I OSK 1110/12

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 3 stycznia 2012 r., sygn. akt III SA/Łd 1044/11, po rozpoznaniu sprawy ze skargi D.O. na czynność Komendanta Wojewódzkiego Policji w Ł. polegającą na dokonaniu wpisu punktów do ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego, w punkcie 1. stwierdził bezskuteczność zaskarżonej czynności polegającej na dokonaniu wpisu 8 punktów do ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego; w punkcie 2. stwierdził, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do dnia uprawomocnienia się tego wyroku; w punkcie 3. zasądził od Komendanta Wojewódzkiego Policji w Ł. na rzecz skarżącego kwotę 457 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania

W uzasadnieniu powyższego wyroku zawarto następujące ustalenia faktyczne i ocenę prawną:

W dniu 10 czerwca 2011 r. w K. D.O. popełnił wykroczenie drogowe określone w art. 92a Kodeksu wykroczeń polegające na przekroczeniu dozwolonej prędkości o 43 km/h. Funkcjonariusz Policji nakładający mandat karny seria CO nr [...] w opisie czynu wpisał faktyczne naruszenie przepisów ruchu drogowego, natomiast w miejscu: "liczba punktów" wpisał wartość "6". Z zawiadomienia Komendanta Policji w S. z dnia [...] lipca 2011 r. w sprawie [...] o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie skierowania na badania psychologiczne, D.O. dowiedział się o przypisaniu mu za popełnione wykroczenia drogowe łącznej sumy 26 punktów. W związku z powyższym pismem z dnia [...] lipca 2011 r. wezwał Naczelnika Ruchu Drogowego Komendy Wojewódzkiej Policji w Ł. do weryfikacji punktów karnych z mandatu karnego z dnia [...] czerwca 2011 r., nr [...], jednocześnie wskazując, że na prawomocnym mandacie wpisano 6 punktów, natomiast w rejestrze policyjnym zostało zaksięgowane 8 punktów, co spowodowało utratę przez niego uprawnień do kierowania pojazdami.

Naczelnik Wydziału Ruchu Drogowego KWP w Ł. pismem z dnia [...] sierpnia 2011 r., nr [...] nie uwzględnił wniosku skarżącego z dnia [...] lipca 2011 r. o dokonanie weryfikacji liczby punktów karnych w Ewidencji kierowców. Swoje stanowisko uzasadnił tym, że funkcjonariusz nakładający mandat karny seria CO nr [...] w opisie czynu wskazał faktyczne naruszenie przepisów ruchu drogowego, jednakże w miejscu "liczba punktów" omyłkowo wpisał wartość "6" zamiast "8". Ponadto podkreślił, że liczba punktów przyznanych za konkretne naruszenia jest ściśle określona i nie jest zależna od policjanta nakładającego mandat karny. W związku z tym na podstawie karty rejestracyjnej sporządzonej przez funkcjonariusza Policji do ewidencji kierowców została wpisana liczba "8" punktów zgodnie z faktycznym naruszeniem, opisem czynu oraz kwalifikacją prawną.

Opisana wyższej czynność Komendanta Wojewódzkiego Policji w Ł., została zaskarżona przez D.O. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, jako naruszająca prawo.

W odpowiedzi na skargę Komendant Wojewódzki Policji w Ł. wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Opisanym na wstępie wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uznał skargę za zasadną i orzekając na podstawie art. 146 §1 z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym (Dz. U. z 2012 r. poz. 270), zwanej dalej jako "P.p.s.a.," stwierdził bezskuteczność zaskarżonej czynności Komendanta Wojewódzkiego Policji w Ł.

W uzasadnieniu wyroku Sąd przyjął, że w sprawie bezspornym jest, iż w dniu [...] czerwca 2011 r. skarżący został ukarany mandatem za wykroczenie drogowe określone w art. 92 a kodeksu wykroczeń, polegające na przekroczeniu dozwolonej prędkości o 43 km. Na druku mandatu funkcjonariusz Policji zawarł adnotacje, "art. 92 a k.w. liczba punktów "6". Komendant Wojewódzki Policji w Ł. stwierdził, że funkcjonariusz wpisując "6" punktów popełnił błąd. Dlatego też do ewidencji wpisać należy "8" punktów, to jest liczbę punktów określoną w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego ( Dz.U. Nr 236, poz. 1998) – zwanego dalej rozporządzenie.

W ocenie Sądu stanowisko organu jest nieprawidłowe, bowiem brak jest przepisów prawa, które mogłyby stanowić podstawę do wpisania do ewidencji kierowców innej liczby punktów aniżeli wynikająca z tytułów określonych w § 4 ust. 1 rozporządzenia. Zgodnie z powołanym przepisem wpisu ostatecznego do ewidencji dokonuje się, jeżeli naruszenie zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu, mandatem karnym albo orzeczeniem dyscyplinarnym w sprawie o naruszenie rozpatrywane w postępowaniu dyscyplinarnym. Skarżący kierowca – D.O. pokwitował odbiór mandatu karnego w dniu 10 czerwca 2011 r. Zgodnie z art. 98 § 1 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia mandat stał się prawomocny w tej dacie. Wobec powyższego, w oparciu o treść prawomocnego mandatu, będącego w myśl art. 76 § 1 K.p.a. dokumentem urzędowym, należało w oparciu o art. 4 ust. 1 rozporządzenia dokonać wpisu do ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego "6" punktów wskazanych w mandacie.

Natomiast powołany przez organ § 2 ust. 3 rozporządzenia określa w sposób ogólny postępowanie przy dokonywaniu wpisów do ewidencji, odwołując się do załącznika do rozporządzenia. Stanowi jednocześnie gwarancję dla kierowców, że do ewidencji nie zostanie wpisana wyższa liczba punktów za konkretne naruszenie przepisów ruchu drogowego niż określona w tym załączniku. Przepis ten nie może podważać podstawowej zasady, przewidzianej w § 4 ust. 1 rozporządzenia, stanowiącej, że wpisu ostatecznego do ewidencji dokonuje się po stwierdzeniu naruszenia prawomocnym wyrokiem lub prawomocnym mandatem karnym.

Reasumując Sąd stwierdził, że dokonanie zatem wpisu większej ilości punktów niż wymieniona w mandacie miało charakter dowolny, naruszający przepisy art. 6 i 8 K.p.a., które nakładają na organy administracji publicznej obowiązek działania na podstawie przepisów prawa i pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa.

Od powyższego wyroku skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł Komendant Wojewódzki Policji w Ł. Zaskarżając ten wyrok w całości, jako podstawy kasacyjne wskazał na: naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. a P.p.s.a., w związku z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego, poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że za naruszenie przepisów ruchu drogowego może zostać przypisana liczba punktów inna, niż wynikająca z załącznika nr 1 do tego rozporządzenia, tj. wynikająca z dokumentu urzędowego, podczas gdy obowiązek ten wynika wprost z normy prawnej,

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. a P.p.s.a. w związku z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r., w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego poprzez błędną wykładnię tegoż przepisu przez Sąd I instancji i w konsekwencji przyjęcie, że norma ta stanowi podstawę związania organu w zakresie określonej w mandacie liczby punktów, podczas gdy przepis ten wskazuje jedynie kiedy i w oparciu o jakie dokumenty rejestrowane są punkty ostateczne w ewidencji kierowców, których konkretną liczbę określa załącznik nr 1 do tego rozporządzenia,

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. a P.p.s.a. w związku z § 4 ust. 1 pkt 2 lit. d rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2002 r. w sprawie nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, iż za naruszenie przepisów ruchu drogowego może zostać przypisana liczba punktów niewynikająca wprost z przepisów z przepisów prawa, ale z dokumentu urzędowego.

W konkluzji skargi kasacyjnej organ wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie skargi ewentualnie - na podstawie art. 185 § 1 P.p.s.a. - o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz orzeczenie o kosztach postępowania kasacyjnego.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podkreślono, że Sąd pierwszej instancji dokonał błędnej wykładni § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r., ponieważ przepis ten, wbrew twierdzeniom Sądu, określa, kiedy dokonuje się wpisu do ewidencji i na podstawie jakich dokumentów, przy czym prawomocność dokumentów determinuje moment dokonania wpisu ostatecznego, nie zaś jego treść, która w zakresie dotyczącym punktów regulowana jest przepisami prawa i powoduje związanie organu w tym zakresie. Zwrócono również uwagę, że postępowanie mandatowe jest postępowaniem odrębnym od postępowania w sprawie przypisania punktów. W ocenie organu prawomocność mandatu nie obejmuje liczby punków, która, w razie błędu, może zostać zmodyfikowana przez osobę prowadzącą ewidencję. Przyjęcie innego stanowiska niweczyłoby ratio legis przepisów określających precyzyjnie liczbę punktów za konkretne naruszenia przepisów ruchu drogowego i dawałoby, niezamierzoną przez ustawodawcę, dowolność w ich przypisywaniu.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Należy podkreślić, że Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej (art. 183 § 1 P.p.s.a.), z urzędu zaś bierze pod rozwagę jedynie nieważność postępowania, co oznacza związanie przytoczonymi na podstawie art. 174 P.p.s.a. jej podstawami.

W konsekwencji takiego stanu rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny - wobec niestwierdzenia z urzędu nieważności postępowania - zobligowany jest do rozważenia wyłącznie kwestii prawidłowości zastosowania przez Sąd pierwszej instancji przepisów prawa materialnego i procesowego co do których podniesiono w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia.

Skarga kasacyjna analizowana pod tym kątem zasługuje na uwzględnienie. Przede wszystkim należy wskazać, że zgodnie z art.130 ust.1 ustawy z dnia 20 marca 1997 r. Prawa o ruchu drogowym (Dz.U. z 2005 r. Nr. 108, poz. 908 z póź. zm.) policja prowadzi ewidencję kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego. Określonemu naruszeniu przypisuje się odpowiednią liczbę punktów w skali od 0 do 10 i wpisuje się do tej ewidencji. Wpisowi do ewidencji podlega każde stwierdzone naruszenie przepisów ruchu drogowego, w tym również takie, któremu zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia przypisano 0 punktów lub w ogóle nie przypisano wartości punktowej (art. 130 ust. 1a ustawy). Analiza tych przepisów wskazuje na to, że organy administracji publicznej nie mają możliwości działania w ramach uznania administracyjnego - zobowiązane są w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów ruchu drogowego przypisać temu naruszeniu określoną liczbę punktów wynikającą z powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego. Stosownie do § 4 ust. 1 rozporządzenia prawomocny mandat karny staje się podstawą do dokonania wpisu w ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego. Należy zaznaczyć, że dokonywany przez organy Policji wpis w ewidencji ma charakter deklaratoryjny, a ilość ujawnionych punktów karnych jest pochodną od stwierdzenia – stosownym mandatem – naruszenia przepisów ruchu drogowego. Oznacza to, że stwierdzone mandatem karnym naruszenie przepisów ruchu drogowego jest równoznaczne z wpisem do ewidencji liczby punktów wynikających z załącznika nr 1 rozporządzenia. Z przedstawionych regulacji w sposób nie budzący wątpliwości wynika, że wpis punktów do ewidencji ma jedynie charakter techniczny będący konsekwencją naruszenia przepisów ruchu drogowego. Punkty karne przypisywane kierowcom w związku z popełnionym przez nich wykroczeniem lub przestępstwem drogowym mają charakter akcesoryjny w stosunku do tego wykroczenia lub przestępstwa. O ich naliczeniu nie decyduje policjant lub sąd, lecz są one przypisywane ex lege do poszczególnych naruszeń. Policjant nie mógł zatem zadecydować, że za wykroczenie popełnione przez skarżącego polegające na przekroczeniu dozwolonej prędkości o 43 km. nie przypisze skarżącemu określonej w rozporządzeniu liczby "8" punktów. Obowiązujące przepisy prawa takiej możliwości nie przewidują. Zawsze naruszenie przepisu ruchu drogowego określone w wykazie naruszeń tych przepisów skutkuje przypisaniem odpowiedniej liczby punktów i ich wpisaniem do ewidencji (§ 2 ust. 3 rozporządzenia i załącznik nr 1), nawet jeśli liczba przypisanych punktów wynosi "0" (Kod I 01 – 55), chyba że chodzi o naruszenia, którym nie przypisano wartości punktowej (Kod Z 01 – inne naruszenie przepisów ruchu drogowego).

W tym stanie rzeczy podstawy skargi kasacyjnej okazały się zasadne.

W związku z powyższym Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 188 w zw. z art. 151 P.p.s.a. , orzekł jak w sentencji. Orzeczenie o kosztach wydano na podstawie art. 203 pkt 2 P.p.s.a.