PO 5/3-804-02368/93

W nawiązaniu do wyroków: Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 26.3.1993 r., sygn. akt III SA 2219/92 i Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie Ośrodek Zamiejscowy w Krakowie z 7.7.1993 r. sygn. akt SA Kr. 531/93 zwracam się z uprzejmą prośbą o ujednolicenie stanowiska Naczelnego Sądu Administracyjnego w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych dochodów osiągniętych przez pracowników banków z tytułu preferencyjnego oprocentowania zaciągniętych kredytów bankowych.

Stanowisko zajęte w przedmiotowej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie Ośrodek Zamiejscowy w Krakowie w powołanym wyżej wyroku jest zbieżne ze stanowiskiem prezentowanym od początku tej sprawy przez Ministerstwo Finansów. Jak wynika bowiem z treści uzasadnienia zdaniem Sądu organy podatkowe słusznie zaliczają do przychodów ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. Nr 80, poz. 350 ze zm.), zwanej dalej "ustawą", przychody pracowników banków z tytułu różnicy wynikającej z zastosowania stóp kredytu refinansowego i kredytu udzielanego przez bank jego pracownikom. I tu oba wyroki NSA są zgodne. Różnica występuje co do oceny momentu, w którym podatnik, czyli pracownik banku uzyskuje przychód z tytułu korzystnego oprocentowania.

Zdaniem Sądu w Krakowie przychód ten nie powstaje w momencie wypłaty kredytu lecz w momencie spłaty raty pożyczki według niższego oprocentowania, gdyż sam kredyt postawiony do dyspozycji lub nawet wypłacony nie jest przychodem, jest bowiem świadczeniem zwrotnym przychodem natomiast są korzyści wynikające z tego nieodpłatnego świadczenia w momencie jego realizacji, tj. w momencie spłacania niższych rat w porównaniu do rat płaconych przez pozostałych kredytobiorców.

Odmienne stanowisko prezentuje w swoim wyroku Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie uważając, że przychody pracowników banków z tytułu preferencyjnego opodatkowania udzielanych im kredytów powstają nie w chwili spłacania kolejnych rat kredytu lecz w roku kalendarzowym, w którym kredyt został wypłacony lub postawiony do dyspozycji pracownika. W konsekwencji przyjęcia takiego stanowiska brak jest podstaw do opodatkowania pracowników banków z tytułu preferencyjnego oprocentowania zaciągniętych kredytów w 1991 r. tj. przed wejściem w życie ww. ustawy.

Na tle powstałej sytuacji - spowodowanej odmiennymi wyrokami Naczelnego Sądu Administracyjnego w tej samej sprawie - w stosunku do tych samych podatników mogą być wydawane decyzje, bądź o ustaleniu obowiązku podatkowego, bądź o nieistnieniu takiego obowiązku ewentualnie o umorzeniu postępowania.

W związku z powyższym zwracam się do Pana Prezesa o ponowne rozważenie zasadności stanowiska zajętego przez Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 26.3.1993 r. i w innych, analogicznych wyrokach wydawanych przez ośrodki zamiejscowe.

Nadal podtrzymuję swoje stanowisko, że korzyść i przychód jest uzyskiwana nie w momencie udzielenia pożyczki - bo w tym momencie, niezależnie od stopy jej oprocentowania, pracownik otrzymuje zawszę tę samą kwotę pożyczki, lecz w momencie jej spłaty - bo zamiast spłacać odsetki np. w wysokości 40% spłaca je według stawki 10%.

Konsekwencją ewentualnego przyjęcia, jako obowiązującej wykładni zawartej w wyroku NSA w Warszawie jest niemożność ustalenia wysokości dochodu uzyskanego przez osoby, które otrzymały pożyczki w okresie styczeń - kwiecień 1992 r., a więc dochody - zdaniem Sądu w Warszawie jak i w Krakowie, podlegające opodatkowaniu.

Nie jest możliwe bowiem - przy zmiennej stopie kredytu refinansowego - ustalenie faktycznego dochodu uzyskanego przez podatnika, który jeszcze pożyczki nie zaczął spłacać, w sytuacji, gdy nieznane są stopy kredytu refinansowego (zresztą - jakiegokolwiek innego, gdyż stopa innych kredytów też jest zmienna) z okresów przyszłych, gdy podatnik będzie spłacał pożyczkę. A jak postąpić w sytuacji, gdy podatnik spłaci pożyczkę w terminie krótszym, od ustalonego w umowie pożyczki i faktycznie spłacone przez niego odsetki będą niższe od przyjętych dla ustalenia różnicy podlegającej opodatkowaniu. Nie jest to problem natury technicznej. Przyjęcie bowiem wykładni NSA w Warszawie oznaczałoby uznanie, że przedmiotem opodatkowania jest pożyczka zwrotna. Bo przecież faktycznie, o czym wspomniałem wyżej, w chwili uzyskania pożyczki podatnik żadnych korzyści nie uzyskuje; jest on tylko świadomy, że w przyszłości będzie musiał spłacać odsetki wg określonej stawki, niższej w tym przypadku od stopy kredytu refinansowego. Nie wie on jednak, jaki będzie jego "zysk" czyli dochód przyjęty do podstawy opodatkowania. Wreszcie, przyjęcie wykładni NSA w Warszawie - przyjmując założenie, że dochód w jakiś sposób dałoby się jednak ustalić - mogłoby oznaczać, że do podstawy opodatkowania przyjmować należy przychód (zysk) uzyskany w przyszłości (bo opodatkowany jest w 1992 r., w momencie udzielenia pożyczki, dochód z tytułu różnicy odsetek spłaconych np. w 1993 r. i 1994 r.). Sądzę, że komentarze do tego rodzaju interpretacji są zbyteczne.