II SA/Po 1078/13

Uzasadnienie

Orzeczeniem nr [...] z dnia [...] 2013 r. Wielkopolski Komendant Wojewódzki Policji w P., na podstawie art. 135n ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687 ze zm.), po rozpatrzeniu odwołania st. post. P. J. od orzeczenia nr [...] Komendanta Miejskiego Policji w P. z dnia [...] 2013 r. o stwierdzeniu winy policjanta w zakresie zarzucanego mu naruszenia dyscypliny służbowej i wymierzeniu kary nagany, utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie dyscyplinarne.

Decyzje tę wydano w następującym stanie faktycznym i prawnym.

W dniu 18 kwietnia 2013 r. z Wydziału Kontroli Komendy Wojewódzkiej Policji w P. (dalej: KWP) do Komendy Miejskiej Policji w P. (dalej: KMP) wpłynęło pismo, którego fragment stanowiła notatka służbowa z dnia [...] 2013 r. dotycząca wyjaśnienia wniosku st. post. P. J. skierowanego do Ministra Spraw Wewnętrznych. Z treści tej notatki wynikało, że w dniu [...] 2013 r. do Wielkopolskiego Komendanta Wojewódzkiego Policji wpłynęło pismo z dnia [...] 2013 r. z Biura Prewencji Komendy Głównej Policji (dalej: KGP) informujące, że do KGP, za pośrednictwem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych wpłynął wniosek st. post. P. J., w którym ten wskazał na wątpliwości co do podstaw prawnych w zakresie umieszczania mężczyzn tymczasowo aresztowanych w pomieszczeniu dla osób zatrzymanych Komisariatu Policji P. W piśmie policjant wskazał też, że zwrócił się z pisemnymi wnioskami do Komendanta KP P. oraz Komendanta KMP w P. o wyjaśnienie tychże wątpliwości, lecz nie otrzymał odpowiedzi. W powołanej notatce służbowej z dnia [...] 2013 r. zaakceptowanej przez Wielkopolskiego KWP w P. podkreślono, że zgodnie z § 1 pkt 5 Zarządzenia nr 21 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 maja 1993 r. zachowanie st. post. P. J., polegające na pominięciu drogi służbowej, w kontekście przytaczanego przepisu stanowi naruszenie dyscypliny służbowej, określonej w art. 132 ust. 3 pkt 2 ustawy o Policji.

W związku z tym w dniu [...] 2013 r. KMP w P. wszczął postępowanie dyscyplinarne wobec st. post. P. J. Obwiniony nie przyznał się do postawionego mu zarzutu i podniósł, ż w dniu [...] 2013 r., kiedy sporządził i wysłał wniosek do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych o kontrolę pomieszczeń dla osób zatrzymanych KMP P., nie wykonywał obowiązków służbowych, a wniosek wysłał nie jako policjant KMP w P., lecz prywatnie jako obywatel. Zaznaczył, że we wniosku podał adres korespondencyjny w miejscu pracy, gdyż był w trakcie zmiany miejsca zamieszkania i nie wiedziałby, gdzie oczekiwać na odpowiedź.

Rzecznik dyscyplinarny uwzględnił wnioski obwinionego o dołączenie do akt wniosków dowodowych o przesłuchanie w charakterze świadka swego bezpośredniego przełożonego sierż. szt. P. B. na okoliczność, że w dniu [...] 2013 r. przebywał na zwolnieniu lekarskim oraz o załączenie do akt kopii pisma Dyrektora Biura Prawnego Komendy Głównej Policji z dnia [...] 2007 r. Przesłuchany sierż. szt. P. B. zeznał, że opiniował jakieś raporty st. post. P. J., jednak jest pewien, że nie opiniował żadnego pisma do MSW. Potwierdził też fakt przebywania obwinionego policjanta w dniu [...] 2013 r. na zwolnieniu lekarskim.

W rezultacie, po zakończeniu przez rzecznika dyscyplinarnego czynności dowodowych, Komendant Miejski Policji w P. wydał orzeczenie nr [...] z dnia [...] 2013 r. o stwierdzeniu winy policjanta st. post. P. J. w zakresie zarzucanego mu naruszenia dyscypliny służbowej i wymierzeniu kary nagany.

W uzasadnieniu Komendant stwierdził, że twierdzenie obwinionego jakoby wniosek do MSW napisał jako osoba prywatna uznać należy za niezgodne ze stanem faktycznym, gdyż w swoim wniosku jasno dał do zrozumienia, że jest funkcjonariuszem Policji, pisząc, że jest szeregowym policjantem pełniącym służbę w wymienionej jednostce, a opisywana sytuacja dotyczy czynności służbowych bezpośrednio przez niego wykonywanych. Istnieje zatem ewidentny związek pomiędzy czynnościami służbowymi wykonywanymi osobiście przez obwinionego, a sporządzonym przez niego wnioskiem. Zdaniem organu zebrany materiał dowodowy jednoznacznie potwierdza naruszenie przez obwinionego policjanta dyscypliny służbowej, a okoliczności zdarzenia będącego przedmiotem postępowania wskazują na jego winę umyślną.

P. J. wniósł odwołanie od powyższego orzeczenia, żądając uniewinnienia. Zarzucił organowi błędną wykładnię prawa materialnego, pominięcie faktów świadczących na jego korzyść oraz naruszenie przepisów regulujących prowadzenie postępowań dyscyplinarnych. Wskazał, że pojęcie "droga służbowa" odnosi się do czynności realizowanych w służbie, gdy tymczasem złożył on wniosek do MSW w dniu [...] 2013 r. nie będąc w służbie i nie wykonując obowiązków służbowych, przebywając na zwolnieniu lekarskim. Ponadto obwiniony podniósł, że wniosek podpisał jako osoba prywatna – P. J., a nie jako policjant st. post. P. J.. Wskazał, że kierował się interesem społecznym i jego działanie nie było na szkodę Policji, lecz przeciwnie stanowiło przejaw troski o praworządność oraz profesjonalizm formacji, w której pełni służbę. Jego zdaniem organ I instancji zignorował wniosek dowodowy – pismo Dyrektora Biura Prawnego KGP z dnia [...] 2007 r. Ponadto podniósł istotne naruszenia przez rzecznika dyscyplinarnego przepisów obejmujących prowadzenie postępowania dyscyplinarnego. Zaznaczył, że wbrew § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 listopada 2003 r. w sprawie szczegółowego trybu wykonywania czynności związanych z postępowaniem dyscyplinarnym w stosunku do policjantów, który stanowi, że obieg dokumentów prowadzi się w taki sposób, aby ich treść nie była udostępniona osobom niepowołanym, rzecznik dyscyplinarny w dniu [...] 2013 r. przesłał faxem na numer MP P. wezwanie do stawiennictwa się przez obwinionego w KMP i w ten sposób z treścią pisma zapoznały się co najmniej 4 osoby: komendant komisariatu, zastępca naczelnika wydziały kryminalnego oraz 2 sekretarki. Zachowanie to, zdaniem obwinionego narusza też art. 128 § 2 k.p.k., który stanowi, że wszelkie pisma przeznaczone dla uczestników postępowania doręcza się w taki sposób, by treść ich nie była udostępniona osobom niepowołanym. Ponadto, zdaniem obwinionego, wezwanie z dnia 12 czerwca 2013 r. nie zawierało większości informacji określonych w art. 129 § 1 k.p.k., lecz posługiwało się niewiele znaczącym pojęciem "postępowania służbowego", w którym obwiniony zamiast bycia przesłuchanym w charakterze obwinionego miał stawić się w celu złożenia wyjaśnień. Wezwanie nie zawierało pouczenia o skutkach niestawiennictwa. Ponadto wezwanie to zostało wysłane w dniu, kiedy postępowanie dyscyplinarne zostało zawieszone (postanowienie KMP w P. z dnia [...] 2013r.). Obwiniony zarzucił też organowi I instancji powołanie się na przepisy zarządzenia nr 11 KGP z dnia 20 marca 1998 r. w sprawie wprowadzenia do użytku służbowego w Policji "Regulaminu ogólnego i musztry Policji", które utraciły moc prawną.

Utrzymując w mocy zaskarżone orzeczenie Wielkopolski Komendant Wojewódzki Policji powołał definicje pojęć: przełożonego, podwładnego, drogi służbowej i organizacji hierarchicznej zawarte w zarządzeniu nr 21 KGP Policji z dnia 20 marca 1993 r. w sprawie funkcjonowania organizacji hierarchicznej w Policji. Następnie wskazał, że zgodnie z art. 132 ust. 3 pkt 3 ustawy o Policji naruszeniem dyscypliny służbowej jest w szczególności (...) niedopełnienie obowiązków służbowych albo przekroczenie uprawnie określonych w przepisach prawa. Zdaniem organu odwoławczego powołane definicje oraz przepis ustawy o Policji nakazują uznać, że st. post. P. J. dopuścił się naruszenia dyscypliny służbowej w sposób opisany w treści przedstawionego zarzutu. Organ nie podzielił stanowiska obwinionego, że złożył wniosek do MSW nie jako policjant wykonujący obowiązki służbowe, lecz jako obywatel. Stanowisko to uznał organ II instancji za nielogiczne, bowiem w lewym górnym rogu wniosku, poniżej imienia i nazwiska obwiniony wpisał "II RPI WZM KPM ul. T., [...] P.", tzn. nazwę i adres komórki organizacyjnej, w której pełni służbę: II Referat Patrolowo Interwencyjny Wydziału Zabezpieczenia Miasta Komendy Miejskiej Policji w P., chcąc podkreślić swój status. Ponadto w treści wniosku wskazał, że jest szeregowym policjantem pełniącym służbę w wymienionej jednostce. Okoliczności te zdaniem Komendanta Wojewódzkiego świadczą o tym, że wniosku obwinionego nie można było potraktować jako prywatnej korespondencji. Tematyka, którą poruszył w piśmie do MSW jest mu bardzo dobrze znana właśnie z racji pełnienia służby w pomieszczeniu dla osób zatrzymanych. Istnieje wiec ścisły związek pomiędzy rodzajem pełnionej przez obwinionego służby, a treścią sporządzonego przez niego pisma do MSW. W związku z tym KWP w P. uznał, że wniosek ten zgodnie z § 1 pkt 5 zarządzenia nr 21 KGP z dnia 20 marca 1993 r. w sprawie funkcjonowania organizacji hierarchicznej w Policji, powinien on przekazać bezpośredniemu przełożonemu. Obwinionego, zdaniem organu odwoławczego, nie usprawiedliwia fakt pozostawania na zwolnieniu lekarskim w czasie składania wniosku, gdyż wniosek ów ma ścisły związek z wykonywanymi przez niego czynnościami służbowymi.

KWP uznał za chybiony zarzut obwinionego dotyczący zignorowania przez rzecznika dyscyplinarnego wniosku dowodowego w postaci pisma Dyrektora Biura Prawnego KGP z dnia [...] 2007 r. Zaznaczył, że pismo to dotyczy popełnienia przewinienia dyscyplinarnego polegającego na nieprzestrzeganiu zasad etyki zawodowej policjanta, a nie na naruszeniu dyscypliny służbowej, czyli nadania pisma z pominięciem drogi służbowej.

Organ II instancji odnosząc się do zarzutu powołania przez KMP w P. nieobowiązujących przepisów, stwierdził, że istotnie zarządzenie nr 11 KGP z dnia 20 maja 1998 r. w chwili obecnej już nie obowiązuje, zostało bowiem zastąpione zarządzeniem nr 8 KGP z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie regulaminu musztry w Policji, przy czym pomyłka ta nie miała wpływu na załatwienie sprawy. Podobnie, zdaniem KWP, sposób prowadzenia postępowania przez rzecznika dyscyplinarnego nie mógł mieć niekorzystnego wpływu na treść wydanego przez KMP w P. orzeczenia.

Organ odwoławczy wyjaśnił, że obwiniony zna z pewnością zarządzenie nr 21 KGP z dnia 20 marca 1993 r. w sprawie funkcjonowania organizacji hierarchicznej w Policji, o czym świadczy zapoznanie się i złożenie podpisu obwinionego w dniu 4 grudnia 2006 r. pod tym zarządzeniem, a ponadto okoliczność, iż na zasadzie hierarchicznej organizacji opiera się struktura Policji. Zgodnie zaś z art. 132 ust. 1 i 2 ustawy o Policji policjant odpowiada dyscyplinarnie za popełnienie przewinienia dyscyplinarnego polegającego na naruszeniu dyscypliny służbowej lub nieprzestrzeganiu zasad etyki zawodowej. Naruszenie dyscypliny służbowej stanowi czyn policjanta polegający na zawinionym przekroczeniu uprawnień lub niewykonaniu obowiązków wynikających z przepisów prawa lub rozkazów i poleceń wydawanych przez przełożonych uprawnionych na podstawie tych przepisów. Z kolei zgodnie z art. 132 ust. 3 tej ustawy naruszeniem dyscypliny służbowej jest w szczególności niedopełnienie obowiązków służbowych. W niniejszym postępowaniu – w ocenie Komendanta Wojewódzkiego – wykazano w sposób niebudzący wątpliwości winę P. J. i na tej podstawie wydano rozstrzygnięcie. Zważywszy na okoliczności zdarzenia oraz incydentalny charakter czynu, właściwości i warunki osobiste obwinionego, jego dotychczasowy przebieg służby, w szczególności zaś fakt dotychczasowej niekaralności, wymierzenie kary nagany – najłagodniejszej kary, uznano za właściwe.

P. J. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu skargę na powyższe orzeczenie, żądając jego uchylenia, a także uchylenia poprzedzającego go orzeczenia organu I instancji. W motywach skargi skarżący powtórzył argumentację zawartą w uzasadnieniu odwołania od orzeczenia KMP. Ponadto skarżący wskazał, iż niezrozumiałym jest dlaczego organ odwoławczy uznając, że orzeczenie organu I instancji zostało oparte na nieobowiązującym akcie – zarządzeniu nr 11 KGP, nie uchylił tegoż orzeczenia. Skarżący wskazał też, że błędem w trakcie postępowania było niewyłączenie od udziału przełożonego dyscyplinarnego, zgodnie z art. 135c ust. 1 pkt 1 ustawy o Policji, z uwagi na to, że treść wniosku do MSW dotyczyła bezpośrednio Komendanta Miejskiego Policji w P. We wniosku tym został on wymieniony jako funkcjonariusz, który nie udzielił skarżącemu wyczerpującej odpowiedzi, co stało się bodźcem do skierowania wniosku do MSW. Ponadto KMP w P. jest bezpośrednim przełożonym Komendanta Komisariatu Policji P., a zgłaszane wątpliwości wskazywały na odpowiedzialność KMP w tej sprawie zakresie kontroli i nadzoru nad podległą mu jednostką.

W odpowiedzi Wielkopolski Komendant Wojewódzki Policji w P. wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Skarga okazała się bezzasadna.

Na wstępie rozważań Sąd pragnie wyjaśnić, że, w niniejszej sprawie skarżący P. J. – policjant (w stopniu st. post.) Zespołu Pomieszczeń dla Osób Zatrzymanych Wydziału Prewencji Komisariatu Policji P. został uznany przez organy orzekające za winnego zarzucanego mu naruszenia dyscypliny służbowej i wymierzono mu karę nagany. Naruszenie dyscypliny służbowej polegało na tym, że w dniu [...] 2013 r. w P. skarżący wysyłając "wniosek" dot. przeprowadzenia kontroli w Pomieszczeniach dla Osób Zatrzymanych Komisariatu Policji P. co do podstaw prawnych w zakresie umieszczania mężczyzn tymczasowo aresztowanych w tych pomieszczeniach oraz braku odpowiedzi na raport od Komendanta Miejskiego Policji w P., bezpośrednio do Ministra Spraw Wewnętrznych, pominął drogę służbową, a więc nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku służbowego, czym naruszył przepis § 1 pkt 5 zarządzenia nr 21 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 maja 1993 r. w sprawie funkcjonowania organizacji hierarchicznej w Policji.

Podstawę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie stanowiły przepisy powołanej ustawy o Policji. Skarżącemu przypisano czyn z art. 132 ust. 3 pkt 1 tej ustawy, stwierdzając winę policjanta w zakresie zarzucanego mu naruszenia dyscypliny służbowej i wymierzono karę nagany.

Zagadnienie odpowiedzialności dyscyplinarnej funkcjonariuszy Policji reguluje rozdział 10 (art. 132-144a) ustawy o Policji. W myśl art. 132 ust. 1 tej ustawy, policjant odpowiada dyscyplinarnie za popełnienie przewinienia dyscyplinarnego polegającego na naruszeniu dyscypliny służbowej lub nieprzestrzeganiu zasad etyki zawodowej. Zważyć należy, że jeżeli dochodzi do przewinienia służbowego, wówczas samo naruszenie obowiązków służbowych albo przekroczenie uprawnień określonych w przepisach prawa może skutkować zastosowaniem odpowiedzialności dyscyplinarnej. Jest tak z tej przyczyny, że definicja przewinienia dyscyplinarnego zawarta w art. 132 ust. 2 ustawy jest definicją formalną, która zobowiązuje do przyjęcia popełnienia takiego przewinienia w oderwaniu od materialnego elementu społecznej szkodliwości (zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 20 września 2006 r. sygn. akt II SA/Wa 982/06, LEX nr 265545). Objęcie policjantów odpowiedzialnością dyscyplinarną uzasadnia społeczna rola tej formacji, charakter powierzonych zadań i kompetencji oraz związane z działalnością Policji publiczne zaufanie. Odpowiedzialność dyscyplinarna funkcjonariuszy Policji oparta jest na regułach zaostrzonych, wynikających ze szczególnego rodzaju zadań stawianych tej formacji (ochrony zdrowia i życia ludzi) oraz kompetencji i związanego z działalnością Policji publicznego zaufania. Przy wykonywaniu zadań obowiązuje zatem nie tylko dyscyplina służbowa, ale i przestrzeganie zasad etyki zawodowej, do których to wartości należy zaliczyć szczególną staranność w wykonywaniu obowiązków (tak NSA w wyroku z dnia 19 stycznia 2007 r., sygn. akt I OSK 637/06, LEX nr 320611). Naruszenie dyscypliny służbowej stanowi czyn policjanta polegający na zawinionym przekroczeniu uprawnień lub niewykonaniu obowiązków wynikających z przepisów prawa lub rozkazów i poleceń wydanych przez przełożonych uprawnionych na podstawie tych przepisów (art. 132 ust. 2). Przepis art. 132 ust. 3 ustawy określa, jakie w szczególności zachowania są naruszeniem dyscypliny służbowej. Między innymi wymienione jest w tym przepisie odmowa wykonania albo niewykonanie rozkazu lub polecenia przełożonego (pkt 1), zaniechanie czynności służbowej albo wykonanie jej w sposób nieprawidłowy (pkt 2) i niedopełnienie obowiązków służbowych albo przekroczenie uprawnień określonych w przepisach prawa (pkt 3). Użyte w treści omawianego przepisu sformułowanie "w szczególności" oznacza, iż nie tylko stypizowane w tym przepisie czyny (wymienione zachowania policjantów) można uznać za naruszenie dyscypliny służbowej. Ustawodawca, uznając, że niemożliwe jest ich enumeratywne wyliczenie, odsyła do klauzuli generalnej zawartej w art. 132 ust. 2 ustawy o Policji, która definiuje ogólnie pojęcie naruszenia dyscypliny służbowej, za które to naruszenie policjant ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną. Tutejszy Sąd podziela pogląd co do tego, że art. 132 ust. 3 ustawy o Policji wylicza jedynie przykładowo rodzaje naruszeń dyscypliny służbowej. Zawarty w tym przepisie katalog zachowań (działań i zaniechań), które mogą skutkować odpowiedzialnością dyscyplinarną funkcjonariusza, jest otwarty (tak wyrok tutejszego Sądu z dnia 26 sierpnia 2009 r. sygn. akt IV SA/Po 311/09 (LEX nr 553446 – dostępny na stronie internetowej: http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Powyższe stanowisko znajduje pełne potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, który w wyroku z dnia 2 września 2008 r. sygn. akt K 35/06 (Dz. U. nr 163, poz. 1026) ocenił zgodność art. 132 ust. 2 ustawy o Policji z przepisami Konstytucji: art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 42 ust. 1 Konstytucji RP.

Stwierdzić również należy, że postępowanie dyscyplinarne wobec funkcjonariusza Policji ma charakter postępowania represyjnego. Zarówno z uwagi na przedmiot postępowania dyscyplinarnego, jak i regulację szczególną w powołanej ustawie o Policji, przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się do postępowania dyscyplinarnego policjantów (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 grudnia 2006 roku l OSK 472/06, Lex nr 290653; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 grudnia 2006 roku l OSK 527/06, Lex nr 2906445). Zgodnie z art. 135p ust. 1 ustawy o Policji w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie do postępowania dyscyplinarnego stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego. Powyższe jednak nie oznacza, że wszystkie rozwiązania prawne wypracowane na tle Kodeksu karnego i Kodeksu postępowania karnego mają zastosowanie wprost, a nawet odpowiednio, do postępowania dyscyplinarnego. Dla poniesienia odpowiedzialności dyscyplinarnej nie ma znaczenia to, czy działanie lub zaniechanie konkretnej osoby było zamierzone, czy też nie. Czyn stanowiący przewinienie dyscyplinarne może mieć bowiem charakter umyślny, jak i nieumyślny, na co wprost wskazuje treść art. 132a ustawy o Policji. Stąd też przewinienie dyscyplinarne jest zawinione, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce je popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi (art. 132a pkt 1), jak również wtedy, gdy policjant nie mając zamiaru jego popełnienia jednak popełnia przewinienie na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość taką mógł i powinien przewidzieć (art.132a pkt 2). Już zatem samo (nieumyślne, niezamierzone) naruszenie obowiązków służbowych może powodować odpowiedzialność dyscyplinarną funkcjonariusza. Wobec tego postać i stopień jego winy nie przesądza o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego, może natomiast mieć wpływ na wymiar kary dyscyplinarnej.

Przypisanie policjantowi sprawstwa przewinienia dyscyplinarnego powinno nastąpić z poszanowaniem zasady prawdy obiektywnej, która wraz z zasadą oficjalności obowiązuje w postępowaniu dyscyplinarnym. Na organie spoczywa obowiązek zebrania materiału dowodowego i podejmowania czynności niezbędnych do wyjaśnienia sprawy (por. art. 135e ust. 1, 135a ust. 1, 135j ust. 3 ustawy o Policji). Jest to warunek nieodzowny dla prawidłowego przeprowadzenia tego procesu, a co za tym idzie, także prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Przypisanie winy wymaga zatem jednoznacznego ustalenia stanu faktycznego sprawy i jego prawidłowej oceny prawnej.

W art. 134 ustawy o Policji został zwarty katalog kar dyscyplinarnych. Zgodnie natomiast z art. 134h tej ustawy, wymierzona kara powinna być współmierna do popełnionego przewinienia dyscyplinarnego i stopnia zawinienia. W szczególności powinna uwzględniać okoliczności popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, jego skutki, w tym następstwa dla służby, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na obwinionym obowiązków, pobudki działania, zachowanie obwinionego przed popełnieniem przewinienia dyscyplinarnego i po jego popełnieniu oraz dotychczasowy przebieg służby.

Organy dyscyplinarne uznały w niniejszej sprawie, że materiał dowodowy jednoznacznie potwierdza naruszenie przez obwinionego dyscypliny służbowej, a okoliczności zdarzenia wskazują na winę umyślną policjanta. Taki wniosek organu jest w pełni uprawniony.

Z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy wynika, że skarżący w dniu 25 marca 2013 r., z pominięciem drogi służbowej, zwrócił się z wnioskiem, który miał charakter stricte służbowy, bezpośrednio do B. S. - Ministra Spraw Wewnętrznych o przeprowadzenie kontroli w Pomieszczeniu dla Osób Zatrzymanych Komisariatu Policji P. pod kątem umieszczania w nim tymczasowo aresztowanych i skazanych mężczyzn. W piśmie tym wskazał, że czynność ta, praktykowana na co dzień w w/w jednostce, stoi w sprzeczności z treścią załącznika do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 grudnia 2009 r. w sprawie wykazu wydzielonych pomieszczeń przeznaczonych dla osób zatrzymanych, w których mogą być odrębnie umieszczeni tymczasowo aresztowani i skazani, oraz warunków, którym pomieszczenia te muszą odpowiadać, z którego wynika, że w KP P., spośród skazanych i tymczasowo aresztowanych, można umieszczać wyłącznie kobiety. W piśmie tym skarżący wyjaśnił, że jako szeregowy policjant, pełniący służbę w wymienionej jednostce, zwrócił się z pisemnym wnioskiem do komendanta komisariatu o udzielenie odpowiedzi, czy przyjmowanie w celu osadzenia wymienionej kategorii mężczyzn pozbawionych wolności nie stanowi naruszenia prawa. Dodał, że nie uzyskał żadnej odpowiedzi. Podobnie nie uzyskał odpowiedzi od KMP w P., do którego również zwrócił się o wyjaśnienie. Jednocześnie skarżący w powołanym piśmie, adresowanym bezpośrednio do Ministra Spraw Wewnętrznych podał, iż opisane nieprawidłowości trwają w wymienionej jednostce nadal.

Jak trafnie uznały organy dyscyplinarne, działając w ten sposób, skarżący będący policjantem w czynnej służbie dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego polegającego na naruszeniu dyscypliny służbowej poprzez wykonanie czynności służbowej w sposób nieprawidłowy (art. 132 ust. 1 i 2 i ust. 3 pkt 3 ustawy o Policji). Dla Sądu oczywiste jest, że skarżący sporządzając powyżej opisane pismo z dnia 10 marca 2013 r. skierowane do Ministra Spraw Wewnętrznych działał nie prywatnie, lecz służbowo jako konkretny policjant – st. post. P. J. pełniący służbę w Komisariacie Policji P. w Pomieszczeniu dla Osób Zatrzymanych. Jak trafnie wskazały organy dyscyplinarne skarżący posiadał wiedzę o działaniu tej jednostki z racji odbywania w niej służby. W sposób wyraźny i niepozostawiający wątpliwości wskazał we wniosku do Ministra, że występuje jako policjant tej jednostki. Ponadto podając swe dane osobowe przytoczył skrótową nazwę i adres komórki organizacyjnej, w której pełni służbę "II RPI WZM KMP ul. T., [...] P." (co oznacza: II Referat Patrolowo-Interwencyjny Wydziału Zabezpieczenia Miasta Komendy Miejskiej Policji w P."). W ocenie Sądu bez znaczenia przy tym jest, że skarżący w dniu, w którym skierował powołane pismo do Ministra Spraw Wewnętrznych, przebywał na zwolnieniu lekarskim. Z treści jego pisma z dnia [...] 2013 r. wynika bowiem niezbicie, że działał służbowo, jego celem było bowiem poinformowanie Ministra Spraw Wewnętrznych, któremu podlega na mocy art. 5 ust. 1 ustawy o Policji - Komendant Główny Policji, o naruszeniach przepisów prawa, które mają miejsce w jednostce, w której autor pisma pełni służbę. Sąd orzekający w niniejszym składzie podziela stanowisko wyrażone przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 10 lutego 2012 r. (sygn. akt I OSK 1056/11, Lex nr 1115958), zgodnie z którym charakter stosunku służbowego policjanta, polegający na szczególnym podporządkowaniu, oznacza, iż przewinienie dyscyplinarne można popełnić także poza godzinami służby. Zważyć przy tym należy, iż sam skarżący przyznaje w skardze, że zwrócił się do Ministra Spraw Wewnętrznych z uwagi na brak odpowiedzi na jego wątpliwości skierowane do Komendanta Komisariatu Policji P.. Tym samym przyznaje, że w sprawie działał w związku z pełnieniem służby w tym Komisariacie i z uwagi na niewyjaśnienie jego wątpliwości przez przełożonego.

Jak trafnie uznał Wielkopolski Komendant Wojewódzki Policji, zgodnie z § 1 pkt 5 zarządzenia nr 21 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 maja 1993 r. w sprawie funkcjonowania organizacji hierarchicznej w Policji określającym pojęcie "drogi służbowej" skarżący jako podwładny, chcąc zwrócić się do Ministra Spraw Wewnętrznych obowiązany był, bez wyjątku, do przekazania sporządzonego przez siebie dokumentu, który skierowany był poza Policję (pisma z dnia [...]2013 r.) wyłącznie za pośrednictwem bezpośredniego przełożonego. Z § 1 pkt 6 powołanego wyżej zarządzenia KGP wynika bowiem, że Policja posiada organizację hierarchiczną, czyli zorganizowana jest w systemie podporządkowania. Skarżący pomijając zatem drogę służbową i zwracając się bezpośrednio do Ministra, niezależnie od słuszności jego działań, dopuścił się naruszenia dyscypliny służbowej. Należy przy tym podkreślić, że tak rolą organów dyscyplinarnych w niniejszym postępowaniu, jak i rola Sądu nie była ocena, czy działanie skarżącego było uzasadnione merytorycznie.

Skarżący w piśmie skierowanym do Ministra Spraw Wewnętrznych podniósł, że w jednostce, w której pełni służbę dochodzi do naruszeń przepisów rozporządzenia MSWiA z dnia 17 grudnia 2009 r. w sprawie wykazu wydzielonych pomieszczeń przeznaczonych dla osób zatrzymanych, w których mogą być odrębnie umieszczeni tymczasowo aresztowani i skazani, oraz warunków, którym pomieszczenia te muszą odpowiadać. Zaznaczył, że z załącznika do tegoż rozporządzenia wynika, że w Pomieszczeniu dla Osób Zatrzymanych Komisariatu Policji P. można umieszczać wyłącznie kobiety, a umieszcza się również mężczyzn. Sąd znając zakres swej kognicji, ograniczy się do stwierdzenia, że naruszenie przepisów powołanego rozporządzenia (bez badania, czy w rzeczywistości do niego doszło, jak twierdzi skarżący) nie świadczy o popełnieniu przestępstwa. Zgodnie zaś z art. 25 ust. 1 ustawy o Policji służbę w Policji może pełnić obywatel polski o nieposzlakowanej opinii, nie karany, korzystający z pełni praw publicznych, posiadający co najmniej średnie wykształcenie oraz zdolność fizyczną i psychiczną do służby w formacjach uzbrojonych, podległych szczególnej dyscyplinie służbowej, której gotów jest się podporządkować. Składając ślubowanie zgodnie z treścią roty określonej w art. 27 ustawy o Policji, policjant przy wykonywaniu powierzonych zadań ślubuje pilnie przestrzegać prawa, przestrzegać dyscypliny służbowej oraz wykonywać rozkazy i polecenia przełożonych. Dochowanie obowiązków wynikających z roty złożonego ślubowania nakłada przepis art. 58 ust. 1 ustawy o Policji. Granice związania funkcjonariusza Policji poleceniem służbowym normuje art. 58 ust. 2 i ust. 3 ustawy o Policji stanowiąc, że policjant obowiązany jest odmówić wykonania rozkazu lub polecenia przełożonego, a także polecenia prokuratora, organu administracji państwowej lub samorządu terytorialnego, jeśli wykonanie rozkazu lub polecenia łączyłoby się z popełnieniem przestępstwa (ust. 2). O odmowie wykonania rozkazu lub polecenia, o których mowa w ust. 2, policjant powinien zameldować Komendantowi Głównemu Policji z pominięciem drogi służbowej (ust. 3) [por. wyrok WSA w Kielcach z dnia 26 lipca 2012 r., sygn. akt II SA/Ke 420/12, dostępny na stronie internetowej: http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, po pierwsze należy dostrzec, że tylko w sytuacji, gdy wykonanie rozkazu lub polecenia wiązałoby się z popełnieniem przestępstwa policjant uprawniony jest do pominięcia drogi służbowej i zameldowania o tym Komendantowi Głównemu Policji. Jeżeli zaś skarżący dostrzegł przy pełnieniu swej służby, że dochodzi do naruszenia przepisów powołanego wyżej rozporządzenia powinien był zgłosić to bezpośredniemu przełożonemu, nie był uprawniony, ze względu na fakt, że naruszenie to nie stanowi przestępstwa, pomijać drogi służbowej i meldować o powyższym Ministrowi Spraw Wewnętrznych. W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się, że poza sytuacją określoną w art. 58 ust. 2 ustawy o Policji, odmowa wykonania lub niewykonanie rozkazu lub polecenia przełożonego stanowi naruszenie dyscypliny służbowej określone w art. 132 ust. 3 pkt 1 ustawy o Policji, sankcjonowane karami dyscyplinarnymi, o których mowa w art. 134 w zw. z art. 135j ust. 1 pkt 3 ustawy o Policji (por. wyrok Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 11 kwietnia 2006 r. o sygn. akt I OSK 1003/05, Lex nr 209083).

Odnosząc się do zarzutów skarżącego, iż w trakcie postępowania dyscyplinarnego dopuszczono się naruszenia § 2 pkt 2 rozporządzenia MSWiA z dnia 18 listopada 2003 r. w sprawie szczegółowego trybu wykonywania czynności związanych z postępowaniem dyscyplinarnym w stosunku do policjantów (Dz. U. z 2003 r. Nr 198, poz. 1933) poprzez umożliwienie zapoznania się z dokumentami osobom niepowołanym, Sąd pragnie stwierdzić, że ewentualne naruszenia w tym zakresie nie mogły mieć wpływu na wynik sprawy. Wskazane w tym zakresie w skardze ewentualne uchybienia mają charakter procesowy, a zgodnie z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), dalej: p.p.s.a., jedynie naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy stanowią podstawę uwzględnienia skargi. Skarżący nie wskazał zaś, w jaki sposób naruszenia te mogły wpłynąć na treść rozstrzygnięć organów dyscyplinarnych.

Podobnie, w ocenie Sądu nie miało wpływu na treść rozstrzygnięć w niniejszej sprawie fakt, iż organ I instancji w uzasadnieniu orzeczenia z dnia [...] 2013 r. powołał treść nieobowiązującego zarządzenia nr 11/98 KGP z dnia 20 maja 1998 r. w sprawie wprowadzenia do użytku służbowego w Policji "Regulaminu ogólnego i musztry w Policji". Rozporządzenie to wprawdzie w pkt 53 precyzowało, w jakich sytuacjach policjant może pominąć drogę służbową, jednakże nie uchylało przepisów ustawy o Policji oraz przepisów zarządzenia nr 21 KGP z dnia 20 maja 1993 r. w sprawie funkcjonowania organizacji hierarchicznej w Policji. Uchylenie tegoż zarządzenia zarządzeniem nr 7 KGP z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie regulaminu musztry w Policji o tyle zmieniło dotychczasowy stan prawny, że nowe zarządzenie nie zawiera regulacji w tym zakresie (dostępne na stronie internetowej: http://edziennik.policja.gov.pl/DU_KGP/2013/18/akt.pdf ). Zważywszy zaś na zapisy art. 132 ust. 1-3 ustawy o Policji oraz przepisy § 1 pkt 5 i 6 zarządzenia nr 21 KGP z dnia 20 marca 1993 r. w sprawie funkcjonowania organizacji hierarchicznej w Policji oraz stwierdzone bezprawne pominięcie przez skarżącego drogi służbowej uznać należy, że brak regulacji niższego rzędu w tym zakresie nie ma wpływu na wynik sprawy.

W ocenie Sądu brak było też podstaw do wyłączenia przełożonego dyscyplinarnego z udziału w tym postępowaniu zgodnie z art. 135c ust. 1 pkt 1 ustawy o Policji. Skarżący podniósł, że treść jego wniosku z dnia 10 marca 2013 r. dotyczyła bezpośrednio też Komendanta Miejskiego Policji w P., bowiem został on wymieniony w kontekście nieudzielania satysfakcjonującej odpowiedzi w podnoszonej sprawie. Ponadto, jak wskazał skarżący, Komendant Miejski jest bezpośrednim przełożonym Komendanta Komisariatu Policji P. i zgłaszane przez skarżącego wątpliwości co do legalności praktyk dokonywanych w tej jednostce wskazywały także na odpowiedzialności Komendanta Miejskiego w tej sprawie w zakresie kontroli i nadzoru.

Zważyć należy, że przepis art. 135c ust. 1 ustawy o Policji wskazuje, że przełożony dyscyplinarny lub rzecznik dyscyplinarny podlegają wyłączeniu od udziału w postępowaniu dyscyplinarnym, jeżeli sprawa dotyczy go bezpośrednio. W ocenie Sądu wyłączenie w oparciu o przesłankę określoną w powołanym przepisie miałoby miejsce w sytuacji, gdyby postępowanie dyscyplinarne skierowano do przełożonego dyscyplinarnego lub rzecznika dyscyplinarnego. Innymi słowy o konieczności wyłączenia przełożonego dyscyplinarnego lub rzecznika dyscyplinarnego należałoby mówić wówczas, gdyby to wymienione osoby dopuściły się przewinienia dyscyplinarnego polegającego na naruszeniu dyscypliny służbowej lub nieprzestrzeganiu zasad etyki zawodowej. Z taką zaś sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu nie można również zgodzić się ze skarżącym, że kluczowym dowodem w niniejszej sprawie, który został pominięty przez organy dyscyplinarne było pismo Biura Prawnego KGP z dnia [...] 2007 r. Sąd podziela w tym zakresie stanowisko organu odwoławczego, który zwrócił uwagę, że pismo to dotyczy popełnienia przewinienia dyscyplinarnego polegającego na nieprzestrzeganiu zasad etyki zawodowej policjanta, nie zaś na naruszeniu dyscypliny służbowej. Dla Sądu nie budziło wątpliwości, co wyjaśniono powyżej, że kierując pismo do MSW skarżący pominął wbrew przepisom zarządzenia KGP z dnia 20 maja 1993 r. drogę służbową, działając w charakterze policjanta.

Mając powyższe na względzie, stwierdziwszy, że orzeczenia dyscyplinarne wydane w niniejszej sprawie odpowiadają przepisom prawa, Sąd na podstawie art. 151 p.p.s.a. oddalił skargę.