I SA/Łd 997/13

Uzasadnienie

I SA/Łd 997/13

Uzasadnienie

Decyzją z [...] r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P. utrzymało w mocy decyzję Wójta Gminy B. z [...] r. ustalającą B. i Z. małżonkom K. łączne zobowiązanie pieniężne za 2013 r. w kwocie 381 zł obejmujące:

podatek rolny w kwocie 323,07 zł od gruntów gospodarstwa rolnego o pow. 2,9800 ha fiz., 2,9370 ha przeliczeniowych, stawka podatku 110 zł;

podatek od nieruchomości w kwocie 40,95 zł od budynków mieszkalnych o pow. 65,00 m2 (65,00 m2 x stawka podatku 0,63 zł/m2);

podatek leśny w kwocie 16,81 zł (pow. lasów 0,4100 ha x stawka podatku 41,01 zł/ha).

Wysokość zobowiązania ustalono na podstawie złożonej informacji podatkowej oraz danych wynikających z ewidencji gruntów.

Od decyzji (nakazu płatniczego) organu I instancji podatnicy złożyli odwołanie. Zarzucili w nim, że nie wyjaśniono wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, tj. ustalenia wielkości powierzchni gospodarstwa rolnego do opodatkowania. W decyzji wskazano powierzchnię 3,3900 ha, w tym 2,9800 ha powierzchnia gospodarstwa rolnego i 0,4100 ha powierzchnia lasów, zaś powierzchnia gospodarstwa skarżących to 3,3163 ha, w tym powierzchnia gospodarstwa rolnego 2,9586 ha i powierzchnia lasów 0,3577 ha. Zdaniem strony, od tych ostatnich powierzchni należało ustalić podatek. Jak argumentowali podatnicy, wskazane przez nich powierzchnie istnieją od 2000 r., co potwierdza zawiadomienie Starostwa Powiatowego w O. z 26 czerwca 2000 r. W dalszej części odwołania podatnicy zakwestionowali powierzchnie niektórych działek ujawnionych w ewidencji gruntów, zarzucając nieprawidłowości w działaniach organów ewidencyjnych. Zdaniem strony, przed wydaniem decyzji podatkowej organ gminy winien ustalić prawidłową powierzchnię ich gospodarstwa rolnego. Do odwołania skarżący załączyli m.in. kopię informacji z rejestru gruntów sporządzonej wg stanu na dzień 15 czerwca 2001 r.

Utrzymując w mocy zaskarżoną decyzję SKO w pierwszej kolejności wyjaśniło, że obowiązek podatkowy w podatku rolnym określa ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2006 r. Nr 136, poz. 969 ze zm.; dalej "u.p.r."). Zgodnie zaś z art. 1 tej ustawy, opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Podatnikami podatku rolnego są osoby fizyczne będące właścicielami gruntów (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy). Jeżeli grunty, o których mowa w art. 1, stanowią współwłasność lub znajdują się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowią odrębny przedmiot opodatkowania podatkiem rolnym, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach (posiadaczach), z zastrzeżeniem ust. 6 (art. 3 ust. 5 u.p.r.). W myśl art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy zwalnia się od podatku rolnego m. in. użytki rolne klasy V.

Dalej organ podatkowy wskazał, że stosownie do art. 6c ust. 1 u.p.r., osobom fizycznym, na których ciąży obowiązek podatkowy w zakresie podatku rolnego oraz jednocześnie w zakresie podatku od nieruchomości lub podatku leśnego dotyczący przedmiotów opodatkowania położonych na terenie tej samej gminy, wysokość należnego zobowiązania podatkowego pobieranego w formie łącznego zobowiązania pieniężnego ustala organ podatkowy w jednej decyzji (nakazie płatniczym) z zastrzeżeniem ust. 2. Łączne zobowiązanie pieniężne należne od przedmiotów opodatkowania stanowiących współwłasność lub znajdujących się w posiadaniu dwóch lub więcej osób fizycznych ustala się w odrębnej decyzji (nakazie płatniczym), który wystawia się na któregokolwiek ze współwłaścicieli (posiadaczy) - ust. 2.

Kwestię obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości określa ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 ze zm.; dalej "u.p.o.l."). W myśl art. 2 ust. 1 ustawy opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają grunty, budynki lub ich części oraz budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 3 ust. 1 u.p.o.l. podatnikami podatku od nieruchomości są m. in. osoby fizyczne będące właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych. W sytuacji, gdy nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach, z zastrzeżeniem ust. 5 (art. 3 ust. 4 ustawy). Podstawę opodatkowania, jak wynika z art. 4 ust. 1 ustawy, stanowi dla budynków lub ich części - powierzchnia użytkowa. Rada gminy, w drodze uchwały, określa wysokość stawek podatku od nieruchomości, z tym że stawki te nie mogą przekroczyć rocznie określonej w ustawie wysokości (art. 5 ust. 1 u.p.o.l.).

Obowiązek podatkowy w podatku leśnym normują przepisy ustawy z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 465; dalej "u.p.l."). Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy opodatkowaniu podatkiem leśnym podlegają określone w ustawie lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna. Lasem w rozumieniu ustawy są grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy (art. 1 ust. 2 ustawy). Podatnikami podatku leśnego są m. in. osoby fizyczne będące właścicielami lasów (art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy). Jeżeli las jest współwłasnością lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, stanowi wówczas odrębny przedmiot opodatkowania podatkiem leśnym, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach (art. 2 ust. 4 u.p.l.). Podstawę opodatkowania podatkiem leśnym, jak wynika z art. 3 ustawy, stanowi powierzchnia lasu, wyrażona w hektarach, wynikająca z ewidencji gruntów i budynków.

Następnie SKO podniosło, że przepisy przywołanych wyżej ustaw, tj. art. 6a ust. 5 u.p.r., art. 6 ust. 6 u.p.o.l. oraz art. 6 ust. 2 u.p.l. zobowiązują osoby fizyczne do złożenia właściwemu organowi podatkowemu informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych o gruntach i o lasach, sporządzonych na formularzach według ustalonego wzoru, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego w zakresie tych podatków lub od dnia zmiany sposobu ich wykorzystania.

Organ odwoławczy przytoczył też treść art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287 z późn. zm.; dalej "p.g.k."). Zgodnie z tym przepisem, dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków stanowią podstawę planowania gospodarczego, planowania przestrzennego, wymiaru podatków i świadczeń, oznaczenia nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych. Na podstawie tego przepisu dane zawarte w ewidencji gruntów mają walor dokumentu urzędowego, o którym mowa w art. 194 Ordynacji podatkowej, stanowią zatem dowód tego, co zostało w nich stwierdzone. W związku z tym organ podatkowy nie ma podstaw do pomijania tych danych w postępowaniu podatkowym. Dokonując wymiaru podatku w oparciu o zasadę praworządności (art. 120 Ordynacji podatkowej), organy podatkowe nie mogą przyjąć danych odmiennych niż wykazane w ewidencji. Organ podatkowy nie ma też obowiązku poszukiwania dowodów, na podstawie których organ ewidencyjny dokonuje zapisów w prowadzonej przez siebie ewidencji gruntów i budynków. Podstawą do wymiaru zobowiązania podatkowego przez organ podatkowy są bowiem wypisy z ewidencji gruntów. Z kolei podatnik kwestionujący prawidłowość danych zawartych w ewidencji gruntów powinien wszcząć procedurę ich zmiany w organie prowadzącym ewidencję (starosta). Danych tych nie może zmienić organ podatkowy, w tym również SKO.

W ocenie organu II instancji ustalenia wymiaru łącznego zobowiązania pieniężnego na rok 2013 dokonano prawidłowo, w oparciu o aktualne zapisy w ewidencji gruntów i budynków. SKO wskazało, że w aktach sprawy znajduje się wypis z rejestru gruntów, sporządzony wg stanu rejestru na dzień 19 marca 2013 r., z którego wynika, iż małżonkowie K. są właścicielami następujących działek:

nr ewid. [...], sklasyfikowanej jako grunty orne: Rlllb o pow. 0,4900 ha i RIVa o pow. 0,7500 ha;

nr ewid. [...], sklasyfikowanej jako: tereny ząb. mieszkaniowej B-RIIIb o pow. 0,1200 ha, grunty orne Rlllb o pow. 0,0600 ha, grunty orne RIVa o pow. 0,3900 ha, grunty orne RIVb o pow. 0,1500 ha;

nr ewid. [...], sklasyfikowanej jako grunty orne: RIVa o pow. 0,4400 ha i RIVb o pow. 0,2300 ha;

nr ewid. [...], sklasyfikowanej jako tereny ząb. mieszkaniowej B-RIVb o pow. 0,0700 ha;

nr ewid. [...], sklasyfikowanej jako łąki trwałe ŁIV o pow. 0,1200 ha;

nr ewid. [...], sklasyfikowanej jako łąki trwałe: ŁIV o pow. 0,1400 ha i LV o pow. 0,0200 ha;

nr ewid. [...], sklasyfikowanej jako lasy i grunty leśne: LsV o pow. 0,1400 ha i LsVI o pow. 0,2700 ha.

Zdaniem SKO prawidłowo też do opodatkowania podatkiem rolnym przyjęto użytki rolne o pow. 2,9370 ha przeliczeniowych, podatkiem leśnym lasy o pow. 0,4100 ha ujawnione w ewidencji gruntów i budynków, zaś podatkiem od nieruchomości budynki mieszkalne o pow. 65 m2.

Organ zaznaczył też, że zaskarżona decyzja została wydana w oparciu o niezmieniony stan faktyczny w stosunku do roku 2012, stąd nie było potrzeby wszczynania postępowania podatkowego na 2013 r. w formie postanowienia (art. 165 § 5 Ordynacji podatkowej).

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi podatnicy podnieśli te same zarzut co w odwołaniu, konsekwentnie twierdząc, że prawidłową powierzchnią do opodatkowania jest powierzchnia 3,3163 ha, a nie jak przyjął organ - 3,3900 ha.

W odpowiedzi na skargę SKO wniosło o jej oddalenie podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga nie jest zasadna, gdyż zaskarżona decyzja nie narusza prawa.

Spór między stronami dotyczy powierzchni należących do skarżących użytków rolnych i lasów, będących przedmiotem opodatkowania w zakresie łącznego zobowiązania podatkowego.

Wydając zaskarżoną decyzję organ odwoławczy oparł się na wypisie z rejestru gruntów przedstawiającym przedmiot opodatkowania podatkiem rolnym i leśnym wedle stanu ewidencji gruntów na dzień 19 marca 2013 r. Z dokumentu tego wynika, że wielkość powierzchni podlegającej opodatkowaniu wynosi 3,3900 ha.

Skarżący natomiast powołują się na decyzję Starosty Powiatowego z [...] r. dotyczącą wprowadzenia zmian w rejestrze ewidencji gruntów, z której wynika, że na podstawie operatu technicznego nr [...] powierzchnia gruntów należących do skarżących uległa zmianie z 3,3900 ha na 3,3100 ha. Zmianę tę potwierdza zawiadomienie z dnia 26 czerwca 2000 r. oraz informacja z rejestru gruntów z dnia 15 czerwca 2001 r.

W związku z tym skarżący wywodzą, że podatek winien być naliczony od powierzchni 3,3100 ha.

W powyższym sporze rację przyznać należy organowi podatkowemu.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jednolity Dz. U. nr 193 z 2010 r., poz. 1287 ze zmianami; dalej "p.g.k.") dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków stanowią podstawę między innymi wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych.

Wykładnia językowa art. 21 p.g.k. wskazuje zatem na to, że dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków są istotne przy określeniu podstawy opodatkowania. Zgodnie z wolą ustawodawcy mają one zasadnicze znaczenie dla wymiaru podatku.

Ewidencja ta obejmuje, zgodnie z art. 20 ust. 1 cytowanej ustawy informacje dotyczące gruntów (ich położenia, granic, powierzchni, rodzajów użytków gruntowych oraz ich klas gleboznawczych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów, jeżeli zostały założone dla nieruchomości, w skład której wchodzą grunty), budynków (ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych i ogólnych danych technicznych), lokali (ich położenia, funkcji użytkowych oraz powierzchni użytkowej). Dane te są niezbędne do określenia podstawy opodatkowania w podatku rolnym (art. 4 ust. 1-5 u.p.r.) i podatku leśnym (art. 3 u.p.l.) – vide wyrok NSA z dnia 18 stycznia 2013 r. sygn. akt II FSK 974/11.

Także wyniki wykładni systemowej wskazują na związanie innych organów i sądów wyłącznie danymi z ewidencji gruntów i budynków dotyczącymi danych, o których mowa w art. 20 ust. 1 p.g.k. Takie związanie, wyłącznie w zakresie oznaczenia nieruchomości wynika przykładowo z art. 27 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2001 r., III CP 47/00, opubl. w OSNC z 2001 r., nr 7-8, poz. 100, tak też S. Rudnicki, Dwa problemy rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych, Przegląd Sądowy z 2002 r., nr 6, s. 3). Również dla planowania przestrzennego znaczenie mają dane dotyczące rodzaju i przeznaczenia, wielkości gruntów czy budynków (art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym - Dz. U. z 1999 r. Nr 15, poz. 139 z późn. zm., czy art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.).

Ponadto zauważyć należy, że podstawą wpisów do ewidencji gruntów i budynków powinny być odpisy prawomocnych decyzji i orzeczeń oraz odpisy aktów notarialnych, z których wynikają zmiany danych objętych ewidencją gruntów i budynków, a które właściwe organy, sądy i kancelarie notarialne są obowiązane przesyłać staroście w terminie 30 dni od uprawomocnienia się decyzji, orzeczenia lub sporządzenia aktu notarialnego (art. 23 p.g.k.). Jeżeli skuteczność zmiany danych uzależniona jest od wydania prawomocnego orzeczenia, to dopiero to orzeczenie stanowi podstawę do dokonania zmiany w ewidencji gruntów i budynków.

Przedstawione wyżej wywody wskazują jednoznacznie, że decydująca dla wymiaru łącznego zobowiązania podatkowego jest powierzchnia wskazana w ewidencji gruntów. Organy podatkowe nie są uprawnione by z nią polemizować, kontestować i ustalać odmienną wielkość przedmiotu opodatkowania, gdyż dane wynikające z wypisu z rejestru gruntów są dla nich, w obowiązującym porządku prawnym, wiążące.

Nawiązując do treści skargi i argumentacji tam zawartej zauważyć należy, że nie ma wątpliwości, iż dowód z wypisu z ewidencji gruntów i budynków (jako dowód z dokumentu urzędowego) może być podważony innym dowodem. (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 września 2007 r., II FSK 958/06, opubl. w Lex pod nr 389711, z dnia 23 stycznia 2009 r., II FSK 1475/07, opubl. w Lex nr 528073).

Powyższe, bezsprzecznie uzasadnione twierdzenie nie daje jednak organom podatkowym, a tym bardziej sądom administracyjnym, prawa do przeprowadzania takiego kontrdowodu w postępowaniu podatkowym oraz podczas sprawowania sądowej kontroli legalności aktów organów administracji.

To nie organy podatkowe i sądy administracyjne są powołane do prowadzenia postępowań w zakresie zmian w ewidencji gruntów i budynków. Czynić to winni starostowie w trybie przewidzianym w art. 22-26 p.g.k. i przepisach wykonawczych.

Wprowadzenie zmian w ewidencji gruntów i budynków może nastąpić w trybie czynności materialno-technicznej poprzez wprowadzenie do bazy danych zmiany na podstawie udokumentowanego zgłoszenia zmiany, o którym organ tylko zawiadamia strony, bądź w trybie decyzji administracyjnej, wprowadzającej zmiany lub odmawiającej wprowadzenia żądanej zmiany (§ 47 ust. 3 rozporządzenia z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków, Dz. U. Nr 38, poz. 454). Na taką decyzję starosty będzie służyć stronom prawo wniesienia środka zaskarżenia, a następnie skarga do sądu administracyjnego. Jest to jednak postępowanie odmienne od podatkowego, przeprowadzone przez inne uprawnione organy, na podstawie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, a nie Ordynacji podatkowej. Nie ma zatem w tym postępowaniu nawet możliwości stosowania art. 194 Ordynacji podatkowej.

Zatem pogląd odmienny, zaprezentowany zwłaszcza w wyrokach NSA z dnia 11 września 2007 r., sygn. akt II FSK 958/06 i z dnia 23 stycznia 2009 r., sygn. akt II FSK 1457/09, znajdujący poparcie w publikacji L. Etela Dane z ewidencji gruntów i budynków jako podstawa opodatkowania gruntów i budynków, Finanse Komunalne 2008 r., nr 6, poz. 24, z przyczyn wyłożonych powyżej nie zasługuje na akceptację.

Z braku podstaw prawnych, o czym mowa wyżej, żadne argumenty o charakterze celowościowym, praktycznym czy funkcjonalnym, mające uzasadnić omawiany zabieg proceduralny, nie są wystarczające, by go zaakceptować.

Z tego powodu nie mógł zostać uwzględniony argument strony skarżącej, iż posiadane dokumenty, o których była mowa wyżej, jako prawdziwe, winny mieć pierwszeństwo przed danymi z wypisu z ewidencji gruntów i budynków.

Również z tego powodu, w ocenie sądu I instancji, brak było podstaw do uchylania zaskarżonej decyzji i nakazywania organom podatkowym przeprowadzania postępowania w zakresie zmian w ewidencji gruntów.

Reasumując, sąd I instancji stoi na stanowisku, że dane z ewidencji gruntów są wiążące dla organów podatkowych w postępowaniu dotyczącym wymiaru podatku, zaś skuteczne zakwestionowanie przez podatnika danych wynikających z tej ewidencji wymaga wszczęcia i przeprowadzenia stosownej procedury zmiany zapisów w ewidencji, dla której nie są właściwe organy podatkowe ani przepisy procedury podatkowej.

Dlatego też dowody przedstawione przez skarżących w postaci decyzji z dnia [...] r., zawiadomienia z dnia 26 czerwca 2000 r. oraz informacji z rejestru gruntów z dnia 15 czerwca 2001 r. okazały się nieskuteczne dla zwalczenia zaskarżonej decyzji.

Mając na uwadze powyższe wywody i nie znajdując podstaw do uwzględnienia skargi, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zmianami) należało orzec jak w sentencji.

O wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu orzeczono na podstawie art. 250 p.p.s.a. w związku z § 6 pkt 1 i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013 r. poz. 461).

D.B.