VII SA/Wa 475/13

Uzasadnienie

Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w [...] decyzją z dnia [...] stycznia 2013 r., nr [...], na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r., nr 98, poz. 1071, po rozpatrzeniu odwołania [...] Sp. z o.o. z siedzibą w [...] od nakazu ujętego w punkcie 2 decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w m. [...] z dnia [...] października 2012 r., znak: [...], nakazującej [...] Sp. z o.o. z siedzibą w [...] w oznakowaniu opakowania jednostkowego produktu p.n. "[...] cukierki pomarańczowe i cytrynowe wzbogacone witaminami" w wykazie składników podać formy chemiczne witaminy C, niacyny, witaminy E, kwasu pantotenowego, witaminy B2, witaminy B6, witaminy B1, kwasu foliowego, witaminy B12 użytych do wytworzenia danego środka spożywczego - z terminem wykonalności do dnia 30 marca 2013 r. utrzymał punkt 2 zaskarżonej decyzji w mocy.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ wskazał, iż w dniu [...] października 2012 r. w firmie [...] Sp. z o.o. przy ul. [...] w [...] przeprowadzona została przez upoważnionego pracownika Państwowej Inspekcji Sanitarnej kontrola tematyczna, z której przebiegu sporządzono protokół kontroli tematycznej nr [...]. Podczas kontroli stwierdzono, iż strona skarżąca nie dopełniła obowiązku powiadomienia Głównego Inspektora Sanitarnego o wprowadzeniu po raz pierwszy na terytorium RP produktu p.n. "[...] cukierki pomarańczowe i cytrynowe wzbogacone witaminami" jako środka spożywczego wzbogaconego. Obowiązek ten wynikał z art. 29 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. z 2010 r. nr 136, poz. 914 z e zm.), zgodnie z którym "w celu monitorowania produktów wprowadzanych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podmiot działający na rynku spożywczym, który wprowadza lub ma zamiar wprowadzić po raz pierwszy do obrotu środki spożywcze, do których dodawane są witaminy (...) - jest obowiązany powiadomić o tym Głównego Inspektora Sanitarnego."

Ponadto w trakcie kontroli stwierdzono, iż w wykazie składników zadeklarowanym w oznakowaniu opakowania jednostkowego ww. produktu nie podano form chemicznych (nazw substancji) witamin wykorzystywanych do produkcji danego środka spożywczego. W wykazie składników zadeklarowano jedynie ich nazwy zwyczajowe: witamina C, niacyna, witamina E, kwas pantotenowy, kwas foliowy, witamina B2, witamina B6, witamina B1, kwas foliowy, witamina B12, co narusza § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych (Dz.U. z 2007 r. nr 137, poz. 966 ze zm.), w świetle którego, w opakowanym środku spożywczym informacje dotyczące składników w nim występujących "podaje się w formie wykazu składników wykorzystanych do produkcji środka spożywczego i nadal w nim obecnych, nawet w zmienionej formie, zwanego dalej "wykazem składników", z podaniem nazwy składnika (...)"

Organ odwoławczy podniósł, iż w następstwie ww. kontroli Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w m. [...] wydał decyzję z dnia [...] października 2012 r., znak: [...], nakazującą firmie [...] Sp. z o.o. w [...]: 1) powiadomić Głównego Inspektora Sanitarnego o wprowadzeniu po raz pierwszy do obrotu na terenie RP jako środka spożywczego wzbogaconego produktu p.n. "[...] cukierki pomarańczowe i cytrynowe wzbogacone witaminami" - z terminem wykonalności niezwłocznym, lecz nie później niż do 14 dni licząc od dnia doręczenia niniejszej decyzji; 2) w oznakowaniu opakowania jednostkowego produktu p.n. "[...] cukierki pomarańczowe i cytrynowe wzbogacone witaminami" w wykazie składników podać formy chemiczne witaminy C, niacyny, witaminy E, kwasu pantotenowego, witaminy B2, witaminy B6, witaminy B1, kwasu foliowego, witaminy B12 użytych do wytworzenia danego środka spożywczego - z terminem wykonalności do dnia 30 marca 2013 r.

[...] Sp. z o.o. z siedzibą w [...] wniosła odwołanie od przedmiotowej decyzji, wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji w punkcie 2 rozstrzygnięcia i umorzenie postępowania w sprawie.

Przechodząc do merytorycznego uzasadnienia podjętego rozstrzygnięcia organ wskazał, iż zgodnie z przepisami § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych, opakowany środek spożywczy znakuje się, podając, z zastrzeżeniem ust. 2 ww. rozporządzenia, co najmniej następujące informacje: (...) dotyczące składników występujących w środku spożywczym (...). Z kolei w myśl § 5 ust. 1 ww. rozporządzenia informację, o której mowa w § 2 ust. 1 pkt 2, podaje się w formie wykazu składników wykorzystanych do produkcji środka spożywczego i nadal w nim obecnych, nawet w zmienionej formie, zwanego dalej "wykazem składników", z podaniem nazwy składnika, według masy tych składników, ustalonej w chwili ich użycia do wytworzenia środka spożywczego, w porządku malejącym (...). Na chwilę obecną obowiązujące przepisy zezwalają na stosowanie przy produkcji środków spożywczych ponad 100 różnych składników będących źródłem witamin lub składników mineralnych.

Organ stwierdził, iż w myśl powyższego, w przypadku procesu wzbogacania żywności, składnikiem wykorzystanym do wytworzenia określonego produktu będzie konkretna forma chemiczna. Jeżeli przepis nakłada obowiązek, aby podać w oznakowaniu nazwę składnika wykorzystanego w produkcji, to dotyczy to nazwy zastosowanego związku chemicznego, a nie nazwy witaminy lub składnika mineralnego, których może on być źródłem w produkcie końcowym przeznaczonym do spożycia przez konsumenta.

Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w [...] nie przychylił się do argumentu strony, iż oznakowanie składu z zastosowaniem form chemicznych witamin będzie całkowicie niezrozumiałe dla konsumenta. Wskazał, iż zgodnie z artykułem 7 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji (Dz. Urz. UE L 404 z 30.12.2006 r., str. 26 ze zm.) "Oznaczanie wartości odżywczej produktów z dodatkiem witamin i składników mineralnych, które objęte są niniejszym rozporządzeniem, jest obowiązkowe. Wymagana informacja zawiera elementy określone w art. 4 ust. 1 grupa 2 dyrektywy 90/496/EWG oraz całkowite ilości witamin i składników mineralnych obecne w żywności po ich dodaniu." Natomiast zgodnie z § 5 ust. 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą, "Wykaz witamin i składników mineralnych, których zawartość podaje się w informacji dotyczącej wartości odżywczej środka spożywczego, oraz ich zalecane spożycie określa załącznik do rozporządzenia". Organ zaznaczył, iż w związku z powyższym, w przypadku produktu wzbogacanego w witaminy producent dodatkowo ma obowiązek umieścić w jego oznakowaniu informację o wartości odżywczej, w której podaje zawartość witamin oraz ich zalecane dzienne spożycie używając nazw zwyczajowych, takich, jak w załączniku do ww. rozporządzenia. Zatem w informacji o wartości odżywczej można używać nazw zwyczajowych, natomiast w wykazie składników deklarowanym przez producenta winny być podane konkretne formy chemiczne ww. witamin i składników mineralnych. Zdaniem organu, taka prezentacja jednoznacznie informuje konsumenta o zawartości witamin i składników mineralnych - zarówno ilościowej, jak i jakościowej. Oznakowanie w taki sposób zdaje się być całkowicie zrozumiałe dla konsumenta. Ponadto, organ podniósł, iż zgodnie z artykułem 7 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji "Etykietowanie produktów z dodatkiem witamin i składników mineralnych może zawierać informację o takim dodatku, o ile jest to zgodne z wymogami określonymi w rozporządzeniu (WE) nr 1924/2006." Dodatkowo, w wykazie składników producent może obok form chemicznych witamin umieścić również ich nazwy zwyczajowe. Biorąc powyższe pod uwagę, jak zaznaczył organ, podawanie w składzie form chemicznych witamin i składników mineralnych nie spowoduje, iż oznakowanie to będzie niezrozumiałe. Będzie ono natomiast dostarczało szczegółowych informacji, które mogą być istotne dla świadomych konsumentów. Składnikiem produktu jest konkretna forma chemiczna, np. w przypadku witaminy C może być to kwas L-askorbinowy, L-askorbinian sodu, L-askorbinian potasu i inne. W związku z powyższym, konsument powinien wiedzieć, którą z nich użyto w produkcji.

W odniesieniu do argumentacji zawartej w odwołaniu, iż rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011, na podstawie art. 17 w związku z art. 18 ust. 2 zezwala na stosowanie nazw zwyczajowych także w odniesieniu do nazw składników, jeżeli nie ma wyraźnego przepisu który nakazywałby używanie nazwy szczególnej składnika, organ wskazał, że zgodnie z art. 18 ust. 2 ww. przepisu "Składniki oznaczane są ich szczegółowymi nazwami, o ile mają one zastosowanie, zgodnie z zasadami określonymi w art. 17 i w załączniku VI." Z kolei art. 17 ust. 1 mówi, że "Nazwą środka spożywczego jest jego nazwa przewidziana w przepisach. W przypadku braku takiej nazwy nazwą środka spożywczego jest jego nazwa zwyczajowa, a jeśli nazwa zwyczajowa nie istnieje lub nie jest stosowana, przedstawia się nazwę opisową tego środka spożywczego." Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w [...] zwrócił uwagę, iż w przypadku witamin i składników mineralnych określono ich szczegółowe nazwy, którymi są właśnie ich formy chemiczne, a ich wykaz znajduje się w załączniku do rozporządzenia (WE) nr 1925/2006, zaś przepisem nakazującym ich podawanie jest § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych, według którego informację dotyczącą składników występujących w środku spożywczym podaje się w formie wykazu składników wykorzystanych do produkcji środka spożywczego i nadal w nim obecnych, nawet w zmienionej formie, zwanego dalej "wykazem składników", z podaniem nazwy składnika, według masy tych składników, ustalonej w chwili ich użycia do wytworzenia środka spożywczego, w porządku malejącym (...).

W nawiązaniu natomiast do argumentacji, iż zdaniem strony "przepisy rozporządzenia w sprawie znakowania środków spożywczych wartością odżywczą stanowią lex specialis w stosunku do ogólnych reguł znakowania środków spożywczych (...)" i "(...) z uwagi na powyższe oraz zasadę lex specialis derogat legi generali będą one miały pierwszeństwo stosowania", a zatem "za dopuszczalne formy znakowania środka spożywczego witaminami winny zostać przyjęte oznaczenia wymienione w załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą", Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w [...] stwierdził, że znakowanie środka spożywczego wartością odżywczą, a znakowanie informacją dotyczącą składników w nim występujących stanowi dwie odrębne kwestie regulowane dwoma różnymi przepisami (w przypadku wartości odżywczej jest to rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą, zaś w przypadku składu rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych). Zaznaczył, iż w przypadku znakowania żywności wartością odżywczą dozwolone oraz w pełni uzasadnione jest stosowanie nazw zwyczajowych witamin i składników mineralnych. Przykładowo, znakując wartością odżywczą producent może wykazać zawartość witaminy lub składnika mineralnego, jeżeli jego zawartość w 100 g lub 100 ml wynosi co najmniej 15% zalecanego dziennego spożycia (zgodnie z § 5 ust. 3 pkt 6 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą). Dotyczy to również produktów naturalnie zawierających dany składnik odżywczy, do których nie są te składniki dodawane jako formy chemiczne. Natomiast w przypadku wzbogacania produktu w składniki odżywcze dodaje się do niego określone formy chemiczne i to one są składnikami produktu, natomiast w znakowaniu wartością odżywczą podaje się informację dotyczącą zawartości w 100 g lub 100 ml lub w porcji danego składnika odżywczego, a nie jego formy chemicznej, w związku z powyższym podaje się jego nazwę zwyczajową. W ocenie organu, powołany przez stronę skarżącą argument nie ma zastosowania w omawianym przypadku, gdyż dotyczy on dwóch odrębnych aspektów znakowania środków spożywczych.

Skargę na powyższą decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w [...] z dnia [...] stycznia 2013 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie złożyła [...] Sp. z o.o. z siedzibą w [...], wnosząc o jej uchylenie oraz o uchylenie poprzedzającej ją decyzji organu I instancji, w zakresie punktu 2 rozstrzygnięcia.

Zaskarżonej decyzji strona skarżąca zarzuciła naruszenie:

1) art. 45 ust. 1, art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, w zw. z § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych, w związku z art. 3 ust. 3 pkt 33, w zw. z pkt 34 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, w związku z art. 2 ust. 2 rozporządzenia nr 1924/2006 (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w zw. z art. 3 ust. 1 rozporządzenie nr 1925/2006 (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. przez: a) uznanie, iż przepisy krajowe stanowiące implementację norm prawa wspólnotowego mogą nakładać większe wymogi i restrykcje w zakresie etykietowania żywności, niż regulacje prawa wspólnotowego, 2) uznanie, iż forma chemiczna składnika jest tożsama z pojęciem nazwy składnika, mimo że pojęcia te wyraźnie rozróżnia ustawodawca europejski (art. 3 ust. 1 rozporządzenia 1925/2006 WE) i w konsekwencji uznanie, że w wykazie nazw składników należy każdorazowo umieszczać nazwy form chemicznych tych składników, c) uznanie, że zamieszczanie specjalistycznych nazw chemicznych jest praktyką zrozumiałą dla przeciętnego konsumenta,

2) art. 7 w zw. z 77 w zw. z art. 107 § 1 ustawy Kodeks postępowania administracyjnego przez: a) pominięcie w toku postępowania okoliczności znanych organowi z urzędu w postaci powszechnej praktyki rynkowej polegającej na podawaniu w wykazie składników wyłącznie nazw zwyczajowych witamin będących składnikami środków spożywczych i akceptowanie powyższej praktyki przez konsumentów, b) pominięcie okoliczności wprowadzenia produktu "[...] cukierki pomarańczowe i cytrynowe wzbogacone witaminami" na rynek [...], tj. państwa członkowskiego Unii Europejskiej, w zgodzie z przepisami obowiązującymi na terytorium tego państwa, c) pominięcie okoliczności, która powinna być organowi wiadomą z urzędu o wprowadzaniu po 1 lipca 2007 r. do obrotu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej środków spożywczych przez skarżącą etykietowanych za pomocą nazw zwyczajowych i objętych zgłoszeniami do Generalnego Inspektora Sanitarnego, który nie zakwestionował sposobu znakowania, d) brak wykładni przepisu § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych przez pryzmat przepisu art. 3 ust. 1 rozporządzenia 1925/2006 WE, co było głównym zarzutem odwołania, a do czego organ II instancji się nie ustosunkował.

W uzasadnieniu skargi, w rozwinięciu zarzutów, Spółka wskazała m.in., iż rozumowanie organu oparte jest na błędnej interpretacji przepisów nakładających obowiązki w zakresie etykietowania. Skarżąca zarzuciła organowi pominięcie w procesie wykładni przepisu § 5 ust. 1 rozporządzenia w sprawie znakowania środków spożywczych, zasady spójności i konsekwencji terminologicznej zarówno polskiego jak i europejskiego ustawodawcy. Wskazała, iż należyta wykładnia wskazanego przepisu wymaga odwołania zarówno do ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia jak i do rozporządzenia nr 1925/2006 (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady. Strona stwierdziła, że w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na legalną definicję składnika żywności, którą należy wyinterpretować z przepisu art. 3 pkt 34, zgodnie z którym składnik żywności oznacza każdą substancję występującą w żywności, w tym substancje dodatkowe i enzymy, użytą przy wytwarzaniu lub przygotowywaniu środków spożywczych, obecną w gotowym produkcie, nawet jeżeli jest ona w zmienionej formie. Zaznaczyła, iż pkt 33 przywołanego przepisu definiuje z kolei pojęcie składnika odżywczego odsyłając w tym zakresie do przepisu art. 2 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia nr 1924/2006, który konstruuje ten termin poprzez wyliczenie substancji uważanych za składniki odżywcze umieszczając wśród nich witaminy. Z ww. zestawiania wynika, iż witaminy są szczególną kategorią składników odżywczych, które z kolei mieszczą się w ustawowej definicji składnika żywności. Zgodnie z przywołanymi wyżej definicjami witamina jest składnikiem żywności. Spółka zaznaczyła, iż rację ma organ, iż źródłem witamin mogą być różne związki chemiczne, lecz pozostaje to bez związku z niniejszą sprawą i kwestią oznaczeń. Przepisy regulujące problematykę etykietowania nie odwołują się wszak do operowania nazwami związków chemicznych. Nakazują jedynie ujawniać na opakowaniu nazwy składników wyraźnie przy tym rozróżniając składnik od jego formy chemicznej. Na potwierdzenie tej tezy skarżąca przytoczyła treść przepisu art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 1925/2006, zgodnie z którą "do żywności można dodawać tylko witaminy lub składniki mineralne określone w wykazie zawartym w załączniku I w formach wymienionych w załączniku II, z zastrzeżeniem przepisów określonych w niniejszym rozporządzeniu". Spółka stwierdziła, iż ustawodawca europejski wyraźnie rozróżnia zatem składnik od jego formy chemicznej. Podobnie zresztą czyni prawodawca polski zarówno definiując składnik żywności, jak i określając zasady etykietowania. Wyrazem woli ustawodawcy jest przywołany przepis art. 3 pkt 34, który również rozróżnia składnik od jego formy oraz będący podstawą prawną zaskarżonych decyzji przepis § 5 ust. 1 rozporządzenia w sprawie znakowania środków spożywczych także operujący w różnych kontekstach pojęciami składnika i jego nazwy oraz formy składnika. Skarżąca podniosła, iż z wykładni przepisu § 5 ust. 1 rozporządzenia w sprawie znakowania środków spożywczych można wyinterpretować normy: 1) wykaz składników zawiera nazwy składników, 2) składniki, których nazwy są ujęte wykazie muszą być wykorzystywane w procesie produkcji, 3) składniki muszą być obecne w środku spożywczym, 4) forma składnika może ulec zmianie, 5) zmiana formy składnika nie ma wpływu na treść wykazu składników, a w logicznej konsekwencji, nie ma także wpływu na nazwy składników.

W ocenie strony, jest zatem oczywiste, iż ustawodawca wymaga stałej nazwy danego składnika, niezależnej od formy w jakiej on występuje. Logicznym jest, iż przy określaniu witaminy jako składnika w granicach omawianego przepisu mieści się wskazanie zwyczajowej nazwy nie zaś jej formy, która w kontekście znakowania pozbawiona jest znaczenia prawnego.

Ponadto, w ocenie Spółki, istotnym jest także, iż taka wykładnia przepisów zgodna jest z jedną z naczelnych zasad bezpieczeństwa żywności, mianowicie zrozumiałości etykietowania dla konsumenta. Wymóg podawania wykazu składników z zastosowaniem w każdym przypadku specjalistycznego chemicznego nazewnictwa, kłóciłby się z zasadą wyrażoną w przepisie art. 48 ust. 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, zgodnie z którą, środki spożywcze muszą być oznakowane w sposób zrozumiały dla konsumenta. Zdaniem strony, nie sposób uznać, by wprowadzenie w miejsce zwyczajowych nazw poszczególnych witamin ("witamina A", "witamina D", "witamina C", "kwas foliowy" etc.) oznaczeń w formule chemicznej (np. "kwas askorbinowy" czy "kwas pteroilomonoglutaminowy") sprzyjało realizacji ww. postulatu. W odróżnieniu bowiem od powszechnie używanych w relacjach konsumenckich określeń, specjalistyczne nazewnictwo dla przeciętnego konsumenta będzie całkowicie niezrozumiałe.

W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji i wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Stosownie do dyspozycji art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej jedynie pod względem zgodności z prawem, a więc prawidłowości zastosowania przepisów obowiązującego prawa oraz trafności ich wykładni. Uwzględnienie skargi następuje tylko w przypadku stwierdzenia przez Sąd naruszenia przepisów prawa materialnego lub istotnych wad w prowadzonym postępowaniu (art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.).

W rozpoznawanej sprawie tego rodzaju wady i uchybienia nie wystąpiły, wobec czego skarga nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przedmiotem kontroli Sądu była decyzja Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w [...] z dnia [...] stycznia 2013 r., na mocy której organ utrzymał w mocy punkt 2 decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w m. [...] z dnia [...] października 2012 r., nakazujący [...] Sp. z o.o. z siedzibą w [...] w oznakowaniu opakowania jednostkowego produktu p.n. "[...] cukierki pomarańczowe i cytrynowe wzbogacone witaminami" w wykazie składników podać formy chemiczne witaminy C, niacyny, witaminy E, kwasu pantotenowego, witaminy B2, witaminy B6, witaminy B1, kwasu foliowego, witaminy B12 użytych do wytworzenia danego środka spożywczego, z terminem wykonalności do dnia 30 marca 2013 r.

Wskazać należy, iż z zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych, opakowany środek spożywczy znakuje się, podając, z zastrzeżeniem ust. 2 ww. rozporządzenia, co najmniej następujące informacje: dotyczące składników występujących w środku spożywczym.

Stosownie zaś do § 5 ust. 1 ww. rozporządzenia informację, o której mowa w § 2 ust. 1 pkt 2, podaje się w formie wykazu składników wykorzystanych do produkcji środka spożywczego i nadal w nim obecnych, nawet w zmienionej formie, zwanego dalej "wykazem składników", z podaniem nazwy składnika, według masy tych składników, ustalonej w chwili ich użycia do wytworzenia środka spożywczego, w porządku malejącym, z zastrzeżeniem § 7 ust. 3 i 4.

Jak zaznaczył organ, na chwilę obecną obowiązujące przepisy zezwalają na stosowanie przy produkcji środków spożywczych ponad 100 różnych składników będących źródłem witamin lub składników mineralnych.

Sąd podziela stanowisko organu, iż w przypadku procesu wzbogacania żywności, składnikiem wykorzystanym do wytworzenia określonego produktu będzie konkretna forma chemiczna. Jeżeli przepis nakłada obowiązek, aby podać w oznakowaniu nazwę składnika wykorzystanego w produkcji, to dotyczy to nazwy zastosowanego związku chemicznego, a nie nazwy witaminy lub składnika mineralnego, których może on być źródłem w produkcie końcowym przeznaczonym do spożycia przez konsumenta. Nazwa składnika (substancji) to nie nazwa zwyczajowa, lecz konkretna forma chemiczna, pod którą kryje się określona witamina lub składnik mineralny.

W przypadku witamin i składników mineralnych określono ich szczegółowe nazwy, którymi są ich formy chemiczne. W art. 3 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji (Dz.U.UE.L.2006.404.26), wskazano, że "do żywności można dodawać tylko witaminy lub składniki mineralne określone w wykazie zawartym w załączniku I, w formach wymienionych w załączniku II, z zastrzeżeniem przepisów określonych w niniejszym rozporządzeniu.

Zaznaczyć należy, że prawo krajowe nie stoi w sprzeczności z prawem wspólnotowym. Wykaz form chemicznych znajduje się w załączniku II do ww. rozporządzenia, przepisem nakazującym ich podawanie jest § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych.

Wbrew twierdzeniom skargi, z dyspozycji przepisu art. 3 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji, nie wynika, jakoby przepis ten rozróżniał pojęcie formy chemicznej i składnika. Również interpretacja § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych, nie wskazuje aby przepis ten rozróżniał "składnik" od "jego formy chemicznej". Przepis jasno, wyraźnie wskazuje, że produkt powinien być oznakowany, poprzez podanie wykazu składników, wykaz składników zaś podaje się poprzez wskazanie nazwy składnika, według masy w chwili jej użycia w porządku malejącym. Nazwa substancji to nie nazwa zwyczajowa, lecz forma chemiczna. Przy czym zauważyć należy, iż wskazanie formy chemicznej nie koliduje z dodatkowym wskazaniem nazwy zwyczajowej.

W kontekście ww. rozważań, nie znajdą tu zastosowania, jak zasadnie wskazał organ, powołane przez stronę skarżącą w odwołaniu przepisy art. 17 w związku z art. 18 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011, które zezwalają na stosowanie nazw zwyczajowych także w odniesieniu do nazw składników, jeżeli nie ma wyraźnego przepisu który nakazywałby używanie nazwy szczególnej składnika. Zgodnie z art. 18 ust. 2 ww. rozporządzenia "Składniki oznaczane są ich szczegółowymi nazwami, o ile mają one zastosowanie, zgodnie z zasadami określonymi w art. 17 i w załączniku VI." Art. 17 ust. 1 zaś stanowi, że "Nazwą środka spożywczego jest jego nazwa przewidziana w przepisach. W przypadku braku takiej nazwy nazwą środka spożywczego jest jego nazwa zwyczajowa, a jeśli nazwa zwyczajowa nie istnieje lub nie jest stosowana, przedstawia się nazwę opisową tego środka spożywczego."

W przypadku witamin i składników mineralnych określono ich szczegółowe nazwy, którymi są właśnie ich formy chemiczne, a których wykaz znajduje się w załączniku II rozporządzenia (WE) nr 1925/2006, zaś przepisem nakazującym ich podawanie jest § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych.

Nie można także zgodzić się ze stanowiskiem skarżącej Spółki, iż podanie w składzie form chemicznych witamin kłóciłoby się z zasadą wyrażoną w przepisie art. 48 ust. 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, zgodnie z którą, środki spożywcze muszą być oznakowane w sposób zrozumiały dla konsumenta, a to ze względu na całościowy aspekt znakowania produktów.

Należy przywołać ustalenia organu, iż zgodnie z artykułem 7 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji "Oznaczanie wartości odżywczej produktów z dodatkiem witamin i składników mineralnych, które objęte są niniejszym rozporządzeniem, jest obowiązkowe. Wymagana informacja zawiera elementy określone w art. 4 ust. 1 grupa 2 dyrektywy 90/496/EWG oraz całkowite ilości witamin i składników mineralnych obecne w żywności po ich dodaniu." Natomiast zgodnie z § 5 ust. 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą, "Wykaz witamin i składników mineralnych, których zawartość podaje się w informacji dotyczącej wartości odżywczej środka spożywczego, oraz ich zalecane spożycie określa załącznik do rozporządzenia".

Zgodnie z powyższymi regulacjami, w przypadku produktu wzbogacanego w witaminy producent dodatkowo ma obowiązek umieścić w jego oznakowaniu informację o wartości odżywczej, w której podaje zawartość witamin oraz ich zalecane dzienne spożycie używając nazw zwyczajowych (wg załącznika do ww. rozporządzenia).

Pełne oznakowanie produktu, poprzez podanie tabeli wartości odżywczej oraz składu produktu, poprzez zamieszczenie form chemicznych witamin, będzie całkowicie zrozumiałe dla przeciętnego klienta. Nic nie stoi na przeszkodzie, jak wyżej wskazano, aby również w składzie produktu obok nazw chemicznych podać również nazwy zwyczajowe, będzie to dawało szerszą informację o produkcie. Taka prezentacja jednoznacznie będzie informowała konsumenta o zawartości witamin i składników mineralnych - zarówno ilościowej, jak i jakościowej.

Znakowanie środka spożywczego wartością odżywczą, a znakowanie informacją dotyczącą składników w nim występujących stanowi dwie odrębne kwestie regulowane dwoma różnymi przepisami. W przypadku wartości odżywczej jest to rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą, zaś w przypadku składu rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych. Oznakowanie produktu w sposób zgodny z ww. regulacjami, wyczerpie dyspozycję art. 48 ust. 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia.

Pozostałe zarzuty skargi, także nie mogły odnieść zamierzonego skutku.

Fakt powszechnej praktyki rynkowej polegającej na podawaniu w wykazie składników wyłącznie nazw zwyczajowych witamin będących składnikami środków spożywczych i akceptowanie powyższej praktyki przez konsumentów, wbrew wymogowi prawidłowego znakowania, nie może stanowić podstawy, do zaakceptowania takiego stanowiska. Powinien być przedmiotem działania odpowiednich organów, i jak wynika z odpowiedzi na skargę, odpowiednie czynności w tym zakresie są podejmowane. Również fakt, iż produkt znajduje się w obrocie w innym kraju członkowskim nie dowodzi, że produkt ten jest oznakowany prawidłowo. Mając na uwadze także argumentację organu, zawartą w odpowiedzi na skargę, nie można uznać, aby wiadoma winna być Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarny w [...] z urzędu informacja o wprowadzaniu po 1 lipca 2007 r. do obrotu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej środków spożywczych przez skarżącą etykietowanych za pomocą nazw zwyczajowych i objętych zgłoszeniami do Generalnego Inspektora Sanitarnego, który nie zakwestionował sposobu znakowania, a to z tego powodu, iż takiego powiadomienia dokonuje się wprost do Głównego Inspektora Sanitarnego, organ wojewódzki nie dysponuje treścią powiadomień oraz wiedzą na temat prowadzonego postępowania.

W tym stanie rzeczy, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skargę jako nieuzasadnioną oddalił.