PO 2/2-8010-0418/95

Odpowiadając na pismo z 23.2.1995 r. Nr IP.I-005-54/95 Ministerstwo Finansów uprzejmie wyjaśnia:

Spółka prawa cywilnego jest nie posiadającą osobowości prawnej spółką osobową, tj. organizacją wspólników, którzy decydują o formie i celu działalności spółki. Do nich należy moc decyzyjna, ponieważ spółka nie ma wyposażonych w taką moc organów (art. 865 KC). Reprezentują oni także spółkę (art. 866 KC). Podstawowym skutkiem majątkowym zawarcia umowy spółki cywilnej jest powstanie między wspólnikami tzw. wspólności łącznej, która obejmuje wszystkie składniki wspólnego majątku. Z powodu braku osobowości prawnej spółki cywilnej stronami w dokonywanych czynnościach prawnych i procesowych są zawsze wszyscy wspólnicy.

Charakterystyczną cechą spółki w ujęciu Kodeksu cywilnego jest to, że prowadzi ona do powstania odrębnego majątku spółki, "będącego w istocie wspólnym majątkiem wspólników". (W. Czachórski Zobowiązania - Warszawa 1994, s. 382). Określenie "majątek spółki" należy zatem rozumieć jako wspólny majątek wspólników, objęty umową, a także nabyty później na rzecz spółki. Konsekwencją przyjęcia takiej konstrukcji jest to, że wierzyciel chcący zaspokoić się z majątku wspólnego wspólników musi uzyskać tytuł egzekucyjny wydany przeciwko wszystkim wspólnikom (art. 778 KPC).

Zgodnie z art. 861 KC wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług. Wspólnik przenosi wprawdzie wówczas własność lub inne prawo majątkowe na wszystkich wspólników, lecz "pozostaje także podmiotem tego prawa w części odpowiadającej jego udziałowi w majątku spółki" (Kodeks cywilny z komentarzem, pod red. Jana Winiarza, Warszawa 1989, s. 777). Zawarcie zatem umowy pożyczki pomiędzy wspólnikiem spółki cywilnej a samą spółką skutkuje de facto tym, że wspólnik pożycza pieniądze sam sobie, w części w jakiej ma udział w majątku wspólnym.

Taka umowa może być jednak prawnie skuteczna.

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 23 ust. 1 pkt 32 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416 ze zm.) kosztem uzyskania przychodów są kwoty zapłaconych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów). Jednocześnie, stosownie do art. 23 ust. 1 pkt 9 powołanej ustawy nie uważa się za koszt uzyskania przychodu odsetek od własnego kapitału włożonego przez podatnika w źródło przychodów.

W przypadku, gdy źródłem tym jest działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki cywilnej, udzielenie pożyczki tej spółce przez jednego ze wspólników, stanowiące czynność objętą dążeniem do celu spółki, wypełnia dyspozycję powołanego art. 23 ust. 1 pkt 9. W konsekwencji zatem odsetki od takiej pożyczki nie stanowią kosztu uzyskania przychodu w spółce cywilnej.