Rozdział 7. Finanse Akademii - Ustawa o Polskiej Akademii Nauk

Art. 78. Finansowanie działalności Akademii i kompetencje dysponowania budżetem Akademii

1.

Działalność Akademii jest finansowana ze środków pochodzących z budżetu państwa i z innych źródeł.

2.

Środki pochodzące z budżetu państwa, o których mowa w ust. 1, są klasyfikowane w dziale „Szkolnictwo wyższe i nauka” i ujmowane w wyodrębnionej części budżetu państwa – „Polska Akademia Nauk”, której dysponentem jest minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki.

3.

Prezes Akademii wykonuje zadania i kompetencje dysponowania budżetem Akademii. W zakresie, o którym mowa w ust. 2, Prezes Akademii podlega ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego i nauki.

Art. 79. Przychody Akademii

1.

Przychodami Akademii są:

1)

dotacja podmiotowa na pokrycie kosztów bieżącej działalności Akademii, obejmująca:
a) działalność organów i korporacji uczonych Akademii, w tym diety oraz zwrot kosztów podróży oraz zakwaterowania na warunkach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 77⁵ należności z tytułu podróży służbowej § 2 Kodeksu pracy, przysługujące osobom działającym i uczestniczącym w pracach organów oraz korporacji uczonych Akademii,
b) współpracę naukową z zagranicą realizowaną w ramach umów i porozumień podpisanych przez Akademię, w tym składki do organizacji międzynarodowych,
c) działalność Kancelarii Akademii, pomocniczych jednostek naukowych i innych jednostek organizacyjnych działających w strukturze Akademii,
d) działalność instytutów międzynarodowych w części obejmującej bieżącą eksploatację budynków stanowiących siedzibę tych instytutów oraz koszty utrzymania, administracji i obsługi technicznej, jeżeli umowy międzynarodowe albo porozumienia z zagranicznymi instytucjami lub organizacjami naukowymi nie stanowią inaczej,
e) upowszechnianie i promocję działalności naukowej;

2)

dotacja celowa na zadania w zakresie kształcenia, o którym mowa w art. 2 zadania Akademii ust. 2 pkt 3;

3)

dotacja celowa na finansowanie inwestycji realizowanych przez Kancelarię Akademii, pomocnicze jednostki naukowe i inne jednostki organizacyjne działające w strukturze Akademii;

4)

dotacja celowa na wkład własny w programach realizowanych przez Akademię, z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegających zwrotowi środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, w tym z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA);

5)

środki pozyskane przez Akademię zgodnie z odrębnymi przepisami z funduszy strukturalnych lub z niepodlegających zwrotowi środków pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), programów ramowych Unii Europejskiej oraz innych źródeł zagranicznych;

6)

przychody z działalności gospodarczej;

7)

przychody ze sprzedaży, użytkowania rzeczy i praw majątkowych Akademii;

8)

darowizny, spadki i zapisy;

9)

środki finansowe pochodzące z innych źródeł.

2.

Dotacja, o której mowa w ust. 1 pkt 1, może obejmować:

1)

nagrody naukowe określone w statucie Akademii;

2)

koszty audytów prowadzonych w Akademii oraz zlecanych przez Prezesa Akademii do przeprowadzenia w jednostce naukowej lub innej jednostce organizacyjnej Akademii.

3.

Przychodami Akademii mogą być również dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie przekształceń lub restrukturyzacji pomocniczych jednostek naukowych oraz innych jednostek organizacyjnych działających w strukturze Akademii.

4.

Restrukturyzacja pomocniczych jednostek naukowych oraz innych jednostek organizacyjnych działających w strukturze Akademii może obejmować zmiany struktury organizacyjnej lub zatrudnienia wynikające ze zmiany profilu prowadzonej działalności.

5.

Przychody, o których mowa w ust. 1 pkt 1–4 oraz w ust. 3, są przekazywane przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki ze środków ujętych w części budżetu państwa „Polska Akademia Nauk”, jeżeli działalność ta nie jest finansowana ze środków finansowych ujętych w części budżetu państwa „Szkolnictwo wyższe i nauka”.

6.

Koszty działalności Akademii są pokrywane z przychodów, o których mowa w ust. 1 i 3.

Art. 80. Dotacje dla instytutów

W przypadku realizacji przez instytut zadań, o których mowa w art. 2 zadania Akademii, ust. 2 pkt 3 oraz art. 79 przychody Akademii, ust. 1 pkt 1 lit. d, Akademia może z przychodów, o których mowa w art. 79 przychody Akademii, ust. 1 pkt 1 i 2, przekazywać tym jednostkom dotacje z przeznaczeniem na dofinansowanie kosztów tych zadań.

Art. 81. Finansowanie realizacji zadań statutowych Akademii

Przychody, o których mowa w art. 79 przychody Akademii ust. 1 pkt 6–9, Akademia przeznacza na realizację zadań statutowych, w szczególności na rozwój nauki, w tym na promowanie nowatorskich badań, dofinansowywanie inwestycji wspomagających działalność naukową, promowanie rozwoju młodych naukowców w rozumieniu art. 360 stypendium ministra dla wybitnych młodych naukowców ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, przez przyznawanie stypendiów naukowych przez Prezesa Akademii, a także na koszty utrzymania mienia Akademii, w tym remonty, przebudowy lub rozbudowy i inne inwestycje, oraz finansowanie zobowiązań publicznoprawnych i cywilnoprawnych. Środki te, niewydatkowane w danym roku, przechodzą na rok następny.

Art. 82. Fundusze Akademii

1.

Akademia tworzy:

1)

fundusz statutowy;

2)

fundusze określone w odrębnych ustawach.

2.

Fundusz statutowy Akademii odzwierciedla równowartość netto środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz innych składników majątku stanowiących wyposażenie Akademii.

3.

Fundusz statutowy ulega zwiększeniu o wartość zysku netto Akademii.

4.

Fundusz statutowy ulega zmniejszeniu o wartość pokrycia straty netto Akademii.

Art. 83. Tworzenie spółek, obejmowanie lub nabywanie i posiadanie udziałów oraz akcji spółek handlowych

1.

Akademia i jej instytuty mogą, w celu komercjalizacji wyników badań naukowych, prac rozwojowych oraz know-how związanego z tymi wynikami, a także w celu prowadzenia działań z zakresu transferu technologii i promocji nauki, tworzyć spółki, obejmować lub nabywać i posiadać udziały oraz akcje spółek handlowych. Każda z tych czynności wymaga uprzedniego zgłoszenia ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego i nauki.

1a.

Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia, może, w drodze decyzji administracyjnej, sprzeciwić się dokonaniu czynności, o której mowa w ust. 1.

1b.

Dokonanie czynności, o której mowa w ust. 1, może nastąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki nie wniósł sprzeciwu. Zgłoszona czynność niedokonana w ciągu roku od dnia doręczenia zgłoszenia wymaga dokonania nowego zgłoszenia.

2.

Wpływy z tytułu dywidend oraz ze zbycia udziałów lub akcji spółek handlowych stanowią przychody Akademii lub jej instytutów.

3.

Spółki, o których mowa w ust. 1, których wyłącznym udziałowcem lub akcjonariuszem jest Akademia lub jej instytuty, mogą prowadzić, jako dodatkową, działalność gospodarczą wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo od działalności, o której mowa w ust. 1.

Art. 83a. Tworzenie spółek kapitałowych

1.

Akademia i jej instytuty, w celu realizacji przedsięwzięć z zakresu infrastruktury badawczej lub zarządzania nią, mogą tworzyć spółki kapitałowe.

2.

Akademia i jej instytuty mogą tworzyć spółki, o których mowa w ust. 1, a także przystępować do nich, wspólnie z innymi jej instytutami, uczelniami lub instytutami badawczymi.

3.

Uprzedniego zgłoszenia Prezesowi Akademii wymaga:

1)

utworzenie spółki kapitałowej z uczelnią niepubliczną lub podmiotem innym niż wymienione w ust. 2;

2)

przystąpienie do spółki kapitałowej, której wspólnikiem lub akcjonariuszem jest uczelnia niepubliczna lub podmiot inny niż wymienione w ust. 2.

4.

Prezes Akademii zasięga opinii ministra właściwego do spraw nauki, a następnie może sprzeciwić się dokonaniu czynności, o której mowa w ust. 3, w terminie 45 dni od dnia doręczenia zgłoszenia.

5.

Dokonanie czynności, o której mowa w ust. 3, może nastąpić, jeżeli w terminie 45 dni od dnia doręczenia zgłoszenia Prezes Akademii nie wniósł sprzeciwu, o którym mowa w ust. 4. Zgłoszona czynność niedokonana w okresie roku od dnia doręczenia zgłoszenia wymaga dokonania nowego zgłoszenia.

6.

Uczelnia niepubliczna lub podmioty inne niż wymienione w ust. 2 mogą posiadać w spółce kapitałowej, której wspólnikiem lub akcjonariuszem jest Akademia lub jej instytuty, akcje lub udziały stanowiące łącznie nie więcej niż 25% ogólnej liczby głosów lub kapitału zakładowego, a w przypadku prostej spółki akcyjnej - nie więcej niż 25% ogólnej liczby głosów lub ogólnej liczby akcji.

7.

Spółka, o której mowa w ust. 1, może prowadzić wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo działalność gospodarczą związaną z wykorzystaniem i udostępnianiem infrastruktury badawczej.

8.

Spółka, o której mowa w ust. 1, przeznacza zysk na działania związane z rozbudową infrastruktury badawczej lub prowadzeniem badań naukowych lub prac rozwojowych.

Art. 84. Plan finansowy i sprawozdanie budżetowe z wykonania planu

1.

Akademia prowadzi samodzielną gospodarkę finansową. Podstawą gospodarowania środkami, o których mowa w art. 79 przychody Akademii ust. 1 i 3, jest plan finansowy, zwany dalej "planem".

2.

Roczny plan obejmuje:

1)

przychody z prowadzonej działalności;

2)

dotacje z budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego;

3)

koszty, w tym:
a) wynagrodzenia i składki od nich naliczane,
b) płatności odsetkowe wynikające z zaciągniętych zobowiązań,
c) zakup towarów i usług;

4)

środki na wydatki majątkowe;

5)

środki przyznane innym podmiotom;

6)

stan należności i zobowiązań na początek i koniec roku;

7)

stan środków pieniężnych na początek i koniec roku.

3.

Do czasu zatwierdzenia planu na podstawie kwot ujętych w ustawie budżetowej podstawą gospodarki finansowej jest projekt planu.

4.

Plan jest uchwalany przez Prezydium Akademii na wniosek Prezesa Akademii i podlega zatwierdzeniu w ciągu 21 dni przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki.

5.

Sprawozdania budżetowe z wykonania planu sporządza Prezes Akademii w terminie do 31 marca roku następującego po roku budżetowym i przedstawia je do zatwierdzenia ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego i nauki.

6.

Instytuty prowadzą samodzielną gospodarkę finansową, pokrywając koszty działalności z przydzielonych im środków publicznych, a także z innych środków pozyskiwanych przez instytuty, w tym z wynagrodzenia, o którym mowa w art. 94c decyzja uczelni o niekomercjalizacji wyników badań lub prac pracownika uczelni ust. 2, oraz z części środków przysługujących instytutom z tytułu komercjalizacji przez pracownika instytutu wyników badań naukowych, prac rozwojowych lub know‑how związanego z tymi wynikami.

7.

Instytuty mogą uczestniczyć w wynikach ekonomicznych osiąganych z tytułu stosowania i upowszechniania efektów ich działalności.

8.

Podstawą gospodarki finansowej instytutu jest plan finansowy, który ustala dyrektor po zasięgnięciu opinii rady naukowej.

Art. 85. Fundusze instytutu

1.

Instytut tworzy fundusze:

1)

statutowy;

2)

rezerwowy;

3)

zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.

2.

Instytut może tworzyć fundusze:

1)

badań własnych;

2)

stypendialny;

3)

wdrożeń;

4)

nagród.

3.

Fundusze, o których mowa w ust. 1 i 2, tworzy się na podstawie następujących zasad:

1)

fundusz statutowy stanowi równowartość majątku na dzień rozpoczęcia działalności;

2)

fundusz rezerwowy tworzy się z nie mniej niż 8 % zysku netto za poprzedni rok obrotowy;

3)

zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzy się na zasadach wynikających z odrębnych przepisów;

4)

fundusz wdrożeń jest tworzony ze środków przekazanych instytutowi na podstawie umów przez przedsiębiorców wdrażających wyniki badań naukowych lub prac rozwojowych tego instytutu, z tytułu osiągnięcia wymiernych efektów ekonomicznych wdrożenia;

5)

fundusz badań własnych oraz fundusz stypendialny tworzone są z zysku netto za poprzedni rok obrotowy oraz darowizn;

6)

fundusz nagród instytut tworzy w ciężar kosztów działalności w bieżącym roku obrotowym, do wysokości odpisu 8,5 % sumy wynagrodzeń otrzymanych przez pracowników tej jednostki w poprzednim roku obrotowym, uwzględniając składniki wynagrodzeń przyjmowane do obliczania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy; wysokość odpisu ustala dyrektor instytutu; jeżeli dokonanie odpisu powodowałoby w bieżącym roku obrotowym ujemny wynik finansowy lub zwiększyłoby ujemny wynik, odpisu nie dokonuje się.

4.

Fundusze, o których mowa w ust. 1 i 2, zmniejsza się lub zwiększa na następujących zasadach:

1)

fundusz statutowy instytutu zwiększa się o odpis z zysku netto i darowizny;

2)

fundusz rezerwowy służy na pokrycie strat instytutu; w przypadku gdy strata netto będzie wyższa niż fundusz rezerwowy, pozostała część straty zostanie pokryta z funduszu statutowego;

3)

w przypadku gdy fundusz rezerwowy osiągnie wartość 1/5 funduszu statutowego, instytut może nie dokonywać odpisu z zysku;

4)

odpisu na fundusz nagród dokonuje się zaliczkowo w bieżącym roku obrotowym, z tym że wypłata nagród następuje w następnym roku, po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego instytutu warunki wypłat ze środków tego funduszu określa zakładowy układ zbiorowy pracy lub regulamin wynagradzania;

5)

środki funduszu wdrożeniowego przeznacza się na wypłatę nagród za osiągnięcie efektów wdrożenia; warunki wypłat ze środków tego funduszu określa zakładowy układ zbiorowy pracy lub regulamin ustalony przez instytut.

5.

Zysk netto instytutu przeznacza się na zwiększenie:

1)

funduszu rezerwowego;

2)

funduszu badań własnych;

3)

funduszu statutowego;

4)

funduszu nagród;

5)

funduszu stypendialnego;

6)

zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

6.

Niewykorzystane w danym roku kalendarzowym środki funduszów instytutu przechodzą na rok następny.

Art. 86. Rozporządzenie w sprawie finansowania i gospodarki finansowej Akademii oraz gospodarki finansowej jej instytutów

Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb finansowania i gospodarki finansowej Akademii oraz gospodarki finansowej jej instytutów, sposób sporządzania planu finansowego, sprawozdawczości i rozliczania kosztów przez Akademię i jej instytuty, z zachowaniem zasady prawidłowej gospodarki majątkiem Akademii i jej instytutów.

Dz.U.2020.0.1796 t.j. - Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk