PO 2/11-5432-01175/96

Odpowiadając na pismo z 17.6.1996 r., Ministerstwo Finansów uprzejmie informuje:

Jak wynika z nadesłanego pisma uchwała Walnego Zgromadzenia Spółki z o.o. "K" przewidywała, że kwota (niewłaściwie określona w piśmie jako odszkodowanie) z tytułu umorzenia udziału zostanie wypłacona byłemu wspólnikowi po zatwierdzeniu bilansu i rachunku wyników za rok 1993. Jako gwarancję na wypadek nie wypłacenia należnych kwot ustalono 49% udziału w prawie wieczystego użytkowania gruntów i 49% wartości budynków i urządzeń mieszczących się na tych gruntach. Z powodu niewypłacenia w ustalonym terminie wartości umorzonych udziałów spółka zobowiązała się do zapłaty odsetek za zwłokę. Jako gwarancję wykonania zobowiązania spółka wystawiła weksel własny. W sumie wekslowej zawarta była wartość udziałów oraz odsetki za zwłokę. Weksel nie był oprocentowany. Aktem notarialnym z 3.8.1995 r. spółka przekazała byłemu wspólnikowi udział w prawie wieczystego użytkowania gruntów oraz własności budynków i urządzeń. Po sporządzeniu aktu notarialnego weksel skasowano.

Otrzymane przez byłego wspólnika odestki za zwłokę w wypłacie kwot należnych z tytułu umorzenia udziałów nie podlegają zwolnieniu od opodatkowania określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z 21.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416 ze zm.). Powołany przepis stanowi o zwolnieniu od opodatkowania odszkodowań otrzymanych na podstawie przepisów prawa administracyjnego, cywilnego i na podstawie innych ustaw. Podstawą prawną otrzymania korzystającego ze zwolnienia odszkodowania cywilnoprawnego (z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania) są przepisy ustawy Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 471 KC dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki (art. 477 § 1 KC). Zakres roszczeń odszkodowawczych określa art. 361 KC. Stanowi on, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za formalne następstwa działania lub zaniechania, z których wynika szkoda. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje natomiast art. 481 KC. Stanowi on, iż jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.

Z powyższego przepisu wynika, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem (naprawieniem szkody). Z tego względu wypłacone byłemu wspólnikowi odsetki za zwłokę w wypłacie kwot należnych z tytułu umorzenia udziału stanowią jego dochód z innych źródeł i podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych, tzn. wg skali podatkowej. Od tych dochodów spółka nie jest obowiązana do pobrania zaliczki na podatek dochodowy, natomiast podatnik obowiązany jest wykazać je w zeznaniu rocznym.

Ponadto Ministerstwo Finansów informuje, iż zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 1 i art. 41 ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych spółka obowiązana jest pobrać jako płatnik zryczałtowany podatek w wysokości 20% uzyskanego przez wspólnika przychodu. W przypadku umorzenia udziału spółka pobiera podatek od różnicy pomiędzy wypłaconą kwotą a wkładem wniesionym do spółki na objęcie udziału. Ponieważ w opisanym w piśmie przypadku wspólnik zamiast wypłaty pieniężnej otrzymał udział w prawie wieczystego użytkowania oraz w prawie własności budynków i urządzeń spółka powinna ustalić i pobrać kwotę należnego podatku w wysokości 20% różnicy pomiędzy wartością otrzymanych praw a dokonanymi wpłatami na objęcie udziałów.