Utworami niedostępnymi w handlu są utwory, w odniesieniu do których, w wyniku działań przeprowadzonych w dobrej wierze i z należytą starannością, stwierdzono, że nie są one dostępne publicznie za pośrednictwem kanałów dystrybucji właściwych dla danego rodzaju utworów. Przy określaniu dostępności utworu nie uwzględnia się dostępności jego opracowań oraz bierze się każdorazowo pod uwagę to, że wiedzę o kanałach dystrybucji i dacie rozpowszechnienia danego utworu może posiadać uprawniony.
Za utwór niedostępny w handlu nie może zostać uznany utwór, w odniesieniu do którego istnieje duże prawdopodobieństwo, że będzie dostępny w handlu w przyszłości.
2.
Uznanie utworu za niedostępny w handlu może nastąpić nie wcześniej niż po upływie dwudziestu lat od daty pierwszego rozpowszechnienia tego utworu.
W odniesieniu do zbioru utworów działania, o których mowa w art. 3510utwory niedostępne w handlu, mogą polegać na wyrywkowym badaniu dostępności w handlu wybranych utworów należących do zbioru, chyba że za badaniem dostępności poszczególnych utworów przemawia znaczące prawdopodobieństwo ich dostępności.
Jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że pierwsze rozpowszechnienie utworu w danej wersji językowej miało miejsce na terytorium innego państwa, działania, o których mowa w art. 3510utwory niedostępne w handlu, polegają również na zbadaniu dostępności utworu w handlu w tym państwie.
Przepisy oddziałów 61 i 62 nie mają zastosowania do zbioru utworów, co do którego w wyniku działań, o których mowa w art. 3510utwory niedostępne w handlu, stwierdzono, że składa się w głównej mierze z:
1)
utworów audiowizualnych, których producenci mają siedzibę albo miejsce stałego pobytu w państwie innym niż państwo członkowskie Unii Europejskiej lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
2)
utworów innych niż utwory audiowizualne, opublikowanych po raz pierwszy albo – w przypadku braku publikacji – nadanych po raz pierwszy w państwie, o którym mowa w pkt 1,
3)
utworów, do których autorskie prawa majątkowe przysługują obywatelom państwa, o którym mowa w pkt 1, jeżeli mimo podjęcia działań, o których mowa w art. 3510utwory niedostępne w handlu, nie można było ustalić tego państwa zgodnie z pkt 1 i 2
– chyba że istnieje organizacja zbiorowego zarządzania reprezentatywna w odniesieniu do utworów, pól eksploatacji oraz kategorii uprawnionych tego państwa.
Korzystanie, o którym mowa w art. 3519korzystanie przez instytucje dziedzictwa kulturowego ze znajdujących się w ich zbiorach utworów niedostępnych w handlu i art. 3522uprawnienia instytucji dziedzictwa kulturowego w zakresie korzystania z utworów niedostępnych w handlu ust. 1, jest dozwolone, jeżeli nie odbywa się w celu osiągnięcia bezpośredniej lub pośredniej korzyści majątkowej. Instytucje dziedzictwa kulturowego mogą uzyskiwać przychody z takiego korzystania, o ile zostaną one przeznaczone na pokrycie bezpośrednich kosztów digitalizacji, rozpowszechniania utworów uznanych za niedostępne w handlu lub kosztów uzyskania licencji na korzystanie z tych utworów.
Instytucja dziedzictwa kulturowego zainteresowana korzystaniem z utworów niedostępnych w handlu lub organizacja zbiorowego zarządzania zainteresowana zawarciem umowy licencji niewyłącznej, o której mowa w art. 67postanowienia umowy licencyjnej ust. 2, uprawniającej do takiego korzystania składa wniosek do ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego o dokonanie rejestracji tego podmiotu w portalu utworów niedostępnych w handlu prowadzonym przez Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej w ramach Europejskiego Obserwatorium do spraw Naruszeń Praw Własności Intelektualnej, zwanym dalej "portalem”. Wniosek jest składany za pomocą systemu teleinformatycznego służącego do obsługi portalu.
2.
Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego niezwłocznie rejestruje wnioskodawcę w portalu.
3.
Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego odmawia, w drodze decyzji, rejestracji wnioskodawcy w portalu lub dokonania zmiany wpisu w przypadku, gdy:
1)
wniosek nie pochodzi od podmiotu, o którym mowa w ust. 1;
2)
wniosek dotyczy korzystania z utworu wykraczającego poza zakres zezwolenia wnioskodawcy na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi lub określony statutem zakres działalności instytucji dziedzictwa kulturowego.
Uprawniony może żądać powstrzymania się od korzystania, o którym mowa w art. 3519korzystanie przez instytucje dziedzictwa kulturowego ze znajdujących się w ich zbiorach utworów niedostępnych w handlu i art. 3522uprawnienia instytucji dziedzictwa kulturowego w zakresie korzystania z utworów niedostępnych w handlu ust. 1, przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego służącego do obsługi portalu.
2.
Organizacja zbiorowego zarządzania, która otrzymała informację o złożeniu żądania przez uprawnionego, o którym mowa w ust. 1, zaprzestaje zawierania umów, o których mowa w art. 3519korzystanie przez instytucje dziedzictwa kulturowego ze znajdujących się w ich zbiorach utworów niedostępnych w handlu, oraz zamieszczania danych, o których mowa w art. 3520obowiązki informacyjne organizacji zbiorowego zarządzania przez rozpoczęciem korzystania z utworu niedostępnego w handlu, w zakresie objętym tym żądaniem.
3.
Instytucja dziedzictwa kulturowego, która otrzymała informację o złożeniu żądania przez uprawnionego, o którym mowa w ust. 1:
1)
nie rozpoczyna korzystania z utworu w zakresie objętym tym żądaniem – jeżeli informację tę otrzymała przed rozpoczęciem korzystania objętego żądaniem;
2)
zaprzestaje korzystania z utworu w zakresie objętym tym żądaniem w terminie miesiąca od dnia otrzymania tej informacji – jeżeli informację tę otrzymała po rozpoczęciu korzystania objętego żądaniem.
4.
W przypadku powzięcia wątpliwości co do tożsamości osoby, która złożyła żądanie, lub co do przysługiwania tej osobie praw do utworu instytucja dziedzictwa kulturowego lub organizacja zbiorowego zarządzania niezwłocznie przesyła tej osobie na adres poczty elektronicznej wskazany w żądaniu wezwanie do złożenia w formie pisemnej oświadczenia potwierdzającego te okoliczności. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się od momentu otrzymania oświadczenia.
5.
Żądanie, o którym mowa w ust. 1, może być wniesione w formie pisemnej, za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu art. 3objaśnienie pojęć ustawowych pkt 12 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 1640 oraz z 2024 r. poz. 467, 1222 i 1717) albo złożone bezpośrednio w siedzibie organizacji zbiorowego zarządzania albo instytucji dziedzictwa kulturowego, która zamieściła w portalu dane dotyczące tego korzystania. Organizacja zbiorowego zarządzania przekazuje niezwłocznie informację o złożeniu tego żądania instytucji dziedzictwa kulturowego, której ono dotyczy. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio, przy czym wezwanie do złożenia oświadczenia jest przesyłane na adres wskazany w żądaniu uprawnionego.
6.
Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego przekazuje Urzędowi Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej informację o aktualnie obowiązujących przepisach dotyczących składania żądania, o którym mowa w ust. 1, w celu zamieszczenia jej przez ten urząd w portalu.
Instytucja dziedzictwa kulturowego korzystająca z utworu niedostępnego w handlu oraz organizacja zbiorowego zarządzania zawierająca umowę licencji niewyłącznej, o której mowa w art. 67postanowienia umowy licencyjnej ust. 2, uprawniającą do takiego korzystania zamieszczają na swoich stronach internetowych:
1)
odesłanie do strony internetowej portalu;
2)
informację o dostępnych sposobach złożenia żądania, o którym mowa w art. 3517żądanie powstrzymania się od korzystania z utworu.
2.
Jeżeli pierwsze rozpowszechnienie utworu miało miejsce na terytorium innego państwa oraz zaistnieje konieczność zwiększenia świadomości uprawnionych w tym państwie w zakresie możliwości żądania powstrzymania się od korzystania, o którym mowa w art. 3519korzystanie przez instytucje dziedzictwa kulturowego ze znajdujących się w ich zbiorach utworów niedostępnych w handlu i art. 3522uprawnienia instytucji dziedzictwa kulturowego w zakresie korzystania z utworów niedostępnych w handlu ust. 1, podmioty, o których mowa w ust. 1, podejmują dodatkowe działania informacyjne na terytorium tego państwa.
Na zasadach określonych w niniejszym oddziale i oddziale 6 instytucje dziedzictwa kulturowego mogą korzystać z utworów niedostępnych w handlu, znajdujących się na stałe w ich zbiorach, na podstawie umowy licencji niewyłącznej, o której mowa w art. 67postanowienia umowy licencyjnej ust. 2, zawartej z reprezentatywną organizacją zbiorowego zarządzania, o której mowa w art. 5domniemanie uprawnienia do zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub pokrewnymi ust. 2a ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi.
Organizacja zbiorowego zarządzania zarejestrowana w portalu, przed rozpoczęciem korzystania z utworu niedostępnego w handlu i na sześć miesięcy przed jego rozpowszechnieniem na podstawie art. 3519korzystanie przez instytucje dziedzictwa kulturowego ze znajdujących się w ich zbiorach utworów niedostępnych w handlu, zamieszcza w tym portalu następujące dane:
1)
imię i nazwisko oraz pseudonim twórcy albo wzmiankę o anonimowości – o ile są dostępne;
2)
imię i nazwisko albo nazwę uprawnionego, któremu w zakresie pól eksploatacji objętych umową licencji niewyłącznej, o której mowa w art. 3519korzystanie przez instytucje dziedzictwa kulturowego ze znajdujących się w ich zbiorach utworów niedostępnych w handlu, przysługują autorskie prawa majątkowe do utworu – o ile są dostępne;
3)
tytuł utworu, a w przypadku jego braku – inne informacje umożliwiające jego identyfikację – o ile są dostępne;
4)
imię i nazwisko albo nazwę producenta lub wydawcy utworu – o ile są dostępne;
5)
informację o zakresie korzystania, do którego uprawnia umowa licencji niewyłącznej, o której mowa w art. 3519 , zawarta z instytucją dziedzictwa kulturowego i objętych nią terytoriach;
6)
nazwy, siedziby, adresy oraz adresy poczty elektronicznej stron umowy licencji niewyłącznej, o której mowa w art. 3519korzystanie przez instytucje dziedzictwa kulturowego ze znajdujących się w ich zbiorach utworów niedostępnych w handlu.
2.
W przypadku zawarcia przez organizację zbiorowego zarządzania kolejnej umowy licencji niewyłącznej, o której mowa w art. 3519korzystanie przez instytucje dziedzictwa kulturowego ze znajdujących się w ich zbiorach utworów niedostępnych w handlu, dotyczącej tego samego utworu i uprawnionego organizacja zbiorowego zarządzania uzupełnia wpis w portalu o dane, o których mowa w ust. 1 pkt 5 i 6, dotyczące tej umowy. Rozpowszechnianie na podstawie tej umowy można rozpocząć po upływie sześciu miesięcy od dnia uzupełnienia wpisu w portalu.
Korzystanie, o którym mowa w art. 3519korzystanie przez instytucje dziedzictwa kulturowego ze znajdujących się w ich zbiorach utworów niedostępnych w handlu, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez instytucję dziedzictwa kulturowego z siedzibą w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym może odbywać się na podstawie umowy zawartej z zagraniczną organizacją zbiorowego zarządzania w rozumieniu art. 3objaśnienie pojęć pkt 3 ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, która jest reprezentatywna zgodnie z przepisami tego państwa członkowskiego.
2.
Umowa licencji niewyłącznej, o której mowa w art. 3519korzystanie przez instytucje dziedzictwa kulturowego ze znajdujących się w ich zbiorach utworów niedostępnych w handlu, może obejmować terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.
Na zasadach określonych w niniejszym oddziale i oddziale 6 instytucje dziedzictwa kulturowego mogą zwielokrotniać utwory niedostępne w handlu, znajdujące się na stałe w ich zbiorach, oraz rozpowszechniać je na stronach internetowych, które nie są prowadzone w celach zarobkowych.
2.
Przepis ust. 1 stosuje się wyłącznie, jeżeli korzystanie na podstawie przepisów oddziału 61 nie jest możliwe ze względu na brak reprezentatywnej organizacji zbiorowego zarządzania, o której mowa w art. 5domniemanie uprawnienia do zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub pokrewnymi ust. 2a ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, oraz uprawniony, któremu w zakresie pól eksploatacji wymienionych w ust. 1 przysługują autorskie prawa majątkowe do utworu, nie jest reprezentowany przez żadną organizację zbiorowego zarządzania na podstawie umowy o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi albo umowy o reprezentacji w rozumieniu ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi.
Instytucja dziedzictwa kulturowego zarejestrowana w portalu przed rozpoczęciem zwielokrotniania utworu niedostępnego w handlu i na sześć miesięcy przed dniem jego publicznego udostępnienia na podstawie art. 3522uprawnienia instytucji dziedzictwa kulturowego w zakresie korzystania z utworów niedostępnych w handlu ust. 1 zamieszcza w tym portalu następujące dane:
1)
imię i nazwisko oraz pseudonim twórcy albo wzmiankę o anonimowości – o ile są dostępne;
2)
imię i nazwisko albo nazwę uprawnionego, któremu w zakresie pól eksploatacji wymienionych w art. 3522uprawnienia instytucji dziedzictwa kulturowego w zakresie korzystania z utworów niedostępnych w handlu ust. 1 przysługują autorskie prawa majątkowe do utworu – o ile są dostępne;
3)
tytuł utworu, a w przypadku jego braku – inne informacje umożliwiające jego identyfikację – o ile są dostępne;
4)
imię i nazwisko albo nazwę producenta lub wydawcy utworu – o ile są dostępne;
5)
informację o zakresie korzystania z utworu niedostępnego w handlu i terytoriach objętych tym korzystaniem;
6)
swój adres i siedzibę oraz adres poczty elektronicznej.
Uznaje się, że korzystanie, o którym mowa w art. 3522uprawnienia instytucji dziedzictwa kulturowego w zakresie korzystania z utworów niedostępnych w handlu ust. 1, ma miejsce wyłącznie w państwie członkowskim Unii Europejskiej albo państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w którym korzystająca instytucja dziedzictwa kulturowego ma siedzibę.
Do korzystania, o którym mowa w niniejszym oddziale, stosuje się przepisy art. 34warunki korzystania z utworów w granicach dozwolonego użytku i art. 35ograniczenia dozwolonego użytku.
Beneficjent lub osoba działająca w jego imieniu może zwielokrotniać utwory w celu wykonania kopii utworów w dostępnych formatach.
2.
Upoważniony podmiot może:
1)
zwielokrotniać utwory w celu wykonania kopii utworów w dostępnych formatach;
2)
rozpowszechniać kopie utworów w dostępnych formatach, sporządzone samodzielnie lub otrzymane od innego upoważnionego podmiotu, wśród beneficjentów oraz upoważnionych podmiotów.
3.
Czynności, o których mowa w ust. 1 i 2, mogą być dokonywane wyłącznie w celu zapewnienia beneficjentowi równie skutecznego i wygodnego dostępu do utworu jak ten, z którego korzystają osoby bez dysfunkcji, o których mowa w art. 6katalog pojęć ustawowych ust. 1 pkt 18.
4.
W przypadku rozpowszechniania, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, wśród beneficjentów, beneficjent uprawdopodabnia istnienie okoliczności, o których mowa w art. 6katalog pojęć ustawowych ust. 1 pkt 18, w szczególności przez oświadczenie w formie pisemnej lub dokumentowej, przedłożenie zaświadczenia lekarskiego, orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.
5.
Postanowienia umów zawartych między uprawnionym, któremu przysługują autorskie prawa majątkowe, a beneficjentem, osobą działającą w jego imieniu lub upoważnionym podmiotem sprzeczne z ust. 1 lub 2 są nieważne.
z zachowaniem należytej staranności działania, o których mowa w art. 35azwielokrotnianie utworów w celu wykonania ich kopii w dostępnych formatach ust. 2, i utrwala ich przebieg;
2)
odpowiednie działania służące zniechęcaniu do niedozwolonego zwielokrotniania i rozpowszechniania kopii utworów w dostępnych formatach.
Upoważniony podmiot udostępnia na swojej stronie internetowej i na bieżąco aktualizuje:
1)
wykaz utworów, których kopie w dostępnych formatach posiada, oraz informacje o rodzajach tych formatów;
2)
nazwy i dane kontaktowe upoważnionych podmiotów, z którymi prowadzi wymianę kopii utworów w dostępnych formatach;
3)
informacje o sposobie realizacji obowiązków, o których mowa w art. 35bdziałania upoważnionego podmiotu wykonującego kopie utworów.
2.
Wykaz, informacje, nazwy i dane, o których mowa w ust. 1, mogą być udostępniane dodatkowo w sposób zwyczajowo przyjęty dla danego upoważnionego podmiotu.
Na żądanie beneficjenta, upoważnionego podmiotu lub uprawnionego, któremu przysługują autorskie prawa majątkowe, upoważniony podmiot przekazuje mu wykaz, informacje, nazwy i dane, o których mowa w art. 35cudostępnianie wykazu posiadanych kopii utworów ust. 1 pkt 1 i 2.
2.
Wykaz, informacje, nazwy i dane, o których mowa w art. 35cudostępnianie wykazu posiadanych kopii utworów ust. 1 pkt 1 i 2, przekazuje się beneficjentowi w formie zapewniającej mu możliwość zapoznania się z ich treścią.
Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, na wniosek upoważnionego podmiotu, przekazuje Komisji Europejskiej nazwę oraz dane kontaktowe tego podmiotu.
2.
Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego stwierdza w drodze decyzji, że zgłaszający nazwę oraz dane kontaktowe podmiot nie jest upoważnionym podmiotem.
