Ustawa o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego
Stan prawny aktualny na dzień: 19.04.2024
Dz.U.2022.0.2039 t.j. - Ustawa z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego
Rozdział 4. Ochrona zdrowia, pomoc socjalna i inne uprawnienia
1.
Kombatantom i innym osobom uprawnionym, znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej, zdrowotnej oraz w związku z zaistnieniem zdarzeń losowych, może być przyznana pomoc pieniężna – jednorazowa lub okresowa.
2.
Pomoc pieniężna jednorazowa może być przyznana w szczególności na:
1)
pokrycie – w części lub całości – kosztów zakupu wyrobów medycznych;
2)
dostosowanie pomieszczeń mieszkalnych do rodzaju niepełnosprawności.
3.
Pomoc pieniężna okresowa może być przyznana w szczególności na:
1)
zaspokojenie potrzeb bytowych i ochronę zdrowia w przypadku długotrwałej choroby powodującej wzrost kosztów utrzymania, zakupu leków, środków opatrunkowych oraz dojazdów do zakładów leczniczych na zabiegi medyczne i rehabilitacyjne;
2)
opłacenie pomocy pielęgnacyjnej niezbędnej z uwagi na wiek oraz stan zdrowia;
3)
opłacenie lektora dla ociemniałych kombatantów będących inwalidami wojennymi.
4.
Pomoc pieniężna jednorazowa przysługuje również wdowom lub wdowcom pozostałym po kombatantach oraz innych osobach uprawnionych, posiadającym decyzję Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wydaną na podstawie art. 22 decyzje i zaświadczenie potwierdzające uprawnienia ust. 2.
Orzeczenia: 12
1.
Pomoc pieniężna jednorazowa może być przyznana, jeżeli:
1)
dochód osoby samotnie gospodarującej nie przekracza kwoty odpowiadającej 290% najniższej emerytury, ogłaszanej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 94 komunikat w "Monitorze Polskim" ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanej dalej „najniższą emeryturą”;
2)
dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty odpowiadającej 220% najniższej emerytury;
3)
dochód osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty odpowiadającej 350% najniższej emerytury, w przypadku gdy wnioskodawca pobiera rentę inwalidy wojennego lub wojskowego albo jest osobą całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji.
2.
Pomoc pieniężna okresowa może być przyznana, jeżeli:
1)
dochód osoby samotnie gospodarującej nie przekracza kwoty odpowiadającej 220% najniższej emerytury;
2)
dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty odpowiadającej 150% najniższej emerytury.
3.
Pomoc pieniężna jednorazowa jest przyznawana do wysokości 150% najniższej emerytury, przy czym pomoc przeznaczona na pokrycie kosztów zakupu wyrobów medycznych jest przyznawana do wysokości 350% najniższej emerytury, a na dostosowanie pomieszczeń mieszkalnych do rodzaju niepełnosprawności jest przyznawana do wysokości 450% najniższej emerytury.
4.
Pomoc pieniężna okresowa jest przyznawana do wysokości 100% najniższej emerytury miesięcznie.
5.
Pomoc pieniężna okresowa jest przyznawana na okres do 6 miesięcy i nie częściej niż raz na 12 miesięcy.
6.
Pomoc pieniężna jednorazowa jest przyznawana nie częściej niż 2 razy w roku kalendarzowym.
1.
Ustalenie prawa do pomocy pieniężnej i jej wypłata należy do zadań Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
2.
W przypadku osób pobierających rentę inwalidy wojennego lub rentę rodzinną po inwalidzie wojennym ustalenie prawa do pomocy pieniężnej i jej wypłata należy do zadań Związku Inwalidów Wojennych RP.
3.
Podziału środków finansowych na pomoc pieniężną dokonuje Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
1.
Pomoc pieniężna może być przyznana na wniosek osób, o których mowa w art. 19 pomoc pieniężna ust. 1 i 4.
2.
Wniosek o przyznanie pomocy pieniężnej składa się w Urzędzie do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. W przypadku osób pobierających rentę inwalidy wojennego lub rentę rodzinną po inwalidzie wojennym wniosek składa się w Związku Inwalidów Wojennych RP.
3.
Wniosek o przyznanie pomocy pieniężnej zawiera imię lub imiona oraz nazwisko, datę urodzenia, numer PESEL, dane teleadresowe: adres miejsca zamieszkania lub adres korespondencyjny, numer telefonu lub adres poczty elektronicznej, nazwę banku i numer rachunku bankowego lub nazwę spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej i numer rachunku w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, na który ma zostać wypłacona pomoc pieniężna, dochód netto wnioskodawcy, a także imię, nazwisko, stopień pokrewieństwa oraz dochód netto osób, z którymi wnioskodawca prowadzi gospodarstwo domowe.
4.
Do wniosku o przyznanie pomocy pieniężnej należy dołączyć odpowiednio kopie dokumentów, które będą stanowić podstawę ustalenia stanu zdrowia, sytuacji rodzinnej i materialnej wnioskodawcy lub osób prowadzących wspólne gospodarstwo domowe z wnioskodawcą:
1)
orzeczenia o inwalidztwie, o niezdolności do pracy lub o stopniu niepełnosprawności;
2)
dokumentu potwierdzającego wysokość dochodu netto, w szczególności aktualnej decyzji o waloryzacji renty lub emerytury lub zaświadczenia pracodawcy o wysokości wynagrodzenia za pracę;
3)
nakazu płatniczego podatku rolnego oraz zaświadczenia z urzędu gminy o wielkości gospodarstwa rolnego w hektarach przeliczeniowych;
4)
zaświadczenia o kontynuowaniu przez dziecko wnioskodawcy nauki w gimnazjum, szkole ponadgimnazjalnej, szkole ponadpodstawowej lub szkole wyższej;
5)
decyzji o uznaniu lub odmowie uznania danej osoby za bezrobotną oraz utracie statusu bezrobotnego, przyznaniu, odmowie przyznania, wstrzymaniu lub wznowieniu wypłaty oraz utracie lub pozbawieniu prawa do zasiłku, stypendium i innych finansowanych z Funduszu Pracy świadczeń niewynikających z zawartych umów albo oświadczenia o pozostawaniu w ewidencji bezrobotnych lub poszukujących pracy.
1.
Do spraw związanych z przyznawaniem pomocy pieniężnej przepisy art. 6 objaśnienie pojęć pkt 3, 10, 14 i 16, art. 8 prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej ust. 3–13, art. 11 odmowa przyznania albo wstrzymanie lub ograniczenie wysokości lub rozmiaru świadczeń. ust. 1, art. 12 przesłanki odmowy przyznania świadczenia, art. 13 pozbawienie wolności lub tymczasowe aresztowanie a prawo do świadczeń z pomocy społecznej, art. 98 zwrot świadczeń nienależnie pobranych, art. 100 zasady postępowania w sprawach świadczeń z pomocy społecznej, art. 104 tryb ściągania należności z tytułu świadczeń z pomocy społecznej, art. 105 obowiązek udzielenia informacji, art. 106 forma przyznania i wypłata świadczeń z pomocy społecznej ust. 1, 3a i 5, art. 107 rodzinny wywiad środowiskowy ust. 5b–5d i art. 109 obowiązki informacyjne osób korzystających ze świadczeń z pomocy społecznej ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2021 r. poz. 2268, z późn. zm.) stosuje się odpowiednio.
1a.
Do dochodu ustalanego w postępowaniu o przyznanie pomocy pieniężnej nie wlicza się świadczeń pieniężnych, o których mowa w art. 36 katalog świadczeń z pomocy społecznej pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, kwoty zasiłku pielęgnacyjnego, o którym mowa w art. 16 zasiłek pielęgnacyjny ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 615 i 1265), kwoty dodatku pielęgnacyjnego, o którym mowa w art. 75 dodatek pielęgnacyjny ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, kwoty dodatku pieniężnego do renty inwalidzkiej, o którym mowa w art. 12a ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, oraz pomocy pieniężnej.
2.
Do postępowania w sprawie przyznania pomocy pieniężnej przez Związek Inwalidów Wojennych RP lub Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735, 1491 i 2052 oraz z 2022 r. poz. 1301).
1.
Kombatantom i innym osobom uprawnionym przysługuje ulga taryfowa w wysokości 50% przy przejazdach środkami komunikacji miejskiej.
2.
Kombatantom i innym osobom uprawnionym - emerytom, rencistom i inwalidom oraz osobom pobierającym uposażenie w stanie spoczynku lub uposażenie rodzinne, poza uprawnieniami określonymi w ust. 1, przysługuje:
1)
ulga w wysokości 51% na przejazdy w komunikacji krajowej środkami publicznego transportu zbiorowego:
a) kolejowego w 1 i 2 klasie pociągów osobowych i pospiesznych oraz autobusowego w komunikacji zwykłej i przyspieszonej – na podstawie biletów jednorazowych,
b) kolejowego w 2 klasie pociągów innych niż osobowe i pospieszne – na podstawie biletów jednorazowych;
a) kolejowego w 1 i 2 klasie pociągów osobowych i pospiesznych oraz autobusowego w komunikacji zwykłej i przyspieszonej – na podstawie biletów jednorazowych,
b) kolejowego w 2 klasie pociągów innych niż osobowe i pospieszne – na podstawie biletów jednorazowych;
2)
dodatek kompensacyjny w wysokości 15% dodatku kombatanckiego, o którym mowa w art. 15 dodatek kombatancki;
3)
ryczałt energetyczny w wysokości 165,71 zł miesięcznie;
4)
w 2002 r. ryczałt energetyczny za korzystanie z energii elektrycznej, gazowej i cieplnej na cele domowe w wysokości 88,23 zł.
2a.
Osoba uprawniona do ulgowego przejazdu, o której mowa w ust. 2 pkt 1 lit. b, korzystająca z przejazdu w klasie 1, zobowiązana jest do uiszczenia dopłaty w wysokości stanowiącej różnicę między należnością za pełnopłatny przejazd w klasie 1 a należnością za pełnopłatny przejazd w klasie 2.
3.
Uprawnienia, o których mowa w ust. 2, przysługują również wdowom lub wdowcom - emerytom i rencistom oraz osobom pobierającym uposażenie w stanie spoczynku lub uposażenie rodzinne pozostałym po kombatantach i innych osobach uprawnionych.
3a.
W przypadku zbiegu prawa do więcej niż jednego świadczenia emerytalnego lub rentowego przysługuje jeden dodatek kompensacyjny, o którym mowa w ust. 2 pkt 2.
3b.
W przypadku zbiegu prawa do więcej niż jednego świadczenia emerytalnego lub rentowego przysługuje jeden ryczałt energetyczny, o którym mowa w ust. 2 pkt 3.
3c.
Ryczałt energetyczny, o którym mowa w ust. 2 pkt 3, podlega corocznie waloryzacji od dnia waloryzacji emerytur i rent.
3d.
Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych ogłasza, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w terminie do 7. dnia roboczego lutego każdego roku, należną od terminu waloryzacji kwotę ryczałtu energetycznego.
3e.
Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty ryczałtu energetycznego w wysokości przysługującej w dniu poprzedzającym termin waloryzacji przez wskaźnik, o którym mowa w ust. 3g.
3f.
W wyniku waloryzacji wysokość ryczałtu energetycznego nie może ulec zmniejszeniu.
3g.
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w terminie do dnia 31 stycznia każdego roku, średnioroczny wskaźnik cen konsumpcyjnych nośników energii w poprzednim roku kalendarzowym.
4.
(uchylony)
5.
(uchylony)
5a.
Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i ust. 3, mając na względzie konieczność zapewnienia identyfikacji osób uprawnionych do ulgowych przejazdów.
6.
Właściwe organy administracji rządowej oraz organy jednostek samorządu terytorialnego i ich związków określają szczegółowe zasady stosowania ulg i uprawnień, o których mowa w ust. 1-3.
Orzeczenia: 35
1.
Kombatantom i innym osobom uprawnionym, które łącznie spełniają następujące warunki:
1)
nie posiadają prawa do żadnych świadczeń rentowych lub emerytalnych ani prawa do uposażenia w stanie spoczynku albo uposażenia rodzinnego,
2)
nie osiągają dochodów z tytułu pracy, pozarolniczej działalności gospodarczej podlegającej ubezpieczeniu społecznemu lub z tytułu rolniczej działalności gospodarczej podlegającej obowiązkowemu ubezpieczeniu rolników,
3)
osiągnęły wiek 55 lat kobiety i 60 lat mężczyźni,
przysługuje świadczenie w wysokości dodatku kombatanckiego, o którym mowa w art. 15 dodatek kombatancki ust. 1.
przysługuje świadczenie w wysokości dodatku kombatanckiego, o którym mowa w art. 15 dodatek kombatancki ust. 1.
2.
Osobom, o których mowa w ust. 1, przysługują także uprawnienia określone w art. 20 ulga w opłatach za przejazdy, dodatek kompensacyjny i ryczałt energetyczny ust. 2.
2a.
Świadczenie w wysokości dodatku kombatanckiego, dodatek kompensacyjny oraz ryczałt energetyczny są wypłacane osobom, o których mowa w ust. 1, kwartalnie w trzecim miesiącu kwartału.
3.
Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, tryb przyznawania osobom, o których mowa w ust. 1, świadczenia w wysokości dodatku kombatanckiego, dodatku kompensacyjnego oraz ryczałtu energetycznego, mając na względzie konieczność zapewnienia sprawności postępowania przy ich przyznawaniu i wypłacaniu.
1.
Uznaje się zasługi osób, które z narażeniem życia, zdrowia lub wolności ukrywały i ratowały osoby ścigane przez okupacyjne władze niemieckie lub sowieckie, a także przez polskie władze okresu powojennego do 1956 r. z powodu ich działalności na rzecz suwerenności i niepodległości Polski oraz z przyczyn narodowościowych, religijnych i rasowych. W dowód uznania tych zasług Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych występuje, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, z wnioskiem do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o nadanie odznaczeń przewidzianych w ustawie z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach (Dz. U. z 2022 r. poz. 1031).
2.
Za osoby spełniające warunki, o których mowa w ust. 1, uznaje się zwłaszcza obywateli polskich odznaczonych medalem "Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata" przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie.
3.
Do osób, o których mowa w ust. 1 i 2, nie stosuje się przepisów o świadczeniach przewidzianych w rozdziałach 2, 3 i 4.
1.
Członek Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej ma prawo do jednorazowego, bezpłatnego otrzymania ubioru mundurowego na własność oraz do jego noszenia wraz z oznakami stopni wojskowych.
2.
Członek Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej składa wniosek o wydanie ubioru mundurowego do szefa wojskowego centrum rekrutacji właściwego ze względu na jego miejsce zamieszkania.
3.
Wniosek, o którym mowa w ust. 2, zawiera:
1)
imię i nazwisko;
2)
datę i miejsce urodzenia;
3)
numer PESEL, a w przypadku nieposiadania numeru PESEL – serię i numer dowodu osobistego albo innego dokumentu potwierdzającego tożsamość;
4)
adres zamieszkania lub adres do korespondencji;
5)
informację o posiadanym stopniu wojskowym.
4.
Do wniosku, o którym mowa w ust. 2, dołącza się kopię:
1)
legitymacji potwierdzającej członkostwo w Korpusie Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej;
2)
dokumentu potwierdzającego posiadany stopień wojskowy.
5.
Ubiór mundurowy wydaje dowódca jednostki budżetowej właściwy w sprawach zaopatrywania w dziale mundurowym, do którego szef wojskowego centrum rekrutacji przesyła wniosek, o którym mowa w ust. 2.
6.
Dowódca jednostki budżetowej właściwy w sprawach zaopatrywania w dziale mundurowym zawiadamia niezwłocznie członka Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, który złożył wniosek, o którym mowa w ust. 2, o miejscu i terminie wydania ubioru mundurowego.
7.
Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, elementy ubioru mundurowego członka Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, okoliczności i sposób noszenia ubioru mundurowego wraz z oznakami stopni wojskowych oraz jego wzór.
8.
Wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 7, bierze się pod uwagę:
1)
płeć członka Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej;
2)
aby ubiór mundurowy był praktyczny i estetyczny;
3)
konieczność odróżnienia ubioru mundurowego od umundurowania używanego w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
1.
Członek Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej legitymujący się kartą kombatanta kierujący pojazdem samochodowym oznaczonym tą kartą może nie stosować się do niektórych znaków drogowych dotyczących zakazu ruchu lub postoju, na zasadach określonych dla osoby niepełnosprawnej legitymującej się kartą parkingową kierującej pojazdem samochodowym oznaczonym tą kartą, o której mowa w art. 8 karta parkingowa osoby niepełnosprawnej ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 988, 1002, 1768 i 1783).
2.
Kartę kombatanta wydaje członkowi Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, na jego pisemny wniosek.
3.
Wniosek, o którym mowa w ust. 2, zawiera:
1)
imię i nazwisko;
2)
datę i miejsce urodzenia;
3)
numer PESEL, a w przypadku nieposiadania numeru PESEL – serię i numer dowodu osobistego albo innego dokumentu potwierdzającego tożsamość;
4)
adres zamieszkania lub adres do korespondencji.
4.
Kartę kombatanta wydaje się członkowi Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej bezterminowo. Za wydanie karty nie pobiera się opłaty.
5.
Karta kombatanta traci ważność:
1)
w przypadku zgłoszenia utraty karty przez osobę, której wydano kartę;
2)
w przypadku zwrotu karty organowi, który ją wydał;
3)
w razie śmierci osoby, której wydano kartę.
6.
Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych dokonuje, z zachowaniem przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1710 i 1812), wyboru producenta blankietów kart kombatanta.
7.
Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia:
1)
wzór oraz tryb wydawania kart kombatanta członkom Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, uwzględniając w szczególności konieczność zapewnienia jednolitej procedury wydawania kart kombatanta oraz technicznego zabezpieczenia karty w sposób gwarantujący jej autentyczność;
2)
zasady nadawania numerów wydawanym kartom kombatanta, uwzględniając w szczególności konieczność stworzenia sprawnego systemu wydawania, ewidencjonowania i kontroli prawidłowości wykorzystywania kart;
3)
tryb postępowania w sprawie zwrotu karty kombatanta, mając na względzie zapewnienie jednolitej procedury zwrotu kart;
4)
wzór wniosku o wydanie karty kombatanta, mając na uwadze zapewnienie jednolitej formy składanych wniosków.
