1.
Swobodny dostęp do rynku pracy ma cudzoziemiec, który:
1)
jest członkiem rodziny, w rozumieniu art. 2 objaśnienie pojęć ustawowych pkt 4 lit. a ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. z 2024 r. poz. 633 i 1688 oraz z 2025 r. poz. 619), obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, przebywającym z nim na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2)
jest członkiem rodziny, w rozumieniu art. 2 objaśnienie pojęć ustawowych pkt 4 lit. b ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin, obywatela polskiego, przebywającym z nim na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
3)
jest osobą, o której mowa w art. 19 zachowanie prawa pobytu na terytorium RP przez członka rodziny obywatela UE ust. 2 i 3 lub art. 19a prawo pobytu na terytorium RP dziecka obywatela UE ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin;
4)
jest obywatelem Konfederacji Szwajcarskiej mającym prawo pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub członkiem jego rodziny, w rozumieniu art. 2 objaśnienie pojęć ustawowych pkt 4 lit. a ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin, przebywającym z nim na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
5)
posiada prawo stałego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin;
6)
posiada zezwolenie na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej;
7)
posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w Rzeczypospolitej Polskiej;
8)
posiada status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej;
9)
korzysta z ochrony uzupełniającej w Rzeczypospolitej Polskiej;
10)
posiada zgodę na pobyt ze względów humanitarnych w Rzeczypospolitej Polskiej;
11)
posiada zgodę na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej;
12)
korzysta z ochrony czasowej w Rzeczypospolitej Polskiej;
13)
posiada ważne zaświadczenie wydane na podstawie art. 35 zaświadczenie uprawniające do wykonywania pracy na terytorium RP ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2025 r. poz. 223, 389 i 619);
14)
posiada w Rzeczypospolitej Polskiej zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 144 warunki udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach, art. 151 zezwolenie na pobyt czasowy w celu prowadzenia badań naukowych ust. 1, art. 151b zezwolenie na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej naukowca ust. 1, art. 158 przesłanki udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy dla członka rodziny obywatela RP ust. 2 pkt 1 albo 2, art. 161 przesłanki udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy członkowi rodziny cudzoziemca w celu połączenia się z rodziną ust. 2, art. 176 przesłanki udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy dla ofiar handlu ludźmi lub art. 186 przesłanki obligatoryjnego udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na inne okoliczności ust. 1 pkt 3, 4 i 7–9 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub posiada wizę krajową w celu prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych;
15)
jest małżonkiem obywatela polskiego lub osoby, o której mowa w pkt 6–12 lub 14, posiadającym zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone w związku z zawarciem związku małżeńskiego;
16)
jest zstępnym obywatela polskiego lub osoby, o której mowa w pkt 6–12, 14 lub 15, posiadającym zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w wieku do 21 lat lub pozostającym na jej utrzymaniu;
17)
posiada zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone na podstawie art. 159 przesłanki obligatoryjnego udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu połączenia się z rodziną ust. 1 lub art. 161b warunki udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej członka rodziny naukowca ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach;
18)
przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 108 potwierdzenie złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy ust. 1 pkt 2 lub art. 206 potwierdzenie złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt stały ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach lub na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku spełniał warunki, o których mowa w pkt 14–17.
2.
Cudzoziemiec może wykonywać pracę:
1)
w ramach zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 114 przesłanki udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy i pracę ust. 1 lub 1a, art. 126 zezwolenie na pobyt czasowy i pracę dla cudzoziemca pełniącego funkcję w zarządzie osoby prawnej podlegającej wpisowi do rejestru przedsiębiorców, art. 127 zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, art. 137a przesłanki udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE, art. 139a zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa ust. 1, art. 139o przesłanki udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu korzystania z mobilności długoterminowej ust. 1 lub art. 142 przesłanki udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej ust. 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub
2)
w ramach korzystania z mobilności krótkoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE w celu wykonywania działalności zawodowej, o której mowa w art. 3 katalog pojęć ustawowych pkt 4a ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub
3)
w ramach korzystania z mobilności krótkoterminowej pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż, w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa, na warunkach określonych w art. 139n zawiadomienie o zamiarze korzystania przez cudzoziemca z mobilności krótkoterminowej ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub
4)
w ramach korzystania z mobilności krótkoterminowej naukowca na warunkach określonych w art. 156b dopuszczalność mobilności krótkoterminowej naukowca ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub
5)
w ramach korzystania z mobilności studenta na warunkach określonych w art. 149b warunki dopuszczalności mobilności studenta na terytorium RP ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub
6)
w czasie pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 108 potwierdzenie złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, jeżeli:
a) bezpośrednio przed złożeniem wniosku o udzielenie kolejnego zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 139a zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa ust. 1 lub art. 139o przesłanki udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu korzystania z mobilności długoterminowej ust. 1 tej ustawy, przebywał na tym terytorium na podstawie tego zezwolenia i kontynuuje wykonywanie pracy, do której był uprawniony na jego podstawie, lub
b) wykonuje pracę w charakterze pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż, w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa, o którym mowa w art. 3 katalog pojęć ustawowych pkt 13b tej ustawy, na rzecz jednostki przyjmującej, która złożyła wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 139o przesłanki udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu korzystania z mobilności długoterminowej ust. 1 tej ustawy, na warunkach określonych w tym wniosku, lub
c) prowadzi badania naukowe lub prace rozwojowe w jednostce naukowej mającej siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zatwierdzonej przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych na podstawie przepisów art.1114 _ 151 ust. 4–5 tej ustawy, i złożył wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 151b zezwolenie na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej naukowca ust. 1 tej ustawy, na warunkach określonych w umowie, o której mowa w art. 151b zezwolenie na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej naukowca ust. 1 pkt 2 tej ustawy, lub
d) wykonuje pracę w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji na rzecz podmiotu powierzającego mu pracę, z którym zawarł na okres przynajmniej 6 miesięcy umowę o pracę, umowę o pracę nakładczą lub umowę cywilnoprawną, na podstawie której wykonuje pracę, świadczy usługi lub pozostaje w stosunku służbowym, i złożył wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 137a przesłanki udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE tej ustawy.
3.
Cudzoziemiec może wykonywać pracę zgodnie z zezwoleniem na pracę lub oświadczeniem o powierzeniu pracy cudzoziemcowi wpisanym do ewidencji oświadczeń, jeżeli posiada takie zezwolenie lub oświadczenie i jest uprawniony do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
1)
na podstawie wizy wydanej w celu, o którym mowa w art. 60 cel wydania wizy Schengen lub wizy krajowej ust. 1 pkt 3–10, 12–13b, 17–21 lub 23–24b ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub
2)
na podstawie art. 108 potwierdzenie złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy ust. 1 pkt 2 lub art. 206 potwierdzenie złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt stały ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub
3)
na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, z wyjątkiem zezwolenia udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 181 zezwolenie na pobyt czasowy ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu na terytorium RP ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub
4)
na podstawie dokumentu, o którym mowa w art. 61 dokumenty określające status członków misji dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, określającego status członka rodziny członka misji dyplomatycznej lub urzędu konsularnego państwa obcego albo innej osoby zrównanej z nim na podstawie ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych, pozostającego z tą osobą we wspólnocie domowej, jeżeli między Rzecząpospolitą Polską a państwem obcym lub organizacją międzynarodową zostały zawarte umowa lub porozumienie międzynarodowe w sprawie wykonywania działalności zarobkowej przez członków rodzin członków personelu misji dyplomatycznych lub urzędów konsularnych albo osób z nimi zrównanych, lub
5)
na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen, lub
6)
w ramach ruchu bezwizowego, chyba że jest obywatelem państwa znajdującego się w wykazie, o którym mowa w ust. 4.
4.
Minister właściwy do spraw pracy, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub ministra właściwego do spraw zagranicznych, może określić, w drodze rozporządzenia, wykaz państw, których obywatele posiadający zezwolenie na pracę nie są uprawnieni do wykonywania pracy w czasie pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach ruchu bezwizowego. W rozporządzeniu uwzględnia się zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym wysokie ryzyko wjazdu obywateli tych państw na terytorium państw obszaru Schengen pod pozorem wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
5.
Cudzoziemiec, który jest uprawniony do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie, o której mowa w ust. 3, lub w ramach ruchu bezwizowego, może wykonywać pracę bez zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi, jeżeli:
1)
posiada ważną Kartę Polaka lub
2)
jest absolwentem szkoły ponadpodstawowej, o której mowa w art. 18 typy szkół publicznych i niepublicznych ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 737, z późn. zm.), oraz posiada uzyskane w Rzeczypospolitej Polskiej dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji zawodowych, lub
3)
jest absolwentem studiów, o którym mowa w art. 77 dyplom ukończenia studiów ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2024 r. poz. 1571, 1871 i 1897 oraz z 2025 r. poz. 619 i 620), który ukończył studia w uczelni mającej siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub
4)
posiada stopień naukowy doktora nadany przez podmiot doktoryzujący działający w systemie polskiego szkolnictwa wyższego i nauki, lub
5)
jest doktorantem w szkole doktorskiej prowadzonej przez podmiot mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub
6)
umowy międzynarodowe, przepisy ustawy, przepisy wydane na podstawie ust. 7 lub przepisy innych ustaw dopuszczają wykonywanie pracy bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.
6.
W przypadkach uzasadnionych potrzebami rynku pracy i kierunkami polityki migracyjnej, określonych w przepisach wydanych na podstawie ust. 7, cudzoziemiec uprawniony do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może wykonywać pracę bez zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi.
7.
Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, szczególne przypadki, w których cudzoziemiec uprawniony do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może wykonywać pracę bez zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi, biorąc pod uwagę programy szkoleniowe lub doradcze realizowane w ramach działań Unii Europejskiej lub inne międzynarodowe programy pomocowe, polską politykę zagraniczną, specyfikę wykonywanego zawodu, charakter pracy, okres pracy, wymogi dotyczące podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi, a także szczególny status będący podstawą udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
8.
Minister właściwy do spraw pracy w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, kierując się celami polityki migracyjnej, określi, w drodze rozporządzenia, państwa:
1)
których obywateli mogą dotyczyć oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi;
2)
których obywateli mogą dotyczyć przepisy art. 53 wpis wniosku o wydanie zezwolenia na pracę sezonową do ewidencji wniosków i art. 56 powierzenie innej pracy.