Rozdział 5. Komisje etyczne do spraw doświadczeń na zwierzętach - Ustawa o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych

Art. 32. Właściwość organów w sprawach zgód na przeprowadzanie doświadczeń

1.

Krajowa Komisja Etyczna do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach, zwana dalej „Komisją”, i lokalne komisje etyczne do spraw doświadczeń na zwierzętach, zwane dalej „lokalnymi komisjami”, są organami właściwymi w sprawach zgód na przeprowadzanie doświadczeń.

2.

Lokalne komisje tworzy się w liczbie nie większej niż 18.

3.

Komisja wskazuje ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego i nauki podmioty, o których mowa w art. 7 system szkolnictwa wyższego i nauki ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, które będą zapewniały obsługę lokalnych komisji. Podmioty te są administratorami danych osobowych przetwarzanych przez lokalne komisje w związku z realizacją zadań.

Art. 33. Krajowa Komisja Etyczna do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach

1.

Do zadań Komisji należy:

1)

formułowanie i przedstawianie:
a) hodowcom, dostawcom i użytkownikom opinii i wniosków w sprawach ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych,
b) użytkownikom opinii w sprawach współpracy w zakresie wzajemnego udostępniania narządów i tkanek pobranych od zwierząt,
c) hodowcom wytycznych dotyczących zwiększania odsetka zwierząt będących potomstwem zwierząt z rzędu naczelnych, które były hodowane w niewoli;

2)

opracowywanie i udostępnianie użytkownikom dobrych praktyk, w szczególności w zakresie planowania i wykonywania procedur, stosowania zasad zastąpienia, ograniczenia i udoskonalenia oraz stosowanych metod alternatywnych;

3)

przedstawianie ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego i nauki oraz ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa wniosków wynikających z rocznego sprawozdania podsumowującego wyniki kontroli hodowców, dostawców i użytkowników;

3a)

przedstawianie ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego i nauki opinii w zakresie, o którym mowa w art. 70 wysokość kar pieniężnych ust. 2 pkt 2;

4)

powoływanie i odwoływanie członków lokalnych komisji;

5)

współpraca z Komisją Europejską przy:
a) opracowywaniu i zatwierdzaniu metod badawczych zapewniających uzyskanie bez wykorzystania zwierząt lub przy wykorzystaniu mniejszej ich liczby, lub w sposób powodujący mniejszy ból u wykorzystywanych zwierząt takiego samego lub szerszego zakresu informacji, jaki zostałby uzyskany przy wykonywaniu procedur z wykorzystaniem zwierząt (metody alternatywne),
b) wyznaczaniu laboratoriów wykonujących badania mające na celu zatwierdzenie metod alternatywnych na potrzeby unijnego laboratorium referencyjnego, będącego europejskim ośrodkiem walidacji metod alternatywnych;

6)

udostępnianie informacji o metodach alternatywnych i ich propagowanie;

7)

przedstawianie organom administracji publicznej oraz osobie albo osobom, o których mowa w art. 25 zespół do spraw dobrostanu zwierząt ust. 1, opinii w sprawach związanych z pozyskiwaniem, hodowlą, utrzymywaniem i wykorzystywaniem w procedurach zwierząt oraz opieką nad tymi zwierzętami, a także zapewnianie wzajemnego udostępniania między tymi podmiotami dobrych praktyk w tym zakresie;

8)

wymiana informacji z właściwymi organami innych państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie zadań należących do Komisji i lokalnych komisji oraz w zakresie dotyczącym wykonywania zadań określonych w art. 25 zespół do spraw dobrostanu zwierząt ust. 2, a także udostępniania dobrych praktyk w tym zakresie;

9)

ustanawianie odstępstw, o których mowa w art. 3b konieczność uśmiercenia zwierzęcia ust. 5.

1a.

W przypadku spraw, o których mowa w ust. 1 pkt 7, Komisja przedstawia lokalnej komisji opinie wyłącznie w tych sprawach, w których nie jest w stosunku do niej organem wyższego stopnia w rozumieniu ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2000 i 2185), zwanej dalej „Kodeksem postępowania administracyjnego”.

2.

Komisja przekazuje ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego i nauki corocznie, w terminie do dnia 30 czerwca, informacje o realizacji zadań lokalnych komisji, o których mowa w art. 36 lokalna komisja etyczna do spraw doświadczeń na zwierzętach ust. 1.

3.

Komisja jest organem wyższego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego w stosunku do lokalnych komisji.

4.

Na uchwałę Komisji przysługuje skarga do sądu administracyjnego.

5.

Komisja działa na podstawie regulaminu zatwierdzanego przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki.

6.

Dobre praktyki, o których mowa w ust. 1 pkt 2, informacje o metodach alternatywnych, sprawozdanie z przeprowadzonych kontroli, o którym mowa w art. 62 roczne sprawozdania z kontroli, oraz uchwały ustanawiające odstępstwa, o których mowa w art. 3b konieczność uśmiercenia zwierzęcia ust. 5, są udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki.

Art. 34. Skład, kadencja i posiedzenia Komisji

1.

W skład Komisji wchodzi 15 członków powoływanych i odwoływanych przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, w tym:

1)

9 osób posiadających co najmniej stopień naukowy doktora w zakresie nauk medycznych, nauk farmaceutycznych, nauk o zdrowiu, inżynierii biomedycznej, rolnictwa i ogrodnictwa, technologii żywności i żywienia, weterynarii, zootechniki i rybactwa, nauk biologicznych, nauk chemicznych, nauk fizycznych lub nauk o Ziemi i środowisku oraz wiedzę lub doświadczenie w zakresie wykorzystywania zwierząt do celów naukowych lub edukacyjnych;

2)

3 osoby posiadające co najmniej tytuł zawodowy magistra i dorobek naukowy lub zawodowy z zakresu filozofii, etyki lub prawa, w szczególności związany z etycznymi lub prawnymi aspektami wykorzystywania zwierząt do celów naukowych lub edukacyjnych;

3)

3 przedstawicieli organizacji społecznych, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt.

2.

Członkiem Komisji nie może być osoba:

1)

skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;

2)

ukarana prawomocnym orzeczeniem komisji dyscyplinarnej lub sądu orzekającego w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej.

2a.

Zgłoszenie kandydata na członka Komisji, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, składa kandydat albo podmiot systemu szkolnictwa wyższego i nauki, o którym mowa w art. 7 system szkolnictwa wyższego i nauki ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

2b.

Zgłoszenie kandydata na członka Komisji, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, składa organizacja społeczna, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt.

2c.

Zgłoszenie kandydata na członka Komisji obejmuje:

1)

imię i nazwisko oraz datę urodzenia kandydata;

2)

adres do korespondencji kandydata;

3)

adres poczty elektronicznej lub numer telefonu kandydata;

4)

stopień naukowy, tytuł profesora lub tytuł zawodowy kandydata;

5)

opis wiedzy, doświadczenia, dorobku naukowego lub zawodowego kandydata lub opis działalności w zakresie ochrony zwierząt;

6)

podpis kandydata;

7)

dane zgłaszającej organizacji społecznej lub zgłaszającego podmiotu wraz z podpisem osoby uprawnionej do ich reprezentacji – w przypadku, gdy zgłoszenia dokonuje ta organizacja lub ten podmiot.

2d.

Do zgłoszenia kandydata na członka Komisji dołącza się oświadczenie kandydata na członka Komisji o:

1)

wyrażeniu zgody na kandydowanie;

2)

braku okoliczności, o których mowa w ust. 2.

2e.

Organizacja społeczna, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, do zgłoszenia kandydata na członka Komisji dołącza statut i aktualny odpis z Krajowego Rejestru Sądowego.

3.

Kadencja Komisji trwa 4 lata.

4.

Członkiem Komisji można być nie dłużej niż przez dwie kolejne kadencje.

5.

W posiedzeniach Komisji bierze udział przedstawiciel ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki.

6.

Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki wyznacza przewodniczącego Komisji spośród jej członków oraz udostępnia w Biuletynie Informacji Publicznej na swojej stronie podmiotowej informację o powołanych członkach Komisji, podając ich imiona i nazwiska.

7.

Komisja wybiera wiceprzewodniczącego Komisji spośród swoich członków.

Art. 35. Odwołanie członka Komisji lub wygaśnięcie jego kadencji

1.

Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki odwołuje członka Komisji w przypadku zaistnienia którejkolwiek z okoliczności, o których mowa w art. 34 skład, kadencja i posiedzenia Komisji ust. 2.

2.

O zaistnieniu okoliczności, o których mowa w art. 34 skład, kadencja i posiedzenia Komisji ust. 2, członek Komisji niezwłocznie informuje ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki.

3.

Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki może odwołać członka Komisji w przypadku nieobecności na 4 kolejnych posiedzeniach Komisji.

4.

Kadencja członka Komisji wygasa w przypadku:

1)

śmierci;

2)

odwołania;

3)

zrzeczenia się członkostwa w Komisji.

5.

W przypadku konieczności uzupełnienia składu Komisji minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki powołuje nowego członka Komisji na okres do końca danej kadencji, z zachowaniem zasad, o których mowa w art. 34 skład, kadencja i posiedzenia Komisji ust. 1. Niepełnej kadencji nie wlicza się do okresu, o którym mowa w art. 34 skład, kadencja i posiedzenia Komisji ust. 4.

Art. 35a. Obsługa Krajowej Komisji Etycznej do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach

1.

Obsługę Komisji zapewnia urząd obsługujący ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki.

2.

Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki jest administratorem danych osobowych przetwarzanych przez Komisję w związku z realizacją ustawowych zadań.

Art. 36. Lokalna komisja etyczna do spraw doświadczeń na zwierzętach

1.

Do zadań lokalnej komisji należy:

1)

udzielanie zgody na:
a) przeprowadzanie doświadczenia, w tym na:
– ponowne wykorzystanie zwierzęcia w procedurze – w przypadku, o którym mowa w art. 12 ponowne wykorzystanie zwierzęcia w procedurze ust. 2 pkt 2,
− wykonanie procedury bez zastosowania znieczulenia ogólnego lub miejscowego, produktów leczniczych lub produktów leczniczych weterynaryjnych o działaniu przeciwbólowym lub innych metod, w szczególności środków uspokajających, zapewniających zmniejszenie do minimum bólu, cierpienia lub dystresu − w przypadku, o którym mowa w art. 13 obowiązek stosowania znieczulenia lub produktów przeciwbólowych ust. 3,
– podanie zwierzęciu produktów leczniczych lub produktów leczniczych weterynaryjnych, które uniemożliwiają lub utrudniają okazywanie bólu – w przypadku, o którym mowa w art. 14 stosowanie produktów uniemożliwiających lub utrudniających okazywanie bólu ust. 1 pkt 2,
– wykorzystanie w procedurze zwierząt, o których mowa w art. 7 zgoda na wykorzystanie w procedurze zwierząt oraz art. 8 zwierzęta wyłączone z wykorzystywania w procedurach ust. 1 pkt 2 i 3,
– wykonanie procedury w miejscu innym niż ośrodek użytkownika – w przypadku, o którym mowa w art. 9 miejsce wykonywania procedur ust. 2 pkt 1,
– wykonanie procedury w środowisku życia zwierzęcia dzikiego – w przypadku, o którym mowa w art. 9 miejsce wykonywania procedur ust. 2 pkt 2,
– zastosowanie innej metody uśmiercenia zwierzęcia wykorzystywanego w procedurze niż metody określone w załączniku nr IV do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/63/UE z dnia 22 września 2010 r. w sprawie ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych – w przypadku, o którym mowa w art. 16a zgoda na zastosowanie innej metody uśmiercenia zwierzęcia,
– niepodejmowanie czynności minimalizujących u zwierząt ból, cierpienie, dystres lub trwałe uszkodzenie ich organizmu – w przypadku, o którym mowa w art. 8 zwierzęta wyłączone z wykorzystywania w procedurach ust. 4,
b) zmianę doświadczenia – w przypadku, o którym mowa w art. 51 zmiana w doświadczeniu ust. 1;

2)

cofanie udzielonej zgody na przeprowadzenie doświadczenia;

3)

sprawdzanie doświadczenia według kryteriów określonych w art. 53 ocena retrospektywna doświadczeń ust. 2, zwane dalej „oceną retrospektywną”, oraz przechowywanie wyników oceny retrospektywnej;

4)

przekazywanie, na wniosek powiatowego lekarza weterynarii przeprowadzającego kontrolę użytkownika w zakresie doświadczeń, informacji niezbędnych do prawidłowego przeprowadzenia tej kontroli;

5)

przedkładanie Komisji Europejskiej nietechnicznych streszczeń doświadczeń i ich aktualizacji.

2.

Lokalna komisja, corocznie w terminie do dnia 31 marca, przekazuje:

1)

Komisji informacje o realizacji zadań lokalnej komisji, o których mowa w ust. 1;

2)

ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego i nauki informacje dotyczące przeprowadzonych ocen retrospektywnych i udostępnionych nietechnicznych streszczeń doświadczeń.

2a.

Lokalna komisja przedkłada Komisji Europejskiej nietechniczne streszczenia doświadczeń i ich aktualizacje zgodnie z art. 43 wniosek o udzielenie zgody na przeprowadzenie doświadczenia ust. 2–4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/63/UE z dnia 22 września 2010 r. w sprawie ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych oraz art. 53 ocena retrospektywna doświadczeń ust. 4 pkt 2.

3.

Lokalna komisja działa na podstawie regulaminu zatwierdzanego przez Komisję.

4.

Do udostępniania nietechnicznych streszczeń doświadczeń i ich aktualizacji stosuje się przepisy ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2509) i ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2021 r. poz. 324 oraz z 2022 r. poz. 2185).

Art. 37. Skład lokalnej komisji etycznej do spraw doświadczeń na zwierzętach

1.

Lokalna komisja składa się z 12 członków powoływanych i odwoływanych przez Komisję, w tym:

1)

6 osób posiadających co najmniej stopień naukowy doktora w zakresie nauk wymienionych w art. 34 skład, kadencja i posiedzenia Komisji ust. 1 pkt 1 lub tytuł zawodowy lekarza weterynarii oraz wiedzę lub doświadczenie w zakresie wykorzystywania zwierząt do celów naukowych lub edukacyjnych;

2)

3 osób posiadających co najmniej tytuł zawodowy magistra i dorobek naukowy lub zawodowy z zakresu filozofii, etyki lub prawa, w szczególności związany z etycznymi lub prawnymi aspektami wykorzystywania zwierząt do celów naukowych lub edukacyjnych;

3)

3 przedstawicieli organizacji społecznych, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt.

2.

Do członków lokalnej komisji stosuje się odpowiednio przepisy art. 34 skład, kadencja i posiedzenia Komisji ust. 2–4 i 7 oraz art. 35 odwołanie członka Komisji lub wygaśnięcie jego kadencji.

3.

Kadencja członka lokalnej komisji wygasa również w przypadku powołania go do Komisji, z dniem rozpoczęcia jego kadencji.

4.

Komisja wyznacza przewodniczących lokalnych komisji spośród ich członków oraz udostępnia w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki informację o powołanych członkach lokalnych komisji, podając ich imiona i nazwiska.

Art. 38. Członkostwo w Komisji i lokalnych komisjach

1.

Członkowie Komisji i lokalnych komisji w wykonywaniu swoich obowiązków są niezależni od organów administracji publicznej, hodowców, dostawców i użytkowników oraz organizacji, których statutowym celem jest ochrona zwierząt.

2.

Poza przypadkami określonymi w Kodeksie postępowania administracyjnego członek Komisji lub lokalnej komisji podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawach, o których mowa w art. 36 lokalna komisja etyczna do spraw doświadczeń na zwierzętach ust. 1 pkt 1–3, jeżeli jest osobą, która:

1)

zaplanowała i jest lub była odpowiedzialna za przeprowadzenie doświadczenia objętego postępowaniem w tych sprawach;

2)

wykonuje lub wykonywała doświadczenie objęte postępowaniem w tych sprawach albo uczestniczy lub uczestniczyła w przeprowadzaniu takiego doświadczenia.

3.

Do wyłączenia członka Komisji lub lokalnej komisji, o którym mowa w ust. 2, przepis art. 24 wyłączenie pracownika organu od udziału w postępowaniu § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.

4.

Członkowie Komisji i lokalnych komisji są obowiązani do nieujawniania informacji, które uzyskali w związku z wykonywaniem zadań określonych w art. 33 Krajowa Komisja Etyczna do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach ust. 1 i art. 36 lokalna komisja etyczna do spraw doświadczeń na zwierzętach ust. 1 pkt 1 i 3. Obowiązek ten trwa także po ustaniu członkostwa w Komisji lub lokalnej komisji.

Art. 38a. Status wniosków składanych do lokalnych komisji

Wnioski składane do lokalnych komisji w sprawach, o których mowa w art. 36 lokalna komisja etyczna do spraw doświadczeń na zwierzętach ust. 1 pkt 1, oraz protokoły z posiedzeń Komisji i lokalnych komisji nie stanowią informacji publicznej.

Art. 39. Finansowanie działalności Komisji i lokalnych komisji

1.

Działalność Komisji i lokalnych komisji jest finansowana z części budżetu państwa będącej w dyspozycji ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki.

2.

Członkom Komisji i lokalnych komisji przysługuje:

1)

wynagrodzenie za udział w posiedzeniu tych komisji;

2)

zwrot kosztów podróży związanych z realizacją zadań tych komisji na zasadach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 77⁵ należności z tytułu podróży służbowej § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510, 1700 i 2140).

3.

Finansowanie, o którym mowa w ust. 1, obejmuje koszty związane z realizacją zadań Komisji i lokalnych komisji, w tym koszty wynagrodzeń i podróży, o których mowa w ust. 2, oraz koszty obsługi Komisji i lokalnych komisji.

Art. 40. Odesłanie do przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego

W zakresie nieuregulowanym niniejszą ustawą do postępowań administracyjnych prowadzonych przez Komisję i przez lokalne komisje w sprawach, o których mowa w art. 36 obowiązek zawiadomienia o przyczynie zwłoki w załatwieniu sprawy ust. 1 pkt 1 i 2, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

Art. 40a. Podpisywanie uchwał Krajowej Komisji Etycznej do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach i lokalnej komisji

Uchwały podjęte przez:

1)

Komisję – podpisuje przewodniczący Komisji, a w przypadku jego nieobecności – wiceprzewodniczący Komisji;

2)

lokalną komisję – podpisuje przewodniczący lokalnej komisji, a w przypadku jego nieobecności – wiceprzewodniczący lokalnej komisji.

Art. 41. Rozporządzenie w sprawie Komisji i lokalnych komisji

Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki określi, w drodze rozporządzenia:

1)

liczbę lokalnych komisji, ich siedziby i właściwość miejscową, mając na uwadze potrzebę zapewnienia sprawnej realizacji zadań tych komisji, liczbę i lokalizację użytkowników, a także liczbę przeprowadzanych przez nich doświadczeń;

2)

tryb zgłaszania kandydatów na członków Komisji i lokalnych komisji oraz powoływania ich członków, mając na uwadze wymagania określone dla kandydatów na członków tych komisji;

3)

wzór zgłoszenia kandydata na członka Komisji i lokalnej komisji, mając na uwadze potrzebę ujednolicenia informacji zawartych w tym zgłoszeniu;

4)

tryb funkcjonowania Komisji i lokalnych komisji, mając na uwadze zakres zadań tych komisji oraz potrzebę zapewnienia warunków do sprawnego wykonywania tych zadań;

5)

sposób finansowania działalności Komisji i lokalnych komisji, mając na uwadze potrzebę zapewnienia ich sprawnego działania;

6)

wysokość wynagrodzenia członków Komisji i lokalnych komisji oraz sposób jego wypłacania, mając na uwadze funkcje pełnione przez członków tych komisji oraz potrzebę zapewnienia sprawnej wypłaty wynagrodzeń.

Dz.U.2023.0.465 t.j. - Ustawa z dnia 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych