Ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej
Dz.U.2023.0.656 t.j. - Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej
Rozdział 1. Przepisy ogólne
a) usuwania awarii na miejscu z wykorzystaniem, w większości przypadków, przez przedsiębiorstwo udzielające ochrony, własnego personelu i sprzętu,
b) przewiezienia pojazdu mechanicznego do najbliższego lub najbardziej odpowiedniego miejsca, w którym mogą być wykonane naprawy, oraz ewentualnego przewiezienia kierowcy i pasażerów, w normalnych okolicznościach za pomocą tego samego środka transportu, do najbliższego miejsca, z którego osoby te mogą kontynuować podróż innymi środkami,
c) transportowania pojazdu mechanicznego, ewentualnie wraz z kierowcą i pasażerami, do miejsca zamieszkania kierowcy lub pasażerów, miejsca rozpoczęcia podróży lub pierwotnego celu podróży w tym samym państwie.
a) dwa lub więcej podmiotów jest ze sobą powiązanych przez kontrolę lub przez udział kapitałowy lub
b) dwa lub więcej podmiotów jest trwale powiązanych przez kontrolę z tą samą osobą;
a) która posiada udziały kapitałowe w jednostkach zależnych oraz
b) której jednostkami zależnymi są wyłącznie lub w większości zakłady ubezpieczeń lub zakłady reasekuracji, a przynajmniej jednym z tych zakładów jest krajowy zakład ubezpieczeń lub krajowy zakład reasekuracji lub zagraniczny zakład ubezpieczeń, który uzyskał zezwolenie w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej, lub zagraniczny zakład reasekuracji, który uzyskał zezwolenie w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej;
a) w grupach 4–7, 11 i 12,
b) w grupach 14 i 15 – w przypadku gdy ubezpieczający wykonuje działalność gospodarczą lub wolny zawód, a ryzyko wiąże się z tą działalnością,
c) w grupach 3, 8, 9, 10, 13 i 16 – w przypadku gdy ubezpieczający przekracza co najmniej dwa z następujących progów w roku obrotowym:
– sumę aktywów bilansu w wysokości równowartości w złotych 6,6 mln euro,
– łączne przychody netto ze sprzedaży towarów i usług oraz operacji finansowych w wysokości równowartości w złotych 13,6 mln euro,
– średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty w liczbie 250 osób;
a) w skład której wchodzi podmiot posiadający udziały kapitałowe w innych podmiotach, jednostki zależne tego podmiotu, oraz podmioty, w których ten podmiot lub jego jednostki zależne posiadają udziały kapitałowe, a także grupę podmiotów powiązanych ze sobą umową, o której mowa w art. 7 uchylony § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1467, 1488, 2280 i 2436),
b) opartą na ustanowieniu, w drodze umowy lub w inny sposób, silnych i trwałych powiązań finansowych do celów nadzoru nad grupą, w skład której mogą wchodzić towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, towarzystwa reasekuracji wzajemnej lub inne zakłady ubezpieczeń oparte na zasadzie wzajemności, spełniającą poniższe warunki:
– jeden z podmiotów wchodzących w skład grupy, uznawany za jednostkę dominującą, jest uprawniony do kierowania polityką finansową i operacyjną innych podmiotów wchodzących w skład grupy, uznawanych za jednostki zależne,
– ustanowienie i rozwiązanie powiązań finansowych do celów nadzoru nad grupą podlega zatwierdzeniu przez organ sprawujący nadzór nad grupą;
a) zakładem ubezpieczeń,
b) zakładem reasekuracji,
c) dominującym podmiotem ubezpieczeniowym,
d) dominującym podmiotem nieregulowanym;
a) członków zarządu i członków rady nadzorczej zakładu ubezpieczeń albo zakładu reasekuracji oraz osoby nadzorujące w takim zakładzie inne kluczowe funkcje, w szczególności funkcję zarządzania ryzykiem, funkcję zgodności z przepisami, funkcję audytu wewnętrznego i funkcję aktuarialną,
b) członków rady administrującej spółki europejskiej, w której przyjęto system monistyczny, oraz osoby nadzorujące w takiej spółce inne kluczowe funkcje, w szczególności funkcję zarządzania ryzykiem, funkcję zgodności z przepisami, funkcję audytu wewnętrznego i funkcję aktuarialną;
a) znajduje się nieruchomość wraz z częściami składowymi i przynależnościami oraz znajdującym się w niej mieniem, o ile mienie to jest objęte tą samą umową ubezpieczenia co nieruchomość,
b) pojazd jest zarejestrowany, w przypadku gdy umowa ubezpieczenia dotyczy pojazdu podlegającego rejestracji, z zastrzeżeniem lit. c,
c) pojazd mechaniczny ma być zarejestrowany, w przypadku gdy pojazd mechaniczny został nabyty w państwie członkowskim Unii Europejskiej innym niż to, w którym ma być zarejestrowany, ale nie dłużej niż przez okres 30 dni od dnia objęcia pojazdu mechanicznego w posiadanie przez jego nabywcę,
d) została zawarta umowa ubezpieczenia, na okres nie dłuższy niż 4 miesiące, dotycząca ubezpieczenia związanego z podróżą, niezależnie od grupy określonej w załączniku do ustawy,
e) ubezpieczający będący osobą fizyczną ma stałe miejsce zamieszkania albo ubezpieczający będący osobą prawną ma siedzibę jednostki organizacyjnej objętej umową ubezpieczenia – w przypadkach innych niż określone w lit. a–d;
a) instytucję kredytową,
b) instytucję finansową w rozumieniu art. 4 objaśnienie pojęć ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ‒ Prawo bankowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 2324, 2339, 2640 i 2707),
c) przedsiębiorstwo pomocniczych usług bankowych w rozumieniu art. 4 objaśnienie pojęć ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ‒ Prawo bankowe,
d) zakład ubezpieczeń,
e) zakład reasekuracji,
f) dominujący podmiot ubezpieczeniowy,
g) firmę inwestycyjną,
h) dominujący podmiot nieregulowany;
a) reasekurację ubezpieczeń na życie, o których mowa w dziale I załącznika do ustawy,
b) reasekurację pozostałych ubezpieczeń osobowych oraz ubezpieczeń majątkowych, o których mowa w dziale II załącznika do ustawy;
a) podmiot finansowy niebędący zakładem ubezpieczeń albo zakładem reasekuracji albo niewchodzący w skład grupy, w skład której wchodzą zakłady ubezpieczeń lub zakłady reasekuracji, albo
b) podmiot niebędący podmiotem finansowym
‒ którego celem jest ubezpieczanie wyłącznie ryzyk podmiotu lub podmiotów będących jego akcjonariuszami lub udziałowcami lub podmiotów grupy, w skład której wchodzi;
a) podmiot finansowy niebędący zakładem ubezpieczeń albo zakładem reasekuracji albo niewchodzący w skład grupy, w skład której wchodzą zakłady ubezpieczeń lub zakłady reasekuracji, albo
b) podmiot niebędący podmiotem finansowym
‒ którego celem jest przyjmowanie do reasekuracji wyłącznie ryzyka podmiotu lub podmiotów będących jego akcjonariuszami lub udziałowcami lub podmiotów grupy, w skład której wchodzi;
a) umów ubezpieczenia i umów gwarancji ubezpieczeniowych,
b) umów reasekuracji w zakresie cedowania ryzyka z umów ubezpieczenia i umów gwarancji ubezpieczeniowych;
Rozdział 2. Zasady wykonywania działalności ubezpieczeniowej i działalności reasekuracyjnej
a) z dniem uzyskania zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej – w przypadku krajowego zakładu ubezpieczeń,
b) z dniem złożenia deklaracji członkowskiej – w przypadku zagranicznego zakładu ubezpieczeń mającego siedzibę w państwie członkowskim Unii Europejskiej,
c) z dniem uzyskania zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez główny oddział – w przypadku zagranicznego zakładu ubezpieczeń mającego siedzibę w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej.
a) ustalenie wartości świadczenia nie jest możliwe z powodu niemożliwości ustalenia w czasie trwania umowy ubezpieczenia wartości indeksu lub innej wartości bazowej, albo
b) w ocenie zakładu ubezpieczeń w czasie trwania umowy ubezpieczenia istotnie została zmieniona metoda ustalania wartości indeksu lub innej wartości bazowej;
a) działalność jest prowadzona w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej niż to, w którym znajduje się miejsce zamieszkania ubezpieczonego,
b) działalność stanowi część umowy dotyczącej wyłącznie pomocy na korzyść osób, które popadły w trudności w czasie podróży lub podczas nieobecności w miejscu zamieszkania.
− o przyczynach niemożności zaspokojenia ich roszczeń w całości lub w części, a także wypłaca bezsporną część świadczenia.
− wskazując na okoliczności oraz na podstawę prawną uzasadniające całkowitą lub częściową odmowę wypłaty świadczenia. Informacja ta zawiera pouczenie o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej.
– nie może wiązać się z nadmiernymi utrudnieniami dla osób, o których mowa w ust. 6.
11. Zakład ubezpieczeń przetwarza dane, o których mowa w art. 10 przetwarzanie danych osobowych dotyczących wyroków skazujących i naruszeń prawa rozporządzenia 2016/679, dotyczące wykroczeń lub przestępstw stanowiących naruszenia przepisów ruchu drogowego oraz przypisanych im punktów, wyłącznie w celu dokonania oceny ryzyka ubezpieczeniowego i ustalenia wysokości składki ubezpieczeniowej, zmierzających do zawarcia umowy ubezpieczenia, o której mowa w dziale II w grupach 3 lub 10 załącznika do ustawy, z wyłączeniem odpowiedzialności przewoźnika.
– pod warunkiem zapewnienia osobie, której dotyczy zautomatyzowana decyzja, prawa do otrzymania stosownych wyjaśnień co do podstaw podjętej decyzji, zakwestionowania tej decyzji, wyrażenia własnego stanowiska oraz do uzyskania interwencji ludzkiej.
Rozdział 3. System zarządzania
a) wykaz funkcji należących do systemu zarządzania oraz czynności ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych, które zakład zamierza powierzać w drodze outsourcingu ze wskazaniem, które z tych czynności zakład uznaje za podstawowe lub ważne,
b) kryteria wyboru podmiotu, któremu zakład zamierza powierzać wykonywanie czynności ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych oraz funkcji należących do systemu zarządzania,
c) sposób realizacji warunków, o których mowa w art. 74 warunki outsourcingu czynności ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych oraz funkcji systemu zarządzania i art. 75 ograniczenia outsourcingu funkcji należących do systemu zarządzania,
d) zasady zarządzania ryzykiem związanym z powierzeniem, w drodze outsourcingu, wykonywania czynności oraz funkcji należących do systemu zarządzania;
a) wrażliwość rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów wypłacalności i dopuszczonych środków własnych na założenia stanowiące podstawę obliczania korekty dopasowującej do odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka, w tym obliczania spreadu bazowego, oraz możliwy wpływ przymusowej sprzedaży aktywów na wielkość dopuszczonych środków własnych,
b) wrażliwość rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów wypłacalności i dopuszczonych środków własnych na zmiany składu wyznaczonego portfela aktywów,
c) wpływ obniżenia korekty dopasowującej do odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka do zera;
a) wrażliwość rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów wypłacalności i dopuszczonych środków własnych na założenia stanowiące podstawę obliczania korekty z tytułu zmienności do odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka oraz możliwy wpływ przymusowej sprzedaży aktywów na wielkość dopuszczonych środków własnych,
b) wpływ obniżenia korekty z tytułu zmienności do odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka do zera.
a) modelowania ryzyka stanowiącego podstawę obliczeń kapitałowego wymogu wypłacalności i minimalnego wymogu kapitałowego,
b) własnej oceny ryzyka i wypłacalności zakładu ubezpieczeń i zakładu reasekuracji, o której mowa w art. 63 własna ocenę ryzyka i wypłacalności;
– uwzględniając konieczność sprawdzenia wiedzy, umiejętności i kompetencji kandydatów, sprawnego przeprowadzenia egzaminów oraz działania Komisji w sposób sprawny i skuteczny.
Rozdział 4. Krajowy zakład ubezpieczeń i krajowy zakład reasekuracji wykonujące działalność w formie spółki akcyjnej
a) zakładu ubezpieczeń – zasięgu terytorialnego lub rzeczowego zakresu działalności,
b) zakładu reasekuracji – zakresu działalności,
– wymagają przed zarejestrowaniem zatwierdzenia przez organ nadzoru.
– zawiadomienie zawiera odpowiednią informację w tym zakresie, wskazującą w szczególności nazwę i siedzibę zakładu ubezpieczeń, zakładu reasekuracji, instytucji kredytowej, firmy inwestycyjnej, spółki zarządzającej lub zarządzającego z UE, o których mowa w pkt 2. Jeżeli nie zachodzą okoliczności wymienione w pkt 1 i 2, zawiadomienie zawiera oświadczenie w tym zakresie.
– w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż 20 i nie dłuższym niż 30 dni roboczych, licząc od dnia otrzymania wezwania, wskazując zakres żądanych informacji lub dokumentów.
– z akcji tych nie może być wykonywane prawo głosu, z zastrzeżeniem art. 95 uchylenie przez organ nadzoru orzeczonych wobec zakładu ubezpieczeń zakazów i art. 96 uchylenie przez organ nadzoru orzeczonych wobec zakładu reasekuracji zakazów.
– członkowie zarządu krajowego zakładu ubezpieczeń lub krajowego zakładu reasekuracji powołani przez jednostkę dominującą lub będący członkami zarządu, prokurentami lub osobami pełniącymi kierownicze funkcje w jednostce dominującej nie mogą uczestniczyć w czynnościach z zakresu reprezentacji krajowego zakładu ubezpieczeń lub krajowego zakładu reasekuracji.
Rozdział 5. Zakład ubezpieczeń wykonujący działalność w formie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych i zakład reasekuracji wykonujący działalność w formie towarzystwa reasekuracji wzajemnej
– wymagają przed zarejestrowaniem zatwierdzenia przez organ nadzoru.
a) osób fizycznych wykonujących określony zawód lub działalność, a także członkowie ich rodzin,
b) osób prawnych, których cel działalności odnosi się do zawodu lub działalności, o których mowa w lit. a, z wyłączeniem spółek prawa handlowego;
Rozdział 6. Wykonywanie działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej przez krajowe zakłady ubezpieczeń oraz wykonywanie działalności reasekuracyjnej przez krajowe zakłady reasekuracji
a) zakładu ubezpieczeń, zakładu reasekuracji, instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej, które uzyskały odpowiednie zezwolenia na wykonywanie działalności w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej,
b) jednostki dominującej w stosunku do zakładu ubezpieczeń, zakładu reasekuracji, instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej, które uzyskały odpowiednie zezwolenia na wykonywanie działalności w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej,
c) osoby fizycznej lub prawnej posiadającej udziały kapitałowe w zakładzie ubezpieczeń, zakładzie reasekuracji, instytucji kredytowej lub firmie inwestycyjnej, które uzyskały odpowiednie zezwolenia na wykonywanie działalności w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej
– lub czy którykolwiek z podmiotów, o których mowa w lit. a–c, będzie posiadał w krajowym zakładzie ubezpieczeń lub w krajowym zakładzie reasekuracji udziały kapitałowe, zawierające informacje o nazwach i adresach siedziby podmiotów, o których mowa w lit. a–c.
a) systemu zarządzania,
b) sposobu zawierania umów ubezpieczenia,
c) zasad akceptacji ryzyka,
d) sposobu ustalania stawek ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych,
e) zasad ustalania wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów wypłacalności,
f) zasad ustalania wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów rachunkowości,
g) przyjętych zasad rachunkowości, w szczególności zasad rozliczania kosztów, w tym kosztów administracyjnych i kosztów akwizycji,
h) systemu ustalania wartości odszkodowań lub świadczeń przez zakład ubezpieczeń.
a) bilansu dla celów rachunkowości,
b) ogólnego rachunku zysków i strat,
c) zbiorczego technicznego rachunku ubezpieczeń,
d) technicznych rachunków ubezpieczeń dla grup ubezpieczeń – w przypadku zakładu ubezpieczeń,
e) bilansu dla celów wypłacalności,
f) obliczenia kapitałowego wymogu wypłacalności wraz z opisem stosowanej metody obliczeń oraz wartości dopuszczonych środków własnych stanowiących pokrycie kapitałowego wymogu wypłacalności,
g) obliczenia minimalnego wymogu kapitałowego wraz z opisem stosowanej metody obliczeń oraz wartości dopuszczonych podstawowych środków własnych stanowiących pokrycie minimalnego wymogu kapitałowego;
– które mogą być przydatne do oceny, czy założyciele, akcjonariusze, udziałowcy lub osoby przewidziane na członków zarządu lub rady nadzorczej krajowego zakładu ubezpieczeń lub krajowego zakładu reasekuracji dają rękojmię prowadzenia spraw krajowego zakładu ubezpieczeń lub krajowego zakładu reasekuracji w sposób należyty, a także czy osoby proponowane na stanowiska osób nadzorujących inne kluczowe funkcje dają rękojmię wykonywania zadań w sposób należyty.
a) przestał spełniać warunki wymagane do uzyskania zezwolenia,
b) wykonuje działalność z naruszeniem przepisów prawa, statutu, planu działalności lub nie zapewnia zdolności do wykonywania zobowiązań,
c) zaprzestanie wykonywania działalności ubezpieczeniowej lub działalności reasekuracyjnej przez okres dłuższy niż 6 miesięcy,
d) złoży wniosek o cofnięcie zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej lub działalności reasekuracyjnej,
e) nie rozpoczął wykonywania działalności ubezpieczeniowej lub działalności reasekuracyjnej w terminie, o którym mowa w art. 171 rozpoczęcie działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej ust. 1;
Art. 173. Skutki cofnięcia zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej
Rozdział 7. Wykonywanie działalności ubezpieczeniowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczne zakłady ubezpieczeń i wykonywanie działalności reasekuracyjnej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczne zakłady reasekuracji
a) bliskie powiązania między zagranicznym zakładem ubezpieczeń lub zagranicznym zakładem reasekuracji i inną osobą fizyczną lub prawną stanowiłyby dla organu nadzoru przeszkodę w sprawowaniu nadzoru,
b) przepisy obowiązujące w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej, a także trudności w stosowaniu tych przepisów, mające zastosowanie do osoby fizycznej lub prawnej, z którą zagraniczny zakład ubezpieczeń lub zagraniczny zakład reasekuracji posiada bliskie powiązania, stanowiłyby dla organu nadzoru przeszkodę w sprawowaniu nadzoru.
a) zagwarantowania zabezpieczenia interesów ubezpieczających, ubezpieczonych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia, w szczególności w zakresie spełnienia świadczeń i wypłaty odszkodowań – w przypadku zagranicznego zakładu ubezpieczeń,
b) zagwarantowania zabezpieczenia interesów ubezpieczających, ubezpieczonych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia podlegających reasekuracji oraz cedentów – w przypadku zagranicznego zakładu reasekuracji;
a) bliskie powiązania między zagranicznym zakładem ubezpieczeń lub zagranicznym zakładem reasekuracji i inną osobą fizyczną lub prawną stanowiłyby dla organu nadzoru przeszkodę w sprawowaniu nadzoru,
b) przepisy obowiązujące w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej, a także trudności w stosowaniu tych przepisów, mające zastosowanie do osoby fizycznej lub prawnej, z którą zagraniczny zakład ubezpieczeń lub zagraniczny zakład reasekuracji posiada bliskie powiązania, stanowiłyby dla organu nadzoru przeszkodę w sprawowaniu nadzoru.
Rozdział 8. Prawo przedsiębiorczości i swoboda świadczenia usług w zakresie wykonywania działalności ubezpieczeniowej i działalności reasekuracyjnej
a) zaświadczenie potwierdzające, że zagraniczny zakład ubezpieczeń posiada dopuszczone środki własne w wysokości nie niższej niż kapitałowy wymóg wypłacalności i dopuszczone podstawowe środki własne w wysokości nie niższej niż minimalny wymóg kapitałowy,
b) wskazanie Rzeczypospolitej Polskiej jako państwa, na terytorium którego zagraniczny zakład ubezpieczeń zamierza wykonywać działalność ubezpieczeniową,
c) plan działalności, w tym rodzaje ryzyka, które zagraniczny zakład ubezpieczeń zamierza ubezpieczać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, i strukturę organizacyjną oddziału,
d) adres oddziału na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
e) imiona i nazwiska osób upoważnionych do reprezentowania oraz kierowania sprawami zakładu ubezpieczeń w zakresie jego działalności przez oddział, ze wskazaniem sposobu reprezentacji,
f) oświadczenie, że zakład ubezpieczeń jest członkiem Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, w przypadku gdy zamierza on wykonywać działalność w zakresie ubezpieczeń, o której mowa w dziale II w grupie10 załącznika do ustawy, z wyłączeniem odpowiedzialności cywilnej przewoźnika;
a) podejmowania i zaspokajania zgłaszanych roszczeń oraz
b) zapewnienia zastępstwa prawnego zakładu w sporach przed polskimi sądami powszechnymi;
‒ przepisy art. 207 warunki wykonywania działalności przez zagraniczny zakład ubezpieczeń w RP w inny sposób niż przez oddział i art. 208 zakres działalności ubezpieczeniowej zagranicznego zakładu ubezpieczeń stosuje się wyłącznie do zagranicznego zakładu ubezpieczeń będącego koasekuratorem wiodącym, mającego siedzibę w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej.
a) podejmowania i zaspokajania zgłaszanych roszczeń oraz
b) zapewnienia zastępstwa prawnego zakładu w sporach przed sądami powszechnymi;
‒ przepisy art. 211 zawiadomienie o zamiarze wykonywania działalności ubezpieczeniowej w innym państwie UE stosuje się wyłącznie do krajowego zakładu ubezpieczeń będącego koasekuratorem wiodącym.
a) w przypadku ubezpieczeń, o których mowa w dziale I załącznika do ustawy – organu nadzorczego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, w którym ubezpieczający ma stałe miejsce zamieszkania lub siedzibę,
b) w przypadku ubezpieczeń, o których mowa w dziale działu II załącznika do ustawy – organu nadzorczego państwa członkowskiego Unii Europejskiej umiejscowienia ryzyka.
Rozdział 8a. Polityka dotycząca zaangażowania i strategia inwestycji kapitałowych
– zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji publikują informacje dotyczące tych ustaleń.
Rozdział 9. Gospodarka finansowa zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji
a) efektywnej rocznej stopy oprocentowania odpowiadającej pojedynczej stopie dyskontowej, dla której oczekiwana wartość obecna przepływów pieniężnych portfela zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia lub zobowiązań z tytułu zawartych umów reasekuracji jest równa wartości wyznaczonego portfela aktywów wycenionego zgodnie z art. 223 wycena aktywów i zobowiązań ust. 1, oraz
b) efektywnej rocznej stopy oprocentowania odpowiadającej pojedynczej stopie dyskontowej, dla której oczekiwana wartość obecna przepływów pieniężnych portfela zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia lub zobowiązań z tytułu zawartych umów reasekuracji jest równa wartości najlepszego oszacowania portfela zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia lub zobowiązań z tytułu zawartych umów reasekuracji, obliczonego z uwzględnieniem zmian wartości pieniądza w czasie, przy zastosowaniu podstawowej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka;
a) spreadu kredytowego odpowiadającego prawdopodobieństwu niewykonania zobowiązania przez emitenta aktywów,
b) spreadu kredytowego odpowiadającego oczekiwanej stracie wynikającej z obniżenia jakości kredytowej aktywów;
a) różnica jest dodatnia,
b) spread dla danego państwa skorygowany o ryzyko jest wyższy niż 85 punktów bazowych.
– oraz wydania przez Komisję Europejską aktów wykonawczych na podstawie art. 77e ust. 2 dyrektywy 2009/138/WE, określających dane i informacje w zakresie określonym w pkt 1–3, zakład ubezpieczeń i zakład reasekuracji przy obliczaniu najlepszego oszacowania, korekty dopasowującej do odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka i korekty z tytułu zmienności do odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka stosują dane i informacje techniczne wskazane w tych aktach wykonawczych, a w zakresie nieobjętym tymi aktami wykonawczymi – dane i informacje techniczne opracowane i publikowane przez EIOPA.
– organ nadzoru może zażądać od zakładu ubezpieczeń lub zakładu reasekuracji przedstawienia realistycznego planu przejściowego w celu rozszerzenia zakresu stosowanego modelu wewnętrznego.
a) wymóg stosowania modelu wewnętrznego zgodnie z art. 257 stosowanie modelu wewnętrznego przy obliczaniu kapitałowego wymogu wypłacalności jest nieodpowiedni lub okazał się nieskuteczny lub
b) zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji jest w trakcie opracowywania częściowego lub pełnego modelu wewnętrznego zgodnie z art. 257 stosowanie modelu wewnętrznego przy obliczaniu kapitałowego wymogu wypłacalności;
a) korekty dopasowującej do odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka,
b) korekty z tytułu zmienności do odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka.
Rozdział 10. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe dla celów rachunkowości, fundusz prewencyjny, fundusz organizacyjny oraz sprawozdawczość statutowa
− podpisuje również aktuariusz nadzorujący funkcję aktuarialną.
− w których rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe dla celów rachunkowości są ustalane metodami aktuarialnymi, dołącza się opinię aktuariusza nadzorującego funkcję aktuarialną o prawidłowości wykazanych w sprawozdaniu tych rezerw.
Rozdział 11. Ujawnianie informacji
a) strukturę i wysokość środków własnych oraz ich jakość,
b) wysokość kapitałowego wymogu wypłacalności i minimalnego wymogu kapitałowego,
c) informacje pozwalające na zrozumienie głównych różnic między założeniami stanowiącymi podstawę formuły standardowej a założeniami modelu wewnętrznego stosowanego przez zakład do obliczenia kapitałowego wymogu wypłacalności,
d) kwotę niezgodności z minimalnym wymogiem kapitałowym oraz kwotę istotnej niezgodności z kapitałowym wymogiem wypłacalności w okresie sprawozdawczym, nawet jeżeli później została ona usunięta, wraz z wyjaśnieniem jej źródeł i konsekwencji, a także zastosowanych środków naprawczych.
a) ujmowania i wyceny aktywów dla celów wypłacalności,
b) ujmowania i wyceny zobowiązań dla celów wypłacalności innych niż rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe dla celów wypłacalności,
c) ustalania wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów wypłacalności,
d) wymogów kapitałowych,
e) jakości i wysokości dopuszczonych środków własnych.
Rozdział 12. Łączenie się zakładów ubezpieczeń, łączenie się zakładów reasekuracji, przeniesienie umów ubezpieczenia i przeniesienie umów reasekuracji
Rozdział 13. Postępowanie naprawcze i likwidacja zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji
– po uprzednim zawiadomieniu organów nadzorczych przyjmujących państw członkowskich Unii Europejskiej.
a) nie przedłoży krótkoterminowego planu finansowego, o którym mowa w art. 313 wystąpienie niezgodności z minimalnym wymogiem kapitałowym ust. 2, lub organ nadzoru odmówi jego zatwierdzenia,
b) nie zrealizuje w terminie krótkoterminowego planu finansowego, o którym mowa w art. 313 wystąpienie niezgodności z minimalnym wymogiem kapitałowym ust. 2;
Rozdział 14. Zasady sprawowania nadzoru ubezpieczeniowego
a) wymogów dotyczących wypłacalności,
b) zasad tworzenia i wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów wypłacalności,
c) zasad tworzenia i wysokości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów rachunkowości,
d) aktywów,
e) wysokości dopuszczonych środków własnych;
– lub ograniczyć ten obowiązek do sprawozdań rocznych.
a) zapewnienia zgodności działalności zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji z przepisami prawa,
b) zapobieżenia naruszaniu interesów ubezpieczających, ubezpieczonych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia,
c) ograniczenia ryzyka występującego w działalności zakładu ubezpieczeń lub zakładu reasekuracji,
d) zapewnienia trwałej zdolności zakładu ubezpieczeń do wykonywania zobowiązań.
a) kwoty 21 569 000 złotych lub 3% przychodów netto ze sprzedaży towarów i usług oraz operacji finansowych, a w przypadku zakładu ubezpieczeń – 3% składki przypisanej brutto, wykazanych w ostatnim sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, zatwierdzonym przez organ zatwierdzający, lub
b) trzykrotności kwoty korzyści uzyskanych lub strat unikniętych w wyniku naruszenia – w przypadku gdy jest możliwe ich ustalenie;
a) kwoty 3 019 660 złotych lub
b) trzykrotności kwoty korzyści uzyskanych lub strat unikniętych w wyniku naruszenia – w przypadku gdy jest możliwe ich ustalenie.
a) zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji,
b) zakładów ubezpieczeń wykonujących działalność w zakresie ubezpieczeń, o których mowa w dziale I załącznika do ustawy,
c) zakładów ubezpieczeń wykonujących działalność w zakresie ubezpieczeń, o których mowa w dziale II załącznika do ustawy,
d) zakładów reasekuracji;
Rozdział 15. Nadzór nad zakładami ubezpieczeń i zakładami reasekuracji w grupach
– decyzję wydaje wyłącznie organ nadzoru będący organem sprawującym nadzór nad grupą. Decyzję tę uznaje się za rozstrzygającą.
– organ nadzoru współpracuje z tymi organami nadzorczymi oraz innymi zainteresowanymi organami nadzorczymi w celu osiągnięcia wspólnego stanowiska zarówno co do samego rozstrzygnięcia, jak i jego przesłanek. Rozstrzygnięcie wydane przez organ nadzorczy innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej jest stosowane.
– organ nadzoru może złożyć wniosek do EIOPA o wydanie rozstrzygnięcia zgodnie z art. 19 rozporządzenia 1094/2010, w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania przez organ nadzoru kompletnego wniosku o wyrażenie zgody w zakresie odpowiadającym ust. 1.
– organ nadzoru, z wyjątkiem sytuacji nadzwyczajnych, może złożyć wniosek do EIOPA zgodnie z art. 19 rozporządzenia 1094/2010 o wydanie rozstrzygnięcia.
a) organ nadzoru wydał zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej lub działalności reasekuracyjnej zakładowi ubezpieczeń lub zakładowi reasekuracji, którego jednostką dominującą jest dominujący podmiot ubezpieczeniowy lub dominujący podmiot nieregulowany,
b) organ nadzoru wydał zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej lub działalności reasekuracyjnej zakładowi ubezpieczeń lub zakładowi reasekuracji, którego jednostką dominującą jest dominujący podmiot ubezpieczeniowy lub dominujący podmiot nieregulowany z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a więcej niż jeden zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji z siedzibą na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej ma jako jednostkę dominującą ten sam, co ten zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji, dominujący podmiot ubezpieczeniowy lub ten sam, co ten zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji, dominujący podmiot nieregulowany,
c) organ nadzoru sprawuje nadzór nad zakładem ubezpieczeń lub zakładem reasekuracji z największą sumą aktywów bilansu, jeżeli podmiotem stojącym na czele grupy jest więcej niż jeden dominujący podmiot ubezpieczeniowy lub więcej niż jeden dominujący podmiot nieregulowany i podmioty te mają siedziby na terytorium różnych państw członkowskich Unii Europejskiej, a w każdym z tych państw członkowskich jest obecny zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji,
d) organ nadzoru wydał zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej lub działalności reasekuracyjnej zakładowi ubezpieczeń lub zakładowi reasekuracji z największą sumą aktywów bilansu, jeżeli więcej niż jeden zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji z siedzibą na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej ma jako jednostkę dominującą ten sam, co ten zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji, dominujący podmiot ubezpieczeniowy lub ten sam, co ten zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji, dominujący podmiot nieregulowany i żaden z tych zakładów nie uzyskał zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej lub działalności reasekuracyjnej na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, na którym ten dominujący podmiot ubezpieczeniowy lub ten dominujący podmiot nieregulowany ma siedzibę,
e) organ nadzoru wydał zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej lub działalności reasekuracyjnej zakładowi ubezpieczeń lub zakładowi reasekuracji z największą sumą aktywów bilansu, jeżeli grupa nie posiada jednostki dominującej lub jeżeli nie są spełnione warunki, o których mowa w lit. a–d.
− umożliwiając podmiotowi stojącemu na czele grupy wyrażenie opinii.
Art. 410. Obowiązki informacyjne podmiotów podlegających nadzorowi nad grupą i podmiotów powiązanych
– organ nadzoru może wydawać na piśmie utrwalonym w postaci papierowej albo elektronicznej zalecenia w celu naprawy sytuacji w stosunku do zakładu ubezpieczeń lub zakładu reasekuracji, a w przypadku gdy organ nadzoru jest organem sprawującym nadzór nad grupą – w stosunku do dominującego podmiotu ubezpieczeniowego lub dominującego podmiotu nieregulowanego.
Rozdział 16. Ubezpieczeniowy samorząd gospodarczy
Rozdział 17. Przepisy karne
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 5.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 5.
Rozdział 18. Zmiany w przepisach obowiązujących
Art. 453. Zmiana ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary
Rozdział 19. Przepisy przejściowe i dostosowujące
a) wyrażenia przez ubezpieczonego zgody na udzielenie ochrony ubezpieczeniowej lub zgody na finansowanie kosztu składki ubezpieczeniowej po dniu 31 marca 2016 r.,
b) przedłużenia lub wznowienia ochrony ubezpieczeniowej po dniu 31 marca 2016 r.;
a) parametru stosowanego do obliczania podmodułu ryzyka cen akcji zgodnie z art. 170 negatywne przesłanki wydania zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej ust. 1 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2015/35,
b) parametru stosowanego do obliczania podmodułu ryzyka cen akcji zgodnie z art. 169 zmiana zasięgu terytorialnego lub zakresu działalności zakładu ubezpieczeń lub zakładu reasekuracji ust. 1 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2015/35;
a) efektywną roczną stopą oprocentowania, odpowiadającą pojedynczej stopie dyskontowej, dla której wartość rezerw techniczno-ubezpieczeniowych portfela dopuszczalnych zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia lub dopuszczalnych zobowiązań z tytułu zawartych umów reasekuracji jest równa wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych portfela dopuszczalnych zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia lub dopuszczalnych zobowiązań z tytułu zawartych umów reasekuracji, ustalonej z uwzględnieniem technicznych stóp oprocentowania stosowanych przez zakład ubezpieczeń i zakład reasekuracji w dniu 31 grudnia 2015 r. a
b) efektywną roczną stopą oprocentowania, odpowiadającą pojedynczej stopie dyskontowej, dla której oczekiwana wartość obecna przepływów pieniężnych portfela dopuszczalnych zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia lub dopuszczalnych zobowiązań z tytułu zawartych umów reasekuracji jest równa najlepszemu oszacowaniu portfela dopuszczalnych zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia lub portfela dopuszczalnych zobowiązań z tytułu zawartych umów reasekuracji, obliczonego z uwzględnieniem zmian wartości pieniądza w czasie, przy zastosowaniu odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka oraz
a) wartością rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów wypłacalności, ustaloną na dzień 1 stycznia 2016 r. zgodnie z art. 224 rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe dla celów wypłacalności, pomniejszoną o kwoty należne z umów reasekuracji i od spółek celowych a
b) wartością rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, ustaloną na dzień 31 grudnia 2015 r., pomniejszoną o kwoty należne z umów reasekuracji oraz
− jeżeli stwierdzą, że nie osiągną do końca okresu stosowania środka przejściowego zgodności z kapitałowym wymogiem wypłacalności bez stosowania tego środka przejściowego, niezwłocznie informują o tym organ nadzoru.
a) korektę dopasowującą do odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka,
b) korektę z tytułu zmienności do odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka,
c) środki, o których mowa w art. 312 wystąpienie niezgodności z kapitałowym wymogiem wypłacalności ust. 4, w okresie przedłużonym na podstawie art. 312 wystąpienie niezgodności z kapitałowym wymogiem wypłacalności ust. 6,
d) podmoduł ryzyka akcji oparty na czasie trwania,
e) środek przejściowy dotyczący stóp procentowych wolnych od ryzyka,
f) środek przejściowy dotyczący rezerw techniczno-ubezpieczeniowych;
a) korekty dopasowującej do odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka,
b) korekty z tytułu zmienności do odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka,
c) symetrycznego mechanizmu dostosowania wymogu kapitałowego związanego z inwestowaniem w akcje,
d) podmodułu ryzyka akcji opartego na czasie trwania,
e) środka przejściowego dotyczącego stóp procentowych wolnych od ryzyka,
f) środka przejściowego dotyczącego rezerw techniczno-ubezpieczeniowych
− na sytuację finansową zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji, na rynku krajowym oraz w odniesieniu do poszczególnych zakładów, w sposób uniemożliwiający ich identyfikację;
a) korekty dopasowującej do odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka,
b) korekty z tytułu zmienności do odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka,
c) symetrycznego mechanizmu dostosowania wymogu kapitałowego związanego z inwestowaniem w akcje,
d) podmodułu ryzyka akcji opartego na czasie trwania
− na politykę lokacyjną zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji oraz informację, czy ich stosowanie powoduje nienależne zmniejszenie kapitałowego wymogu wypłacalności;
a) realizacji planów stopniowego wdrożenia działań mających na celu ustanowienie poziomu dopuszczonych środków własnych pokrywających kapitałowy wymóg wypłacalności lub obniżenia profilu ryzyka w celu zapewnienia zgodności z kapitałowym wymogiem wypłacalności do końca okresu stosowania środka przejściowego dotyczącego stóp procentowych wolnych od ryzyka albo środka przejściowego dotyczącego rezerw techniczno-ubezpieczeniowych,
b) prognozy zmniejszenia zależności zakładu od stosowanego środka przejściowego dotyczącego stóp procentowych wolnych od ryzyka albo środka przejściowego dotyczącego rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, w tym informacji na temat działań podjętych lub planowanych przez zakłady i organ nadzoru.
Rozdział 20. Przepisy końcowe
----------
[Ustawa została ogłoszona 10.11.2015 r. - Dz.U. z 2015 r. poz. 1844]
Załącznik do ustawy
z dnia 11 września 2015 r.
(poz.1844)
PODZIAŁ RYZYKA WEDŁUG DZIAŁÓW, GRUP I RODZAJÓW UBEZPIECZEŃ
DZIAŁ I
Ubezpieczenia na życie
1. Ubezpieczenia na życie.
2. Ubezpieczenia posagowe, zaopatrzenia dzieci.
3. Ubezpieczenia na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, a także ubezpieczenia na życie, w których świadczenie zakładu ubezpieczeń jest ustalane w oparciu o określone indeksy lub inne wartości bazowe.
4. Ubezpieczenia rentowe.
5. Ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe, jeżeli są uzupełnieniem ubezpieczeń wymienionych w grupach 1–4.
DZIAŁ II
Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe
1. Ubezpieczenia wypadku, w tym wypadku przy pracy i choroby zawodowej:
1) świadczenia jednorazowe;
2) świadczenia powtarzające się;
3) połączone świadczenia, o których mowa w pkt 1 i 2;
4) przewóz osób.
2. Ubezpieczenia choroby:
1) świadczenia jednorazowe;
2) świadczenia powtarzające się;
3) świadczenia kombinowane.
3. Ubezpieczenia casco pojazdów lądowych, z wyjątkiem pojazdów szynowych, obejmujące szkody w:
1) pojazdach samochodowych;
2) pojazdach lądowych bez własnego napędu.
4. Ubezpieczenia casco pojazdów szynowych, obejmujące szkody w pojazdach szynowych.
5. Ubezpieczenia casco statków powietrznych, obejmujące szkody w statkach powietrznych.
6. Ubezpieczenia żeglugi morskiej i śródlądowej casco statków żeglugi morskiej i statków żeglugi śródlądowej, obejmujące szkody w:
1) statkach żeglugi morskiej;
2) statkach żeglugi śródlądowej.
7. Ubezpieczenia przedmiotów w transporcie, obejmujące szkody w transportowanych przedmiotach, niezależnie od każdorazowo stosowanych środków transportu.
8. Ubezpieczenia szkód, obejmujące szkody rzeczowe nieujęte w grupach 3–7, spowodowane przez żywioły:
1) ogień;
2) eksplozję;
3) burzę;
4) inne żywioły;
5) energię jądrową;
6) obsunięcia ziemi lub tąpnięcia.
9. Ubezpieczenia pozostałych szkód rzeczowych (jeżeli nie zostały ujęte w grupach 3, 4, 5, 6 lub 7), wywołanych przez grad lub mróz oraz inne przyczyny (jak np. kradzież), jeżeli przyczyny te nie są ujęte w grupie 8.
10. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania pojazdów lądowych z napędem własnym, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.
11. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania statków powietrznych, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.
12. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za żeglugę morską i śródlądową, wynikającej z posiadania i użytkowania statków żeglugi śródlądowej i statków morskich, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.
13. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej ogólnej) nieujętej w grupach 10–12.
14. Ubezpieczenia kredytu, w tym:
1) ogólnej niewypłacalności;
2) kredytu eksportowego, spłaty rat, kredytu hipotecznego, kredytu rolniczego.
15. Gwarancja ubezpieczeniowa:
1) bezpośrednia;
2) pośrednia.
16. Ubezpieczenia ryzyk finansowych, w tym:
1) ryzyka utraty zatrudnienia;
2) niewystarczającego dochodu;
3) złych warunków atmosferycznych;
4) utraty zysków;
5) stałych wydatków ogólnych;
6) nieprzewidzianych wydatków handlowych;
7) utraty wartości rynkowej;
8) utraty stałego źródła dochodu;
9) pośrednich strat handlowych, poza wyżej wymienionymi;
10) innych strat finansowych.
17. Ubezpieczenia ochrony prawnej.
18. Ubezpieczenia świadczenia pomocy na korzyść osób, które popadły w trudności w czasie podróży lub podczas nieobecności w miejscu zamieszkania.