USP-II/436-2/2006

Pytanie podatnika:

1) Czy spłata kredytu wyłącznie przez X będzie darowizną na rzecz Y? 2) Od jakiej kwoty naliczony byłby wówczas podatek?

Zgodnie z art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60) stosownie do swojej właściwości naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego lub wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta lub marszałek województwa na pisemny wniosek podatnika, płatnika lub inkasenta mają obowiązek udzielić pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w ich indywidualnych sprawach, w których nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym.

Państwo X i Y są współwłaścicielami nieruchomości dla której prowadzona jest ksiega wieczysta w Sądzie Rejonowym w Z - na zasadach współwłasności łącznej jako wspólnicy spółki cywilnej pod firmą XY spółka cywilna z siedzibą w Z, na nieruchomości tejże ustanowiono hipotekę :

umowną w wysokości 241.500 zł

kaucyjną do kwoty 26.748 zł na rzecz Banku S z siedzibą we X.

Informacje takie wynikają z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości wskazanej we wniosku.

Z wniosku o udzielenie interpretacji odnośnie stosowania przepisów prawa podatkowego wynika natomiast, iż również kredyt zaciągnięty był przez wspólników spółki cywilnej.

Instytucja zniesienia współwłasności odnosi się jedynie do współwłasności w częściach ułamkowych. Wynika to z tresci art. 196 § 2 ustawy Kodeks cywilny: cyt.: "Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy niniejszego działu" (dział IV, tytuł I, ksiega II). Możliwość zniesienia współwłasności wynika natomiast z treści art. 211 i n. Kodeksu cywilnego znajdujących się w dziale IV tytułu I księgi II kodeksu cywilnego.

Współwłasność łączna wspólników spółki cywilnej wynika z przepisów dotyczących spółki cywilnej unormowanych w tytule XXXI, ksiegi III Kodeksu Cywilnego - Spółka. Przechodząc natomiast do analizy unormowań zawartych w tym tytule wskazać należy, na treść art. 863 § 1 Kodeksu cywilnego, który wskazuje, że :

"wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku."

§ 2 tegoż art. wyjaśnia, iż "w czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników".

Przepisy tytułu XXXI księgi III Kodeksu cywilnego - art. 860 i n - normują także wyraźnie w jaki sposób można dokonać podziału majatku spółki po jej rozwiązaniu.

W treści art. 875 § 1 wskazano, iż dopiero " od chwili rozwiązania spółki stosuje się odpowiednio do wspólnego majątku wspólników przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów poniższych".

Wskazano zatem wyraźnie, iż wspólnicy rozwiązanej spółki cywilnej - stają się z mocy prawa współwłaścicielami w częściach ułamkowych. Dopiero z chwilą rozwiązania spółki istnieje możliwość zniesienia współwłasności. Podkreślić należy, iż przepis pozwala na odpowiednie stosowanie przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych - jednakże z zachowaniem przepisów §§ 2 i 3 art. 875 kodeksu cywilnego.

W treści § 2 wskazanego art. 875 Kodeksu cywilnego - wskazano "z majątku pozostałego po zapłacie długów zwraca się wspólnikom ich wkłady, stosując odpowiednio przepisy o zwrocie wkładów w razie wystąpienia wspólnika ze spółki." Zgodnie z § 3 tegoż artykułu: "pozostałą nadwyżkę wspólnego majatku dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki".

Analiza powyższych przepisów pozwala stwierdzić, iż do podziału majątku wspólników spółki cywilnej stosować się będzie przepisy o zniesieniu współwłasności - jednakże aby takie postępowanie działowe przeprowadzić należy uprzednio dokonać spłaty długów spółki. Zgodnie z orzecznictwem w tym zakresie przyjmuje się, iż majątek spółki cywilnej stanowią zarówno aktywa tj. nieruchomości i wierzytelności spółki jak też pasywa czyli zobowiązania i długi spółki. W przedstawionym przez podatnika stanie faktycznym - spółka posiada nieruchomości, ale posiada także zobowiązania z tytułu kredytu.

Wskazać należy, iż przepisy dotyczące zniesienia współwłasności - w przypadku rozwiązania umowy spółki cywilnej odnoszą się nie do poszczególnych rzeczy czy praw majątkowych lub zobowiązań ale do majątku spółki - jako całości.

W przepisach normujących postępowania działowe majątku wskazano wyraźnie, iż celem takiego postępowania jest całkowite wyjście ze współwłasności. Istotą postępowań działowych jest bowiem kompleksowe rozliczenie osób zainteresowanych. Wynika to z unormowań postępowań o zniesienie współwłasności - art. 618 § 2 ustawy z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r., nr 43 poz. 296 ze zm.)

W analizowanym stanie faktycznym - nie przedstawiono wartości długów spółki. Wartość bowiem zabezpieczeń hipotecznych związanych z zobowiązaniem kredytowym - nie musi odzwierciedlać wartości długów czy zobowiązań spółki na dzień jej rozwiązania.

O ile po dokonaniu spłaty długów - nastąpi zniesienie współwłasności pozostałego po spłacie długów majątku - bez konieczności spłaty czy dopłaty przez byłego wspólnika nabywającego cały pozostały majątek spółki na rzecz drugiego ze wspólników - wówczas czynność ta będzie podlegała podatkowi od spadków i darowizn - jako nieodpłatne zniesienie współwłasności - na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2004 r. nr 142 poz. 1514 ze zm.). Podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn stanowić będzie wartość nabytego majątku w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy - art. 7 pkt 6 ww. ustawy.

Wskazać należy, iż w sytuacji spłaty kredytu wyłącznie przez jednego ze wspólników spółki cywilnej - w opisanym wyżej stanie faktycznym - czynność taka nie będzie darowizną dokonaną przez jednego ze wspólników na rzecz drugiego wspólnika. Czynność ta będzie bowiem elementem postępowania działowego - podziału majątku wspólników spółki cywilnej.

Jeśli podział majątku wspólników - zniesienie współwłasności nastąpi bez obowiązku spłat - czynność ta nie będzie podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Przepis art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnej wskazuje bowiem wyraźnie, iż podatkowi temu podlegają umowy zniesienia współwłasności w części dotyczącej spłat lub dopłat.

Podsumowując:

czynność zniesienia współwłasności majątku wspólników spółki cywilnej jest dopuszczalna po rozwiązaniu umowy spółki: gdy współwłasność łączna przekształci się we współwłasność w częściach majatkowych;

zniesienie współwłasności stanowić będzie podział majątku wspólnego wspólników i podział taki może być przeprowadzony dopiero po spłacie długów spółki cywilnej;

odpłatność (ekwiwalentność) czynności zniesienia współwłasności można będzie ocenić dopiero po w/w spłacie długów spółki: o ile byli wspólnicy postanowią, iż pozostały po spłacie długów majątek spółki przypadnie nieodpłatnie jednemu ze wspólników - znajdą zastosowanie przepisy o nieodpłatnym zniesieniu współwłasności i jego opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn wartości udziału nabytego przez jednego ze wspólników ponad udział dotychczas posiadany,w przypadku braku spłat lub dopłat - czynność ta nie będzie podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Powyższa interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego w dacie zaistnienia tego zdarzenia.

Interpretacja nie jest wiążąca dla podatnika, płatnika lub inkasenta, wiąże natomiast właściwe organy podatkowe i organy kontroli skarbowej - do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Na postanowienie - zgodnie z art. 14a § 4 i art. 236 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej przysługuje zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej w Szczecinie, w terminie 7 dni od daty doręczenia postanowienia stronie, za pośrednictwem Urzędu Skarbowego w Drawsku Pomorskim.