PB5/IMD-033-61-286/02

Mając na celu zapewnienie jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, działając na podstawie art. 14 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), po zasięgnięciu opinii Ministra Pracy i Polityki Społecznej, uprzejmie informuję:

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) wolne od podatku dochodowego są odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów prawa administracyjnego, prawa cywilnego i na podstawie innych ustaw z wyjątkiem m.in. przewidzianych w prawie pracy odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę.

Prawo pracy - jako pojęcie - zostało zdefiniowane w art. 9§ 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), przez które rozumie się przepisy kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Odszkodowanie za skrócony okres wypowiedzenia umowy o pracę wynika z przepisu prawa pracy i jest świadczeniem przewidzianym w art. 361 § 1 ww. ustawy, przysługującym pracownikowi, wobec którego pracodawca zastosował skrócenie okresu wypowiedzenia.

Przy czym uprawnienie pracodawcy do skrócenia okresu wypowiedzenia, i co za tym idzie, do wypłaty ww. odszkodowania, może mieć miejsce jedynie w przypadku, gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, albo zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy.

Stosownie do postanowień art. 14 ustawy z dnia 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2001-2006 (Dz.U. Nr 76, poz. 804 ze zm.) żołnierzom zwalnianym z zawodowej służby wojskowej, na których wniosek został skrócony okres wypowiedzenia, wypłacane są jednorazowe odszkodowania w wysokości jednomiesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku, za każdy miesiąc skrócenia okresu wypowiedzenia. Regulacja zawarta w tym przepisie nie dotyczy pracowników, lecz pozostających w stosunku służbowym żołnierzy pełniących stałą lub kontraktową zawodową służbę wojskową. W konsekwencji przedmiotowe odszkodowania wypłacane żołnierzom zwalnianym z zawodowej służby wojskowej, w stanie prawnym, jaki obowiązywał do końca 2001 r., nie stanowiły wyłączonych ze zwolnienia odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę i w rezultacie mieściły się w dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - stąd nie podlegały opodatkowaniu. W związku z powyższym wyjaśnienia zawarte w piśmie z dnia 30 sierpnia 2001 r., nr PB5/ IMD-033-139/01 należy uznać za nieaktualne.

W związku z postanowieniami ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. Nr 134, poz. 1509), począwszy od dnia 1 stycznia 2002 r., stan prawny w powyższym zakresie uległ zmianie. Artykułem 1 pkt 9 lit. a tiret czwarte ww. nowelizacji ustawy dodano w art. 30 w ust. 1 pkt 13, stosownie do postanowień którego od jednorazowych odszkodowań za skrócenie okresu wypowiedzenia, wypłacanych żołnierzom zwalnianym z zawodowej służby wojskowej na podstawie art. 14 ust. 2 ustawy o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2001-2006, pobiera się zryczałtowany podatek w wysokości 20% przychodu. Do poboru tego podatku - stosownie do postanowień art. 41 ust. 6a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - zobowiązany jest organ wojskowy dokonujący wypłaty przedmiotowego odszkodowania. W konsekwencji, zważywszy na następujące normy kolizyjne: - lex specialis derogat legi generali - norma szczególna uchyla normę ogólną, - lex posterior derogat legi priori - norma późniejsza uchyla normę wcześniejszą, należy uznać, iż racjonalny ustawodawca wprowadził do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych powołane powyżej przepisy, w celu poddania opodatkowaniu przedmiotowych odszkodowań 20% zryczałtowanym podatkiem. W związku z tym odszkodowania wypłacone począwszy od dnia wejścia powołanej nowelizacji, tj. począwszy od dnia 1 stycznia 2002 r., podlegają opodatkowaniu na omówionych powyżej zasadach.