Kodeks postępowania karnego

Stan prawny aktualny na dzień: 24.01.2025

Dz.U.2025.0.46 t.j. - Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego

Kodeks postępowania karnego

Dział II. Sąd

Rozdział 2. Wyłączenie sędziego

Ucz się efektywniej
rozwiązując test

Obserwuj akt

Rozdział 2. Wyłączenie sędziego

Art. 40. Wyłączenie sędziego z mocy prawa (judex inhabilis).

§ 1.

Sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie, jeżeli:

1)

sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio;

2)

jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób;

3)

jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2 albo jest związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli;

4)

był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły;

5)

brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze;

6)

brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie;

7)

brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone;

8)

(uchylony)

9)

brał udział w wydaniu orzeczenia, co do którego wniesiono sprzeciw;

10)

prowadził mediację.

§ 2.

Powody wyłączenia trwają mimo ustania uzasadniającego je małżeństwa, wspólnego pożycia, przysposobienia, opieki lub kurateli.

§ 3.

Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego wnioskiem o wznowienie, zaskarżonego w trybie kasacji lub objętego skargą nadzwyczajną, nie może orzekać co do tego wniosku, kasacji lub skargi.

Orzeczenia: 4 Porównania: 1 Przypisy: 1

Art. 41. Przesłanki wyłączenia sędziego, wniosek o wyłączenie

§ 1.

Sędzia ulega wyłączeniu, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie.
(Art. 41 przesłanki wyłączenia sędziego, wniosek o wyłączenie § 1 w związku z art. 42 tryb wyłączenia sędziego § 1 ustawy - w zakresie, w jakim dopuszcza rozpoznanie wniosku o wyłączenie sędziego z powodu wadliwości powołania sędziego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, w skład której wchodzą sędziowie wybrani na podstawie art. 9a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa – został uznany za niezgodny z Konstytucją RP wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 marca 2020 r. (sygn. akt P 22/19) i z dniem 12 marca 2020 r. utracił moc w tym zakresie (Dz. U. z 2020 r. poz. 413)

§ 2.

Wniosek o wyłączenie sędziego, zgłoszony na podstawie § 1 po rozpoczęciu przewodu sądowego, pozostawia się bez rozpoznania, chyba że przyczyna wyłączenia powstała lub stała się stronie wiadoma dopiero po rozpoczęciu przewodu.

Orzeczenia: 14

Art. 41a. Pozostawienie bez rozpoznania wniosku o wyłączenie sędziego

Wniosek o wyłączenie sędziego oparty na tych samych podstawach faktycznych co wniosek wcześniej rozpoznany pozostawia się bez rozpoznania; przepisu art. 42 tryb wyłączenia sędziego § 3 nie stosuje się.

Art. 42. Tryb wyłączenia sędziego

§ 1.

Wyłączenie następuje na żądanie sędziego, z urzędu albo na wniosek strony.

§ 2.

Jeżeli sędzia uznaje, że zachodzi przyczyna wyłączająca go z mocy art. 40 wyłączenie sędziego z mocy prawa (judex inhabilis)., wyłącza się, składając oświadczenie na piśmie do akt, a na jego miejsce wstępuje inny sędzia.

§ 3.

Sędzia, co do którego zgłoszono wniosek o wyłączenie na podstawie art. 41 przesłanki wyłączenia sędziego, wniosek o wyłączenie, może złożyć do akt stosowne oświadczenie na piśmie. Wniosek rozpoznaje się niezwłocznie. Z chwilą wyłączenia sędziego czynności procesowe dokonane z jego udziałem po złożeniu wniosku stają się bezskuteczne.

§ 4.

Poza wypadkiem określonym w § 2 o wyłączeniu orzeka sąd, przed którym toczy się postępowanie; w składzie orzekającym w kwestii wyłączenia nie może brać udziału sędzia, którego dotyczy wyłączenie. W razie niemożności utworzenia takiego składu sądu, w kwestii wyłączenia orzeka sąd wyższego rzędu.

Orzeczenia: 7

Art. 43. Właściwość sądu z przekazania sprawy

Jeżeli z powodu wyłączenia sędziów rozpoznanie sprawy w danym sądzie jest niemożliwe, sąd wyższego rzędu przekazuje sprawę innemu sądowi równorzędnemu.

Orzeczenia: 1

Art. 44. Wyłączenie referendarzy sądowych i ławników

Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio do referendarzy sądowych i ławników. O wyłączeniu referendarza orzeka sąd w składzie jednego sędziego.