Ustawa o strażach gminnych

Stan prawny aktualny na dzień: 20.04.2024

Dz.U.2021.0.1763 t.j. - Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych

Ustawa o strażach gminnych

Rozdział 3. Uprawnienia i obowiązki strażników

Obserwuj akt

Rozdział 3. Uprawnienia i obowiązki strażników

Art. 14. Użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego i broni palnej

1.

W przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 1–6, 8–10 i 12–14 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. z 2019 r. poz. 2418), strażnik może użyć środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 katalog środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 1 lit. a, b i d, pkt 2 lit. a, pkt 7, 9, pkt 12 lit. a i pkt 13 tej ustawy, lub wykorzystać te środki.

2.

W przypadkach, o których mowa w art. 45 przesłanki użycia broni palnej pkt 1 lit. a, b, e i pkt 2 oraz w art. 47 przesłanki wykorzystania broni palnej pkt 3, 5 i 6 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, strażnik może użyć broni palnej lub ją wykorzystać.

3.

Wobec zwierzęcia, którego zachowanie zagraża bezpośrednio życiu lub zdrowiu strażnika lub innej osoby, strażnik może wykorzystać także środek przymusu bezpośredniego, o którym mowa w art. 12 katalog środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej.

4.

Użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego i broni palnej oraz dokumentowanie tego użycia i wykorzystania odbywa się na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej.

Orzeczenia: 3 Porównania: 1 Przypisy: 1

Art. 14a. Uchylony

Przypisy: 1

Art. 14b. Uchylony

Przypisy: 1

Art. 14c. Uchylony

Przypisy: 1

Art. 14d. Uchylony

Przypisy: 1

Art. 14e. Uchylony

Przypisy: 1

Art. 14f. Uchylony

Przypisy: 1

Art. 14g. Uchylony

Przypisy: 1

Art. 14h. Rozporządzenie w sprawie przechowywania i ewidencjonowania środków przymusu bezpośredniego

Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej określi, w drodze rozporządzenia, sposób przechowywania i ewidencjonowania środków przymusu bezpośredniego, uwzględniając potrzebę właściwego zabezpieczenia tych środków i dokumentacji, uniemożliwiającego dostęp osób niepowołanych.

Przypisy: 1

Art. 15. Warunki otrzymania przez straż świadectwa broni

1.

Straż może otrzymać świadectwo broni, na zasadach określonych w przepisach art. 29 podmioty uprawnione do otrzymania świadectwa broni oraz art. 31 rozporządzenia w sprawie zaświadczenia uprawniającego do nabycia broni i legitymacji i właściwości organów ust. 1 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, na:

1)

broń palną do wykonywania zadań określonych w art. 11 zadania straży ust. 1 pkt 5 i 9;

2)

przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, o których mowa w art. 12 katalog środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, o średniej wartości prądu w obwodzie przekraczającej 10 mA.

2.

Straże, po uzyskaniu świadectwa broni mogą nabywać broń i amunicję od podmiotów uprawnionych do obrotu bronią.

Porównania: 1 Przypisy: 1

Art. 16. Dopuszczenie strażnika do wykonywania zadań z bronią palną bojową i przedmiotem do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej

1.

Dopuszczenie strażnika do wykonywania zadań z bronią palną i przedmiotem przeznaczonym do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, o którym mowa w art. 12 katalog środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, o średniej wartości prądu w obwodzie przekraczającej 10 mA, następuje na wniosek komendanta straży, w drodze decyzji administracyjnej wydanej przez właściwy organ Policji.

2.

W zakresie zasad dopuszczenia strażnika do posiadania broni palnej i przedmiotu przeznaczonego do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, o którym mowa w art. 12 katalog środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, stosuje się odpowiednio przepisy art. 30 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji.

Porównania: 1 Przypisy: 1

Art. 17. Wyposażenie strażnika w broń palną

Strażnik, o którym mowa w art. 16 dopuszczenie strażnika do wykonywania zadań z bronią palną bojową i przedmiotem do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej, na polecenie właściwego komendanta straży może zostać wyposażony w broń palną na czas wykonywania zadań określonych w art. 11 zadania straży pkt 5 i 9.

Porównania: 1 Przypisy: 1

Art. 18. Rozporządzenie w sprawie przydziału broni palnej, jej przechowywania i ewidencjonowania

1.

(uchylony)

2.

(uchylony)

3.

(uchylony)

4.

Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, warunki przydziału broni palnej i amunicji do tej broni oraz warunki przechowywania i ewidencjonowania broni i amunicji przez straż, z uwzględnieniem specyfiki działania straży oraz sposobów uniemożliwienia dostępu do tej broni i amunicji osobom trzecim.

Porównania: 1 Przypisy: 1

Art. 19. Uchylony

Porównania: 1 Przypisy: 1

Art. 20. Zażalenie na czynności strażnika

Na zastosowanie i sposób przeprowadzenia czynności, o których mowa w art. 12 uprawnienia strażników ust. 1 pkt 1–3 i 4–9 oraz art. 14 użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego i broni palnej, przysługuje zażalenie do prokuratora.

Art. 21. Umundurowanie, legitymacja służbowa, znak identyfikacyjny i emblemat gminy

1.

Strażnik podczas wykonywania czynności służbowych jest obowiązany nosić umundurowanie, legitymację służbową, znak identyfikacyjny oraz emblemat gminny.

2.

Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wzór umundurowania, legitymacji, dystynkcji i znaków identyfikacyjnych strażników, a także warunki i sposób ich noszenia.

Art. 22. Przedstawianie się strażnika, okazywanie legitymacji służbowej

Strażnik przy wykonywaniu czynności, o których mowa w art. 12 uprawnienia strażników, jest obowiązany przedstawić się imieniem i nazwiskiem, a ponadto na żądanie osoby, której czynności te dotyczą, okazać legitymację służbową w sposób umożliwiający odczytanie i zanotowanie nazwiska strażnika oraz organu, który wydał legitymację.

Art. 23. Ochrona prawna strażnika

W związku z wykonywaniem czynności służbowych strażnik korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.

Orzeczenia: 1 Porównania: 1 Przypisy: 1

Art. 24. Wymogi wobec strażnika

Strażnikiem może być osoba, która:

1)

posiada obywatelstwo polskie;

2)

ukończyła 21 lat;

3)

korzysta z pełni praw publicznych;

4)

posiada co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe;

5)

cieszy się nienaganną opinią;

6)

jest sprawna pod względem fizycznym i psychicznym;

7)

nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za ścigane z oskarżenia publicznego i umyślnie popełnione przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;

8)

ma uregulowany stosunek do służby wojskowej.

Orzeczenia: 1 Porównania: 1 Przypisy: 1

Art. 24a. Badania lekarskie i psychologiczne kandydatów na strażników

1.

Strażnicy oraz osoby ubiegające się o przyjęcie do pracy w charakterze strażnika podlegają obowiązkowym badaniom lekarskim i psychologicznym.

2.

Do przeprowadzania badań lekarskich stosuje się odpowiednio art. 229 wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320 oraz z 2021 r. poz. 1162).

3.

Minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, określi, w drodze rozporządzenia, zakres i tryb przeprowadzania badań psychologicznych osób, o których mowa w ust. 1, oraz podmioty uprawnione do przeprowadzania badań psychologicznych, uwzględniając potrzebę prawidłowego stwierdzenia przez psychologa istnienia lub braku przeciwwskazań psychologicznych do wykonywania czynności strażnika.

Porównania: 1 Przypisy: 1

Art. 25. Zatrudnianie strażnika i szkolenie podstawowe

1.

Strażnika zatrudnia się po raz pierwszy na czas określony nie dłuższy niż 12 miesięcy, w ramach którego odbywa szkolenie podstawowe.

2.

Szkolenie podstawowe kończy się egzaminem, który przeprowadza komisja egzaminacyjna powoływana przez właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji. Członkowie komisji powinni posiadać wiedzę, umiejętności i doświadczenie w zakresie wynikającym z programu szkolenia podstawowego.

3.

Po ukończeniu z wynikiem pozytywnym szkolenia podstawowego, strażnika można zatrudnić na czas określony nie dłuższy niż 3 lata albo na czas nieokreślony.

4.

W uzasadnionych przypadkach można odstąpić od zatrudnienia strażnika na czas określony, jeżeli posiada on odpowiednie przygotowanie do pracy w straży.

5.

Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, minimalny zakres programu szkolenia podstawowego strażników gminnych, warunki i zakres udziału Policji w szkoleniu podstawowym, sposób powoływania, skład i tryb działania komisji egzaminacyjnych, obowiązki przewodniczącego komisji, formę egzaminu oraz organ właściwy do wydania świadectwa złożenia egzaminu i wzór świadectwa. Rozporządzenie powinno uwzględniać potrzebę zapewnienia odpowiedniego poziomu wyszkolenia strażników i jednolitości minimum programowego, formy szkolenia, zakres wiedzy teoretycznej i praktyki niezbędnej do wykonywania obowiązków strażnika oraz poprawność przebiegu i rzetelność oceny egzaminowanych.

Porównania: 1 Przypisy: 1

Art. 26. ślubowanie strażnika

Z dniem zatrudnienia strażnik składa pisemne ślubowanie następującej treści:
"Ślubuję uroczyście służyć Państwu i wspólnocie lokalnej, chronić porządek publiczny i bezpieczeństwo ludzi, przestrzegać porządku prawnego i dyscypliny służbowej, dbać o etykę i dobre imię służby".
Ślubowanie może być również złożone z dodaniem słów "Tak mi dopomóż Bóg".

Art. 26a. Zawieszenie strażnika w pełnieniu obowiązków pracowniczych

1.

Strażnika zawiesza się w pełnieniu obowiązków pracowniczych w razie wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego w sprawie o ścigane z oskarżenia publicznego i popełnione umyślnie przestępstwo lub przestępstwo skarbowe - na czas nie dłuższy niż 3 miesiące.

2.

Strażnika można zawiesić w pełnieniu obowiązków pracowniczych w razie wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego w sprawie o ścigane z oskarżenia publicznego i popełnione nieumyślnie przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, jeżeli jest to celowe z uwagi na dobro postępowania lub dobro pracy - na czas nie dłuższy niż 3 miesiące.

3.

W uzasadnionych przypadkach okres zawieszenia w pełnieniu obowiązków pracowniczych można przedłużyć na dalszy okres, nie dłużej jednak niż do czasu ukończenia postępowania karnego za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

4.

Strażnikowi zawieszonemu w pełnieniu obowiązków pracowniczych, od najbliższego terminu wypłaty wynagrodzenia za pracę przysługuje wynagrodzenie w wysokości 50 % jego wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatków do wynagrodzenia określonych w umowie o pracę w stałej wysokości.

5.

Po upływie okresu, na jaki strażnik został zawieszony w pełnieniu obowiązków pracowniczych, strażnikowi wypłaca się należne wynagrodzenie za okres zawieszenia oraz obligatoryjne podwyżki wynagrodzenia w tym okresie, w przypadku umorzenia postępowania karnego za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe lub uniewinnienia prawomocnym wyrokiem sądu.

6.

Przepisu ust. 5 nie stosuje się w przypadku warunkowego umorzenia postępowania karnego.

Przypisy: 1

Art. 27. Obowiązki strażnika

Do obowiązków strażnika należy:

1)

przestrzeganie prawa, rzetelne, bezstronne i terminowe wykonywanie poleceń przełożonych;

2)

poszanowanie powagi, honoru, godności obywateli i własnej;

3)

zachowanie tajemnicy prawnie chronionej;

4)

podejmowanie interwencji w sytuacjach zagrożenia życia, zdrowia lub mienia, a także w przypadku naruszenia dóbr osobistych ludzi;

5)

zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach z obywatelami, przełożonymi, podwładnymi oraz współpracownikami;

6)

stałe podnoszenie kwalifikacji zawodowych;

7)

zachowanie się z godnością w czasie pracy i poza nią.

Porównania: 1 Przypisy: 1

Art. 28. Uchylony

Porównania: 1 Przypisy: 1

Art. 29. Formy nagradzania strażnika

1.

Strażnik, który wzorowo wykonuje obowiązki, przejawia inicjatywę w działaniach, doskonali swoje kwalifikacje zawodowe, może uzyskać:

1)

pochwałę;

2)

nagrodę pieniężną;

3)

przeniesienie na wyższe stanowisko;

4)

przedstawienie do odznaczenia.

2.

Strażnik, o którym mowa w ust. 1, może również uzyskać usunięcie z akt osobowych zapisu o uprzednio wymierzonej karze dyscyplinarnej.

Porównania: 1 Przypisy: 1

Art. 29a. Obowiązki i uprawnienia pracownicze strażnika

1.

Obowiązki pracownicze strażnika powinny być ustalone w sposób pozwalający na ich wykonanie w ramach przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w 4-miesięcznym okresie rozliczeniowym.

2.

Tygodniowy czas pracy strażnika, łącznie z pracą w godzinach nadliczbowych, nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w 4-miesięcznym okresie rozliczeniowym.

3.

Strażnikowi przysługuje w każdym tygodniu nieprzerwany odpoczynek w wymiarze nie krótszym niż 35 godzin oraz nieprzerwany odpoczynek dobowy w wymiarze nie krótszym niż 11 godzin.

4.

Przepisy ust. 1-3 nie dotyczą sytuacji, które wymagają podjęcia środków do ochrony życia lub zdrowia obywateli, a także bezpieczeństwa zbiorowości, w szczególności w związku z powszechnym zagrożeniem bezpieczeństwa publicznego, katastrofą, klęską żywiołową lub przestępstwem o charakterze terrorystycznym.

5.

W zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych strażnikowi przysługuje w tym samym wymiarze, w okresie rozliczeniowym, czas wolny od pracy albo może mu zostać przyznany dodatek do wynagrodzenia.

6.

W przypadku naruszenia prawa do odpoczynku, o którym mowa w ust. 3, w sytuacjach wskazanych w ust. 4 strażnikowi przysługuje, w okresie rozliczeniowym, równoważny okres odpoczynku.

Przypisy: 1

Art. 29b. Prawo strażnika do 100% wynagrodzenia

1.

W okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim w razie stwierdzenia zakażenia lub zachorowania na chorobę, o której mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, przy czym stwierdzone zakażenie lub zachorowanie powstało w związku z wykonywaniem zadań służbowych w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii z powodu tej choroby, strażnik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.

2.

Prawo do 100% wynagrodzenia przysługuje również wtedy, gdy strażnik został zwolniony od wykonywania zadań służbowych na skutek podlegania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych, o których mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, jeżeli podleganie tej kwarantannie lub izolacji powstało w związku z wykonywaniem zadań służbowych w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii z powodu tej choroby.

3.

Wykonywanie zadań służbowych, o których mowa w art. 27 obowiązki strażnika, stwierdza pisemnie przełożony lub upoważniona przez niego osoba.

Art. 30. Prawo do zrzeszania się strażników w związkach zawodowych, zakaz strajku

1.

Strażnicy mogą się zrzeszać w związkach zawodowych, z tym że nie mają prawa do strajku. Przepisy ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 263) stosuje się odpowiednio.

2.

W trakcie trwania stosunku pracy strażnik nie może być członkiem partii politycznej.

Art. 31. Zezwolenie na podjęcie przez strażnika innego zajęcia zarobkowego

Strażnik nie może bez zezwolenia komendanta podejmować innego zajęcia zarobkowego.

Art. 32. Stosowanie w nieuregulowanych w ustawie sprawach dotyczących strażników przepisów o pracownikach samorządowych

W sprawach dotyczących strażników, a nieuregulowanych w ustawie, mają zastosowanie przepisy o pracownikach samorządowych.

Orzeczenia: 1 Porównania: 1 Przypisy: 1

Art. 33. Obowiązki i prawa innych pracowników zatrudnionych w straży

Obowiązki i prawa innych pracowników zatrudnionych w straży reguluje ustawa o pracownikach samorządowych.