Rozdział 2. Zasady stosowania dopłat - Ustawa o finansowym wsparciu rodzin i innych osób w nabywaniu własnego mieszkania

Art. 3. Wymogi dotyczące kredytu preferencyjnego

1.

Dopłaty mogą być stosowane, jeżeli kredyt preferencyjny został udzielony na podstawie umowy zawartej z instytucją ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów przez:

1)

oboje małżonków,

2)

osobę samotnie wychowującą przynajmniej jedno:
a) małoletnie dziecko,
b) dziecko, bez względu na jego wiek, na które, zgodnie z ustawą z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 390, 658 i 852), jest pobierany zasiłek pielęgnacyjny,
c) dziecko do ukończenia przez nie 25. roku życia, uczące się w szkołach oraz kolegiach pracowników służb społecznych, o których mowa w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2022 r. poz. 2230), a także w uczelniach w rozumieniu ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r. poz. 742 i 1088) oraz uczelniach i wyższych seminariach duchownych, prowadzonych przez Kościół Katolicki, inne kościoły i inne związki wyznaniowe na podstawie umów międzynarodowych i przepisów o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz przepisów o stosunku państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych,

3)

osobę niepozostającą w związku małżeńskim, inną niż wskazana w pkt 2
- zwanych dalej "docelowymi kredytobiorcami".

1a.

Jeżeli w ocenie instytucji ustawowo upoważnionej do udzielania kredytów docelowy kredytobiorca nie posiada zdolności kredytowej w rozumieniu art. 70 zdolności kredytowa ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 2324, z późn. zm.) umowa o kredyt preferencyjny może być zawarta również przez inne osoby niż docelowy kredytobiorca. Mogą nimi być zstępni, wstępni, rodzeństwo, małżonkowie rodzeństwa, ojczym, macocha lub teściowie docelowego kredytobiorcy.

2.

Dopłat nie stosuje się, jeżeli którakolwiek z osób, o których mowa w ust. 1, jest lub była stroną innej umowy kredytu preferencyjnego w charakterze docelowego kredytobiorcy.

Art. 4. Wymogi dotyczące docelowego kredytobiorcy

1.

Dopłaty mogą być stosowane, jeżeli docelowy kredytobiorca w dniu zawarcia umowy kredytu preferencyjnego nie jest:

1)

właścicielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego;

2)

osobą, której przysługuje w całości lub w części spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, którego przedmiotem jest lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny;

3)

osobą, której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego;

4)

najemcą lokalu mieszkalnego.

1a.

W przypadku docelowego kredytobiorcy, o którym mowa w art. 3 wymogi dotyczące kredytu preferencyjnego ust. 1 pkt 3, dopłaty mogą być stosowane jeżeli do dnia zawarcia umowy kredytu preferencyjnego nie był on właścicielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego oraz nie przysługiwało mu w całości lub w części spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, którego przedmiotem był lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny.

1b.

Dopłaty mogą być stosowane, jeżeli docelowy kredytobiorca, z wyjątkiem osób, o których mowa w art. 3 wymogi dotyczące kredytu preferencyjnego ust. 1 pkt 2, złoży wniosek o kredyt preferencyjny najpóźniej do końca roku kalendarzowego, w którym kończy 35 lat. Jeżeli wniosek składają małżonkowie, warunek ten dotyczy młodszego małżonka, a w przypadku jednakowego wieku - obojga małżonków.

2.

Docelowy kredytobiorca ubiegający się o kredyt preferencyjny równocześnie z zawarciem umowy kredytu preferencyjnego składa pisemne oświadczenie o spełnieniu warunków, o których mowa w ust. 1.

2a.

Docelowy kredytobiorca, o którym mowa w art. 3 wymogi dotyczące kredytu preferencyjnego ust. 1 pkt 3, w pisemnym oświadczeniu, o którym mowa w ust. 2, oświadcza dodatkowo, że nie pozostaje w związku małżeńskim, oraz że do dnia zawarcia umowy kredytu preferencyjnego nie był właścicielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego oraz nie przysługiwało mu w całości lub w części spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, którego przedmiotem był lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny.

3.

Dopłaty mogą być stosowane również w przypadku, gdy ubiegający się o kredyt preferencyjny docelowy kredytobiorca, który w dniu zawarcia umowy kredytu preferencyjnego jest najemcą lokalu mieszkalnego lub przysługuje mu spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, równocześnie z zawarciem umowy kredytu preferencyjnego pisemnie zobowiąże się do:

1)

wypowiedzenia członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej, w której przysługuje mu spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, lub do zrzeczenia się tego prawa,

2)

rozwiązania umowy najmu i opróżnienia lokalu mieszkalnego
- w terminie sześciu miesięcy od dnia uzyskania własności lokalu mieszkalnego, własności domu jednorodzinnego lub uzyskania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, na które został udzielony kredyt preferencyjny, a w przypadku kredytu preferencyjnego udzielonego na budowę domu jednorodzinnego - w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym docelowy kredytobiorca może zgodnie z prawem przystąpić do użytkowania wybudowanego domu jednorodzinnego.

4.

W okresie 14 dni od upływu terminu określonego w ust. 3 docelowy kredytobiorca informuje pisemnie instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów o niewykonaniu zobowiązania, o którym mowa w tym przepisie.

5.

W przypadku niewykonania zobowiązania, o którym mowa w ust. 3, instytucja ustawowo upoważniona do udzielania kredytów wypowiada umowę kredytu preferencyjnego i wynikającą z tej umowy wierzytelność stawia w stan natychmiastowej wymagalności.

6.

W przypadku prawomocnego skazania docelowego kredytobiorcy za przestępstwo określone w art. 297 wyłudzenie kredytu § 1 lub § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1138, z późn. zm.) popełnione w związku z udzieleniem kredytu preferencyjnego, instytucja ustawowo upoważniona do udzielania kredytów, po uzyskaniu informacji o prawomocnym skazaniu, wypowiada umowę kredytu preferencyjnego i wynikającą z tej umowy wierzytelność stawia w stan natychmiastowej wymagalności.

Art. 5. Warunki stosowania dopłat

1.

Dopłaty mogą być stosowane, jeżeli:

1)

kredyt preferencyjny został udzielony docelowemu kredytobiorcy, o którym mowa w art. 3 wymogi dotyczące kredytu preferencyjnego ust. 1 pkt 1 lub 2, na:
a) zakup będącego w budowie lub istniejącego domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym, stanowiącego odrębną nieruchomość, z wyłączeniem zakupu domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego, do którego którejkolwiek z osób, o których mowa w art. 3 wymogi dotyczące kredytu preferencyjnego ust. 1 i ust. 1a, w dniu zawarcia umowy kredytu preferencyjnego przysługiwał inny tytuł prawny,
b) zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, którego przedmiotem jest lokal mieszkalny w budynku wielorodzinnym lub dom jednorodzinny,
c) wkład budowlany do spółdzielni mieszkaniowej, wnoszony w celu uzyskania prawa własności lokalu, którego przedmiotem jest zasiedlany po raz pierwszy lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny,
d) budowę domu jednorodzinnego,
e) przeprowadzenie robót budowlanych, z wyłączeniem montażu, remontu i rozbiórki obiektu budowlanego, dotyczących budynku mieszkalnego albo budynku lub lokalu o innym przeznaczeniu, w celu uzyskania lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub domu jednorodzinnego;

2)

kredyt preferencyjny został udzielony docelowemu kredytobiorcy, o którym mowa w art. 3 wymogi dotyczące kredytu preferencyjnego ust. 1 pkt 3, na:
a) zakup będącego w budowie lub istniejącego lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym, stanowiącego odrębną nieruchomość, z wyłączeniem zakupu lokalu mieszkalnego, do którego którejkolwiek z osób, o których mowa w art. 3 wymogi dotyczące kredytu preferencyjnego ust. 1 i ust. 1a, w dniu zawarcia umowy kredytu preferencyjnego przysługiwał inny tytuł prawny,
b) zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, którego przedmiotem jest lokal mieszkalny w budynku wielorodzinnym,
c) wkład budowlany do spółdzielni mieszkaniowej, wnoszony w celu uzyskania prawa własności lokalu, którego przedmiotem jest zasiedlany po raz pierwszy lokal mieszkalny,
d) przeprowadzenie robót budowlanych, z wyłączeniem montażu, remontu i rozbiórki obiektu budowlanego, dotyczących budynku mieszkalnego albo budynku lub lokalu o innym przeznaczeniu, w celu uzyskania lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość;

3)

powierzchnia użytkowa:
a) domu jednorodzinnego, o którym mowa w pkt 1, nie przekracza 140 midx2,
b) lokalu mieszkalnego, o którym mowa:
– w pkt 1 - nie przekracza 75 midx2,
– w pkt 2 - nie przekracza 50 midx2;

4)

cena zakupu lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, cena zakupu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, wkład budowlany, koszt budowy domu jednorodzinnego, koszt przeprowadzenia robót budowlanych dotyczących budynku mieszkalnego albo budynku lub lokalu o innym przeznaczeniu w celu uzyskania lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub domu jednorodzinnego, na który został udzielony kredyt preferencyjny, nie przekracza kwoty stanowiącej iloczyn powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego i średniego wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 midx2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych;

5)

lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny, o których mowa w pkt 1 i 2, położone są na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

2.

Osoba ubiegająca się o kredyt preferencyjny równocześnie z zawarciem umowy kredytu preferencyjnego z przeznaczeniem na cel określony w ust. 1 pkt 1 lit. a lub ust. 1 pkt 2 lit. a składa pisemne oświadczenie, że zostały spełnione warunki określone w tych przepisach.

3.

Powierzchnię użytkową domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego, o której mowa w ust. 1 pkt 3, a także cenę lub wkład budowlany, o których mowa w ust. 1 pkt 4, przyjmuje się na podstawie umowy o ustanowieniu lub przeniesieniu własności lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, a jeżeli umowa taka nie została zawarta do dnia złożenia wniosku o kredyt preferencyjny - na podstawie odpowiedniej umowy zobowiązującej.

4.

Powierzchnię użytkową domu jednorodzinnego, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. d i e, lub lokalu mieszkalnego, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. e lub ust. 1 pkt 2 lit. d, przyjmuje się na podstawie projektu technicznego.

5.

Koszt budowy domu jednorodzinnego, koszt przeprowadzenia robót budowlanych dotyczących budynku mieszkalnego albo budynku lub lokalu o innym przeznaczeniu w celu uzyskania lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub domu jednorodzinnego, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, przyjmuje się na podstawie kosztorysu uwzględniającego koszty budowy wraz z wykonaniem urządzeń budowlanych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane związanych z domem jednorodzinnym.

Art. 6. Waluta i ograniczenia udzielanego kredytu preferencyjnego

1.

Kredytu preferencyjnego udziela się w walucie polskiej, a umowa kredytu preferencyjnego nie może uzależniać zmiany wysokości raty kapitałowo-odsetkowej, ani pozostającego do spłaty kredytu od zmiany kursów walut.

2.

Kwota kredytu preferencyjnego może zostać powiększona wyłącznie o:

1)

pobierane przez instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów jednorazowe i płatne z góry opłaty i prowizje związane z jego udzieleniem - do wysokości 2% kwoty kredytu przed doliczeniem składek, o których mowa w pkt 2;

2)

jednorazowe i płatne z góry składki ubezpieczenia kredytu preferencyjnego.

3.

W przypadku odroczenia pierwszej spłaty kapitału kredytu preferencyjnego okres odroczenia nie może być dłuższy niż 6 miesięcy, licząc od dnia postawienia do dyspozycji kredytobiorcy ostatniej transzy kredytu preferencyjnego.

4.

Spłata kredytu preferencyjnego może następować wyłącznie metodą równych rat kapitałowych (rata malejąca) lub równych rat kapitałowo-odsetkowych (annuitet).

5.

Ograniczenia wynikające z ust. 1-4 mają zastosowanie w okresie stosowania dopłat.

Art. 7. Odsetki w okresie stosowania dopłat

1.

W okresie stosowania dopłat odsetki spłacane przez kredytobiorcę są równe kwocie odsetek naliczonych przez instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów w oparciu o stopę procentową pomniejszonej o dopłatę należną za okres naliczenia odsetek.

1a.

Dopłata, o której mowa w ust. 1, nie może być wyższa niż kwota odsetek należnych instytucji ustawowo upoważnionej do udzielania kredytów z tytułu spłaty raty odsetkowej lub kapitałowo-odsetkowej kredytu preferencyjnego.

2.

Instytucja ustawowo upoważniona do udzielania kredytów, na wniosek kredytobiorcy, jest obowiązana do poinformowania go o łącznej wysokości zastosowanych dopłat.

Art. 8. Podstawa naliczenia dopłaty

1.

Podstawę naliczenia dopłaty stanowi:

1)

pozostająca do spłaty kwota kredytu preferencyjnego - w przypadku lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, którego powierzchnia użytkowa nie przekracza odpowiednio:
a) 50 midx2 - dla lokalu mieszkalnego, o którym mowa w art. 5 warunki stosowania dopłat ust. 1 pkt 1,
b) 30 midx2 - dla lokalu mieszkalnego, o którym mowa w art. 5 warunki stosowania dopłat ust. 1 pkt 2,
c) 70 midx2 - dla domu jednorodzinnego;

2)

część pozostającej do spłaty kwoty kredytu preferencyjnego, stanowiąca równowartość iloczynu tej kwoty oraz wskaźnika równego ilorazowi 50 midx2 i powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego - w przypadku lokalu mieszkalnego, o którym mowa w art. 5 warunki stosowania dopłat ust. 1 pkt 1, którego powierzchnia użytkowa przekracza 50 midx2;

3)

część pozostającej do spłaty kwoty kredytu preferencyjnego, stanowiąca równowartość iloczynu tej kwoty oraz wskaźnika równego ilorazowi 30 midx2 i powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego - w przypadku lokalu mieszkalnego, o którym mowa w art. 5 warunki stosowania dopłat ust. 1 pkt 2, którego powierzchnia użytkowa przekracza 30 midx2;

4)

część pozostającej do spłaty kwoty kredytu preferencyjnego, stanowiąca równowartość iloczynu tej kwoty oraz wskaźnika równego ilorazowi 70 midx2 i powierzchni użytkowej domu jednorodzinnego - w przypadku domu jednorodzinnego, którego powierzchnia użytkowa przekracza 70 midx2.

2.

Do podstawy naliczenia dopłaty nie wlicza się kwot skapitalizowanych odsetek.

3.

Dopłata stanowi równowartość 50% kwoty odsetek naliczonych od podstawy naliczenia dopłaty, według stopy referencyjnej obowiązującej w dniu naliczenia dopłaty.

4.

Wskaźnik, o którym mowa w ust. 1 pkt 2-4, ustala się z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku.

Art. 9. Okres stosowania dopłat

1.

Dopłaty stosuje się przez okres 8 lat od dnia pierwszej spłaty odsetek, o których mowa w art. 7 odsetki w okresie stosowania dopłat ust. 1.

2.

Dopłata jest przekazywana instytucji ustawowo upoważnionej do udzielania kredytów każdorazowo po spłaceniu przez kredytobiorcę całości należnej raty kapitałowej oraz odsetek, o których mowa w art. 7 odsetki w okresie stosowania dopłat ust. 1.

3.

Zaprzestaje się stosowania dopłat w przypadku:

1)

postawienia wierzytelności wynikającej z umowy kredytu preferencyjnego w stan natychmiastowej wymagalności;

2)

uzyskania przez docelowego kredytobiorcę w okresie stosowania dopłat prawa własności lub współwłasności innego lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w całości lub w części, którego przedmiotem jest inny lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny, z wyłączeniem nabycia tych praw w drodze spadku;

3)

dokonania przez docelowego kredytobiorcę w okresie stosowania dopłat zmiany sposobu użytkowania lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, na którego zakup lub budowę został udzielony kredyt preferencyjny, na cele inne niż zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych.

3a.

Docelowy kredytobiorca informuje pisemnie instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów o przypadkach, o których mowa w ust. 3 pkt 2 lub 3, w terminie 14 dni od dnia ich zaistnienia.

3b.

W przypadku niewykonania obowiązku, o którym mowa w ust. 3a, instytucja ustawowo upoważniona do udzielania kredytów wypowiada umowę kredytu preferencyjnego i wynikającą z tej umowy wierzytelność stawia w stan natychmiastowej wymagalności.

4.

Instytucja ustawowo upoważniona do udzielania kredytów wpłaca do Funduszu Dopłat kwotę stanowiącą równowartość zastosowanych dopłat w przypadku postawienia kredytu preferencyjnego w stan natychmiastowej wymagalności ze względu na:

1)

wykorzystanie kredytu preferencyjnego w części lub w całości niezgodnie z celem, na jaki został udzielony;

2)

niewykonanie zobowiązania, o którym mowa w art. 4 wymogi dotyczące docelowego kredytobiorcy ust. 3;

3)

uzyskanie informacji o prawomocnym skazaniu, o którym mowa w art. 4 wymogi dotyczące docelowego kredytobiorcy ust. 6;

4)

niewykonanie obowiązku, o którym mowa w ust. 3a.

5.

Wpłata, o której mowa w ust. 4, następuje w terminie 14 dni od dnia zakończenia przez instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów czynności związanych z egzekucją należności z tytułu kapitału kredytu preferencyjnego, odsetek, zastosowanych dopłat oraz kosztów postępowania egzekucyjnego.

6.

W przypadku gdy w wyniku postępowania egzekucyjnego, o którym mowa w ust. 5, instytucja ustawowo upoważniona do udzielania kredytów nie odzyskała całości objętych tym postępowaniem należności, kwotę, o której mowa w ust. 4, instytucja ustawowo upoważniona do udzielania kredytów wpłaca w wysokości proporcjonalnej do odzyskanych należności.

Art. 10. źródła finansowania dopłat

1.

Źródłem finansowania dopłat jest Fundusz Dopłat.

2.

Kredytów preferencyjnych udzielają instytucje ustawowo upoważnione do udzielania kredytów, które zawarły w tej sprawie umowę z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Umowa określa zasady, tryb i terminy naliczania, przekazywania i rozliczania dopłat, a także zakres i terminy składania przez instytucje ustawowo upoważnione do udzielania kredytów informacji o udzielonych kredytach preferencyjnych.

3.

Do zawierania umów, o których mowa w ust. 2, nie mają zastosowania przepisy o zamówieniach publicznych.

4.

Jeżeli środki Funduszu Dopłat nie pozwalają na pokrycie należności instytucjom ustawowo upoważnionym do udzielania kredytów z tytułu dopłat, Bank Gospodarstwa Krajowego wypłaci tym instytucjom dopłaty z własnych środków, a minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa zwróci Bankowi Gospodarstwa Krajowego wypłaconą kwotę wraz z odsetkami równymi kosztowi pozyskania przez Bank Gospodarstwa Krajowego tej kwoty.

5.

Warunki, tryb oraz termin zwrotu, o którym mowa w ust. 4, określi umowa zawarta między ministrem właściwym do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, ministrem właściwym do spraw finansów publicznych i Bankiem Gospodarstwa Krajowego.

Art. 11. Kwartalne informacje o wsparciu udzielonym na podstawie ustawy

1.

Bank Gospodarstwa Krajowego w okresach kwartalnych do końca miesiąca następującego po kwartale informuje ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa oraz ministra właściwego do spraw finansów publicznych o wsparciu udzielonym na podstawie ustawy.

2.

Bank Gospodarstwa Krajowego prowadzi rejestr osób, które są lub były stroną umowy kredytu preferencyjnego w charakterze docelowego kredytobiorcy.

Art. 12. Rozporządzenie w sprawie umów o kredyty preferencyjne i informacji o udzielonym wsparciu

Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw instytucji finansowych określi, w drodze rozporządzenia, ogólne warunki umów, o których mowa w art. 10 źródła finansowania dopłat ust. 2, a także zakres informacji, o której mowa w art. 11 kwartalne informacje o wsparciu udzielonym na podstawie ustawy ust. 1, tak aby zapewnić efektywność wykorzystania środków Funduszu Dopłat, a także umożliwić monitorowanie realizacji ustawy.

Art. 12a. Termin składania wniosków o kredyty preferencyjne

Instytucje ustawowo upoważnione do udzielania kredytów, o których mowa w art. 10 źródła finansowania dopłat ust. 2 udzielają kredytów preferencyjnych na podstawie wniosków o kredyt preferencyjny złożonych do dnia 31 grudnia 2012 r.

Dz.U.2023.0.1296 t.j. - Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o finansowym wsparciu rodzin i innych osób w nabywaniu własnego mieszkania