II GSK 1386/12
Wyrok
Naczelny Sąd Administracyjny
2013-12-17Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Inga Gołowska
Janusz Zajda /przewodniczący/
Maria Jagielska /sprawozdawca/Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Janusz Zajda Sędzia NSA Maria Jagielska (spr.) Sędzia del. WSA Inga Gołowska Protokolant Piotr Suchoń po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2013 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej A. J. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we W. z dnia 26 kwietnia 2012 r. sygn. akt III SA/Wr 596/11 w sprawie ze skargi A. J. na decyzję Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we W. z dnia [...] września 2011 r. nr [...] w przedmiocie płatności obszarowych oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wyrokiem objętym skargą kasacyjną Wojewódzki Sąd Administracyjny we W. oddalił skargę A. J. na decyzję Dyrektora Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we W. z dnia [...] września 2011 r. w przedmiocie płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego.
W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że wnioskiem z dnia 1 kwietnia 2010 r. małoletnia J. G., reprezentowana przez swojego ojca T. G., zwróciła się do Kierownika Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (dalej: Kierownik BP ARiMR) w O. o przyznanie płatności bezpośrednich na rok 2010. Do jednolitej płatności obszarowej (JPO) zgłosiła pięćdziesiąt sześć działek rolnych o łącznej powierzchni 92,98 ha, natomiast do uzupełniającej płatności obszarowej (UPO) zadeklarowała areał 42,20 ha. Kolejnym wnioskiem z dnia 17 czerwca 2010 r. zainteresowana wycofała z płatności działki rolne AAD (1,54 ha), AAE (1 ha) oraz AAF (1,07 ha).
Także w dniu 17 czerwca 2010 r. A. J. złożyła w BP ARiMR w B. wniosek o przyznanie JPO lub UPO w przypadku przekazania gospodarstwa rolnego. Do wniosku dołączyła umowę przekazania posiadania i prawa użytkowania gruntów rolnych, datowaną na dzień [...] maja 2010 r., w której T. G. jako przedstawiciel ustawowy J. G. oświadczył, że jego córka użytkuje rolniczo działki wskazane w załączniku do umowy (o ogólnym areale 88.332 ha) i korzysta z dopłat do tych działek w zakresie płatności obszarowych, ONW i realizuje na nich stary program rolnośrodowiskowy. Z treści umowy wynika, że T. G. przekazuje w imieniu córki wskazane działki, w zakresie "prawa użytkowania rolniczego i kontynuacji programu rolnośrodowiskowego", A. J., a ta oświadcza, że działki przyjmuje wraz ze związanymi z nimi zobowiązaniami do kontynuowania programu rolnośrodowiskowego i programu ONW.
Postanowieniem z dnia [...] czerwca 2010 r. Kierownik BP ARiMR w B. przekazał wniosek kontynuacyjny A. J. do rozpatrzenia przez Kierownika BP ARiMR w O. jako organu miejscowo właściwego w tej sprawie.
Decyzją z dnia [...] maja 2011 r. Kierownik PB ARiMR w O. odmówił przyznania A. J. płatności w ramach wsparcia bezpośredniego na 2010 r. mając na uwadze okoliczność objęcia przez nią we władanie nie wszystkich działek składających się na gospodarstwo, którym dysponowała wcześniej J. G. W podstawie rozstrzygnięcia wskazano m.in. art. 21 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2008 r. Nr 170, poz. 1051 ze zm.), dalej: ustawa o płatnościach, i art. 82 Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1122/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonywania rozporządzenia Rady (WE) Nr 73/2009 (...) (Dz. U. UE Nr L 316 z dnia 2 grudnia 2009 r., s. 65), dalej: Rozporządzenie Nr 1122/2009.
Dyrektor Oddziału Regionalnego ARiMR we W. podzielił stanowisko organu I instancji, wywodząc w szczególności, że z uregulowań zawartych w art. 21 ust. 1 ustawy o płatnościach w zw. z art. 82 ust. 4 i ust. 5 Rozporządzenia Nr 1122/2009, wynika jednoznacznie, że warunkiem przyznania płatności następcy jest terminowe przejęcie przez niego całego gospodarstwa od podmiotu, któremu wcześniej przysługiwały płatności z tytułu realizacji określonego programu, i złożenie stosownego wniosku. Tymczasem w niniejszej sprawie A. J. nie przejęła całego gospodarstwa rolnego J. G.
Skargę na powyższą decyzję wniosła A. J.
Wojewódzki Sąd Administracyjny we W., uzasadniając oddalenie skargi na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), dalej: p.p.s.a., w pierwszej kolejności wskazał, że postępowanie administracyjne w sprawie dotyczyło płatności bezpośrednich w warunkach przekazania gospodarstwa rolnego już w toku postępowania wszczętego przez J. G., toczącego się przed Kierownikiem BP ARiMR w O. W takiej zaś sytuacji art. 21 ust. 4 ustawy o płatnościach przewiduje, że przejmujący powinien złożyć swój wniosek do tego kierownika biura powiatowego Agencji, do którego został złożony wniosek przez przekazującego grunty. Kolejny zapis ustawowy (ust. 5) stanowi zaś, iż przejmujący wstępuje do postępowania "na miejsce przekazującego". Przepisy te stanowią lex specialis względem ogólnego rozwiązania przyjętego w art. 5 ust. 2 cyt. ustawy, zgodnie z którym wnioski o płatności bezpośrednie składane są do biura powiatowego miejsca zamieszkania wnioskodawcy. Wniosek złożony przez przejmującą grunty skarżącą z dnia 17 czerwca 2010 r. złożony został w BP ARiMR w B., wbrew dyspozycji art. 21 ust. 4 ustawy o płatnościach. Kierownik Biura przekazał ten wniosek do BP ARiMR w O., jako do organu właściwego miejscowo, postanowieniem z dnia [...] czerwca 2010 r. Postanowienie to, niekwestionowane przez strony, stało się ostateczne i prawomocne.
W przedstawionych okolicznościach, Sąd I instancji uznał za niezasadny zarzut wydania kwestionowanych decyzji z naruszeniem przepisów o właściwości. Oceny tej nie zmieniły dwa orzeczenia, na które powoływała się skarżąca. Sąd wskazał, że w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 października 2011 r. (sygn. akt III SA/Gl 409/11) WSA w G. nie zajmował się w ogóle kwestią właściwości miejscowej organów administracji rolnej w sprawach, w których w czasie wcześniej wszczętego postępowania złożony został wniosek przejmującego gospodarstwo rolne. Z kolei decyzja Kierownika BP ARiMR w B. z dnia [...] lutego 2012 r. nie podlega kognicji Sądu w niniejszej sprawie.
WSA podzielił ocenę organów obu instancji o konieczności przejęcia całego gospodarstwa od przekazującego, jako warunku skutecznego ubiegania się o płatności przez przejmującego, w trybie art. 21 ustawy o płatnościach. Przesłanka taka wynika również z konstrukcji art. 82 Rozporządzenia Nr 1122/2009. W sprawie za niesporne WSA uznał, że w dniu [...] maja 2010 r. przekazująca starała się przenieść na przejmującą zdecydowaną większość, nie całość areału zgłoszonego do dopłat. W tej sytuacji, odmowa przyznania płatności na rzecz skarżącej była w pełni uzasadniona.
Nadto Sąd I instancji zwrócił uwagę że umowa z dnia [...] maja 2010 r., została zawarta między skarżącą a małoletnią osobą przekazującą, którą reprezentował ojciec, jako jej przedstawiciel ustawowy. Sąd I instancji uznał, że przekazanie posiadania znacznej części tego areału (88,332 ha), a z nim prawa rolniczego użytkowania tych gruntów, stanowiło istotną sprawę majątkową małoletniego dziecka, w rozumieniu art. 98 § 2 in principio ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zm.), dalej: k.r. i o. Dokonując tego rodzaju przekazania ojciec małoletniej pozbawił ją znacznych dochodów uzyskiwanych wcześniej z dopłat. Jak wskazał Sąd, dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd, bez wymaganego obligatoryjnie, uprzedniego zezwolenia sądu opiekuńczego naruszało przepis bezwzględnie obowiązujący, a sankcją takiego naruszenia jest bezwzględna nieważność czynności (art. 101 § 3 k.r. i o. w zw. z art. 58 § 1 k.c.). Nieważna umowa z dnia [...] maja 2010 r. nie mogła w konsekwencji przenieść skutecznie na skarżącą gospodarstwa rolnego, którego dotyczyła, i w tej okoliczności Sąd I instancji upatrywał podstawową przyczynę, która powinna spowodować odmowę przyznania skarżącej płatności.
Podsumowując WSA stwierdził, że skontrolowane decyzje odpowiadają prawu, mimo uznania umowy z dnia [...] maja 2010 r. za ważną, co pozostało bez wpływu na wynik sprawy.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniosła A. J. zaskarżając to orzeczenie w całości, wnosząc o jego uchylenie w całości i zarzucając naruszenie przepisów postępowania w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy, a to:
1. art. 54 § 2 p.p.s.a., poprzez rozpatrzenie sprawy w oparciu o niepełne akta postępowania, niezawierające rzetelnie zgromadzonych dowodów i braku wskazania, które z ostatecznych rozstrzygnięć zawartych w aktach sprawy pozostają w obiegu prawnym, albowiem na mocy prawomocnego wyroku WSA w G. sygn. akt III SA/GI 409/11 postanowienie Kierownika BP w B. z dnia [...] listopada 2010 r. o przekazaniu postępowania do Kierownika BP w O. jest nieważne, a tym samym Kierownik BP w O. wydał zaskarżoną decyzję po tym, gdy ostatecznym postanowieniem z dnia [...] września 2010 r. przekazał postępowanie do Kierownika BP w B.,
2. art. 134 § 1 p.p.s.a. poprzez niezasadne ustalenie w postępowaniu administracyjnym o nieważności umowy z dnia [...] maja 2010 r. o przekazaniu gospodarstwa rolnego,
3. art. 141 § 4 p.p.s.a., poprzez wadliwe przedstawienie stanu sprawy:
- nieuwzględnienie skutków prawnych ostatecznego postanowienia Kierownika BP w O. z dnia [...] września 2010 r. o przekazaniu postępowania do Kierownika BP w B.,
- nieuwzględnienie skutków prawnych wyroku WSA w G. sygn. akt III SA/GI 409/11 o uchyleniu postanowienia Kierownika BP w B. o przekazaniu sprawy do Kierownika BP w O.,
- wadliwe przedstawienie zarzutów podniesionych w skardze.
Jak uzasadniał kasator, w zaskarżonym wyroku WSA wskazał, że ostatecznym i pozostającym w obiegu prawnym postanowieniem z dnia [...] czerwca 2010 r. Kierownik BP w B. przekazał wniosek skarżącej do Kierownika BP w O. Sąd I instancji pominął fakt, że Kierownik BP w O. na mocy art. 5 ust. 2 ustawy o płatnościach uznał, iż organem właściwym do rozpatrzenia wniosku jest Kierownik BP w B. i dlatego ostatecznym i pozostającym w obiegu prawnym postanowieniem z dnia [...] września 2010 r. organ ten przekazał postępowanie wraz z aktami sprawy do rozpatrzenia przez Kierownika BP w B. To postanowienie determinuje właściwość miejscową organu w sprawie. Póki postanowienie Kierownika BP w O. z dnia [...] września 2010 r. pozostaje w obiegu prawnym, organ ten nie może wydać ważnej decyzji w tym postępowaniu - decyzja tego organu jest więc z mocy prawa nieważna. Kierownik BP w O. nie mógł wydać ważnej decyzji w postępowaniu, które przekazał do Kierownika BP w B., gdy kolejne postanowienie Kierownika BP w B. z dnia [...] listopada 2010 r. okazało się być nieważne na mocy prawomocnego wyroku WSA w G., w sprawie o sygn. akt III SA/GI409/11. WSA pominął również fakt, że Kierownik BP w B. usiłował przekazać to postępowanie z powrotem do Kierownika BP w O. postanowieniem z dnia [...] listopada 2010 r. i na tym właśnie postanowieniu oparł się Kierownik BP w O., wydając zaskarżoną decyzję w I instancji. Postanowienie to zostało jednak później unieważnione prawomocnym wyrokiem WSA w G., co automatycznie spowodowało nieważność decyzji wydanej w oparciu o to postanowienie (art. 156 § 1 pkt 7 k.p.a.).
4. art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a., poprzez oddalenie skargi mimo;
- naruszenia przez organy prawa materialnego, które miało wpływ na wynik spraw,
- naruszenia przez organy prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego w trybie art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. - wyrok WSA w G. sygn. akt III SA/GI 409/11,
- innego naruszenia przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy - naruszenie właściwości miejscowej organu (art. 110 w zw. z art. 126 k.p.a.), w związku z ostatecznym (i ostatnim ważnym w tej sprawie) postanowieniem Kierownika BP w O. z dnia [...] września 2010 r. o przekazaniu postępowania do Kierownika BP w B.,
5. art. 145 § 1 pkt 2 4 p.p.s.a., poprzez zaniechanie stwierdzenia nieważności decyzji, gdy:
- zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,
- zaskarżona decyzja wydana została z rażącym naruszeniem prawa.
6. Art. 150 4 p.p.s.a., poprzez zaniechanie stwierdzenia bezskuteczności orzeczeń organów o unieważnieniu umowy cywilnoprawnej oraz orzeczenia o przekroczeniu zakresu czynności zwykłego zarządu majątkiem małoletniej przez przedstawiciela ustawowego.
Na podstawie art. 174 pkt 1 p.p.s.a., wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie:
1. art. 5 ust. 2, art. 7 ust. 1 i art. 21 ust. 4. ustawy o płatnościach poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i błędną wykładnię,
2. art. 82 Rozporządzenia Nr 1122/2009 w zw. z art. 21 ust. 1 ustawy o płatnościach poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i błędną wykładnię,
3. art. 101 § 3 k.r.i o. poprzez niezasadne ustalenie nieważności umowy z dnia [...] maja 2010 r. o przekazaniu gospodarstwa rolnego jako dotyczącej czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka, a przy tym zawartej bez zgody sądu opiekuńczego, podczas gdy umowa taka nie wymagała zgody.
W piśmie procesowym z dnia 24 września 2013 r., w którym A. J. przedstawiła dodatkową argumentację na poparcie zarzutów skargi kasacyjnej, wniosła m.in. o włączenie do akt sprawy wyroku WSA w G., sygn. akt III SA/GL 409/11 o stwierdzeniu nieważności postanowienia Kierownika BP ARiMR w B. o przekazaniu postępowania z udziałem skarżącej do rozpatrzenia przez Kierownika BP ARiMR w O..
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna oparta na obu wskazanych w art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a. podstawach nie zasługuje na uwzględnienie.
Kontrolowanym kasacyjnie wyrokiem Sąd I instancji uznał za zgodną z prawem odmowę przyznania skarżącej A. J. płatności za 2010 r. w ramach wsparcia bezpośredniego w warunkach przejęcia gospodarstwa rolnego od reprezentowanej przez ojca małoletniej J. G. WSA zgodził się z organem, że dla skutecznego ubiegania się o płatności niezbędne było spełnienie warunku określonego w art. 21 ustawy o płatnościach przekazania całego gospodarstwa rolnego, co w sprawie nie miało miejsca. Jak podkreślił Sąd, nie jest sporne, że na dzień złożenia wniosku o płatność przez małoletnią (1 kwietnia 2010 r.) oraz na dzień złożenia wniosku przez przejmującą A. J. (17 czerwca 2010 r.) przekazaniem nie były objęte wszystkie działki rolne, a ostateczne przekazanie jednej z działek rolnych, które początkowo pozostawiła sobie przekazująca, nastąpiło w marcu 2011 r.
Zważywszy, iż u podstaw odmowy przyznania płatności legł fakt przejęcia przez skarżącą części gospodarstwa rolnego i niespełnienia tym samym warunku przyznania pomocy określonego w art. 82 Rozporządzenia Nr 1122/2009 w związku z art. 21 ustawy o płatnościach, w pierwszym rzędzie należy rozważyć podniesione w kasacji zarzuty naruszenia wskazanych przepisów.
Sąd I instancji podzielił pogląd organu, zgodnie z którym warunki przyznawania pomocy przejmującemu odnoszą się do całości gospodarstwa rolnego, a zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku rozumowanie jest jasne, logiczne i co najważniejsze znajduje oparcie w prawidłowej wykładni przepisów ustawy o płatnościach oraz Rozporządzenia Nr 1122/2009. Co ważne, Sąd dokonując oceny prawidłowości zastosowania art. 82 ust. 2 cyt. Rozporządzenia, dokonał kompleksowej analizy regulacji prawnych mających znaczenie dla wyniku sprawy. Przedstawiony w zaskarżonym wyroku pogląd prawny co do konieczności obowiązku przekazania całego gospodarstwa rolnego - warunku przyznania pomocy przejmującemu to gospodarstwo - należy podzielić i takie jednoznacznie wypowiedziane stanowisko można odnaleźć w innych, najbliższych rozpatrywanej sprawie, orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego (wyrok NSA z dnia 26 marca 2013 r., sygn. akt II GSK 2438/11, wyrok NSA z dnia 7 sierpnia 2013 r., sygn. akt 518/120).
Należy przede wszystkim zwrócić uwagę na przepis art. 7 ust. 1 ustawy o płatnościach, który stanowi że płatność obszarowa przysługuje rolnikowi na będące w jego posiadaniu grunty rolne wchodzące w skład gospodarstwa rolnego kwalifikujące się do objęcia tą płatnością. Punkty 1), 2) i 2a) tego artykułu określają odnoszące się do posiadanych działek rolnych warunki jakie muszą zostać spełnione, aby pomoc mogła zostać przyznana, a w połączeniu z warunkiem wskazanym w pkt 3 i w akapicie pierwszym omawianego przepisu tworzą niezbędne wymogi przyznania pomocy.
Z kolei regulujący kwestię przekazania gospodarstwa rolnego art. 21 ustawy o płatnościach określa jakie muszą zostać spełnione warunki, aby można było przejmującemu to gospodarstwo płatności przyznać. Tak więc w przypadku przekazania gospodarstwa rolnego w wyniku jednej z wymienionych w art. 82 ust. 1 lit. a Rozporządzenia Nr 1122/2009 lub innej prawnie dopuszczalnej czynności prawnej, składając stosowny wniosek, przejmujący gospodarstwo przejmuje te prawa i obowiązki przekazującego, które powstały w wyniku wystąpienia przez tego drugiego o pomoc w ramach systemu wsparcia bezpośredniego (art. 21 ust. 5 ustawy o płatnościach i art. 82 ust. 4 lit. a Rozporządzenia Nr 1122/2009). Jeżeli zatem przyznawana rolnikowi płatność obszarowa dotyczyła zadeklarowanych i wchodzących w skład gospodarstwa rolnego określonych powierzchniowo i ewidencyjnie gruntów, to tych samych gruntów musi dotyczyć wniosek o przyznanie płatności obszarowych w razie przekazania gospodarstwa rolnego na zasadzie art. 21 ust. 1 ustawy o płatnościach. Innymi słowy, otrzymanie płatności obszarowych przez przejmującego gospodarstwo rolne warunkowane jest m.in. przekazaniem mu gospodarstwa w całości i warunek ten należy uznać za podstawowy; wszystkie działki rolne gospodarstwa rolnego, które zostały zgłoszone przez pierwotnego posiadacza do płatności obszarowych, dla celu uzyskania tego rodzaju pomocy przez przejmującego gospodarstwo rolne, wymagają przekazania w całości. Naczelny Sąd Administracyjny w pełni podziela ocenę wyrażoną w zaskarżonym wyroku, że o treści stosunku prawnego jaki wiąże pierwotnego wnioskodawcę z organem udzielającym wsparcia decyduje złożony wniosek o płatność, a zasadniczym elementem kształtującym rozmiar pomocy jest zgłoszony do płatności areał, który w razie przekazania gospodarstwa rolnego celem dalszych płatności dla rolnika przejmującego, musi pozostać niezmieniony. Należy jeszcze dodać, że nie mógł wpłynąć na wynik sprawy (płatności za 2010 rok) fakt przekazania skarżącej ostatniej działki rolnej w marcu 2011 r., co prawidłowo zauważył WSA.
Reasumując tę część rozważań, nie ma racji skarżąca kasacyjnie, twierdząc, że grunty przekazane skarżącej kwalifikowały się do płatności, a ona sama wypełniła wszelkie wymogi uzyskania wnioskowanej płatności. Tym samym zarzuty naruszenia prawa materialnego tej kwestii dotyczące, a w szczególności art. 82 ust. 1 lit. a i ust. 2 cyt. Rozporządzenia należy uznać za niezasadne.
Nie można też zgodzić się z zarzutem naruszenia art. 21 ust. 4 ustawy o płatnościach. Odnośnie do tego przepisu Sąd I instancji wypowiedział się, że stanowi on uregulowanie szczególne w stosunku do normy ogólnej zawarte w art. 5 ust. 2 tej ustawy. Stosownie do treści ostatniego z wymienionych przepisów właściwość miejscową kierownika biura powiatowego Agencji (ARiMR) ustala się według miejsca zamieszkania lub siedziby rolnika. Natomiast stosownie do art. 21 ust. 4 cyt. ustawy przejmujący składa wniosek do kierownika biura powiatowego Agencji, do którego został złożony wniosek przekazującego. Trafna jest ocena Sądu I instancji, że przepis art. 21 ust. 4 ustawy o płatnościach identyfikuje organ, do którego - w sytuacji już toczącego się z wniosku przekazującego postępowania o płatność bezpośrednią – składa wniosek o tę płatność przejmujący gospodarstwo. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego art. 5 ust. 2 ustawy o płatnościach nie stoi na przeszkodzie rozpoznaniu wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich przejmującemu gospodarstwo rolne przez organ, który już prowadzi postępowanie z wniosku przekazującego to gospodarstwo, i do którego to organu (właściwego miejscowo dla przekazującego), zgodnie z regułą wynikającą z art. 21 ust. 4 cyt. ustawy, należy wniosek "kontynuacyjny" złożyć.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 101 § 3 k.r.i o. jest on o tyle niezasadny, że Sąd I instancji przepisu ani tego przepisu nie wykładał, ani go nie stosował, bo stosować go nie mógł, tak jak nie mógł orzec o nieważności umowy przekazania gruntów. Wreszcie łącząc ten zarzut z zarzutem naruszenia art. 150 p.p.s.a. w sposób wskazany w skardze kasacyjnej, stwierdzić należy, że przepis ten nie mógł zostać przez WSA zastosowany. Jak pokazuje lektura uzasadnienia zaskarżonej decyzji, nie rozstrzyga ona w przedmiocie ważności umowy przekazania gospodarstwa rolnego, a można wręcz powiedzieć, że w pełni akceptuje tę umowę skoro przyczyną odmowy przyznania płatności nie jest nieważna umowa, lecz nieprzekazanie tą właśnie umową całego gospodarstwa rolnego. Powyższe dostrzegł Sąd I instancji, stwierdzając, że organy uznały umowę za ważną.
Wreszcie co do zarzutów procesowych skargi kasacyjnej to dotyczą one oddalenia skargi mimo, jak twierdzi kasator, zasadniczej wadliwości postępowania administracyjnego polegającego na wydaniu zaskarżonej decyzji z naruszeniem przepisów o właściwości. Jak twierdzi składająca kasację, WSA orzekał na podstawie niepełnych akt administracyjnych, wadliwie w związku z tym przedstawił stan faktyczny sprawy i nie stwierdził nieważności zaskarżonej decyzji, mimo istnienia podstaw ku temu.
Zarzuty są oczywiście niezasadne.
Przede wszystkim nieusprawiedliwiony jest zarzut naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a., bowiem aby przepis ten mógł stać się podstawą uwzględnienia skargi kasacyjnej, uzasadnienie wyroku musi cechować taka wadliwość, która uniemożliwia kontrolę kasacyjną. Należy stanowczo stwierdzić, że uzasadnienie poddanego kontroli kasacyjnej wyroku nie uchybia zasadom jego sporządzenia określonym we wskazanym przepisie. Stan faktyczny sprawy został przedstawiony w sposób odpowiedni i pozwalający zidentyfikować problem prawny jaki powstał w sprawie załatwionej zaskarżoną decyzją. Nie można też zarzucić Sądowi, że nie wyjaśnił wyczerpująco przesłanek podjęcia wyroku określonej treści.
Autor skargi kasacyjnej nie zarzucił Sądowi I instancji naruszenia art. 133 § 1 p.p.s.a. i orzekania wbrew temu, co znajduje się lub powinno znajdować się w aktach sprawy. Sąd zaś nie naruszył wskazanego w kasacji przepisu art. 54 § 2 p.p.s.a., bowiem przepis ten adresowany jest do organu przekazującego skargę wraz z aktami sprawy. WSA wyjaśnił podstawę prawną przyjęcia właściwości organu, który wydał decyzję utrzymaną w mocy decyzją zaskarżoną i prawidłowo zważył, że w aktach administracyjnych sprawy znajduje się postanowienie Kierownika PB ARiMR w B. z dnia [...] czerwca 2010 r. o przekazaniu wniosku skarżącej do rozpatrzenia przez Kierownika BP ARiMR w O. Wobec stwierdzenia, że postanowienie to nie zostało zakwestionowane, Sąd wyprowadził prawidłowy wniosek, że stało się ono ostateczne, co w połączeniu z regulującym kwestię właściwości w takiej sprawie art. 21 ust. 4 ustawy o płatnościach doprowadziło do oceny, że zarzut naruszenia właściwości miejscowej był chybiony. Rozumowanie Sądu jest prawidłowe. Przekazanie sprawy z wniosku skarżącej do organu w O. nastąpiło, stosownie do art. 65 § 1 k.p.a. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 11 kwietnia 2011 r., w drodze postanowienia, które niezaskarżone stało się wiążące dla organu, któremu sprawę przekazano na zasadzie art. 110 w związku z art. 126 k.p.a.
Nie podlega też uwzględnieniu zarzut naruszenia art. 134 § 1 p.p.s.a. w sposób opisany w kasacji bowiem, przedmiotem orzeczenia była wyłącznie ocena legalności decyzji utrzymującej w mocy rozstrzygnięcie odmawiające przyznania skarżącej płatności bezpośrednich, a zawarte w uzasadnieniu wyroku rozważania Sądu dotyczące umowy przekazania gospodarstwa rolnego, jak słusznie zauważył Sąd, nie mogły zaważyć na wyniku sprawy.
Oparta na wyroku WSA w G. z dnia 17 października 2011 r. (sygn. akt III SA/Gl 409/11) argumentacja kasatora nie może zostać uwzględniona bowiem, jak trafnie zauważył Sąd I instancji, WSA w G. oceniał zgodność z prawem postanowienia Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR w C. utrzymującego w mocy postanowienie Kierownika BP ARiMR w B. z dnia [...] listopada 2010 r., stwierdzając nieważność tych rozstrzygnięć. Co istotne, a na co trafnie zwrócił uwagę Sąd I instancji we wskazanym wyroku, Sąd nie rozpatrywał właściwości miejscowej organów ARiMR w perspektywie przepisów ustawy o płatnościach, w szczególności art. 21 ust. 4 tej ustawy, koncentrując się na określonych w kodeksie postępowania administracyjnego kwestiach dotyczących obowiązku przestrzegania przez organy administracji publicznej z urzędu właściwości miejscowej oraz postępowania o przekazanie podania organowi właściwemu przez organ, który uznał się za niewłaściwy. Należy podkreślić, że przywołany wyrok nie wzruszył postanowienia z dnia [...] czerwca 2010 r.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzeczono jak w sentencji.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Inga GołowskaJanusz Zajda /przewodniczący/
Maria Jagielska /sprawozdawca/
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Janusz Zajda Sędzia NSA Maria Jagielska (spr.) Sędzia del. WSA Inga Gołowska Protokolant Piotr Suchoń po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2013 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej A. J. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we W. z dnia 26 kwietnia 2012 r. sygn. akt III SA/Wr 596/11 w sprawie ze skargi A. J. na decyzję Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we W. z dnia [...] września 2011 r. nr [...] w przedmiocie płatności obszarowych oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wyrokiem objętym skargą kasacyjną Wojewódzki Sąd Administracyjny we W. oddalił skargę A. J. na decyzję Dyrektora Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we W. z dnia [...] września 2011 r. w przedmiocie płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego.
W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że wnioskiem z dnia 1 kwietnia 2010 r. małoletnia J. G., reprezentowana przez swojego ojca T. G., zwróciła się do Kierownika Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (dalej: Kierownik BP ARiMR) w O. o przyznanie płatności bezpośrednich na rok 2010. Do jednolitej płatności obszarowej (JPO) zgłosiła pięćdziesiąt sześć działek rolnych o łącznej powierzchni 92,98 ha, natomiast do uzupełniającej płatności obszarowej (UPO) zadeklarowała areał 42,20 ha. Kolejnym wnioskiem z dnia 17 czerwca 2010 r. zainteresowana wycofała z płatności działki rolne AAD (1,54 ha), AAE (1 ha) oraz AAF (1,07 ha).
Także w dniu 17 czerwca 2010 r. A. J. złożyła w BP ARiMR w B. wniosek o przyznanie JPO lub UPO w przypadku przekazania gospodarstwa rolnego. Do wniosku dołączyła umowę przekazania posiadania i prawa użytkowania gruntów rolnych, datowaną na dzień [...] maja 2010 r., w której T. G. jako przedstawiciel ustawowy J. G. oświadczył, że jego córka użytkuje rolniczo działki wskazane w załączniku do umowy (o ogólnym areale 88.332 ha) i korzysta z dopłat do tych działek w zakresie płatności obszarowych, ONW i realizuje na nich stary program rolnośrodowiskowy. Z treści umowy wynika, że T. G. przekazuje w imieniu córki wskazane działki, w zakresie "prawa użytkowania rolniczego i kontynuacji programu rolnośrodowiskowego", A. J., a ta oświadcza, że działki przyjmuje wraz ze związanymi z nimi zobowiązaniami do kontynuowania programu rolnośrodowiskowego i programu ONW.
Postanowieniem z dnia [...] czerwca 2010 r. Kierownik BP ARiMR w B. przekazał wniosek kontynuacyjny A. J. do rozpatrzenia przez Kierownika BP ARiMR w O. jako organu miejscowo właściwego w tej sprawie.
Decyzją z dnia [...] maja 2011 r. Kierownik PB ARiMR w O. odmówił przyznania A. J. płatności w ramach wsparcia bezpośredniego na 2010 r. mając na uwadze okoliczność objęcia przez nią we władanie nie wszystkich działek składających się na gospodarstwo, którym dysponowała wcześniej J. G. W podstawie rozstrzygnięcia wskazano m.in. art. 21 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2008 r. Nr 170, poz. 1051 ze zm.), dalej: ustawa o płatnościach, i art. 82 Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1122/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonywania rozporządzenia Rady (WE) Nr 73/2009 (...) (Dz. U. UE Nr L 316 z dnia 2 grudnia 2009 r., s. 65), dalej: Rozporządzenie Nr 1122/2009.
Dyrektor Oddziału Regionalnego ARiMR we W. podzielił stanowisko organu I instancji, wywodząc w szczególności, że z uregulowań zawartych w art. 21 ust. 1 ustawy o płatnościach w zw. z art. 82 ust. 4 i ust. 5 Rozporządzenia Nr 1122/2009, wynika jednoznacznie, że warunkiem przyznania płatności następcy jest terminowe przejęcie przez niego całego gospodarstwa od podmiotu, któremu wcześniej przysługiwały płatności z tytułu realizacji określonego programu, i złożenie stosownego wniosku. Tymczasem w niniejszej sprawie A. J. nie przejęła całego gospodarstwa rolnego J. G.
Skargę na powyższą decyzję wniosła A. J.
Wojewódzki Sąd Administracyjny we W., uzasadniając oddalenie skargi na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), dalej: p.p.s.a., w pierwszej kolejności wskazał, że postępowanie administracyjne w sprawie dotyczyło płatności bezpośrednich w warunkach przekazania gospodarstwa rolnego już w toku postępowania wszczętego przez J. G., toczącego się przed Kierownikiem BP ARiMR w O. W takiej zaś sytuacji art. 21 ust. 4 ustawy o płatnościach przewiduje, że przejmujący powinien złożyć swój wniosek do tego kierownika biura powiatowego Agencji, do którego został złożony wniosek przez przekazującego grunty. Kolejny zapis ustawowy (ust. 5) stanowi zaś, iż przejmujący wstępuje do postępowania "na miejsce przekazującego". Przepisy te stanowią lex specialis względem ogólnego rozwiązania przyjętego w art. 5 ust. 2 cyt. ustawy, zgodnie z którym wnioski o płatności bezpośrednie składane są do biura powiatowego miejsca zamieszkania wnioskodawcy. Wniosek złożony przez przejmującą grunty skarżącą z dnia 17 czerwca 2010 r. złożony został w BP ARiMR w B., wbrew dyspozycji art. 21 ust. 4 ustawy o płatnościach. Kierownik Biura przekazał ten wniosek do BP ARiMR w O., jako do organu właściwego miejscowo, postanowieniem z dnia [...] czerwca 2010 r. Postanowienie to, niekwestionowane przez strony, stało się ostateczne i prawomocne.
W przedstawionych okolicznościach, Sąd I instancji uznał za niezasadny zarzut wydania kwestionowanych decyzji z naruszeniem przepisów o właściwości. Oceny tej nie zmieniły dwa orzeczenia, na które powoływała się skarżąca. Sąd wskazał, że w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 października 2011 r. (sygn. akt III SA/Gl 409/11) WSA w G. nie zajmował się w ogóle kwestią właściwości miejscowej organów administracji rolnej w sprawach, w których w czasie wcześniej wszczętego postępowania złożony został wniosek przejmującego gospodarstwo rolne. Z kolei decyzja Kierownika BP ARiMR w B. z dnia [...] lutego 2012 r. nie podlega kognicji Sądu w niniejszej sprawie.
WSA podzielił ocenę organów obu instancji o konieczności przejęcia całego gospodarstwa od przekazującego, jako warunku skutecznego ubiegania się o płatności przez przejmującego, w trybie art. 21 ustawy o płatnościach. Przesłanka taka wynika również z konstrukcji art. 82 Rozporządzenia Nr 1122/2009. W sprawie za niesporne WSA uznał, że w dniu [...] maja 2010 r. przekazująca starała się przenieść na przejmującą zdecydowaną większość, nie całość areału zgłoszonego do dopłat. W tej sytuacji, odmowa przyznania płatności na rzecz skarżącej była w pełni uzasadniona.
Nadto Sąd I instancji zwrócił uwagę że umowa z dnia [...] maja 2010 r., została zawarta między skarżącą a małoletnią osobą przekazującą, którą reprezentował ojciec, jako jej przedstawiciel ustawowy. Sąd I instancji uznał, że przekazanie posiadania znacznej części tego areału (88,332 ha), a z nim prawa rolniczego użytkowania tych gruntów, stanowiło istotną sprawę majątkową małoletniego dziecka, w rozumieniu art. 98 § 2 in principio ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zm.), dalej: k.r. i o. Dokonując tego rodzaju przekazania ojciec małoletniej pozbawił ją znacznych dochodów uzyskiwanych wcześniej z dopłat. Jak wskazał Sąd, dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd, bez wymaganego obligatoryjnie, uprzedniego zezwolenia sądu opiekuńczego naruszało przepis bezwzględnie obowiązujący, a sankcją takiego naruszenia jest bezwzględna nieważność czynności (art. 101 § 3 k.r. i o. w zw. z art. 58 § 1 k.c.). Nieważna umowa z dnia [...] maja 2010 r. nie mogła w konsekwencji przenieść skutecznie na skarżącą gospodarstwa rolnego, którego dotyczyła, i w tej okoliczności Sąd I instancji upatrywał podstawową przyczynę, która powinna spowodować odmowę przyznania skarżącej płatności.
Podsumowując WSA stwierdził, że skontrolowane decyzje odpowiadają prawu, mimo uznania umowy z dnia [...] maja 2010 r. za ważną, co pozostało bez wpływu na wynik sprawy.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniosła A. J. zaskarżając to orzeczenie w całości, wnosząc o jego uchylenie w całości i zarzucając naruszenie przepisów postępowania w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy, a to:
1. art. 54 § 2 p.p.s.a., poprzez rozpatrzenie sprawy w oparciu o niepełne akta postępowania, niezawierające rzetelnie zgromadzonych dowodów i braku wskazania, które z ostatecznych rozstrzygnięć zawartych w aktach sprawy pozostają w obiegu prawnym, albowiem na mocy prawomocnego wyroku WSA w G. sygn. akt III SA/GI 409/11 postanowienie Kierownika BP w B. z dnia [...] listopada 2010 r. o przekazaniu postępowania do Kierownika BP w O. jest nieważne, a tym samym Kierownik BP w O. wydał zaskarżoną decyzję po tym, gdy ostatecznym postanowieniem z dnia [...] września 2010 r. przekazał postępowanie do Kierownika BP w B.,
2. art. 134 § 1 p.p.s.a. poprzez niezasadne ustalenie w postępowaniu administracyjnym o nieważności umowy z dnia [...] maja 2010 r. o przekazaniu gospodarstwa rolnego,
3. art. 141 § 4 p.p.s.a., poprzez wadliwe przedstawienie stanu sprawy:
- nieuwzględnienie skutków prawnych ostatecznego postanowienia Kierownika BP w O. z dnia [...] września 2010 r. o przekazaniu postępowania do Kierownika BP w B.,
- nieuwzględnienie skutków prawnych wyroku WSA w G. sygn. akt III SA/GI 409/11 o uchyleniu postanowienia Kierownika BP w B. o przekazaniu sprawy do Kierownika BP w O.,
- wadliwe przedstawienie zarzutów podniesionych w skardze.
Jak uzasadniał kasator, w zaskarżonym wyroku WSA wskazał, że ostatecznym i pozostającym w obiegu prawnym postanowieniem z dnia [...] czerwca 2010 r. Kierownik BP w B. przekazał wniosek skarżącej do Kierownika BP w O. Sąd I instancji pominął fakt, że Kierownik BP w O. na mocy art. 5 ust. 2 ustawy o płatnościach uznał, iż organem właściwym do rozpatrzenia wniosku jest Kierownik BP w B. i dlatego ostatecznym i pozostającym w obiegu prawnym postanowieniem z dnia [...] września 2010 r. organ ten przekazał postępowanie wraz z aktami sprawy do rozpatrzenia przez Kierownika BP w B. To postanowienie determinuje właściwość miejscową organu w sprawie. Póki postanowienie Kierownika BP w O. z dnia [...] września 2010 r. pozostaje w obiegu prawnym, organ ten nie może wydać ważnej decyzji w tym postępowaniu - decyzja tego organu jest więc z mocy prawa nieważna. Kierownik BP w O. nie mógł wydać ważnej decyzji w postępowaniu, które przekazał do Kierownika BP w B., gdy kolejne postanowienie Kierownika BP w B. z dnia [...] listopada 2010 r. okazało się być nieważne na mocy prawomocnego wyroku WSA w G., w sprawie o sygn. akt III SA/GI409/11. WSA pominął również fakt, że Kierownik BP w B. usiłował przekazać to postępowanie z powrotem do Kierownika BP w O. postanowieniem z dnia [...] listopada 2010 r. i na tym właśnie postanowieniu oparł się Kierownik BP w O., wydając zaskarżoną decyzję w I instancji. Postanowienie to zostało jednak później unieważnione prawomocnym wyrokiem WSA w G., co automatycznie spowodowało nieważność decyzji wydanej w oparciu o to postanowienie (art. 156 § 1 pkt 7 k.p.a.).
4. art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a., poprzez oddalenie skargi mimo;
- naruszenia przez organy prawa materialnego, które miało wpływ na wynik spraw,
- naruszenia przez organy prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego w trybie art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. - wyrok WSA w G. sygn. akt III SA/GI 409/11,
- innego naruszenia przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy - naruszenie właściwości miejscowej organu (art. 110 w zw. z art. 126 k.p.a.), w związku z ostatecznym (i ostatnim ważnym w tej sprawie) postanowieniem Kierownika BP w O. z dnia [...] września 2010 r. o przekazaniu postępowania do Kierownika BP w B.,
5. art. 145 § 1 pkt 2 4 p.p.s.a., poprzez zaniechanie stwierdzenia nieważności decyzji, gdy:
- zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,
- zaskarżona decyzja wydana została z rażącym naruszeniem prawa.
6. Art. 150 4 p.p.s.a., poprzez zaniechanie stwierdzenia bezskuteczności orzeczeń organów o unieważnieniu umowy cywilnoprawnej oraz orzeczenia o przekroczeniu zakresu czynności zwykłego zarządu majątkiem małoletniej przez przedstawiciela ustawowego.
Na podstawie art. 174 pkt 1 p.p.s.a., wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie:
1. art. 5 ust. 2, art. 7 ust. 1 i art. 21 ust. 4. ustawy o płatnościach poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i błędną wykładnię,
2. art. 82 Rozporządzenia Nr 1122/2009 w zw. z art. 21 ust. 1 ustawy o płatnościach poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i błędną wykładnię,
3. art. 101 § 3 k.r.i o. poprzez niezasadne ustalenie nieważności umowy z dnia [...] maja 2010 r. o przekazaniu gospodarstwa rolnego jako dotyczącej czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka, a przy tym zawartej bez zgody sądu opiekuńczego, podczas gdy umowa taka nie wymagała zgody.
W piśmie procesowym z dnia 24 września 2013 r., w którym A. J. przedstawiła dodatkową argumentację na poparcie zarzutów skargi kasacyjnej, wniosła m.in. o włączenie do akt sprawy wyroku WSA w G., sygn. akt III SA/GL 409/11 o stwierdzeniu nieważności postanowienia Kierownika BP ARiMR w B. o przekazaniu postępowania z udziałem skarżącej do rozpatrzenia przez Kierownika BP ARiMR w O..
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna oparta na obu wskazanych w art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a. podstawach nie zasługuje na uwzględnienie.
Kontrolowanym kasacyjnie wyrokiem Sąd I instancji uznał za zgodną z prawem odmowę przyznania skarżącej A. J. płatności za 2010 r. w ramach wsparcia bezpośredniego w warunkach przejęcia gospodarstwa rolnego od reprezentowanej przez ojca małoletniej J. G. WSA zgodził się z organem, że dla skutecznego ubiegania się o płatności niezbędne było spełnienie warunku określonego w art. 21 ustawy o płatnościach przekazania całego gospodarstwa rolnego, co w sprawie nie miało miejsca. Jak podkreślił Sąd, nie jest sporne, że na dzień złożenia wniosku o płatność przez małoletnią (1 kwietnia 2010 r.) oraz na dzień złożenia wniosku przez przejmującą A. J. (17 czerwca 2010 r.) przekazaniem nie były objęte wszystkie działki rolne, a ostateczne przekazanie jednej z działek rolnych, które początkowo pozostawiła sobie przekazująca, nastąpiło w marcu 2011 r.
Zważywszy, iż u podstaw odmowy przyznania płatności legł fakt przejęcia przez skarżącą części gospodarstwa rolnego i niespełnienia tym samym warunku przyznania pomocy określonego w art. 82 Rozporządzenia Nr 1122/2009 w związku z art. 21 ustawy o płatnościach, w pierwszym rzędzie należy rozważyć podniesione w kasacji zarzuty naruszenia wskazanych przepisów.
Sąd I instancji podzielił pogląd organu, zgodnie z którym warunki przyznawania pomocy przejmującemu odnoszą się do całości gospodarstwa rolnego, a zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku rozumowanie jest jasne, logiczne i co najważniejsze znajduje oparcie w prawidłowej wykładni przepisów ustawy o płatnościach oraz Rozporządzenia Nr 1122/2009. Co ważne, Sąd dokonując oceny prawidłowości zastosowania art. 82 ust. 2 cyt. Rozporządzenia, dokonał kompleksowej analizy regulacji prawnych mających znaczenie dla wyniku sprawy. Przedstawiony w zaskarżonym wyroku pogląd prawny co do konieczności obowiązku przekazania całego gospodarstwa rolnego - warunku przyznania pomocy przejmującemu to gospodarstwo - należy podzielić i takie jednoznacznie wypowiedziane stanowisko można odnaleźć w innych, najbliższych rozpatrywanej sprawie, orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego (wyrok NSA z dnia 26 marca 2013 r., sygn. akt II GSK 2438/11, wyrok NSA z dnia 7 sierpnia 2013 r., sygn. akt 518/120).
Należy przede wszystkim zwrócić uwagę na przepis art. 7 ust. 1 ustawy o płatnościach, który stanowi że płatność obszarowa przysługuje rolnikowi na będące w jego posiadaniu grunty rolne wchodzące w skład gospodarstwa rolnego kwalifikujące się do objęcia tą płatnością. Punkty 1), 2) i 2a) tego artykułu określają odnoszące się do posiadanych działek rolnych warunki jakie muszą zostać spełnione, aby pomoc mogła zostać przyznana, a w połączeniu z warunkiem wskazanym w pkt 3 i w akapicie pierwszym omawianego przepisu tworzą niezbędne wymogi przyznania pomocy.
Z kolei regulujący kwestię przekazania gospodarstwa rolnego art. 21 ustawy o płatnościach określa jakie muszą zostać spełnione warunki, aby można było przejmującemu to gospodarstwo płatności przyznać. Tak więc w przypadku przekazania gospodarstwa rolnego w wyniku jednej z wymienionych w art. 82 ust. 1 lit. a Rozporządzenia Nr 1122/2009 lub innej prawnie dopuszczalnej czynności prawnej, składając stosowny wniosek, przejmujący gospodarstwo przejmuje te prawa i obowiązki przekazującego, które powstały w wyniku wystąpienia przez tego drugiego o pomoc w ramach systemu wsparcia bezpośredniego (art. 21 ust. 5 ustawy o płatnościach i art. 82 ust. 4 lit. a Rozporządzenia Nr 1122/2009). Jeżeli zatem przyznawana rolnikowi płatność obszarowa dotyczyła zadeklarowanych i wchodzących w skład gospodarstwa rolnego określonych powierzchniowo i ewidencyjnie gruntów, to tych samych gruntów musi dotyczyć wniosek o przyznanie płatności obszarowych w razie przekazania gospodarstwa rolnego na zasadzie art. 21 ust. 1 ustawy o płatnościach. Innymi słowy, otrzymanie płatności obszarowych przez przejmującego gospodarstwo rolne warunkowane jest m.in. przekazaniem mu gospodarstwa w całości i warunek ten należy uznać za podstawowy; wszystkie działki rolne gospodarstwa rolnego, które zostały zgłoszone przez pierwotnego posiadacza do płatności obszarowych, dla celu uzyskania tego rodzaju pomocy przez przejmującego gospodarstwo rolne, wymagają przekazania w całości. Naczelny Sąd Administracyjny w pełni podziela ocenę wyrażoną w zaskarżonym wyroku, że o treści stosunku prawnego jaki wiąże pierwotnego wnioskodawcę z organem udzielającym wsparcia decyduje złożony wniosek o płatność, a zasadniczym elementem kształtującym rozmiar pomocy jest zgłoszony do płatności areał, który w razie przekazania gospodarstwa rolnego celem dalszych płatności dla rolnika przejmującego, musi pozostać niezmieniony. Należy jeszcze dodać, że nie mógł wpłynąć na wynik sprawy (płatności za 2010 rok) fakt przekazania skarżącej ostatniej działki rolnej w marcu 2011 r., co prawidłowo zauważył WSA.
Reasumując tę część rozważań, nie ma racji skarżąca kasacyjnie, twierdząc, że grunty przekazane skarżącej kwalifikowały się do płatności, a ona sama wypełniła wszelkie wymogi uzyskania wnioskowanej płatności. Tym samym zarzuty naruszenia prawa materialnego tej kwestii dotyczące, a w szczególności art. 82 ust. 1 lit. a i ust. 2 cyt. Rozporządzenia należy uznać za niezasadne.
Nie można też zgodzić się z zarzutem naruszenia art. 21 ust. 4 ustawy o płatnościach. Odnośnie do tego przepisu Sąd I instancji wypowiedział się, że stanowi on uregulowanie szczególne w stosunku do normy ogólnej zawarte w art. 5 ust. 2 tej ustawy. Stosownie do treści ostatniego z wymienionych przepisów właściwość miejscową kierownika biura powiatowego Agencji (ARiMR) ustala się według miejsca zamieszkania lub siedziby rolnika. Natomiast stosownie do art. 21 ust. 4 cyt. ustawy przejmujący składa wniosek do kierownika biura powiatowego Agencji, do którego został złożony wniosek przekazującego. Trafna jest ocena Sądu I instancji, że przepis art. 21 ust. 4 ustawy o płatnościach identyfikuje organ, do którego - w sytuacji już toczącego się z wniosku przekazującego postępowania o płatność bezpośrednią – składa wniosek o tę płatność przejmujący gospodarstwo. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego art. 5 ust. 2 ustawy o płatnościach nie stoi na przeszkodzie rozpoznaniu wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich przejmującemu gospodarstwo rolne przez organ, który już prowadzi postępowanie z wniosku przekazującego to gospodarstwo, i do którego to organu (właściwego miejscowo dla przekazującego), zgodnie z regułą wynikającą z art. 21 ust. 4 cyt. ustawy, należy wniosek "kontynuacyjny" złożyć.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 101 § 3 k.r.i o. jest on o tyle niezasadny, że Sąd I instancji przepisu ani tego przepisu nie wykładał, ani go nie stosował, bo stosować go nie mógł, tak jak nie mógł orzec o nieważności umowy przekazania gruntów. Wreszcie łącząc ten zarzut z zarzutem naruszenia art. 150 p.p.s.a. w sposób wskazany w skardze kasacyjnej, stwierdzić należy, że przepis ten nie mógł zostać przez WSA zastosowany. Jak pokazuje lektura uzasadnienia zaskarżonej decyzji, nie rozstrzyga ona w przedmiocie ważności umowy przekazania gospodarstwa rolnego, a można wręcz powiedzieć, że w pełni akceptuje tę umowę skoro przyczyną odmowy przyznania płatności nie jest nieważna umowa, lecz nieprzekazanie tą właśnie umową całego gospodarstwa rolnego. Powyższe dostrzegł Sąd I instancji, stwierdzając, że organy uznały umowę za ważną.
Wreszcie co do zarzutów procesowych skargi kasacyjnej to dotyczą one oddalenia skargi mimo, jak twierdzi kasator, zasadniczej wadliwości postępowania administracyjnego polegającego na wydaniu zaskarżonej decyzji z naruszeniem przepisów o właściwości. Jak twierdzi składająca kasację, WSA orzekał na podstawie niepełnych akt administracyjnych, wadliwie w związku z tym przedstawił stan faktyczny sprawy i nie stwierdził nieważności zaskarżonej decyzji, mimo istnienia podstaw ku temu.
Zarzuty są oczywiście niezasadne.
Przede wszystkim nieusprawiedliwiony jest zarzut naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a., bowiem aby przepis ten mógł stać się podstawą uwzględnienia skargi kasacyjnej, uzasadnienie wyroku musi cechować taka wadliwość, która uniemożliwia kontrolę kasacyjną. Należy stanowczo stwierdzić, że uzasadnienie poddanego kontroli kasacyjnej wyroku nie uchybia zasadom jego sporządzenia określonym we wskazanym przepisie. Stan faktyczny sprawy został przedstawiony w sposób odpowiedni i pozwalający zidentyfikować problem prawny jaki powstał w sprawie załatwionej zaskarżoną decyzją. Nie można też zarzucić Sądowi, że nie wyjaśnił wyczerpująco przesłanek podjęcia wyroku określonej treści.
Autor skargi kasacyjnej nie zarzucił Sądowi I instancji naruszenia art. 133 § 1 p.p.s.a. i orzekania wbrew temu, co znajduje się lub powinno znajdować się w aktach sprawy. Sąd zaś nie naruszył wskazanego w kasacji przepisu art. 54 § 2 p.p.s.a., bowiem przepis ten adresowany jest do organu przekazującego skargę wraz z aktami sprawy. WSA wyjaśnił podstawę prawną przyjęcia właściwości organu, który wydał decyzję utrzymaną w mocy decyzją zaskarżoną i prawidłowo zważył, że w aktach administracyjnych sprawy znajduje się postanowienie Kierownika PB ARiMR w B. z dnia [...] czerwca 2010 r. o przekazaniu wniosku skarżącej do rozpatrzenia przez Kierownika BP ARiMR w O. Wobec stwierdzenia, że postanowienie to nie zostało zakwestionowane, Sąd wyprowadził prawidłowy wniosek, że stało się ono ostateczne, co w połączeniu z regulującym kwestię właściwości w takiej sprawie art. 21 ust. 4 ustawy o płatnościach doprowadziło do oceny, że zarzut naruszenia właściwości miejscowej był chybiony. Rozumowanie Sądu jest prawidłowe. Przekazanie sprawy z wniosku skarżącej do organu w O. nastąpiło, stosownie do art. 65 § 1 k.p.a. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 11 kwietnia 2011 r., w drodze postanowienia, które niezaskarżone stało się wiążące dla organu, któremu sprawę przekazano na zasadzie art. 110 w związku z art. 126 k.p.a.
Nie podlega też uwzględnieniu zarzut naruszenia art. 134 § 1 p.p.s.a. w sposób opisany w kasacji bowiem, przedmiotem orzeczenia była wyłącznie ocena legalności decyzji utrzymującej w mocy rozstrzygnięcie odmawiające przyznania skarżącej płatności bezpośrednich, a zawarte w uzasadnieniu wyroku rozważania Sądu dotyczące umowy przekazania gospodarstwa rolnego, jak słusznie zauważył Sąd, nie mogły zaważyć na wyniku sprawy.
Oparta na wyroku WSA w G. z dnia 17 października 2011 r. (sygn. akt III SA/Gl 409/11) argumentacja kasatora nie może zostać uwzględniona bowiem, jak trafnie zauważył Sąd I instancji, WSA w G. oceniał zgodność z prawem postanowienia Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR w C. utrzymującego w mocy postanowienie Kierownika BP ARiMR w B. z dnia [...] listopada 2010 r., stwierdzając nieważność tych rozstrzygnięć. Co istotne, a na co trafnie zwrócił uwagę Sąd I instancji we wskazanym wyroku, Sąd nie rozpatrywał właściwości miejscowej organów ARiMR w perspektywie przepisów ustawy o płatnościach, w szczególności art. 21 ust. 4 tej ustawy, koncentrując się na określonych w kodeksie postępowania administracyjnego kwestiach dotyczących obowiązku przestrzegania przez organy administracji publicznej z urzędu właściwości miejscowej oraz postępowania o przekazanie podania organowi właściwemu przez organ, który uznał się za niewłaściwy. Należy podkreślić, że przywołany wyrok nie wzruszył postanowienia z dnia [...] czerwca 2010 r.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzeczono jak w sentencji.
