II SA/Ke 912/13

Uzasadnienie

Wojewoda decyzją z dnia [...] po rozpatrzeniu odwołania [...] Sp. z o.o. w Ł. od decyzji Wójta Gminy z dnia [...] orzekającej o odmowie udostępnienia danych dłużnika A. R. w zakresie miejsca i daty urodzenia, serii i numeru dowodu osobistego, imion rodziców, nr PESEL, miejsca i daty zawarcia związku małżeńskiego, nr aktu stanu cywilnego oraz danych urzędu stanu cywilnego, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu organ odwoławczy wskazał, że wnioskiem z dnia 13 maja 2013 r. firma [...] Sp. z o.o. zwróciła się do Urzędu Gminy o udostępnienie danych osobowych dłużnika A. R., a także danych dotyczących daty zawarcia przez w/w związku małżeńskiego, nr aktu małżeństwa, oznaczenia USC, nr PESEL współmałżonka, nr jego dowodu osobistego i miejsca zamieszkania współmałżonka na pobyt stały lub czasowy. Wniosek został uzasadniony wszczęciem postępowania egzekucyjnego wobec dłużnika i zamiarem wszczęcia postępowania sądowego o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika.

Na żądanie organu wnioskodawca podał dodatkowe dane dłużnika w celu jego prawidłowej identyfikacji, tj. datę urodzenia, NIP, REGON oraz adres zameldowania. Uzasadniając dodatkowo wniosek podano, że dokładne dane dłużnika są konieczne do wszczęcia egzekucji i prawidłowego oznaczenia dłużnika. W przypadku natomiast wniosku o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika trzeba najpierw ustalić, kiedy został zawarty związek małżeński, a dane o miejscu jego zawarcia służą wystąpieniu o wydanie odpisu aktu małżeństwa. Posiadanie adresu i dokładnych danych małżonki dłużnika jest natomiast konieczne do wszczęcia postępowania sądowego, gdyż sądy obecnie wymagają podawania numeru PESEL osoby pozwanej.

W piśmie z dnia 18 czerwca 2013 r. Wójt Gminy udzielił wnioskodawcy odpowiedzi odnośnie adresu zameldowania na pobyt stały i czasowy dłużnika A. R. oraz jego żony. Co do dalszych danych, tj. miejsca i daty urodzenia, serii i numeru dowodu osobistego, imion rodziców, nr PESEL, miejsca i daty zawarcia związku małżeńskiego, nr aktu stanu cywilnego oraz danych urzędu stanu cywilnego organ I instancji wydał decyzję odmowną powołując się na to, że w toku postępowania egzekucyjnego komornik jest na podstawie art. 761 kpc uprawniony do uzyskania danych niezbędnych do prowadzenia egzekucji. Organ ten uznał też, że przepisy kodeksu postępowania cywilnego nie uzasadniają interesu prawnego wnioskodawcy, gdyż ma on wynikać z przepisów prawa materialnego.

Rozpoznając odwołanie Spółki z o.o. [...] w Łodzi od powyższej decyzji, Wojewoda przytoczył treść art. 44h ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych stwierdzając, że zawiera on zamknięty katalog podmiotów uprawnionych do udostępniania im danych ze zbiorów meldunkowych oraz warunki, jakie powinien spełnić podmiot uprawniony do uzyskania danych. Przysługująca wierzytelność niewątpliwie jest jednym z przykładów istnienia interesu prawnego. Jednakże w okolicznościach sprawy wierzyciel dysponuje już tytułem wykonawczym przeciwko dłużnikowi, w związku z czym może złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji. W takiej sytuacji z wnioskiem o udostępnienie danych osobowych może wystąpić organ egzekucyjny, do czego upoważnia go art. 761 § 1 kpc. Odnośnie natomiast wniosku o udostępnienie danych dotyczących daty zawarcia przez dłużnika związku małżeńskiego, nr aktu małżeństwa, oznaczenia USC, nr PESEL współmałżonka, nr jego dowodu osobistego i miejsca zamieszkania, skarżący nie wykazał istnienia interesu prawnego w ich uzyskaniu, czego wymaga art. 44h ust. 2 pkt 1 ustawy o ewidencji ludności.

W skierowanej do WSA w Kielcach skardze na powyższą decyzję [...] z o.o. w Ł. wniosła o jej uchylenie, a także o uchylenie poprzedzającej ją decyzji organu I instancji.

Skarżąca spółka zarzuciła naruszenia prawa materialnego, tj.:

art. 44h ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że skarżąca nie ma interesu prawnego do uzyskania niektórych informacji z ewidencji ludności;

art. 44l ust. 5 w/w ustawy przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że udostępnienie danych osobowych A. R. i jego małżonki spowodowałoby naruszenie ich dóbr osobistych;

art. 26 ust. 2 w zw. z art. 23 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 23 ust. 4 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych , przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że skarżąca nie ma jako wierzyciel dochodzący roszczeń z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej interesu prawnego w uzyskaniu danych osobowych swojego dłużnika.

Ponadto w skardze zarzucono naruszenie przepisów postępowania, w szczególności art. 7, 77, 80, 107 § 3 w zw. z art. 140 kpa, poprzez niewyjaśnienie sprawy i nieuwzględnienie słusznego interesu strony.

W uzasadnieniu skargi podniesiono, że zasady udostępniania danych z ewidencji ludności zostały unormowane w art. 44h ustawy o ewidencji ludności, który wymaga wykazania interesu prawnego w uzyskaniu danych ze zbiorów meldunkowych, zbioru PESEL oraz ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych. Z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie określenia wzorów wniosków o udostępnienie danych z ewidencji ludności, zbioru PESEL oraz ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych, dalej rozporządzenie z 19 XI 2008 r.(Dz. U. Nr 214/08 poz. 1353) wynika wprost, że ustawodawca za interes prawny w uzyskaniu danych z ewidencji uznaje m. in. przysługiwanie wierzytelności. Akceptując taką wykładnię Wojewoda jednak błędnie przyjął, że dotyczy ona tylko sytuacji przed uzyskaniem przez wierzyciela tytułu wykonawczego. Wierzyciel natomiast, to stosownie do treści art. 353 kc strona stosunku zobowiązaniowego uprawniona do żądania spełnienia świadczenia przez dłużnika. Nie ma tu natomiast znaczenia, czy świadczenie jest zasądzone, czy wyrok jest prawomocny i czy jest zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Ponadto ustawodawca nie ograniczył posiadania interesu prawnego w uzyskaniu danych z ewidencji ludności jedynie do informacji niezbędnych do uzyskania tytułu wykonawczego.

Z faktu udzielenia wnioskodawcy informacji dotyczących adresu zameldowania dłużnika i jego małżonki wynika, że organ I instancji uznał, że ma on interes prawny. Dlatego organ powinien udostępnić mu pozostałe dane, o które wnioskował, bądź wykazać, że ich udostępnienie spowodowało by naruszenie dóbr osobistych osoby, której te dane dotyczą, lub innych osób. Tymczasem w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji brak jest jakiegokolwiek wyjaśnienia, na czym to naruszenie dóbr A. R. miałoby polegać.

Autor skargi zwrócił też uwagę na treść art. 23 ustawy o ochronie danych osobowych, z którego wynika dopuszczalność udostępnienia danych osobowych jeżeli jest to niezbędne dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez administratorów danych albo odbiorców danych, a przetwarzanie nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą.

Organy administracji dokonały ponadto pozbawionej podstaw prawnych weryfikacji, czy dane których wnioskodawca się domagał są mu potrzebne. Tymczasem to wierzyciel decyduje, jakie kroki podejmie dla ochrony swoich praw. Różne instytucje dysponują różnymi danymi osobowymi i w związku z tym wymagają od wnioskodawców podania różnych danych. Przykładowo sądy wieczystoksięgowe nie zawsze dysponują numerem PESEL, dlatego identyfikacja osoby odbywa się przez podanie imion rodziców. Dla uzyskania informacji z ZUS niezbędny jest numer dowodu osobistego, a zajęcie rachunku bankowego odbywa się na podstawie numeru PESEL. Chociaż komornik może wystąpić o uzyskanie danych osobowych dłużników, to jednak gospodarzem postępowania egzekucyjnego jest wierzyciel i to na nim spoczywa obowiązek właściwego oznaczenia dłużnika. Poza tym podanie komornikowi pełnych danych znacznie skraca czas zajęcia majątku, z którego wierzyciel może zaspokoić swoje roszczenia.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji stanowił art. 44 h ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych, dalej ustawa o ewidencji ludności (Dz. U. z 2006 r. nr 139, poz. 993 ze zm.). Przepis ten w sposób jednoznaczny określa zasady udostępniania danych ze zbiorów meldunkowych. Zawiera on zamknięty katalog osób prawnych i osób fizycznych uprawnionych do udostępnienia im danych ze zbiorów meldunkowych, jak też warunki, jakie powinien spełniać podmiot uprawniony do uzyskania danych.

W przepisie tym ustawodawca sformułował również szczególną przesłankę udostępnienia danych osobom i jednostkom organizacyjnym. Wskazał bowiem, że dane ze zbiorów meldunkowych, zbioru PESEL oraz ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych są udostępniane osobom i jednostkom organizacyjnym – jeżeli wykażą w tym interes prawny. Należy też zauważyć, że kategoria interesu prawnego, jako przesłanka udostępnienia danych, nie może być ograniczana do zakresu prawa administracyjnego. Interes prawny to sfera regulowana przez przepisy prawa, a z wnioskiem może wystąpić podmiot, który wykaże związek między sferą chronioną przez przepisy prawa materialnego, a czynnością organu. Ustawa o ewidencji ludności nie ogranicza bowiem przedmiotowo zakresu przypadków w jakich, po wykazaniu podstawy prawnej żądania, można udostępnić dane meldunkowe. Wykazanie interesu prawnego w żądaniu uzyskania danych osobowych ze zbiorów meldunkowych ma polegać na wskazaniu okoliczności, które w świetle przepisów prawa materialnego kreują ten interes prawny, a nie na wskazaniu wprost przepisu (wyrok NSA z dnia 9 lutego 2011 r., II OSK 180/10. Lex 992500, wyrok NSA z dnia 5 lutego 2009 r., II OSK 95/08, Lex nr 518254 ).

Należy również zauważyć, że z odnośnika nr 3 do wzoru wniosku o udostępnienie danych z ewidencji ludności, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z 19 XI 2008 r. wynika wprost, że ustawodawca za interes prawny w uzyskaniu danych z ewidencji uznał m. in. sytuacje przysługiwania wierzytelności.

Z przepisów rozdziału 8a ustawy o ewidencji ludności wynika, że ewidencję ludności prowadzi się w formie: zbiorów meldunkowych (obejmujących między innymi zbiór danych stałych mieszkańców) oraz zbioru danych osobowych PESEL, zwanego dalej zbiorem PESEL (art. 44a ust. 1 pkt 1 i pkt 2 ustawy o ewidencji ludności). Organy gminy prowadzą ponadto ewidencję wydanych i unieważnionych dowodów osobistych (art. 44e ust. 1 w/w ustawy).

Przedmiotem wniosku Spółki z o.o. [...] w [...] było udostępnienie danych z wszystkich trzech w/w zbiorów danych, tj. z ewidencji ludności, ze zbioru PESEL i z ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych, przy czym wniosek dotyczył dłużnika wnioskodawcy, tj. A. R. oraz jego małżonki. Zakres żądanych danych dotyczących dłużnika obejmował:

1. adres zameldowania na pobyt stały,

2. adres zameldowania na pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące,

3. serię i numer aktualnego dowodu osobistego,

4. miejsce i datę urodzenia,

5. imiona rodziców,

6. nr PESEL,

7. miejsce i datę zawarcia związku małżeńskiego,

8. numer aktu małżeństwa i dane urzędu stanu cywilnego.

Odnośnie małżonki dłużnika zakres żądanych we wniosku danych dotyczył natomiast:

1. Nr PESEL,

2. serii i numeru dowodu osobistego.

Na uzasadnienie potrzeby uzyskania powyższych danych wnioskodawca podał, że zamierza wszcząć egzekucję przeciwko dłużnikowi A. R. Wierzytelność wobec niego stwierdzona prawomocnym nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym przez Sąd Rejonowy Wydział Gospodarczy w Kielcach, spółka nabyła w drodze cesji, co wykazano dołączonym do wniosku nakazem zapłaty i zawiadomieniem o przelewie wierzytelności. Wnioskodawca uzasadnił ponadto, że zamierza wszcząć postępowania sądowe o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika na podstawie art. 787 kpc. Na żądanie organu oraz w odwołaniu wnioskodawca wyjaśnił dodatkowo, że dokładne dane osobowe dłużnika są konieczne do prawidłowego jego oznaczenia. Ponadto do zajęcia rachunku bankowego niezbędny jest PESEL, a do zajęcia świadczenia z ZUS konieczny jest drugi identyfikator, którym jest seria i numer dowodu osobistego. W celu uzyskania danych z księgi wieczystej należy wskazać imiona rodziców. W przypadku wniosku o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika należy najpierw ustalić, kiedy taki związek został zawarty, a następnie uzyskać odpis aktu małżeństwa. Co do danych dotyczących małżonki dłużnika jej dane są konieczne w celu jej prawidłowego oznaczenia w postępowaniu sądowym.

Ponieważ w odpowiedzi na ten wniosek organ I instancji udzielił informacji tylko na temat adres zameldowania dłużnika i jego małżonki na pobyt stały i na pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące, przedmiotem sprawy były pozostałe dane objęte wnioskiem z dnia 13 maja 2013 r.

Odmawiając ich udostępnienia organy obu instancji przyjęły, że aczkolwiek przysługiwanie wierzytelności niewątpliwie jest jednym z przykładów istnienia interesu prawnego, to jednak w sytuacji takiej jak w niniejszej sprawie, gdzie wierzyciel dysponuje już tytułem wykonawczym przeciwko dłużnikowi, w związku z czym może złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji – interesu prawnego po stronie wierzyciela brak. W takiej sytuacji bowiem z wnioskiem o udostępnienie danych osobowych może wystąpić organ egzekucyjny, do czego upoważnia go art. 761 § 1 kpc. Odnośnie natomiast potrzeby złożenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonce dłużnika organ II instancji uznał, że zamiar wszczęcia postępowania egzekucyjnego nie uzasadnia interesu prawnego w uzyskaniu danych dotyczących tej kwestii.

Z poglądami takimi nie można się zgodzić.

Należy zauważyć, że choć wnioskodawca nie wskazał wprost szczegółowych przepisów prawa materialnego, które uzasadniałyby jego interes prawny w uzyskaniu wnioskowanych danych, to jednak wskazał okoliczności, które w konfrontacji z obowiązującymi przepisami interes ten wykazują w wystarczającym stopniu. Nie można przy tym twierdzić, jak uczynił to organ I instancji, że interes prawny, o jakim mowa w art. 44h ust. 2 pkt 1 ustawy o ewidencji ludności nie może wynikać z przepisów postępowania, a tylko z przepisów prawa materialnego. Niesporne w orzecznictwie sądów administracyjnych jest bowiem, że wnioskodawca ubiegający się o udostępnienie danych ze zbiorów meldunkowych ma interes prawny w uzyskaniu danych ze zbiorów meldunkowych (adres zameldowania) osoby przeciwko której wytoczył powództwo przed sądem powszechnym w sytuacji, gdy sąd powszechny zobowiązał powoda do podania aktualnego adresu zamieszkania pozwanego. Od spełnienia tego wymogu zależy dalsze postępowanie cywilne. Aczkolwiek więc bezpośrednim uzasadnieniem potrzeby przedstawienia danych ze zbiorów meldunkowych jest często wezwanie sądu, którego podstawą jest przepis postępowania określający wymogi formalne, które strona składająca pismo musi spełnić, to jednak źródłem powstania takiego procesowego obowiązku jest zawsze przepis prawa materialnego, który – w ocenie wnoszącego dane pismo - jest podstawą danego żądania. Uprawdopodobnienie istnienia takiej podstawy oraz zadeklarowanie zamiaru podjęcia działań prawnych zmierzających do realizacji roszczeń strony, świadczy w ocenie Sądu o istnieniu interesu prawnego w uzyskaniu niezbędnych do tego danych ze zbiorów ewidencyjnych, nawet przed wszczęciem stosownego postępowania, a więc przy braku stosownego wezwania ze strony sądu, czy organu egzekucyjnego. Strona dysponująca tytułem wykonawczym przeciwko dłużnikowi, który uchyla się od zapłacenia swego długu, powinna w celu dochodzenia tej należności mieć możliwość spełnienia ustawowych wymogów danego postępowania, bez wzywania jej do tego przez sąd, czy inny organ. Również możliwość uzyskania wymaganych danych samodzielnie przez Sąd, czy też komornika (np. w trybie powołanego przez organy przepisu art. 761 kpa), nie może pozbawiać strony możliwości aktywnego udziału w danym postępowaniu, zwłaszcza jeśli chodzi o obowiązki, które ustawa nakłada przede wszystkim na stronę. Należy zauważyć, że taka wykładnia sprzyja szybszemu i sprawniejszemu przeprowadzaniu postępowań rozpoznawczych, czy egzekucyjnych, co leży w interesie praworządnego Państwa.

W odniesieniu do udostępniania danych osobowych przepisy rozdziału 8b ustawy o ewidencji ludności są przepisami szczególnymi względem przepisów ustawy o ochronie danych osobowych (por. pkt 15 komentarza do art. 29 ustawy o ochronie danych osobowych, [w:] J. Barta, P. Fajgielski, R. Markiewicz, Ochrona danych osobowych. Komentarz, opubl. w Systemie Informacji Prawnej LEX, 2007). Nie budzi ponadto wątpliwości sądu, że dochodzenie roszczeń wynikających z prowadzonej działalności gospodarczej, jak to ma miejsce w niniejszej sprawie, jest prawnie usprawiedliwionym celem uzyskiwania danych osobowych (wyroku WSA w Warszawie II SA/Wa 139/05). Nie można bowiem tak rozumieć przepisów ustawy o ochronie danych osobowych, że udostępnianie danych osobowych dłużnika w celu windykacji należności narusza dobro tej osoby, gdyż byłoby to niczym nieuzasadnione jej uprzywilejowanie. Zawierając umowę cywilnoprawną (lub zaciągając innego rodzaju zobowiązanie) należy liczyć się z jej konsekwencjami, a także z tym, że obowiązek wykonania umowy dotyczy jednej i drugiej strony. Ochrona dóbr jednych nie może odbywać się kosztem naruszenia praw innych, co można pośrednio bądź bezpośrednio wywieść z wielu przepisów Konstytucji RP (art. 2, art. 22, art. 31 ust 1, art. 83) - por. II SA/Wa 139/05, II SA/Wa 1443/05. Nie budzi również wątpliwości to, że aby dokonać wyboru sposobu egzekucji należy ustalić stan posiadania dłużnika.

Podsumowując tę część rozważań należy wyrazić pogląd, że wykazanie interesu prawnego w żądaniu uzyskania danych osobowych ze zbiorów meldunkowych, może polegać na wskazaniu okoliczności, z których wynika zależność sytuacji prawnej wnioskującego o te dane, od ich uzyskania.

Odnosząc się do okoliczności rozpatrywanej sprawy należy zauważyć, że domagając się szeregu różnych danych dotyczących dłużnika i jego małżonki, wnioskodawca wskazał różne powody ich żądania. Wymagało to szczegółowego odniesienia się do nich z powołaniem się na przepisy regulujące poszczególne postępowania. Niedopuszczalne natomiast było zbiorcze odniesienie się do poszczególnych żądań. Organy administracji rozpatrujące ten wniosek z naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego nakazujących podjęcie wszelkie czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, z uwzględnieniem interesu społecznego i słusznego interesu obywateli, nie odniosły się szczegółowo do tych wniosków, ani do podanych przez wnioskodawcę powodów uzasadniających potrzebę uzyskania tych danych, choć potrzeba taka miała oparcie w przepisach prawa.

Zgodnie z art. 797 § 1 kpc we wniosku lub żądaniu przeprowadzenia egzekucji z urzędu należy wskazać świadczenie, które ma być spełnione, oraz sposób egzekucji. Choć zgodnie z art. 797¹ kpc wierzyciel może zlecić komornikowi poszukiwanie za wynagrodzeniem majątku dłużnika, to nie może to odbierać stronie prawa do samodzielnego wywiązaniu się z tego obowiązku, a przez to i interesu prawnego w żądaniu udostępnienia w tym celu danych osobowych dłużnika. Nie można bowiem zmuszać strony do odpłatnego zlecania dokonywania czynności przy pomocy argumentu, że ona sama nie może tych czynności dokonać z powodu przeszkód wynikających z przepisów prawa. Obowiązek wskazania sposobu egzekucji wynikający z przytoczonego przepisu, polega bezpośrednio na wskazaniu majątku dłużnika, z którego możliwe będzie zaspokojenie egzekwowanej wierzytelności. Aby temu obowiązkowi sprostać, może się okazać konieczne podanie różnych danych gromadzonych w zbiorach meldunkowych lub w zbiorze PESEL.

Jak wynika z § 41 ust. 1 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz. U. Nr 102/01 poz. 1122 ze zm.), uprawnionych z tytułu prawa własności, użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu określa się w księdze wieczystej według następujących danych(...) osobę fizyczną - przez wskazanie imienia (imion), nazwiska oraz imienia ojca i matki. Aby więc uzyskać informację na temat tego, czy dana osoba fizyczna jest właścicielem, użytkownikiem wieczystym, uprawnionym z tytułu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu ujawnionym w księdze wieczystej, konieczne jest uzyskanie oprócz imienia i nazwiska takiej osoby, również imion jej rodziców.

Zgodnie z art. 50 ust. 10 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 205/09 poz. 1585 ze zm.), dane zgromadzone na kontach, o których mowa w ust. 3, (tj. dane zgromadzone na koncie ubezpieczonego, o których mowa w art. 40), udostępnia się komornikom sądowym, w zakresie niezbędnym do prowadzenia egzekucji, odpłatnie, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Według art. 40 w/w ustawy, na koncie ubezpieczonego ewidencjonuje się między innymi informacje o zwaloryzowanej wysokości składek na ubezpieczenie emerytalne (art. 40 ust. 1) oraz informacje niezbędne do przyznania i wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych, a także świadczeń finansowanych z budżetu państwa oraz o dokonanych wypłatach (art. 40 ust. 2 pkt 7). Konta ubezpieczonych prowadzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych (art. 33 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 7 systemu ubezpieczeń społecznych). We wszystkich natomiast dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi, w tym z rozliczaniem i opłacaniem składek oraz przyznawaniem i wypłatą świadczeń określonych odrębnymi przepisami (a więc również w kontach ubezpieczonych), należy podawać w przypadku ubezpieczonych - numer PESEL, a w razie gdy ubezpieczonemu nie nadano numeru PESEL - serię i numer dowodu osobistego lub paszportu. Z przytoczonych przepisów wynika więc jednoznacznie, że warunkiem uzyskania informacji o wysokości ewentualnych świadczeń uzyskiwanych przez dłużnika z ubezpieczenia społecznego, może okazać się posiadanie informacji o jego numerze PESEL lub serii i numerze dowodu osobistego. Uzasadnia to zdaniem Sądu interes prawny w żądaniu udostępnienia tych danych celem wszczęcia i przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego. Jak to już przy tym wyżej wyjaśniono, okoliczność, że o udostępnienie danych dotyczących świadczeń dłużnika z ubezpieczenia społecznego, może zwrócić się komornik, a nie sam wierzyciel (art. 50 ust. 10 Systemu ubezpieczeń społecznych), nie pozbawia wierzyciela interesu prawnego w żądaniu udostępnienia numeru PESEL oraz serii i numeru dowodu osobistego dłużnika. Komornik może bowiem zażądać podania wskazanych informacji od wierzyciela, który może mieć też interes w tym, aby bez możliwej do uniknięcia zwłoki umożliwić komornikowi uzyskanie danych o dochodach dłużnika uzyskiwanych z ubezpieczenia społecznego.

Stosownie do treści art. 787 § 1 kpc w brzmieniu obowiązującym do dnia 19 stycznia 2005 r., które może mieć w sprawie zastosowanie z uwagi na datę powstania zobowiązania dłużnika (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2008 r., III CZP 77/08, OSNC 2009/7-8/114 w brzmieniu: Jeżeli zobowiązanie dłużnika pozostającego w ustroju ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej powstało przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. Nr 162, poz. 1691, do postępowania o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu sprzed tej nowelizacji), tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim, sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi, z ograniczeniem jednak jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową. Przed nadaniem klauzuli wykonalności sąd wysłucha małżonka dłużnika.

Na gruncie takiego brzmienia art. 787 § 1 kpc wyrażany był w literaturze i orzecznictwie jednolity pogląd, że jedną z przesłanek nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności w trybie art. 787 k.p.c. było istnienie wspólności majątkowej małżonków zarówno w chwili wyrokowania, jak i w chwili orzekania o nadaniu klauzuli wykonalności także przeciwko małżonkowi dłużnika (postanowienie SN z dnia 3 października 1973 r., I PZ 59/73, OSPiKA 1975, nr 2, poz. 35, postanowienie SN z dnia 26 czerwca 1974 r., III CRN 127/74, OSNCP 1975, nr 6, poz. 97).

Wymagało to więc wstępnie stwierdzenia, czy dłużnik w tych datach pozostawał w związku małżeńskim. Na gruncie nowego brzmienia art. 787 kpc, zakres kognicji sądu w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika obejmuje między innymi badanie, czy osobę wskazaną we wniosku łączył związek małżeński z dłużnikiem w chwili wydania tytułu egzekucyjnego, a nadto - czy pozostaje ona w tym związku w czasie postępowania klauzulowego (por. m.in. postanowienie SN z dnia 8 czerwca 1967 r., I CZ 18/67, OSNC 1968, nr 2, poz. 22). W nauce dominuje stanowisko, że wymaganie od wierzyciela przedłożenia aktu małżeńskiego jest zbyt uciążliwe, ponieważ z reguły nie wie on, gdzie zawarto związek małżeński. O ile zgodzić się należy z poglądem, że kodeks postępowania cywilnego nie wymaga wykazania tej przesłanki aktem małżeństwa, wymóg taki wynika z art. 3 p.a.s.c. Wierzyciel jest legitymowany do otrzymania odpisu aktu małżeństwa (zob. art. 83 p.a.s.c.) – Przemysław Telenga Komentarz LEX/el. 2013. Komentarz aktualizowany do art. 787 kpc, teza 5).

Ponieważ z przytoczonych poglądów wynika, że w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika konieczne jest wykazanie, czy i w jakim okresie dłużnik pozostawał w związku małżeńskim, a okoliczność tę ma wykazać wierzyciel, który z mocy art. 83 p.a.s.c. ma możliwość otrzymania odpisu aktu małżeństwa, to nie może być wątpliwości, że wierzyciel ma również interes prawny domagając się udostępnienie danych dotyczących miejsca i daty zawarcia przez dłużnika związku małżeńskiego oraz numeru aktu jego małżeństwa i określenia urzędu stanu cywilnego, w którym akt taki został sporządzony.

Nie uwzględniając przedstawionej wykładni przytoczonych przepisów prawa, organy obu instancji naruszyły przepisy prawa materialnego w sposób, który miał wpływ na wynika sprawy. Spowodowało to konieczność uchylenia zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji, o czym Sąd orzekł na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a). w zw. z art. 135 p.p.s.a.

Na koniec należy również zauważyć, że wydając decyzję z dnia [...] Wójt Gminy nie orzekł o całości wniosku strony, czego nie dostrzegł organ odwoławczy. Organ I instancji wymieniając w swej decyzji szczegółowo, udostępnienia jakich spośród żądanych we wniosku danych odmawia, pominął milczeniem żądanie udostępnienia danych dotyczących numeru PESEL oraz serii i numeru dowodu osobistego małżonki dłużnika A. R. ,których to danych nie udostępnił również w piśmie z dnia 18 czerwca 2013 r. O ile można mieć wątpliwość, czy te pominięte dane rzeczywiście dotyczyły dłużnika, czy też raczej jego małżonki, i w związku z tym czy mogły być objęte jedną sprawą administracyjna i rozstrzygnięte jedną decyzją, to nie ma wątpliwości, że organy administracji miały obowiązek do tej części wniosku się odnieść w wydanych decyzjach ,względnie w ich uzasadnieniach. Organy obu instancji nie dostrzegły również, że przedmiotem wniosku było udostępnienie danych z trzech różnych zbiorów danych, tj. ze zbiorów meldunkowych, ze zbioru PESEL i z ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych. Ponieważ zakres danych gromadzonych w tych zbiorach jest różny (co wynika z treści art. 44a ust. 2, 3, 4 i 5, art. 44a ust. 7 i art. 44e ust. 3 ustawy o ewidencji ludności), różne organy są uprawnione do udostępniania danych z tych zbiorów (art. 44i ust. 1, 2 i 3 ustawy o ewidencji ludności), a część wnioskowanych do udostępnienia danych gromadzonych jest we wszystkich prowadzonych zbiorach, obowiązkiem organu było wnikliwe przeanalizowanie treści tych przepisów, ewentualne zobowiązanie wnioskodawcy do doprecyzowania jego wniosku i rozstrzygnięcie go z poszanowaniem przepisów o właściwości rzeczowej organów administracji.

Wskazane naruszenia przepisów postępowania jako mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy, również uzasadniały uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji, o czym Sąd orzekł również na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c). p.p.s.a.

O niewykonalności zaskarżonej decyzji Sąd orzekł w oparciu o art. 152 tej ustawy.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ I instancji wyda stosowne rozstrzygnięcie uwzględniając wszystkie powyższe uwagi i eliminując dotychczasowe naruszenia prawa.