Rozdział 4. Uprawnienia osób niepełnosprawnych - Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Art. 11. Uprawnienia osoby niepełnosprawnej zarejestrowanej w powiatowym urzędzie pracy

1.

Osoba niepełnosprawna zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotna albo poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu ma prawo korzystać z form pomocy na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia, zwanej dalej „ustawą o rynku pracy”.

2.

Osoba niepełnosprawna zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu może również korzystać na zasadach takich jak bezrobotni z następujących form pomocy określonych w ustawie o rynku pracy:

1)

szkoleń, a także sfinansowania potwierdzenia nabycia wiedzy i umiejętności oraz uzyskania dokumentów potwierdzających nabycie wiedzy i umiejętności, o których mowa w art. 99 pomoc w nabywaniu wiedzy, umiejętności lub kwalifikacji zwiększających szanse na podjęcie i utrzymanie zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej przez finansowanie z Funduszu Pracy, art. 101 finansowanie szkoleń w oparciu o diagnozę zapotrzebowania na zawody i art. 102 finansowanie kosztów potwierdzenia nabycia wiedzy i umiejętności lub uzyskania dokumentu potwierdzającego nabycie wiedzy i umiejętności ustawy o rynku pracy;

2)

bonu na kształcenie ustawiczne, o którym mowa w art. 107 bon na kształcenie ustawiczne ustawy o rynku pracy;

3)

stażu, o którym mowa w art. 114 organizatorzy stażu i art. 119 potwierdzenie nabycia wiedzy lub umiejętności przeprowadzane przez uprawnioną instytucję ustawy o rynku pracy;

4)

prac interwencyjnych, o których mowa w art. 135 zwrot części kosztów poniesionych przez pracodawcę, który zatrudnił skierowanych bezrobotnych w ramach prac interwencyjnych w pełnym wymiarze czasu pracy ustawy o rynku pracy;

5)

badań lekarskich lub psychologicznych, o których mowa w art. 205 skierowanie bezrobotnego lub poszukującego pracy na badania lekarskie lub psychologiczne mające na celu stwierdzenie zdolności bezrobotnego lub poszukującego pracy do wykonywania pracy ust. 1 ustawy o rynku pracy;

6)

zwrotu kosztów przejazdu, o których mowa w art. 206 finansowanie kosztów przejazdu w związku z podjęciem zatrudnienia przez bezrobotnego lub poszukującego pracy ust. 1, 3 i 4 ustawy o rynku pracy;

7)

zwrotu kosztów zakwaterowania, o których mowa w art. 206 finansowanie kosztów przejazdu w związku z podjęciem zatrudnienia przez bezrobotnego lub poszukującego pracy ust. 2 ustawy o rynku pracy;

8)

bonu na zasiedlenie, o którym mowa w art. 208 bon na zasiedlenie ustawy o rynku pracy;

9)

robót publicznych, o których mowa w art. 136 zwrot części kosztów organizatorowi robót publicznych ustawy o rynku pracy.

3.

Wydatki na instrumenty lub usługi rynku pracy, o których mowa w ust. 1 i 2, są finansowane w odniesieniu do osób niepełnosprawnych zarejestrowanych jako:

1)

bezrobotne - ze środków Funduszu Pracy;

2)

poszukujące pracy niepozostające w zatrudnieniu – ze środków Funduszu, a w przypadku ich braku – z Funduszu Pracy.

Orzeczenia: 3

Art. 12. Uchylony

Orzeczenia: 14

Art. 12a. środki na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej

1.

Osoba niepełnosprawna, o której mowa w art. 11 uprawnienia osoby niepełnosprawnej zarejestrowanej w powiatowym urzędzie pracy ust. 1, może otrzymać ze środków Funduszu jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na podjęcie działalności w formie spółdzielni socjalnej na jednego członka założyciela spółdzielni oraz na jednego członka przystępującego do spółdzielni socjalnej po jej założeniu, w wysokości określonej w umowie zawartej ze starostą:

1)

nie wyższej niż sześciokrotność przeciętnego wynagrodzenia, w przypadku zobowiązania do prowadzenia działalności gospodarczej, rolniczej lub członkostwa w spółdzielni socjalnej nieprzerwanie przez okres co najmniej 12 miesięcy,

2)

wynoszącej od sześciokrotności do piętnastokrotności przeciętnego wynagrodzenia, w przypadku zobowiązania do prowadzenia działalności gospodarczej, rolniczej lub członkostwa w spółdzielni socjalnej nieprzerwanie przez okres co najmniej 24 miesięcy
– jeżeli nie otrzymała bezzwrotnych środków publicznych na ten cel.

2.

Osoba niepełnosprawna, która otrzymała jednorazowo środki, o których mowa w ust. 1, jest obowiązana do zwrotu otrzymanych środków wraz z odsetkami, w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, jeżeli z przyczyn leżących po jej stronie zostały naruszone warunki umowy, o której mowa w ust. 1.

3.

Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia:

1)

warunki oraz tryb przyznawania i zwrotu środków, o których mowa w ust. 1,

2)

formy zabezpieczenia zwrotu środków, o których mowa w ust. 1, w przypadku naruszenia warunków umowy dotyczącej ich przyznania,

3)

wzór wniosku i niezbędne elementy umowy dotyczącej przyznania środków określonych w ust. 1
- mając na względzie zwiększenie aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych, zapewnienie zgodności udzielanej pomocy z regułami przyznawania pomocy publicznej w ramach zasady de minimis oraz racjonalne gospodarowanie środkami Funduszu.

Art. 13. Dofinansowanie działalności gospodarczej albo prowadzenia gospodarstwa rolnego

1.

Osoba niepełnosprawna prowadząca działalność gospodarczą albo własne lub dzierżawione gospodarstwo rolne może otrzymać, ze środków Funduszu, dofinansowanie do wysokości 50% oprocentowania kredytu bankowego zaciągniętego na kontynuowanie tej działalności, jeżeli:

1)

nie korzystała z pożyczki na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej albo pożyczka została w całości spłacona lub umorzona;

2)

nie otrzymała bezzwrotnych środków na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej albo prowadziła tę działalność co najmniej przez 24 miesiące od dnia otrzymania pomocy na ten cel.

2.

Dofinansowanie następuje na podstawie umowy zawartej przez starostę z osobą, o której mowa w ust. 1.

Orzeczenia: 3

Art. 14. Uprawnienia pracownika, który utracił zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku

1.

Osobie zatrudnionej, która w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku, pracodawca jest obowiązany wydzielić lub zorganizować odpowiednie stanowisko pracy z podstawowym zapleczem socjalnym, nie później niż w okresie trzech miesięcy od daty zgłoszenia przez tę osobę gotowości przystąpienia do pracy. Zgłoszenie gotowości przystąpienia do pracy powinno nastąpić w ciągu miesiąca od dnia uznania za osobę niepełnosprawną.

2.

Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było naruszenie przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracownika z jego winy lub jego stanu nietrzeźwości - udowodnione przez pracodawcę.

Art. 15. Normy czasu pracy osób niepełnosprawnych

1.

Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.

2.

Czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.

2a.

(uchylony)

3.

Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.

4.

(uchylony)

Orzeczenia: 5

Art. 16. Wyłączenie stosowania przepisów o czasie pracy osób niepełnosprawnych

1.

Przepisów art. 15 normy czasu pracy osób niepełnosprawnych, nie stosuje się:

1)

do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz

2)

gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.

2.

Koszty badań, o których mowa w ust. 1 pkt 2, ponosi pracodawca.

Art. 17. Prawo do dodatkowej przerwy w pracy

Osoba niepełnosprawna ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy. Nie narusza to przepisu art. 134 prawo do przerwy w pracy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy.

Orzeczenia: 2

Art. 18. Normy czasu pracy a wysokość wynagrodzenia

1.

Stosowanie norm czasu pracy, o których mowa w art. 15 normy czasu pracy osób niepełnosprawnych, nie powoduje obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości.

2.

Godzinowe stawki wynagrodzenia zasadniczego, odpowiadające osobistemu zaszeregowaniu lub zaszeregowaniu wykonywanej pracy, przy przejściu na normy czasu pracy, o których mowa w art. 15 normy czasu pracy osób niepełnosprawnych, ulegają podwyższeniu w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do tych norm.

Art. 19. Dodatkowy urlop wypoczynkowy

1.

Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności.

2.

Urlop, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.

3.

Jeżeli wymiar urlopu dodatkowego, o którym mowa w ust. 2, jest niższy niż 10 dni roboczych, zamiast tego urlopu przysługuje urlop dodatkowy określony w ust. 1.

Orzeczenia: 1

Art. 20. Zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia

1.

Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:

1)

w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku, z zastrzeżeniem art. 10f kierowanie do uczestnictwa w warsztacie terapii zajęciowej i turnusie rehabilitacyjnym, ust. 1 pkt 2;

2)

w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

2.

Wynagrodzenie za czas zwolnień od pracy, o których mowa w ust. 1, oblicza się jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.

3.

Łączny wymiar urlopu określonego w art. 19 dodatkowy urlop wypoczynkowy, ust. 1 i zwolnienia od pracy, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

4.

Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady udzielania zwolnień od pracy, o których mowa w ust. 1 pkt 1.

Orzeczenia: 3

Art. 20a. Uprawienia osoby niepełnosprawnej z psem asystującym

1.

Osoba niepełnosprawna wraz z psem asystującym ma prawo wstępu:

1)

do obiektów użyteczności publicznej, w szczególności: budynków i ich otoczenia przeznaczonych na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, turystyki, sportu, obsługi
pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, świadczenia usług pocztowych lub telekomunikacyjnych oraz innych ogólnodostępnych budynków przeznaczonych do wykonywania podobnych funkcji, w tym także budynków biurowych i socjalnych;

2)

do parków narodowych i rezerwatów przyrody;

3)

na plaże i kąpieliska.

2.

Uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, przysługuje również w środkach transportu kolejowego, drogowego, lotniczego i wodnego oraz w innych środkach komunikacji publicznej.

3.

Uprawnienie, o którym mowa w ust. 1 i 2, nie zwalnia osoby niepełnosprawnej z odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez psa asystującego.

4.

Warunkiem skorzystania z uprawnienia, o którym mowa w ust. 1 i 2, jest wyposażenie psa asystującego w uprząż oraz posiadanie przez osobę niepełnosprawną certyfikatu potwierdzającego status psa asystującego i zaświadczenia o wykonaniu wymaganych szczepień weterynaryjnych.

5.

Z uprawnienia, o którym mowa w ust. 1 i 2, może korzystać trener psa szkolonego na psa asystującego na podstawie zaświadczenia wydanego przez podmiot prowadzący szkolenie psów asystujących. Przepisy ust. 4 i 6 stosuje się odpowiednio.

6.

Osoba niepełnosprawna nie jest zobowiązana do zakładania psu asystującemu kagańca oraz prowadzenia go na smyczy.

Art. 20b. Certyfikat psa asystującego

1.

Status psa asystującego potwierdza certyfikat wydawany po odbyciu odpowiedniego szkolenia.

2.

Certyfikat wydaje uprawniony do tego podmiot prowadzący szkolenie psów asystujących, wpisany do rejestru podmiotów uprawnionych do wydawania certyfikatów.

3.

Koszty wydania certyfikatu finansowane są ze środków Funduszu na wniosek podmiotu uprawnionego do wydawania certyfikatów.

4.

Rejestr, o którym mowa w ust. 2, prowadzi Pełnomocnik.

5.

Wpis do rejestru dokonywany jest na wniosek podmiotu prowadzącego szkolenie psów asystujących.

6.

Pełnomocnik zawiadamia podmiot, który złożył wniosek o wpis do rejestru, o wpisie lub odmowie dokonania wpisu do rejestru.

7.

Pełnomocnik może przeprowadzać kontrolę podmiotów uprawnionych do wydawania certyfikatów w zakresie spełniania warunków określonych w przepisach wydanych na podstawie ust. 9.

8.

Pełnomocnik dokonuje wykreślenia z rejestru w przypadku niespełniania warunków określonych w przepisach wydanych na podstawie ust. 9, o czym zawiadamia podmiot wykreślony.

9.

Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, mając na uwadze sprawność szkolenia i certyfikacji, określi, w drodze rozporządzenia:

1)

rodzaje psów asystujących, dla których możliwe jest wydawanie certyfikatów;

2)

warunki, jakie powinny spełniać podmioty uprawnione do wydawania certyfikatów oraz sposób oceny spełniania tych warunków;

3)

tryb składania i rozpatrywania wniosków o finansowanie kosztów wydawania certyfikatów, wysokość oraz sposób przyznawania i przekazywania środków Funduszu na ten cel;

4)

tryb składania i rozpatrywania wniosków o wpis do rejestru podmiotów uprawnionych do wydawania certyfikatów;

5)

sposób dokonywania wpisu i zmian w rejestrze podmiotów uprawnionych do wydawania certyfikatów, zakres danych objętych rejestrem oraz sposób prowadzenia tego rejestru;

6)

wzory wniosków, o których mowa w pkt 3 i 4 oraz zawiadomień o wpisie, odmowie dokonania wpisu, a także o wykreśleniu z rejestru podmiotów uprawnionych do wydawania certyfikatów;

7)

sposób oznaczania psów asystujących i psów w trakcie szkolenia.

Art. 20c. Data powstania uprawnień pracowniczych określonych w ustawie

Osobie niepełnosprawnej przysługują uprawnienia pracownicze określone w niniejszym rozdziale odpowiednio od dnia, od którego osoba niepełnosprawna została wliczona do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych na podstawie art. 2a zasady wliczania osoby niepełnosprawnej do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych,

Art. 20d. Zwolnienie osoby niepełnosprawnej z opłaty za korzystanie z dróg

1.

Osoba niepełnosprawna, o której mowa w art. 8 karta parkingowa osoby niepełnosprawnej ust. 3a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, jest zwolniona z opłaty związanej z korzystaniem z drogi publicznej lub drogi wewnętrznej umożliwiających dojazd bezpośrednio do obiektów użyteczności publicznej, w szczególności budynków przeznaczonych na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, opieki zdrowotnej,
opieki społecznej i socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym lub wodnym, świadczenia usług pocztowych lub telekomunikacyjnych oraz innych ogólnodostępnych budynków, przeznaczonych do wykonywania podobnych funkcji, w tym także budynków biurowych i socjalnych.

2.

Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, nie obejmuje prawa do bezpłatnego:

1)

parkowania;

2)

korzystania z autostrad płatnych;

3)

przejazdu po drogach krajowych pojazdów samochodowych oraz zespołów pojazdów, składających się z pojazdu samochodowego oraz przyczepy lub naczepy o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony, w tym autobusów niezależnie od ich dopuszczalnej masy całkowitej;

4)

przejazdu przez obiekty mostowe i tunele zlokalizowane w ciągach dróg publicznych.

Dz.U.2024.0.44 t.j. - Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych