DD3-066-215/IMD/06/1281

W związku z pismem z dnia 28 listopada 2006 r. Nr (...) w sprawie obowiązków płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych Ministerstwo Finansów uprzejmie informuje:

Obowiązek poboru zaliczki na podatek dochodowy reguluje ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.). Na jej podstawie płatnikami tego podatku są między innymi zakłady pracy (od przychodów ze stosunku pracy), zleceniodawcy (od przychodów z tytułu umowy zlecenia), jak i areszty śledcze oraz zakłady karne (od należności za pracę przypadającą tymczasowo aresztowanym oraz skazanym).

Do poboru zaliczki na podatek są bowiem obowiązane:

- osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, zwane dalej "zakładami pracy", są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy, a w spółdzielniach pracy - wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej art. 31 ww. ustawy),

- areszty śledcze oraz zakłady karne - od należności za pracę przypadającej tymczasowo aresztowanym oraz skazanym (art. 35 ust 1 pkt 4 ww. ustawy),

- osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności osobom podlegającym w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, z tytułu działalności określonej w art. 13 pkt 2 i 4-9 (a zatem między innymi z tytułu umowy zlecenia) oraz art. 18, są obowiązane, jako płatnicy, pobierać zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 19% należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz pomniejszonej o składki potrącone przez płatnika w danym miesiącu na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b (art. 41 ust. 1 ww. ustawy).

Z kolei, jak wynika z postanowień art. 121 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.), skazanemu zapewnia się w miarę możliwości świadczenie pracy. Skazanego zatrudnia się na podstawie skierowania do pracy albo umożliwia się skazanemu wykonywanie pracy zarobkowej w ramach umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy o pracę nakładczą lub na innej podstawie prawnej (§ 2 ww. artykułu). Uwarunkowania wykonywania pracy zarobkowej na podstawie skierowania określają kolejne przepisy rozdziału 5 ww. kodeksu, dotyczącego zatrudnienia.

Podstawa prawna poboru zaliczki na podatek zależy zatem od stosunku prawnego łączącego areszt śledczy (zakład karny) i skazanego, na którego podstawie praca zarobkowa jest wykonywana. Jeżeli zatem areszt śledczy czy zakład karny nie jest pracodawcą czy podmiotem zawierającym ze skazanym umowę zlecenia czy o dzieło, a jedynie umożliwia skazanemu wykonywanie takiej pracy, to - w myśl powołanych na wstępie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - nie jest płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych (płatnikiem są natomiast podmioty, z którymi skazany zawarł daną umowę).

Areszt śledczy czy zakład karny jest natomiast płatnikiem, gdy skazany wykonuje pracę zarobkową:

- na podstawie skierowania; poboru zaliczki na podatek w tym przypadku dokonuje się na zasadach określonych w art. 35 ww. ustawy,

- na podstawie umowy o pracę zawartej pomiędzy skazanym i aresztem śledczym (zakładem karnym); poboru zaliczki na podatek w tym przypadku dokonuje się na zasadach określonych w art. 31 i nast. ww. ustawy,

- na podstawie umowy zlecenia bądź o dzieło zawartej pomiędzy skazanym i aresztem śledczym (zakładem karnym); poboru zaliczki na podatek w tym przypadku dokonuje się na zasadach określonych w art. 41 i nast. ww. ustawy.