Rozdział 10a. System ochrony - Prawo bankowe

Art. 130b. Cel funkcjonowania systemu ochrony

1.

Celem funkcjonowania systemu ochrony jest zapewnienie płynności i wypłacalności każdego jego uczestnika na zasadach określonych w ustawie i umowie systemu ochrony, w szczególności przez udzielanie pożyczek, gwarancji i poręczeń na warunkach określonych w umowie systemu ochrony.

2.

System ochrony może także wspierać:

1)

prowadzoną przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny przymusową restrukturyzację, o której mowa w ustawie z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji, jeżeli została wszczęta wobec banku w formie spółki akcyjnej;

2)

przejęcie banku, o którym mowa w art. 146b przejęcie banku przez inny bank ust. 1, jeżeli bankiem przejmowanym jest bank w formie spółki akcyjnej.

3.

Wsparcie, o którym mowa w ust. 2, odbywa się w szczególności przez udzielanie dotacji, pożyczek, gwarancji i poręczeń na warunkach określonych w umowie systemu ochrony.

4.

Umowa systemu ochrony określa zakres odpowiedzialności uczestnika systemu ochrony za zobowiązania wynikające z udziału w systemie ochrony.

Art. 130c. Umowy systemu ochrony

1.

Banki w formie spółek akcyjnych mogą utworzyć system ochrony na podstawie umowy systemu ochrony. Banki, które utworzyły system ochrony, są jego uczestnikami. Uczestnikami systemu ochrony są również banki prowadzące działalność w formie spółek akcyjnych, które przystąpią do systemu ochrony po jego utworzeniu.

2.

Uczestniczenie w systemie ochrony jest dobrowolne.

3.

Banki, o których mowa w ust. 1, zawierają umowę systemu ochrony według projektu dla danego systemu ochrony zatwierdzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Bank działający w imieniu tych banków, na podstawie udzielonego przez nie upoważnienia, przedstawia Komisji Nadzoru Finansowego projekt umowy systemu ochrony z wnioskiem o jego zatwierdzenie oraz o uznanie systemu ochrony. Stroną postępowania jest wyłącznie ten bank.

4.

Komisja Nadzoru Finansowego wydaje decyzje w sprawie zatwierdzenia projektu umowy systemu ochrony, o którym mowa w ust. 3, oraz o uznaniu systemu ochrony, w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu umowy systemu ochrony.

5.

Komisja Nadzoru Finansowego odmawia zatwierdzenia projektu umowy systemu ochrony, o którym mowa w ust. 3, i uznania systemu ochrony, jeżeli projektowana umowa systemu ochrony naruszałaby przepisy prawa, interesy uczestników systemu ochrony, nie zapewniałaby bezpieczeństwa środków gromadzonych u uczestników systemu ochrony lub nie byłyby spełnione następujące warunki:

1)

zapewnienie w umowie systemu ochrony możliwości udzielania z funduszy zgromadzonych w systemie ochrony pomocy finansowej dla uczestników systemu ochrony mającej na celu poprawę ich wypłacalności i zapobieżenie upadłości lub udzielania wsparcia, o którym mowa w art. 130b cel funkcjonowania systemu ochrony ust. 2;

2)

przyjęcie w umowie systemu ochrony odpowiednich mechanizmów monitorowania i klasyfikowania ryzyka w systemie ochrony oraz zasad przeglądu tego ryzyka, w szczególności rozpoznawania aktualnych i potencjalnych źródeł ryzyka oraz oszacowania istotności potencjalnego wpływu tego rodzaju ryzyka na sytuację finansową uczestników systemu ochrony.

6.

Decyzja o uznaniu systemu ochrony może określać:

1)

termin, od którego system ochrony powinien funkcjonować zgodnie z umową systemu ochrony;

2)

dodatkowe warunki, których spełnienie zapewni bezpieczeństwo funkcjonowania systemu ochrony;

3)

termin, po upływie którego decyzja wygaśnie, jeżeli warunki, o których mowa w pkt 2, nie zostaną spełnione.

7.

W przypadku gdy funkcjonowanie systemu ochrony narusza przepisy prawa, zagraża interesom jego uczestników, nie zapewnia bezpieczeństwa środków gromadzonych u uczestników systemu ochrony lub jest niezgodne z umową systemu ochrony, Komisja Nadzoru Finansowego może uchylić decyzję o uznaniu systemu ochrony.

8.

Uchylenie decyzji o uznaniu systemu ochrony może nastąpić również w razie stwierdzenia, że:

1)

system ochrony przestał spełniać warunki określone w decyzji o uznaniu systemu ochrony;

2)

decyzja o uznaniu systemu ochrony została wydana na podstawie fałszywych dokumentów, nieprawdziwych oświadczeń lub wskutek innych działań sprzecznych z prawem.

9.

Zmiana umowy systemu ochrony wymaga zmiany zatwierdzonego projektu umowy systemu ochrony. Przepisy ust. 3–6 stosuje się odpowiednio.

Art. 130d. Wypowiedzenie umowy systemu ochrony

Wypowiedzenie umowy systemu ochrony wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Wypowiedzenie następuje z zachowaniem co najmniej 24-miesięcznego okresu wypowiedzenia.

Art. 130e. Zarządzanie systemem ochrony

1.

Systemem ochrony zarządza jednostka zarządzająca systemem ochrony, utworzona w tym celu przez uczestników systemu ochrony, zwana dalej „jednostką zarządzającą”.

2.

Jednostkę zarządzającą tworzy się w formie spółki akcyjnej, do której w zakresie nieuregulowanym niniejszą ustawą stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu spółek handlowych.

3.

Każdy z uczestników systemu ochrony jest obowiązany objąć i posiadać w okresie, kiedy jest stroną umowy systemu ochrony, co najmniej minimalną liczbę akcji jednostki zarządzającej, określoną w jej statucie i umowie systemu ochrony.

4.

Akcjonariuszem jednostki zarządzającej może być tylko uczestnik systemu ochrony zarządzanego przez tę jednostkę. Akcjonariusze jednostki zarządzającej, w okresie wypowiedzenia przez nich umowy systemu ochrony, na walnym zgromadzeniu nie mogą wykonywać łącznie prawa głosu z więcej niż 24% akcji.

Art. 130f. Organy systemu ochrony zarządzanego przez jednostkę zarządzającą

1.

Organami systemu ochrony zarządzanego przez jednostkę zarządzającą są:

1)

walne zgromadzenie akcjonariuszy jednostki zarządzającej;

2)

rada nadzorcza jednostki zarządzającej;

3)

zarząd jednostki zarządzającej.

2.

Organ, o którym mowa w ust. 1:

1)

pkt 1 – jest zgromadzeniem uczestników systemu ochrony;

2)

pkt 2 – jest organem nadzorującym system ochrony;

3)

pkt 3 – jest organem zarządzającym systemem ochrony.

3.

Umowa systemu ochrony może przewidywać powołanie organów innych niż wymienione w ust. 1.

4.

W umowie systemu ochrony określa się zasady zapewnienia organom jednostki zarządzającej warunków wykonywania zadań związanych z funkcjonowaniem systemu ochrony, w szczególności w zakresie pomieszczeń, łączy telekomunikacyjnych i obsługi biurowej, oraz zasady pokrywania związanych z tym kosztów.

5.

Umowa systemu ochrony może zobowiązać jednego z uczestników systemu ochrony do zapewnienia organom jednostki zarządzającej warunków, o których mowa w ust. 4.

Art. 130g. Powoływanie i organizacja organów systemu ochrony jednostki zarządzającej

1.

Członkowie rady nadzorczej jednostki zarządzającej są powoływani przez zgromadzenie uczestników systemu ochrony.

2.

Organ nadzorujący system ochrony zawiadamia Komisję Nadzoru Finansowego o swoim składzie oraz jego zmianie niezwłocznie po jego powołaniu albo zmianie jego składu.

3.

Członkowie zarządu jednostki zarządzającej powinni mieć wiedzę, umiejętności i doświadczenie odpowiednie do pełnionych przez nich funkcji i powierzonych im obowiązków oraz dawać rękojmię należytego wykonywania tych obowiązków. Rękojmia odnosi się w szczególności do reputacji, uczciwości i rzetelności danej osoby oraz zdolności do prowadzenia spraw jednostki zarządzającej w sposób ostrożny i stabilny. Do oceny rękojmi ostrożnego i stabilnego prowadzenia spraw jednostki zarządzającej stosuje się odpowiednio przepisy art. 22aa wymogi wobec członków zarządu i rady nadzorczej banku akcyjnego ust. 10–12.

4.

Członkowie zarządu jednostki zarządzającej są powoływani, za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego, przez radę nadzorczą jednostki zarządzającej albo zgromadzenie uczestników systemu ochrony stosownie do postanowień umowy systemu ochrony albo statutu jednostki zarządzającej. Z wnioskiem o wyrażenie zgody występuje rada nadzorcza jednostki zarządzającej. Przepisy art. 22b powołanie członków zarządu banku akcyjnego oraz art. 30 warunki utworzenia banku ust. 1 pkt 2 stosuje się odpowiednio.

5.

Komisja Nadzoru Finansowego może delegować przedstawiciela w celu obserwowania, bez prawa głosu, prac walnego zgromadzenia akcjonariuszy jednostki zarządzającej i rady nadzorczej jednostki zarządzającej, o ile te organy wyrażą na to zgodę.

6.

Szczegółowy zakres i sposób działania organów systemu ochrony, w tym tryb zwoływania posiedzeń oraz sposób i warunki podejmowania uchwał, czas trwania kadencji tych organów, liczbę oraz zasady powoływania i odwoływania członków tych organów oraz zakres ich niezbędnych kwalifikacji określa umowa systemu ochrony.

Art. 130h. Fundusz pomocowy

1.

W jednostce zarządzającej tworzy się fundusz pomocowy w celu zapewnienia środków na finansowanie zadań systemu ochrony w zakresie pomocy finansowej dla uczestników systemu ochrony mającej na celu poprawę ich wypłacalności i zapobieżenie upadłości oraz umożliwienia udzielania przez system ochrony wsparcia, o którym mowa w art. 130b cel funkcjonowania systemu ochrony ust. 2.

2.

Fundusz pomocowy jest tworzony z wpłat uczestników systemu ochrony wnoszonych w wysokości i na zasadach określonych w ust. 3 oraz w umowie systemu ochrony lub z innych źródeł przewidzianych w tej umowie.

3.

Uczestnik systemu ochrony wnosi w terminie 30 dni od dnia przystąpienia do tego systemu wpłatę na fundusz pomocowy w wysokości nie mniejszej niż 0,3% kwoty środków gwarantowanych uczestnika systemu ochrony objętego obowiązkowym systemem gwarantowania depozytów, o którym mowa w art. 2 pkt 34 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji.

4.

Jednostka zarządzająca może lokować środki funduszu pomocowego jedynie w:

1)

lokatach bankowych w bankach, będących uczestnikami systemu ochrony;

2)

skarbowych papierach wartościowych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;

3)

bonach pieniężnych Narodowego Banku Polskiego;

4)

obligacjach emitowanych przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

5.

Szczegółowe zasady zarządzania funduszem pomocowym określa umowa systemu ochrony.

Art. 130i. Mechanizmy pomocy płynnościowej i mechanizmy wsparcia tworzone w jednostce zarządzającej

1.

W jednostce zarządzającej tworzy się mechanizmy pomocy płynnościowej i pomocy służącej zapewnieniu wypłacalności, dostosowane do struktury organizacyjnej systemu ochrony.

2.

W jednostce zarządzającej można także utworzyć mechanizm wsparcia w procesach przymusowej restrukturyzacji i przejęć banków, o których mowa w art. 130b cel funkcjonowania systemu ochrony ust. 2.

3.

Szczegółowe zasady tworzenia mechanizmów, o których mowa w ust. 1 i 2, oraz zasady zarządzania takimi mechanizmami określa umowa systemu ochrony.

Art. 130j. Pomoc lub wsparcie udzielane przez jednostkę zarządzającą

1.

Jednostka zarządzająca może udzielić pomocy lub wsparcia, o ile spełniony jest co najmniej jeden z poniższych warunków:

1)

zapobiegnie to ryzyku upadłości jednego z uczestników systemu ochrony;

2)

pozwoli to na spełnienie przez uczestnika systemu ochrony wymogów regulacyjnych;

3)

wsparcie byłoby udzielone w przypadkach, o których mowa w art. 130b cel funkcjonowania systemu ochrony ust. 2.

2.

Pomoc, o której mowa w art. 130b cel funkcjonowania systemu ochrony ust. 1, jest udzielana uczestnikom systemu ochrony na warunkach określonych poniżej:

1)

ma charakter zwrotny;

2)

jest udzielana na warunkach rynkowych, jest odpłatna i zabezpieczona;

3)

jest udzielana na okres nie dłuższy niż 5 lat;

4)

umorzenie zobowiązania z tytułu udzielonej pomocy albo dokonanie innej czynności wywołującej taki skutek wymaga zatwierdzenia przez walne zgromadzenie akcjonariuszy jednostki zarządzającej; uchwała wymaga jednomyślności.

3.

W okresie korzystania z pomocy, o której mowa w art. 130b cel funkcjonowania systemu ochrony ust. 1, uczestnik systemu ochrony, któremu udzielono pomocy, nie dokonuje wypłaty dywidendy akcjonariuszom ani nie dokonuje wykupu akcji własnych.

4.

Pomoc, o której mowa w art. 130b cel funkcjonowania systemu ochrony ust. 1, udzielona uczestnikowi systemu ochrony jest zwracana do dnia upływu okresu wypowiedzenia umowy systemu ochrony.

5.

Wsparcie, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, może być udzielone w związku z przejęciem, o którym mowa w art. 146b przejęcie banku przez inny bank ust. 1, lub wydaniem decyzji o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji, o której mowa w art. 101 ust. 7 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji.

6.

W przypadku, o którym mowa w art. 130b cel funkcjonowania systemu ochrony ust. 2 pkt 1, wniosek o udzielenie wsparcia jest składany przed wszczęciem przymusowej restrukturyzacji przez:

1)

podmiot zainteresowany przejęciem przedsiębiorstwa lub wybranych albo wszystkich praw majątkowych lub wybranych albo wszystkich zobowiązań lub praw udziałowych banku, wobec którego może zostać wszczęta przymusowa restrukturyzacja, albo

2)

Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

7.

O wyrażeniu zgody na udzielenie pomocy lub wsparcia, o których mowa w ust. 1, jednostka zarządzająca informuje wnioskodawcę, Bankowy Fundusz Gwarancyjny oraz Komisję Nadzoru Finansowego.

8.

W przypadku odmowy udzielenia wsparcia, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, jednostka zarządzająca przekazuje niezwłocznie wnioskodawcy, Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu oraz Komisji Nadzoru Finansowego uzasadnienie odmowy udzielenia wsparcia.

Art. 130k. Zadania organu zarządzającego systemem ochrony

1.

Do zadań organu zarządzającego systemem ochrony należy w szczególności:

1)

reprezentowanie systemu ochrony na zasadach określonych w umowie systemu ochrony;

2)

zarządzanie systemem ochrony na zasadach określonych w umowie systemu ochrony;

3)

podejmowanie działań koniecznych do zapewnienia bezpieczeństwa środków gromadzonych u uczestników systemu ochrony i zgodności ich działalności z postanowieniami umowy systemu ochrony;

4)

podejmowanie działań służących zapewnieniu płynności i wypłacalności uczestników systemu ochrony.

2.

Organ zarządzający systemem ochrony może także udzielać wsparcia w procesach przymusowej restrukturyzacji i przejęć banków, o których mowa w art. 130b cel funkcjonowania systemu ochrony ust. 2.

3.

Zasady dostępu uczestników systemu ochrony do informacji o ryzyku utraty przez uczestnika systemu ochrony płynności i wypłacalności, identyfikowanym, mierzonym albo szacowanym przez organ zarządzający systemem ochrony, określa umowa systemu ochrony.

4.

Organ zarządzający systemem ochrony sporządza, według stanu na koniec każdego kwartału, informację o systemie ochrony oraz przekazuje ją niezwłocznie Komisji Nadzoru Finansowego.

5.

Informacja o systemie ochrony, o której mowa w ust. 4, zawiera:

1)

bilans oraz rachunek zysków i strat systemu ochrony;

2)

informację o wysokości środków zgromadzonych w funduszu pomocowym i ich wykorzystaniu.

6.

Organ zarządzający systemem ochrony przekazuje Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu informację, o której mowa w ust. 5 pkt 2, w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po zakończeniu danego kwartału oraz niezwłocznie na żądanie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

7.

Organ zarządzający systemem ochrony może zlecać wykonywanie czynności faktycznych pozostających w zakresie jego kompetencji jednostkom lub komórkom organizacyjnym poszczególnych uczestników systemu ochrony na zasadach określonych w umowie systemu ochrony.

8.

W celu realizacji zadań określonych w ust. 1 pkt 3 i 4 organ zarządzający systemem ochrony lub osoby przez niego upoważnione są uprawnione do żądania pisemnych lub ustnych informacji i wyjaśnień oraz okazania dokumentów lub innych nośników informacji, jak również udostępnienia danych związanych z działalnością uczestnika systemu ochrony, który zwrócił się do jednostki zarządzającej o udzielenie pomocy lub wsparcia, a organy tego uczestnika systemu ochrony i jego pracownicy są obowiązani udzielać żądanych wyjaśnień i informacji oraz niezbędnej pomocy. Wyjaśnienia i informacje są udzielane w zakresie niezbędnym do oceny możliwości i zasadności udzielenia pomocy lub wsparcia.

9.

W celu realizacji zadań określonych w ust. 2 organ zarządzający systemem ochrony lub osoby przez niego upoważnione są uprawnione do występowania do Bankowego Funduszu Gwarancyjnego lub Komisji Nadzoru Finansowego o informacje lub dane związane z działalnością banku, wobec którego planowane jest podjęcie działań, o których mowa w art. 130b cel funkcjonowania systemu ochrony ust. 2. Informacje lub dane udzielane są w zakresie niezbędnym do oceny możliwości i zasadności udzielenia wsparcia, o którym mowa w art. 130b cel funkcjonowania systemu ochrony ust. 2.

10.

Uczestnicy systemu ochrony są obowiązani, na żądanie organu zarządzającego systemem ochrony lub osób przez niego upoważnionych, udzielać informacji niezbędnych do wykonywania zadań określonych w ust. 1 i 2, w tym również informacji objętych tajemnicą bankową.

11.

Organy systemu ochrony mogą wykorzystywać informacje określone w ust. 8–10 wyłącznie w celu realizacji zadań systemu ochrony.

12.

Bank będący uczestnikiem systemu ochrony, członkowie organów tego banku i osoby w nim zatrudnione, członkowie organów jednostki zarządzającej oraz osoby zatrudnione w tej jednostce, a także inne osoby, które zapoznały się z informacjami stanowiącymi tajemnice prawnie chronione, są obowiązane do zachowania ich w tajemnicy, jeżeli z przepisów odrębnych nie wynika obowiązek udzielania informacji objętych tymi tajemnicami.

Art. 130l. Nadzór nad funkcjonowaniem systemu ochrony

1.

Funkcjonowanie systemu ochrony podlega nadzorowi bankowemu sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego w zakresie i na zasadach określonych w przepisach niniejszego rozdziału oraz w ustawie z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym.

2.

Czynności kontrolne podejmowane przez pracowników Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego są wykonywane po okazaniu legitymacji służbowej oraz doręczeniu upoważnienia wydanego przez Komisję Nadzoru Finansowego.

3.

Komisja Nadzoru Finansowego może, w ramach sprawowanego nadzoru:

1)

zalecić jednostce zarządzającej podjęcie środków koniecznych do przywrócenia płynności płatniczej systemu ochrony;

2)

przekazać jednostce zarządzającej opinię na temat konieczności zwiększenia funduszu pomocowego.

4.

W przypadku stwierdzenia, że organy systemu ochrony nie realizują zaleceń określonych w ust. 3 pkt 1, a także gdy ich działalność jest wykonywana z naruszeniem przepisów prawa, postanowień umowy systemu ochrony lub statutu jednostki zarządzającej lub stwarza zagrożenie dla interesów uczestników systemu ochrony, Komisja Nadzoru Finansowego może:

1)

wystąpić do właściwego organu z wnioskiem o odwołanie albo odwołać prezesa, wiceprezesa lub innego członka organu zarządzającego systemem ochrony odpowiedzialnego za stwierdzone nieprawidłowości;

2)

zawiesić w czynnościach członków organu zarządzającego systemem ochrony do czasu podjęcia uchwały w sprawie wniosku o ich odwołanie przez odpowiedni organ na najbliższym posiedzeniu, przy czym zawieszenie w czynnościach polega na wyłączeniu z podejmowania decyzji;

3)

uchylić decyzję o uznaniu systemu ochrony.

5.

Komisja Nadzoru Finansowego może zawiesić w czynnościach członka organu zarządzającego systemem ochrony w przypadku:

1)

przedstawienia mu zarzutów w postępowaniu karnym lub w postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe;

2)

spowodowania znacznych strat majątkowych w systemie ochrony.

6.

Komisja Nadzoru Finansowego odwołuje członka organu zarządzającego systemem ochrony w przypadku zaistnienia przesłanek określonych w art. 22b powołanie członków zarządu banku akcyjnego ust. 3 pkt 1–3.

Dz.U.2023.0.2488 t.j. - Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe