Ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych
Stan prawny aktualny na dzień: 04.12.2024
Dz.U.2024.0.1113 t.j. - Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych
Ucz się efektywniej
rozwiązując test
rozwiązując test
Obserwuj akt
Rozdział 10a. Zakład ubezpieczeń na życie, do którego pracowniczy fundusz przekazuje składki pracowników zagranicznych
1.
Zobowiązania związane z ryzykami biometrycznymi lub gwarancjami obciążają zakład ubezpieczeń na życie w zakresie, w jakim określono to w umowie o przyjmowanie składek, w pozostałych przypadkach zobowiązania te obciążają pracodawcę zagranicznego.
2.
Za wszelkie szkody wynikające z niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków nałożonych przez ustawę w zakresie obsługi wszelkich ryzyk biometrycznych lub gwarancji związanych z realizacją programu emerytalnego pracodawcy zagranicznego odpowiada zakład ubezpieczeń na życie.
1.
Umowa o przyjmowanie składek powinna określać szczegółowo obowiązki zakładu ubezpieczeń na życie i pracowniczego funduszu, sposób ich wykonania, a także wskazywać osoby wyznaczone przez zakład bezpośrednio odpowiedzialne za należyte wykonanie umowy.
2.
Umowa o przyjmowanie składek określa ponadto, że operacje zaciągania pożyczek przez zakład ubezpieczeń na życie i pracowniczy fundusz mogą być prowadzone wyłącznie w celu utrzymania płynności finansowej i tylko na okres przejściowy.
3.
W przypadku gdy akcjonariuszem pracowniczego towarzystwa jest pracodawca zagraniczny i z przepisów jego krajowego prawa ubezpieczeń społecznych i prawa pracy wynika taki wymóg, umowa o przyjmowanie składek zawiera postanowienia dotyczące przekazywania przez pracowniczy fundusz temu pracodawcy lub jego pracownikom dodatkowych informacji dotyczących:
1)
rodzaju ryzyka finansowego, technicznego i innych ryzyk związanych z realizacją programu emerytalnego pracodawcy zagranicznego;
2)
podziału ryzyka, o którym mowa w pkt 1;
3)
docelowego poziomu świadczenia, w przypadku gdy program emerytalny pracodawcy zagranicznego przewiduje pokrycie ryzyk biometrycznych lub gwarancji;
4)
kwoty wypłaty lub świadczenia z programu emerytalnego pracodawcy zagranicznego przewidującego pokrycie ryzyk biometrycznych lub gwarancji, w przypadku zaprzestania zatrudnienia;
5)
w przypadku gdy uczestnicy programu emerytalnego pracodawcy zagranicznego ponoszą ryzyko inwestycyjne – zakresu wyboru polityki inwestycyjnej, jeżeli ma zastosowanie, oraz rzeczywistych portfeli inwestycyjnych, a także informacji dotyczących ryzyka i kosztów związanych z inwestycjami;
6)
postanowień odnoszących się do przeniesienia praw do wypłaty z programu emerytalnego pracodawcy zagranicznego na inną instytucję pracowniczych programów emerytalnych, w przypadku rozwiązania stosunku pracy.
1.
Pracowniczy fundusz lub zakład ubezpieczeń na życie mogą rozwiązać umowę o przyjmowanie składek w drodze wypowiedzenia, którego okres nie może być krótszy niż 6 miesięcy.
2.
O wypowiedzeniu umowy o przyjmowanie składek i jego przyczynach strona wypowiadająca umowę niezwłocznie powiadamia organ nadzoru.
3.
W razie rozwiązania umowy o przyjmowanie składek z dotychczasowym zakładem ubezpieczeń na życie zakład ten powinien wydać zakładowi ubezpieczeń na życie, z którym pracowniczy fundusz zawarł umowę, aktywa i wszelkie dokumenty związane z wykonywaniem obowiązków wynikających z umowy, w terminie uzgodnionym przez strony, bez zbędnej zwłoki.
1.
Jeżeli zakład ubezpieczeń na życie nie wykonuje obowiązków określonych w umowie o przyjmowanie składek albo wykonuje je nienależycie:
1)
pracowniczy fundusz wypowiada umowę, zawiadamiając o tym niezwłocznie organ nadzoru;
2)
organ nadzoru może, w drodze decyzji administracyjnej, nakazać pracowniczemu funduszowi zmianę zakładu ubezpieczeń na życie.
2.
Organ nadzoru może nakazać pracowniczemu funduszowi zmianę zakładu ubezpieczeń na życie także wówczas, gdy nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji finansowej tego zakładu, zagrażające realizacji zobowiązań wynikających z umowy o przyjmowanie składek.
1.
Organ nadzoru może, w drodze decyzji administracyjnej, ograniczyć lub zakazać zakładowi ubezpieczeń na życie swobodnego rozporządzania aktywami, które służą jako zabezpieczenie zobowiązań wynikających z umowy o przyjmowanie składek, w przypadku gdy zakład ten:
1)
nie zdołał utworzyć rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w odpowiedniej wysokości, w odniesieniu do prowadzonej działalności, lub nie posiada aktywów stanowiących pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, w wysokości nie niższej niż wartość rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w ujęciu brutto;
2)
nie był w stanie utrzymać ustawowych funduszy własnych.
2.
W przypadku wydania przez organ nadzoru decyzji administracyjnej o zakazie swobodnego rozporządzania aktywami, o której mowa w ust. 1, pracowniczy fundusz niezwłocznie dokonuje zmiany zakładu ubezpieczeń na życie w drodze wypowiedzenia dotychczasowej umowy o przyjmowanie składek i zawarcia umowy z innym zakładem ubezpieczeń na życie.
1.
Każdorazowa zmiana zakładu ubezpieczeń na życie następuje w sposób zapewniający nieprzerwane wykonywanie obowiązków w zakresie realizacji zobowiązań wynikających z umowy o przyjmowanie składek. Przepis art. 106d rozwiązanie umowy o przyjmowanie składek, ust. 3 stosuje się odpowiednio.
2.
Zmiana zakładu ubezpieczeń na życie wymaga zezwolenia organu nadzoru, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 106e skutek nienależytego wykonywania umowy o przyjmowanie składek, ust. 1 pkt 2 i ust. 2 oraz art. 106g uprawnienia organu nadzoru w stosunku do zakładu ubezpieczeń, ust. 2.
3.
Zezwolenie jest wydawane przez organ nadzoru w trybie określonym dla wydania zezwolenia na zmianę statutu pracowniczego funduszu.
4.
W przypadkach, o których mowa w art. 106e skutek nienależytego wykonywania umowy o przyjmowanie składek, i art. 106g uprawnienia organu nadzoru w stosunku do zakładu ubezpieczeń, ust. 2, wypowiedzenie może nastąpić w terminie krótszym niż wskazany w art. 106d rozwiązanie umowy o przyjmowanie składek, ust. 1.
5.
Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio w przypadku zmiany umowy o przyjmowanie składek.
1.
Zakład ubezpieczeń na życie nie może zatrudniać oraz w skład władz statutowych tego zakładu nie mogą wchodzić osoby, które są:
1)
członkami zarządu, rady nadzorczej lub pracownikami pracowniczego towarzystwa zarządzającego pracowniczym funduszem, którego aktywa przechowuje;
2)
członkami organu zarządzającego, rady nadzorczej lub pracownikami podmiotu związanego w stosunku do pracowniczego towarzystwa zarządzającego pracowniczym funduszem, którego aktywa przechowuje.
2.
Jeżeli zakład ubezpieczeń na życie w trakcie trwania umowy o przyjmowanie składek przestanie spełniać przynajmniej jeden
z warunków, o których mowa w ust. 1, jest obowiązany:
z warunków, o których mowa w ust. 1, jest obowiązany:
1)
zawiadomić o tym niezwłocznie organ nadzoru oraz pracowniczy fundusz;
2)
dostosować się do warunków, o których mowa w ust. 1, w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące, licząc od dnia, w którym naruszył te warunki.
1.
Zakład ubezpieczeń na życie, w przypadku zapewnienia ubezpieczenia od ryzyk biometrycznych lub gwarancji, ma obowiązek zapewnić:
1)
kwotę pasywów w wysokości odpowiadającej zobowiązaniom finansowym, które wynikają z umowy o przyjmowanie składek;
2)
rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe w odpowiedniej wysokości, w odniesieniu do pełnego zakresu programu emerytalnego pracodawcy zagranicznego;
3)
coroczne ustalenie wartości i poświadczenie przez aktuariusza rezerw techniczno-ubezpieczeniowych.
2.
Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe oblicza się zgodnie z następującymi zasadami:
1)
kwota rezerw techniczno-ubezpieczeniowych jest wyliczana na podstawie dostatecznie ostrożnej wyceny aktuarialnej, biorąc pod uwagę wszystkie zobowiązania z tytułu świadczeń i składek zgodnie z postanowieniami dotyczącymi wypłaty świadczeń w przypadku danego pracodawcy zagranicznego;
2)
rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe muszą być wystarczające zarówno do pokrycia wypłat emerytur i innych świadczeń już wypłacanych dla beneficjentów w rozumieniu prawa krajowego pracodawcy zagranicznego, którym nadal będą wypłacane, oraz odzwierciedlać zobowiązania, jakie wynikają z należnych uprawnień emerytalnych uczestników;
3)
założenia ekonomiczne i aktuarialne przyjęte dla wyceny pasywów są określane w sposób ostrożny;
4)
stosowane techniczne stopy procentowe są ustalane w sposób ostrożny i określone zgodnie z odpowiednimi przepisami krajowego prawa pracodawcy zagranicznego; techniczne stopy procentowe są ustalane z uwzględnieniem: przychodu z odpowiednich aktywów posiadanych przez instytucję i przyszłych dochodów z inwestycji lub przychodów rynkowych z obligacji o wysokiej jakości lub obligacji państwowych;
5)
tablice biometryczne wykorzystywane w celu ustalania wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych uwzględniają główne cechy charakterystyczne grupy uczestników i systemów emerytalnych, w szczególności przewidywane zmiany odpowiednich ryzyk;
6)
metody i podstawy wyliczenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych są stosowane w sposób ciągły w kolejnych latach obrotowych, a ewentualny brak ciągłości może być uzasadniony zmianami prawnymi, zmianami demograficznymi lub okolicznościami gospodarczymi, leżącymi u podstaw założeń przyjętych do wyliczenia tych rezerw.
3.
Zakład ubezpieczeń na życie jest obowiązany posiadać:
1)
aktywa i pasywa odpowiadające działalności wynikającej z umowy o przyjmowanie składek, wyodrębnione, zarządzane i tworzone odrębnie w stosunku do innej działalności zakładu, bez możliwości ich przeniesienia;
2)
dodatkowe aktywa ponad rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe dla celów rachunkowości, które służą jako zabezpieczenie zobowiązań wynikających z umowy o przyjmowanie składek, w wysokości równej marginesowi wypłacalności ustalonemu dla odpowiednich rodzajów ryzyka, o których mowa w dziale I załącznika do ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej;
3)
środki własne w wysokości nie niższej niż margines wypłacalności i nie niższej niż kapitał gwarancyjny.
4.
Kapitał gwarancyjny, o którym mowa w ust. 3 pkt 3, jest równy większej z wartości:
1)
jednej trzeciej marginesu wypłacalności;
2)
minimalnej wysokości kapitału gwarancyjnego.
1.
Środki własne zakładu ubezpieczeń na życie stanowią aktywa zakładu ubezpieczeń na życie, z wyłączeniem aktywów:
1)
przeznaczonych na pokrycie wszelkich przewidywalnych zobowiązań;
2)
wartości niematerialnych i prawnych;
3)
akcji własnych i udziałów własnych będących w posiadaniu zakładu ubezpieczeń na życie;
4)
z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
2.
Z aktywów stanowiących środki własne zakładu ubezpieczeń na życie wyłącza się posiadane przez zakład ubezpieczeń na życie w odniesieniu do innych zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji, instytucji kredytowych i instytucji finansowych, w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 2488), zwanej dalej „ustawą – Prawo bankowe”, oraz firm inwestycyjnych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi:
1)
pożyczki podporządkowane spełniające warunki określone w ust. 4 pkt 2;
2)
skumulowane niezapłacone dywidendy z tytułu akcji uprzywilejowanych.
3.
Środki własne zakładu ubezpieczeń na życie powinny w szczególności odpowiadać:
1)
wartości opłaconego kapitału zakładowego;
2)
wartości zobowiązań wobec członków towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, w przypadku towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, pod warunkiem że zgodnie ze statutem towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych zobowiązania wobec członków towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych:
a) mogą być spłacone członkom towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych wyłącznie wtedy, gdy nie spowoduje to naruszenia art. 106j obowiązki zakładu ubezpieczeń w przypadku ubezpieczenia od ryzyk biometrycznych lub gwarancji ust. 3 pkt 3,
b) w przypadku likwidacji towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, mogą być spłacone członkom towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych wyłącznie po spłaceniu wszelkich innych zobowiązań towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych,
c) z wyłączeniem indywidualnych płatności związanych z wygaśnięciem członkostwa, nie mogą być spłacane przed przekazaniem informacji o zamiarze dokonania spłaty, w terminie 30 dni przed dniem spłaty, organowi nadzoru, który może zakazać w tym terminie dokonywania spłaty;
a) mogą być spłacone członkom towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych wyłącznie wtedy, gdy nie spowoduje to naruszenia art. 106j obowiązki zakładu ubezpieczeń w przypadku ubezpieczenia od ryzyk biometrycznych lub gwarancji ust. 3 pkt 3,
b) w przypadku likwidacji towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, mogą być spłacone członkom towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych wyłącznie po spłaceniu wszelkich innych zobowiązań towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych,
c) z wyłączeniem indywidualnych płatności związanych z wygaśnięciem członkostwa, nie mogą być spłacane przed przekazaniem informacji o zamiarze dokonania spłaty, w terminie 30 dni przed dniem spłaty, organowi nadzoru, który może zakazać w tym terminie dokonywania spłaty;
3)
kapitałowi zapasowemu i kapitałom rezerwowym oraz kapitałowi z aktualizacji wyceny;
4)
niepodzielonemu wynikowi finansowemu z lat ubiegłych po potrąceniu należnych dywidend: zysk – wielkość dodatnia, strata – wielkość ujemna;
5)
wynikowi finansowemu netto w okresie sprawozdawczym po potrąceniu należnych dywidend: zysk – wielkość dodatnia, strata – wielkość ujemna.
4.
Na wniosek zakładu ubezpieczeń na życie i na podstawie przedstawionych przez niego dowodów organ nadzoru może, w drodze decyzji, wyrazić zgodę na zaliczenie do środków własnych:
1)
ukrytych rezerw wynikających z niedoszacowania aktywów lub przeszacowania pasywów w bilansie dla celów rachunkowości, o ile takie ukryte rezerwy nie mają wyjątkowego charakteru;
2)
kapitału pożyczek podporządkowanych spełniających łącznie następujące warunki:
a) kapitał pożyczek podporządkowanych nie może stanowić więcej niż 25% środków własnych,
b) kapitał pożyczek podporządkowanych jest opłacony w pełnej wysokości,
c) w umowie pożyczki zawarto warunki, zgodnie z którymi kapitał pożyczek podporządkowanych w przypadku upadłości albo likwidacji zakładu ubezpieczeń na życie może być spłacony dopiero po zaspokojeniu wszystkich innych wierzycieli zakładu ubezpieczeń,
d) w przypadku pożyczek z określonym okresem spłaty, pierwotny okres spłaty wynosi przynajmniej 5 lat,
e) w przypadku pożyczek, których termin spłaty nie jest ustalony, pożyczki te mogą być spłacane wyłącznie z zachowaniem 5-letniego okresu wypowiedzenia, chyba że nie są już zaliczane do środków własnych,
f) w umowie pożyczki nie zawarto warunków przewidujących, że w określonych okolicznościach, innych niż likwidacja zakładu ubezpieczeń na życie, zadłużenie zostanie spłacone przed uzgodnionym terminem spłaty,
g) w umowie pożyczki zawarto warunki, zgodnie z którymi umowa pożyczki może być zmieniona tylko po otrzymaniu od organu nadzoru oświadczenia o braku zastrzeżeń do planowanych zmian;
a) kapitał pożyczek podporządkowanych nie może stanowić więcej niż 25% środków własnych,
b) kapitał pożyczek podporządkowanych jest opłacony w pełnej wysokości,
c) w umowie pożyczki zawarto warunki, zgodnie z którymi kapitał pożyczek podporządkowanych w przypadku upadłości albo likwidacji zakładu ubezpieczeń na życie może być spłacony dopiero po zaspokojeniu wszystkich innych wierzycieli zakładu ubezpieczeń,
d) w przypadku pożyczek z określonym okresem spłaty, pierwotny okres spłaty wynosi przynajmniej 5 lat,
e) w przypadku pożyczek, których termin spłaty nie jest ustalony, pożyczki te mogą być spłacane wyłącznie z zachowaniem 5-letniego okresu wypowiedzenia, chyba że nie są już zaliczane do środków własnych,
f) w umowie pożyczki nie zawarto warunków przewidujących, że w określonych okolicznościach, innych niż likwidacja zakładu ubezpieczeń na życie, zadłużenie zostanie spłacone przed uzgodnionym terminem spłaty,
g) w umowie pożyczki zawarto warunki, zgodnie z którymi umowa pożyczki może być zmieniona tylko po otrzymaniu od organu nadzoru oświadczenia o braku zastrzeżeń do planowanych zmian;
3)
połowy należnych wpłat na kapitał zakładowy, pod warunkiem że 25% tego kapitału zostało opłacone, nie więcej jednak niż równowartość 50% mniejszej spośród wartości marginesu wypłacalności lub środków własnych zakładu ubezpieczeń na życie;
4)
w przypadku gdy zakład ubezpieczeń na życie nie stosuje metody Zillmera lub stosuje ją, lecz nie uwzględnia przy tym kosztów akwizycji w pełnej wysokości – różnicy między wysokością rezerwy w dziale ubezpieczeń na życie obliczoną przez zakład ubezpieczeń na życie i wysokością rezerwy w dziale ubezpieczeń na życie obliczoną przy zastosowaniu metody Zillmera, z uwzględnieniem kosztów akwizycji w pełnej wysokości.
5.
W przypadku, o którym mowa w ust. 4 pkt 2 lit. d, zakład ubezpieczeń na życie przedstawia organowi nadzoru, nie później niż przed upływem 12 miesięcy przed terminem spłaty pożyczki, plan przedstawiający sposób utrzymania lub podniesienia środków własnych do wymaganej wartości przed terminem spłaty, chyba że warunki zaliczenia pożyczki do środków własnych stopniowo ograniczają wartość pożyczki zaliczanej do środków własnych przez okres co najmniej 5 lat przed terminem spłaty. Organ nadzoru może zezwolić na przedterminową spłatę pożyczki, na wniosek zakładu ubezpieczeń na życie, pod warunkiem że nie spowoduje to naruszenia art. 106j obowiązki zakładu ubezpieczeń w przypadku ubezpieczenia od ryzyk biometrycznych lub gwarancji ust. 3 pkt 3.
6.
W przypadku, o którym mowa w ust. 4 pkt 2 lit. e, dokonanie przedterminowej spłaty może nastąpić wyłącznie po uzyskaniu uprzedniej zgody organu nadzoru, na wniosek zakładu ubezpieczeń na życie, który zawiadamia organ nadzoru o planowanej spłacie co najmniej 6 miesięcy przed planowanym terminem spłaty i przedstawia dane o wartości środków własnych i dane o wartości środków własnych przed dokonaniem płatności i po jej dokonaniu płatności. Organ nadzoru może zezwolić na spłatę pożyczek, pod warunkiem że nie spowoduje to naruszenia art. 106j obowiązki zakładu ubezpieczeń w przypadku ubezpieczenia od ryzyk biometrycznych lub gwarancji ust. 3 pkt 3.
7.
Wielkość, o której mowa w ust. 4 pkt 4, nie może przekroczyć 3,5% sumy różnicy pomiędzy sumami kapitału i wysokości rezerwy w dziale ubezpieczeń na życie dla wszystkich umów ubezpieczenia, dla których stosowanie metody Zillmera jest dopuszczalne. Różnica zaliczana do środków własnych jest pomniejszana o nierozliczone koszty akwizycji, wykazane w bilansie dla celów rachunkowości jako aktywa.