Rozdział 4a. Nieodpłatna informacja prawna i nieodpłatna pomoc prawna - Ustawa o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

Art. 69c. Nieodpłatna informacja prawna

1.

Wnioskodawcy i cudzoziemcowi, wobec którego toczy się postępowanie w sprawie pozbawienia go statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, przysługuje nieodpłatna informacja prawna w postępowaniu w pierwszej instancji.

2.

Nieodpłatna informacja prawna polega na poinformowaniu wnioskodawcy lub cudzoziemca, wobec którego toczy się postępowanie w sprawie pozbawienia go statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, o obowiązujących przepisach prawnych z zakresu udzielania ochrony międzynarodowej, pozbawiania statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej i przepisach regulujących postępowanie przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach z tego zakresu, przy uwzględnieniu szczególnej sytuacji tych osób.

3.

Nieodpłatnej informacji prawnej udzielają pracownicy urzędu obsługującego Szefa Urzędu i funkcjonariusze, o których mowa w art. 21 przesłanki pozbawienia statusu uchodźcy ust. 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.

Art. 69d. Nieodpłatna pomoc prawna

1.

Nieodpłatna pomoc prawna przysługuje wnioskodawcy i cudzoziemcowi, wobec którego została wydana decyzja o pozbawieniu go statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, zwanemu dalej "cudzoziemcem uprawnionym", który działa bez adwokata lub radcy prawnego.

2.

Nieodpłatna pomoc prawna nie przysługuje cudzoziemcowi, wobec którego została wydana decyzja o pozbawieniu go statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, w przypadku gdy uzyskuje dochód większy niż 100% kryteriów dochodowych określonych w art. 8 prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 901).

3.

Adwokat albo radca prawny, którzy udzielają nieodpłatnej pomocy prawnej, albo organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego, uprawniona do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej informują cudzoziemca, wobec którego została wydana decyzja o pozbawieniu go statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, przed złożeniem przez niego oświadczenia, o wysokości dochodu, powyżej którego nie przysługuje nieodpłatna pomoc prawna.

4.

Cudzoziemiec uprawniony przed uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej składa pisemne oświadczenie zawierające deklarację, że w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej albo pozbawienia go statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej nie ustanowił adwokata ani radcy prawnego.

5.

Cudzoziemiec, wobec którego została wydana decyzja o pozbawieniu go statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, przed uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej składa pisemne oświadczenie, że nie uzyskuje dochodu, o którym mowa w ust. 2.

6.

W przypadku gdy nieodpłatnej pomocy prawnej udziela osoba, o której mowa w art. 69f podmioty uprawnione do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej ust. 1 pkt 2, cudzoziemiec uprawniony przed uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej składa organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego uprawnionej do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej pisemne oświadczenie, że jest świadomy uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej od osoby niebędącej adwokatem ani radcą prawnym.

7.

Oświadczenia, o których mowa w ust. 4 i 5, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: "Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.". Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

8.

Wzór oświadczenia, o którym mowa w:

1)

ust. 4 – jest określony w załączniku nr 1 do ustawy;

2)

ust. 5 – jest określony w załączniku nr 2 do ustawy;

3)

ust. 6 – jest określony w załączniku nr 3 do ustawy.

9.

Oświadczenia, o których mowa w ust. 4 i 5, składa się adwokatowi albo radcy prawnemu udzielającym nieodpłatnej pomocy prawnej, albo organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego, uprawnionej do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej przed przystąpieniem do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej przez zatrudnioną w tej organizacji osobę, o której mowa w art. 69f podmioty uprawnione do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej ust. 1 pkt 2.

10.

Oświadczenia, o których mowa w ust. 4–6, przechowuje się w warunkach uniemożliwiających dostęp osób trzecich.

Art. 69e. Zakres nieodpłatnej pomocy prawnej

Nieodpłatna pomoc prawna obejmuje:

1)

sporządzenie odwołania od decyzji o:
a) odmowie nadania statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej,
b) umorzeniu postępowania w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej,
c) przekazaniu wnioskodawcy do państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej i umorzeniu postępowania,
d) uznaniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny,
e) odmowie uwzględnienia oświadczenia wnioskodawcy o zamiarze dalszego ubiegania się o udzielenie ochrony międzynarodowej,
f) pozbawieniu statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej;

2)

zastępstwo prawne w postępowaniu odwoławczym w sprawie:
a) udzielenia ochrony międzynarodowej,
b) przekazania wnioskodawcy do państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej,
c) pozbawienia statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej.

Art. 69f. Podmioty uprawnione do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej

1.

Nieodpłatnej pomocy prawnej udziela osobiście:

1)

adwokat, radca prawny albo

2)

osoba niebędąca adwokatem ani radcą prawnym, zatrudniona w organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego, uprawnionej do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, spełniająca łącznie następujące warunki:
a) posiada dyplom ukończenia studiów na kierunku prawo potwierdzający uzyskanie tytułu zawodowego magistra lub dyplom potwierdzający ukończenie wyższych studiów prawniczych za granicą, o którym mowa w art. 326 potwierdzanie dyplomów uczelni innych państw ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r. poz. 742), albo dyplom ukończenia wyższych studiów prawniczych za granicą uznany za równoważny polskiemu dyplomowi potwierdzającemu uzyskanie tytułu zawodowego magistra zgodnie z art. 327 równoważność dyplomów ukończenia studiów za granicą z polskimi dyplomami ust. 1 tej ustawy,
b) co najmniej przez okres 3 lat wykonywała czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej w sprawach o udzielenie ochrony międzynarodowej na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, o których mowa w art. 4a formy prawne wykonywania zawodu przez adwokata ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2022 r. poz. 1184 i 1268), kancelarii radcy prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, o których mowa w art. 8 forma wykonywania zawodu radcy prawnego ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1166), w podmiotach świadczących pomoc prawną w państwach członkowskich, państwach członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej lub w organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego,
c) korzysta z pełni praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych,
d) nie była karana za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe.

2.

Adwokat albo radca prawny może odmówić z ważnych powodów udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej, informując cudzoziemca uprawnionego o innych adwokatach, radcach prawnych lub osobach, o których mowa w ust. 1 pkt 2, udzielających nieodpłatnej pomocy prawnej na obszarze województwa.

3.

Osoba, o której mowa w ust. 1 pkt 2, może odmówić z ważnych powodów udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej. Organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego uprawniona do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, zatrudniająca tę osobę, informuje cudzoziemca uprawnionego o adwokatach, radcach prawnych lub osobach, o których mowa w ust. 1 pkt 2, udzielających nieodpłatnej pomocy prawnej na obszarze województwa.

4.

Adwokat albo radca prawny są obowiązani zapewnić zastępstwo, w przypadku gdy osobiście nie będą w stanie udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej.

5.

W przypadku gdy zatrudniona w organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego uprawnionej do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej osoba, o której mowa w ust. 1 pkt 2, nie będzie w stanie osobiście udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej, organizacja ta jest obowiązana zapewnić zastępstwo innej osoby spełniającej warunki określone w ust. 1.

Art. 69g. Zakres nieodpłatnej pomocy prawnej w postępowaniu odwoławczym

Cudzoziemiec uprawniony może korzystać w postępowaniu odwoławczym z nieodpłatnej pomocy prawnej udzielanej tylko przez jednego adwokata, radcę prawnego albo jedną osobę, o której mowa w art. 69fus t. 1 pkt 2.

Art. 69h. Warunki udzielenia uprawnionemu cudzoziemcowi nieodpłatnej pomocy prawnej

1.

Cudzoziemiec uprawniony okazuje adwokatowi, radcy prawnemu albo osobie, o której mowa w art. 69f podmioty uprawnione do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej ust. 1 pkt 2, przed udzieleniem nieodpłatnej pomocy prawnej dokument potwierdzający tożsamość i oryginał decyzji, o której mowa w art. 69e zakres nieodpłatnej pomocy prawnej pkt 1.

2.

Do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej konieczne jest udzielenie przez cudzoziemca uprawnionego adwokatowi, radcy prawnemu albo osobie, o której mowa w art. 69f podmioty uprawnione do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej ust. 1 pkt 2, pełnomocnictwa na piśmie.

3.

Pełnomocnictwo, o którym mowa w ust. 2, obejmuje z samego prawa umocowanie do udzielenia dalszego pełnomocnictwa adwokatowi, radcy prawnemu albo osobie, o której mowa w art. 69f podmioty uprawnione do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej ust. 1 pkt 2.

4.

Adwokat, radca prawny albo osoba, o której mowa w art. 69f podmioty uprawnione do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej ust. 1 pkt 2, zamieszczają niezwłocznie na oryginale decyzji, o której mowa w art. 69e zakres nieodpłatnej pomocy prawnej pkt 1, klauzulę o podjęciu się w określonej dacie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej cudzoziemcowi wskazanemu jako adresat decyzji.

Art. 69i. Porozumienia w sprawie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej

1.

Szef Urzędu zawiera z okręgowymi radami adwokackimi i radami okręgowych izb radców prawnych porozumienia w sprawie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, określające w szczególności:

1)

liczbę adwokatów i radców prawnych, którzy będą udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej na obszarze ich działania, z uwzględnieniem potrzeby zapewnienia cudzoziemcom uprawnionym możliwie szerokiego dostępu do nieodpłatnej pomocy prawnej;

2)

zobowiązanie okręgowych rad adwokackich i rad okręgowych izb radców prawnych do imiennego wskazywania adwokatów i radców prawnych deklarujących gotowość udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej.

2.

Okręgowe rady adwokackie i rady okręgowych izb radców prawnych wskazują Szefowi Urzędu corocznie, do dnia 30 listopada, adwokatów i radców prawnych deklarujących gotowość udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej.

Art. 69j. Dokumentowanie udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej

1.

Adwokat i radca prawny dokumentują na karcie nieodpłatnej pomocy prawnej każdy przypadek udzielenia cudzoziemcowi uprawnionemu nieodpłatnej pomocy prawnej przez podanie informacji dotyczących:

1)

daty wydania i numeru decyzji, o której mowa w art. 69e zakres nieodpłatnej pomocy prawnej pkt 1;

2)

okresu, w którym nieodpłatna pomoc prawna była udzielana;

3)

korzystania z usług tłumacza.

2.

Po zakończeniu udzielania cudzoziemcowi uprawnionemu nieodpłatnej pomocy prawnej w postępowaniu odwoławczym dokumentację określoną w ust. 1 i oświadczenia, o których mowa w art. 69d nieodpłatna pomoc prawna ust. 4–6, przekazuje się niezwłocznie Szefowi Urzędu. W celu umożliwienia kontroli prawidłowości udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej Szef Urzędu przechowuje oświadczenia, o których mowa w art. 69d nieodpłatna pomoc prawna ust. 4–6, przez okres 3 lat od dnia ich sporządzenia.

3.

Szef Urzędu jest administratorem danych osobowych zawartych w oświadczeniach, o których mowa w art. 69d nieodpłatna pomoc prawna ust. 4–6.

Art. 69k. Lista organizacji pozarządowych uprawnionych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej

1.

Szef Urzędu prowadzi listę organizacji pozarządowych prowadzących działalność pożytku publicznego, uprawnionych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej.

2.

Na listę, o której mowa w ust. 1, wpisuje się organizację pozarządową prowadzącą działalność pożytku publicznego, która spełnia łącznie następujące warunki:

1)

prowadzi działalność pożytku publicznego w zakresie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej;

2)

posiada co najmniej dwuletnie doświadczenie w wykonywaniu zadań związanych z udzielaniem porad prawnych cudzoziemcom;

3)

zatrudnia radcę prawnego lub osobę niebędącą adwokatem ani radcą prawnym, która łącznie spełnia warunki, o których mowa w art. 69f podmioty uprawnione do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej ust. 1 pkt 2, lub zawarła z adwokatem lub radcą prawnym umowę o świadczenie pomocy prawnej albo umowę przedwstępną w tym zakresie mającą zapewnić współpracę przez okres 3 lat.

3.

Wpisu na listę, o której mowa w ust. 1, dokonuje na okres 3 lat Szef Urzędu na wniosek organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego, w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku.

4.

Odmowa wpisu na listę organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego, która nie spełnia warunków określonych w ust. 2, następuje w drodze decyzji.

5.

Organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego dołącza do wniosku:

1)

dokumenty potwierdzające spełnianie warunków, o których mowa w ust. 2;

2)

listę zatrudnionych radców prawnych lub osób, o których mowa w art. 69f podmioty uprawnione do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej ust. 1 pkt 2, lub adwokatów i radców prawnych, z którymi zawarła umowy o świadczenie pomocy prawnej albo umowy przedwstępne w tym zakresie.

6.

Organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego corocznie, do dnia 30 listopada, przekazuje Szefowi Urzędu aktualną listę osób, o której mowa w ust. 5 pkt 2.

7.

Szef Urzędu wydaje decyzję o wykreśleniu organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego z listy, o której mowa w ust. 1, w przypadku gdy organizacja ta:

1)

zaprzestała prowadzenia działalności w zakresie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej na skutek zmian w statucie lub innym akcie wewnętrznym określającym zakres prowadzonej działalności;

2)

przestała spełniać warunek, o którym mowa w ust. 2 pkt 3.

8.

Wykreślenie organizacji pozarządowej z listy, o której mowa w ust. 1, następuje z dniem, w którym decyzja, o której mowa w ust. 7, stała się ostateczna.

9.

Do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej przez organizację pozarządową prowadzącą działalność pożytku publicznego, uprawnioną do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej stosuje się art. 69j dokumentowanie udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej.

Art. 69l. Wynagrodzenie i zwrot kosztów udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej

1.

Adwokatowi, radcy prawnemu albo organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego, uprawnionej do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej za udzielenie cudzoziemcowi uprawnionemu pomocy prawnej przysługuje:

1)

wynagrodzenie w wysokości 150% stawki minimalnej w postępowaniu przed sądami administracyjnymi w pierwszej instancji w sprawie, której przedmiotem nie jest należność pieniężna ani orzeczenie Urzędu Patentowego, określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 16 ochrona przed prześladowaniem ust. 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze;

2)

zwrot niezbędnych i udokumentowanych kosztów przejazdów do ośrodka, strzeżonego ośrodka lub aresztu dla cudzoziemców oraz do siedziby Rady do Spraw Uchodźców, na zasadach stosowanych przy podróżach służbowych pracowników zatrudnionych w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 77⁵ należności z tytułu podróży służbowej § 2 Kodeksu pracy;

3)

zwrot niezbędnych i udokumentowanych kosztów związanych z korzystaniem z usług tłumacza.

2.

Wypłaty wynagrodzenia i zwrotu kosztów, o których mowa w ust. 1, dokonuje Szef Urzędu.

Art. 69m. Publikacja informacji o podmiotach uprawnionych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej

Informacje o radcach prawnych, adwokatach i organizacjach pozarządowych prowadzących działalność pożytku publicznego wpisanych na listę, o której mowa w art. 69k lista organizacji pozarządowych uprawnionych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej ust. 1, są umieszczane na stronie internetowej urzędu obsługującego Szefa Urzędu.

Dz.U.2023.0.1504 t.j. - Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej