I SA/Gl 865/14

Uzasadnienie

Skarżąca I. P. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach skargę na oznaczoną w sentencji niniejszego postanowienia decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...], utrzymującą w mocy decyzję tego organu z dnia [...], nr [...], którą odmówiono, po przeprowadzeniu postępowania wznowionego, uchylenia w całości ostatecznej decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...], nr [...], uchylającej w części decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. z dnia [...],nr [...], i obniżającej wysokość zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2004 r. z kwoty [...]zł do kwoty [...]zł.

W skardze strona wniosła o wstrzymanie wykonania ostatecznej decyzji "wymiarowej" wydanej w granicach sprawy o wznowienie postępowania, tj. decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...],nr [...], na podstawie art. 61 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., zwanej dalej w skrócie "P.p.s.a.").

W obszernym uzasadnieniu skargi przedstawiono m.in. argumenty dotyczące powyższego wniosku, przywołując na ich poparcie liczne orzecznictwo sądowoadministracyjne. Podkreślono, że okolicznością przemawiającą za przyznaniem ochrony tymczasowej jest to, że wykonanie decyzji może skutkować sprzedażą w drodze licytacji nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym, stanowiącym miejsce zamieszkania skarżącej i całej rodziny. Strona wskazała,

że w wyniku prowadzonej egzekucji, obejmującej zaległość z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych za 2004 r., dokonano zajęcia całego jej majątku. Zawiadomieniem z dnia 8 października 2010 r. zajęto jej rachunek bankowy w A S.A., a zawiadomieniami z dnia 13 maja 2014 r. zajęto prawa majątkowe

w postaci udziałów w spółce B Sp. z o.o. z siedzibą w Z. oraz wynagrodzenie z tytułu sprawowanej funkcji w Zakładzie C Sp. z o.o. z siedzibą w Z.. Ponadto w dniu 3 czerwca 2014 r. dokonano zajęcia samochodu osobowego marki Renault Megane, rocznik 2003. Skarżąca podniosła również, że dnia 18 listopada 2010 r. w księdze wieczystej nr [...] wpisano hipotekę przymusową kaucyjną na sumę [...] zł a w dniu 9 listopada 2005 r. w księdze wieczystej nr [...] – hipotekę przymusową kaucyjną na rzecz Skarbu Państwa na sumę [...] zł, celem zabezpieczenia należności wynikających z postanowienia Prokuratury Okręgowej w G. o zabezpieczeniu majątkowym z dnia 1 sierpnia 2005 r. o sygn. akt [...] i postanowienia Sądu Rejonowego w Z. z dnia 7 października 2005 r. o sygn. akt [...]. Jednocześnie strona wskazała, że wyżej opisane nieruchomości gruntowe zabudowane są budynkiem mieszkalnym położonym w Z., przy ul. [...], który stanowi jej miejsce zamieszkania oraz jej męża i dwóch synów, na dowód czego przedłożyła kserokopię dowodów osobistych tych osób. Zwróciła również uwagę, że jedyny jej dochód stanowi wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę i wynosi ono [...] zł miesięcznie, co w świetle stanu zaległości podatkowej oznacza, iż egzekucja może być skuteczna dopiero, gdy nastąpi sprzedaż domu rodzinnego. Skarżąca załączyła kserokopie wyżej wskazanych dokumentów będących zawiadomieniami o zajęciu praw majątkowych, kserokopie zawiadomienia o zajęciu środka transportu, umowy o pracę z dnia

15 maja 2014 r., zawiadomień o wpisie hipotek przymusowych, a także wyciągi

z rachunków bankowych w D za okres od 1 do 30 czerwca 2014 r. oraz rachunku bankowego w A S.A. za okres od 27 maja do 25 czerwca 2014 r.

Odpowiadając na skargę, Dyrektor Izby Skarbowej w K., wniósł o jej oddalenie, jednocześnie przesyłając swoje postanowienie z dnia [...], nr [...], wydane na podstawie art. 61 § 2 pkt 1 P.p.s.a., w przedmiocie odmowy wstrzymania wykonania swojej decyzji z dnia [...]. W uzasadnieniu tego postanowienia organ odwoławczy wskazał, że w jego ocenie ustanowienie hipoteki na nieruchomości nie prowadzi do wykonania decyzji, a jedynie jest formą zabezpieczenia wykonania zobowiązania. W tym kontekście podniósł, że skarżąca nie wykazała, na czym polegać miałoby niebezpieczeństwo wyrządzenia poważnej (znacznej) szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków.

Analiza treści ksiąg wieczystych o numerach podanych w skardze (dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości – Portalu Podsystemu Dostępu do Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych, https://ekw.ms.gov.pl) wskazuje,

iż księga wieczysta o nr [...], prowadzona jest dla nieruchomości stanowiącej grunt oddany w użytkowaniu wieczyste (zurbanizowane tereny niezabudowane) I. P., na którym to prawie została ustanowiona powyżej opisana hipoteka przymusowa kaucyjna na sumę [...] zł obejmującą należny, nieuiszczony podatek dochodowy od osób fizycznych za 2004 r. (podstawą wpisu była m.in. decyzja Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. z dnia [...], nr [...]). Nadto w odniesieniu do nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta o nr [...], ustalono, że poza gruntem oddanym w użytkowanie wieczyste obejmuje ona budynek mieszkalny. Warto odnotować, że w dziale IV tej księgi wieczystej poza wpisem dotyczącym hipoteki przymusowej kaucyjnej ustanowionej na sumę [...] zł na rzecz Skarbu Państwa z tytułu należności wynikających z postanowienia o zabezpieczeniu majątkowym, znajduje się wpis hipoteki umownej zwykłej – na sumę [...] zł na rzecz E z siedzibą w O.. Ponadto w dziale III dokonano wzmianek o wszczęciu egzekucji z wniosku wierzycieli E w O.i O. – F z siedzibą w K..

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Na wstępie należy zauważyć, że zgodnie z treścią art. 61 § 1 P.p.s.a. wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności.

Natomiast, w myśl art. 61 § 2 pkt 1 P.p.s.a., w razie wniesienia skargi

na decyzję lub postanowienie – organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać, z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości

lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania.

W niniejszej sprawie Dyrektor Izby Skarbowej w K., powołanym wcześniej postanowieniem z dnia [...], odmówił wstrzymania wykonania swojej decyzji z dnia [...], nr [...].

Dalej zauważyć należy, że po przekazaniu sądowi skargi sąd może

na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Odmowa wstrzymania wykonania aktu

lub czynności przez organ nie pozbawia skarżącego złożenia wniosku do sądu. Wstrzymanie wykonania dotyczy także aktów wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach tej samej sprawy (art. 61 § 3 P.p.s.a.).

W tym miejscu wypada sprecyzować, iż użyte w treści art. 61 § 3 P.p.s.a. sformułowanie "w granicach tej samej sprawy" należy interpretować na tle art. 3 § 2 P.p.s.a., który wskazuje na przedmiot sądowej kontroli, a także art. 134 i 135 tej ustawy, które regulują zakres sądowej kontroli. Ten ostatni przepis stanowi, że sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga. Można więc powiedzieć, że terminy "granice tej samej sprawy" i "granice sprawy, której dotyczy skarga" zakreślają zbliżone ramy prawne. W związku z tym treścią art. 61 § 3 P.p.s.a. objęte będą zarówno akty wydane w pierwszej instancji, jak i np. akty, w stosunku

do których toczy się postępowanie w trybie nadzwyczajnym lub w trybie autokontroli (zob. B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka – Medek, Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, opubl. w Lex, 2013, komentarz do art. 61 P.p.s.a.).

Za takim rozumieniem omawianego zwrotu opowiedział się niejednokrotnie Naczelny Sąd Administracyjny (por. uchwała z dnia 27 czerwca 2000 r., sygn. akt FPS 12/99, opubl. w ONSA 2001/1/7; postanowienia: z dnia 23 czerwca 2010 r., sygn. akt II FSK 919/10, opubl. w Lex nr 643588, z dnia 12 czerwca 2012 r., sygn. akt II FZ 441/12, opubl. w Lex nr 1170772, z dnia 10 kwietnia 2013 r., sygn. akt

II FSK 523/13, opubl. w Lex nr 1296806). W powołanej uchwale z dnia 27 czerwca 2000 r., podjętej wprawdzie pod rządem poprzedniej ustawy procesowej,

ale zachowującej aktualność także obecnie, stwierdził między innymi, że zwrot

"we wszystkich postępowaniach" użyty w art. 29 ustawy z dnia 11 maja 1995 r.

o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. nr 74, poz. 368 ze zm.) wskazywał, że środki prawne, o których mowa w tym przepisie, mogą być stosowane do aktów lub czynności wydanych lub podjętych w różnych, a więc odrębnych postępowaniach prowadzonych "w granicach danej sprawy". Chodzi zatem zarówno o postępowanie zaliczane do trybu głównego, jak i postępowania należące do trybu nadzwyczajnego.

Podzielając to stanowisko i przenosząc zawartą w nim argumentację na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że rozpoznaniu podlegać będzie wniosek

o wstrzymanie wykonania decyzji wydanej w trybie "zwykłym", podczas gdy przedmiotem zaskarżenia jest decyzja wydana w trybie nadzwyczajnym,

tj. po wznowieniu postępowania.

Przechodząc natomiast do oceny zawartego w skardze wniosku

o wstrzymanie wykonania decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia

[...] przychodzi uznać, że skarżąca nie wykazała, aby zachodziło niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub trudnych do odwrócenia skutków. Sąd analizując także akta sprawy nie dostrzegł nadzwyczajnych okoliczności, które zgodnie z art. 61 § 3 P.p.s.a. pozwalałyby na wstrzymanie wykonania powyższej decyzji ostatecznej.

W tym miejscu wypada zwrócić uwagę, że wstrzymanie przez sąd wykonania zaskarżonego aktu lub czynności ma charakter wyjątkowy, ponieważ art. 61 § 3 P.p.s.a. uzależnia zastosowanie tej instytucji od wystąpienia okoliczności nadzwyczajnych. Regulacja ta nakłada na wnioskodawcę określone obowiązki. Dążąc bowiem do wstrzymania wykonania decyzji musi on złożyć stosowny wniosek i uprawdopodobnić, że istnieją przesłanki uzasadniające odstąpienie od zasady wykonalności orzeczeń ostatecznych i wstrzymanie wykonania zaskarżonego orzeczenia (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 maja 2014 r., sygn. akt I OZ 363/14, opubl. w Lex nr 1464732).

Przesłanki uwzględnienia przez sąd wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji, o jakich mowa w treści art. 61 § 3 P.p.s.a., zostały wymienione tam alternatywnie i w sposób wyczerpujący (niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub niebezpieczeństwo spowodowania trudnych do odwrócenia skutków), przy czym niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody nie musi mieć charakteru materialnego. Chodzi o taką szkodę, która nie będzie mogła być zrekompensowana wskutek zwrotu spełnionego i wyegzekwowanego świadczenia, jak również nie będzie możliwe przywrócenie rzeczy do pierwotnego stanu

(por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 lutego 2013 r., sygn. akt II FSK 1064/12, opubl. w Lex nr 1282816). Trudne do odwrócenia skutki,

to natomiast takie prawne lub faktyczne skutki, które raz zaistniałe powodują istotną lub trwałą zmianę rzeczywistości, przy czym powrót do stanu poprzedniego może nastąpić tylko po dłuższym czasie lub przy stosunkowo dużym nakładzie sił

i środków (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia

30 kwietnia 2010 r., sygn. akt II FZ 110/10, opubl. w Lex nr 619845).

W świetle przedstawionych powyżej rozważań, w ocenie Sądu,

w rozpoznawanej sprawie skarżąca nie wykazała dostatecznie konieczności udzielenia jej ochrony tymczasowej, o jakiej mowa w art. 61 § 3 P.p.s.a. Wprawdzie we wniosku podniesiono, że w stosunku do jej majątku prowadzone jest postępowanie egzekucyjne obejmujące należny podatek dochodowy od osób fizycznych za 2004 r., ale nie oznacza to automatycznie powstania szkody lub trudnych do odwrócenia skutków. Niniejsza sprawa niewątpliwie dotyczy zobowiązania podatkowego, a więc należności pieniężnej, a każda decyzja administracyjna zobowiązująca do uiszczenia należności pieniężnych pociąga

za sobą dolegliwość rodzącą określony skutek faktyczny w finansach osoby zobowiązanej. Podkreślić należy, że wykonanie aktów dotyczących należności pieniężnych nie ma charakteru nieodwracalnego, gdyż ewentualne uwzględnienie skargi może spowodować, iż wszelkie należności uiszczone na ich podstawie zostaną zwrócone i to wraz z odsetkami. Jak słusznie Naczelny Sąd Administracyjny zauważył w uzasadnieniu swojego postanowienia z dnia 12 grudnia 2013 r., wydanego w sprawie o sygn. akt II FSK 3440/13 (opubl. w Lex nr 1406550), instytucja wstrzymania wykonania zaskarżonej decyzji nie służy zabezpieczeniu strony przed jakimikolwiek skutkami egzekucji, lecz jedynie przed takimi, których ewentualne wygranie sporu sądowego by nie naprawiło.

Na uwagę zasługuje okoliczność, że do tej pory egzekucja została skierowana między innymi do udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, wynagrodzenia, rachunku bankowego oraz ruchomości w postaci samochodu osobowego. Ewentualna sprzedaż w drodze egzekucji wspomnianej ruchomości czy też wykonanie pozostałych zajęć nie spowoduje powstania trudnych do odwrócenia skutków.

Za uwzględnieniem przedmiotowego wniosku nie przemawia, podnoszone przez stronę twierdzenie, że z uwagi na jej sytuację ekonomiczną, egzekucja może być skuteczna przy tym stanie zaległości podatkowych dopiero wówczas, gdy nastąpi sprzedaż nieruchomości stanowiącej miejsce zamieszkania jej rodziny. Sąd oceniając ten argument wziął pod uwagę nie tylko możliwości finansowe skarżącej, ale miał na względzie również to, że w stosunku do tej nieruchomości toczy się postępowanie egzekucyjne z wniosku pozostałych wierzycieli strony – instytucji bankowych. Zaznaczyć przy tym wypada, że skarżąca nie wykazała, aby tą egzekucją objęte były należności podatkowe oznaczone w decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...]. Podniosła bowiem wyłącznie, że ustanowiono hipotekę przymusową na sumę blisko [...] zł na rzecz Skarbu Państwa celem zabezpieczenia należności wynikających z postanowienia Prokuratury Okręgowej w G. z dnia [...]. Ponadto należy podkreślić, że strona nie uzasadniła, aby zachodziło niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub trudnych do odwrócenia skutków powołując się na wpis hipoteki przymusowej kaucyjnej obejmującej należny, nieuiszczony podatek dochodowy od osób fizycznych za 2004 r. w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości będącej wszakże gruntem oddanym w użytkowanie wieczyste stanowiącym teren niezabudowany.

Na marginesie godzi się zwrócić uwagę, iż sama sytuacja materialna skarżącej, przedstawiona niewątpliwie w sposób wybiórczy, nie jest również wystarczającą okolicznością do wstrzymania wykonania aktu.

Mając to na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia, na podstawie art. 61 § 3 i 5 P.p.s.a.