkował się do wszystkich zarzutów zgłoszonych przez zobowiązanego. Temu służą przysługujące zobowiązanemu środki zaskarżenia. Dla organu egzekucyjnego wiążąca jest natomiast sentencja ostatecznego postanowienia w sprawie stanowiska wierzyciela.

Jednocześnie Ministerstwo Finansów zauważa, że obowiązek wydania omawianych postanowień dotyczy również wierzycieli niebędących organami administracji publicznej. Z uwagi na to, że z mocy art. 34 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji zostali upoważnieni do wydania aktu administracyjnego, w tych sprawach ma do nich zastosowanie art. 1 pkt 2 kodeksu postępowania administracyjnego.