III SA/Łd 780/13

Uzasadnienie

Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] r. nr [...] po rozpatrzeniu odwołania J. P. od decyzji Starosty [...] z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia z Funduszu Pracy w postaci zasiłku dla osób bezrobotnych za okres od dnia 31 grudnia 2011 r. do dnia 24 sierpnia 2012 r. w kwocie 5.683 zł. brutto – utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu pierwszej instancji.

W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy wskazał, że J. P. decyzją ostateczną organu administracji pierwszej instancji z dnia [...] r. nr [...] uzyskała status osoby bezrobotnej od dnia zarejestrowania, tj. 17 sierpnia 2011 r. oraz prawo do zasiłku dla bezrobotnego od dnia 25 sierpnia 2011 r. do dnia 24 sierpnia 2012 r. Decyzją organu I instancji z dnia [...] r., nr [...] J. P. utraciła prawo do zasiłku dla bezrobotnego od dnia 25 sierpnia 2012 r. z powodu upływu okresu jego pobierania. Następną decyzją z dnia [...] r., nr [...] Starosta [...] orzekł o utracie statusu osoby bezrobotnej z dniem 25 sierpnia 2012 r. z powodu podjęcia zatrudnienia. W dniu 17 grudnia 2012 r. do powiatowego urzędu pracy wpłynęła informacja ZUS, iż J. P. nabyła prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na okres od dnia 4 lipca 2011 r. do dnia 30 grudnia 2011 r. zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego w P. , IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 kwietnia 2012r., sygn. akt [...]. Po otrzymanie tej informacji postanowieniami z dnia [...] Starosta [...], na podstawie art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a., wznowił z urzędu postępowania zakończone ww. decyzjami ostatecznymi z dnia [...] r. nr [...] i nr [...] oraz z dnia [...] nr [...]. Następnie decyzją nr [...] z dnia [...] r. uchylił:

- decyzję nr [...] z dnia [...] r. o uznaniu strony za bezrobotną z dniem 17 sierpnia 2011 r. i przyznaniu prawa do zasiłku od dnia 25 sierpnia 2011 r. do dnia 24 sierpnia 2012 r.,

- decyzję nr [...] z dnia [...] r. o utracie przez stronę prawa do zasiłku od dnia 25 sierpnia 2012 r.,

- decyzję nr [...] z dnia [...] r. o utracie przez stronę statusu osoby bezrobotnej z dniem 25 sierpnia 2012 r. z powodu podjęcia zatrudnienia.

Ponadto tą samą decyzją odmówił stronie statusu osoby bezrobotnej od dnia 17 sierpnia 2011 r. i odmówił przyznania prawa do zasiłku od dnia 25 sierpnia 2011 r., a także umorzył postępowanie w sprawie utraty przez stronę prawa do zasiłku od dnia 25 sierpnia 2012 r. i umorzył postępowanie w sprawie utraty przez stronę statusu osoby bezrobotnej z dniem 25 sierpnia 2012 r. z powodu zatrudnienia.

Następnie organ I instancji wystąpił do ZUS u o dokonanie potracenia kwot za okres od dnia 25 sierpnia 2011 r. do dnia 30 grudnia 2011 r. w łącznej kwocie 3632, 60 zł.

Decyzją z dnia [...] r., nr [...] Starosta [...] orzekł o obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia z Funduszu Pracy w postaci zasiłku dla osób bezrobotnych za okres od dnia 31 grudnia 2011 r. do dnia 24 sierpnia 2012 r. w kwocie 5.683 zł. brutto.

J. P. odwołała się od tej decyzji, wyjaśniając że nie ukrywała faktu ubiegania się o zasiłek rehabilitacyjny. Informowała o tym fakcie urząd pracy. Ponadto w jej ocenie pobrany zasiłek nie może zostać uznany za świadczenie nienależne.

Wojewoda [...] utrzymując w mocy zaskarżoną decyzję powołał się na art. 76 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ustalający, iż osoba, która pobrała nienależne świadczenie pieniężne, jest obowiązana do zwrotu, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, kwoty otrzymanego świadczenia wraz z przekazaną od tego świadczenia zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składką na ubezpieczenie zdrowotne. Za nienależnie pobrane świadczenie pieniężne uważa się m.in.:

1) świadczenie pieniężne wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do jego pobierania, jeżeli pobierający to świadczenie był pouczony o tych okolicznościach;

2) świadczenie pieniężne wypłacone na podstawie nieprawdziwych oświadczeń lub sfałszowanych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd powiatowego urzędu pracy przez osobę pobierającą to świadczenie;

3) zasiłek, stypendium lub inne świadczenie pieniężne finansowane z Funduszu Pracy wypłacone osobie za okres, za który nabyła prawo do emerytury, świadczenia przedemerytalnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej, renty socjalnej, zasiłku macierzyńskiego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego, jeżeli organ rentowy, który przyznał świadczenie, nie dokonał jego pomniejszenia na zasadach określonych w art. 78.

Organ odwoławczy wyjaśnił ponadto, że stosownie do treści art. 78 ust. 1 i ust. 3 powołanej ustawy w przypadku przyznania bezrobotnemu lub osobie, o której mowa w art. 43 świadczenia rehabilitacyjnego w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę za okres, za który pobierali zasiłek pobrane z tego tytułu kwoty wysokości uwzględniającej zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych i składkę na ubezpieczenie zdrowotne zalicza się na poczet przyznanego przez organ rentowy świadczenia. Kwoty te traktuje się jak świadczenia wypłacane w kwocie zaliczkowej w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Organ rentowy przekazuje kwotę zaliczoną na poczet przyznanego świadczenia, o której mowa w ust. 1, na rachunek bankowy Funduszu Pracy powiatowego urzędu pracy, który wypłacił zasiłek z tytułu pozostawania bez pracy ( art. 78 ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).

J. P. w okresie pozostawania w ewidencji osób bezrobotnych Powiatowego Urzędu Pracy w B., to jest od dnia 17 sierpnia 2011 r. była uprawniona do świadczenia rehabilitacyjnego od dnia 4 lipca 2011 r. Tym samym nie mogła posiadać statusu bezrobotnego w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 lit c ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Uzyskanie i pobieranie świadczenia rehabilitacyjnego w danym okresie stanowi okoliczność wykluczającą możliwość przyznania i posiadania w tym samym czasie statusu osoby bezrobotnej, a tym samym korzystania z uprawnień z tym statusem związanych. Organ rentowy dokonał potrącenia na podstawie art. 78 ustawy zasiłku za okres od dnia 25 sierpnia do 30 grudnia 2011 r. w kwocie 3632, 60 zł. Skoro stronie decyzją organu I instancji z dnia 4 stycznia 2013 r. odmówiono prawa do zasiłku od dnia 25 sierpnia 2011 r., to nie przysługiwało jej prawo za okres od dnia 31 grudnia 2011 r. Ponadto strona w dniu rejestracji – 17 sierpnia 2011 r. została pouczona o okolicznościach powodujących utratę statusu bezrobotnego oraz o konieczności zwrotu zasiłku, w sytuacji gdy zostałby on wypłacony nienależnie.

J. P. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi skargę na decyzję Wojewody [...] żądając jej uchylenia, a także uchylenia decyzji ją poprzedzającej.

Uzasadniając skargę podniosła, iż w okresie poprzedzającym rejestrację w urzędzie pracy przebywała na zwolnieniu lekarskim, a następnie ubiegała się o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego. Po odmowie przyznania świadczenia zgłosiła się do urzędu pracy w celu uzyskania statusu bezrobotnej. Jednocześnie toczyło się postępowanie odwoławcze od decyzji ZUS w sprawie przyznania świadczenia rehabilitacyjnego, zakończone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w P. z dnia 15 listopada 2012 r. Wyrokiem tym utrzymany został w mocy wyrok Sądu Rejonowego w P. z dnia 24 kwietnia 2012r. w sprawie nabycia prawa do świadczenia rehabilitacyjnego w okresie od 4 lipca 2011 r. do 30 grudnia 201 r. W ślad za tym otrzymała decyzję ZUS z dnia [...]r. o przyznaniu świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 4 lipca do 30 grudnia 2011 r. W okresie od 31 grudnia 2011 r. do dnia podjęcia zatrudnienia w dniu 25 sierpnia 2012 r. skarżąca pozostawała bez żadnych dodatkowych środków finansowych na utrzymanie oprócz zasiłku dla bezrobotnych. W tym czasie przysługiwał jej status osoby bezrobotnej z prawem do zasiłku, potwierdzony decyzją Starosty [...] z dnia [...] r. W trakcie wizyt w Urzędzie Pracy – Filii w Z. informowała, że dalej toczy się postępowanie co do przyznania zasiłku rehabilitacyjnego i uzyskała informację, że z chwilą kiedy takie świadczenie zostanie przyznane, to nastąpią rozliczenia za okres przyznania świadczenia z pokrywającym się okresem pobierania zasiłku dla bezrobotnych pomiędzy ZUS a Urzędem Pracy i to ZUS dokona takich rozliczeń. Uzyskała również informację, iż może być w takim przypadku wydłużony okres statusu bezrobotnej od czasu utraty prawa do świadczenia rehabilitacyjnego do 1 roku.

Wojewoda [...] w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie, powołując się na argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

J. P. w piśmie procesowym z dnia 22 listopada 2013 r. stwierdziła, że organ administracji rozstrzygnął o jej sytuacji " wstecz", na skutek czego straciła przyznane uprawnienie. Nie zezwolił natomiast na to, by mogła dokonać czynności z mocą wsteczną. Skarżąca w dniu 29 maja 2013 r. złożyła wniosek o przywrócenie terminu do zarejestrowania jako bezrobotna z dniem 31 grudnia 2011 r. ( tj. z dniem ustania uprawnienia do świadczenia rehabilitacyjnego), który został negatywnie załatwiony. Czynności tej dokonała tylko dlatego, że w jej ocenie uznanie przez PUP przyznanego zasiłku dla bezrobotnych za świadczenie nienależne mogło być jedynie konsekwencją ustalenia, że nie poinformowała PUP we właściwym terminie o przyznaniu jej świadczenia rehabilitacyjnego. Nie uczyniła zaś tego, gdyż prawo do świadczenia rehabilitacyjnego zostało jej przyznane dopiero prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w P. z dnia 15 listopada 2012 r., zaś prawo do zasiłku utraciła wcześniej, to jest 25 sierpnia 2012 r. Nie była zatem w stanie złożyć takiego oświadczenia w dniu 30 grudnia 2011 r., gdyż nie mogła przewidzieć jakie rozstrzygnięcie podejmie sąd w zakresie przyznania świadczenia rehabilitacyjnego. Nie zdawała sobie sprawy z tego, że ubiegając się o świadczenie rehabilitacyjne nie powinna w ogóle rejestrować się jako osoba bezrobotna. Z kolei brak rejestracji w urzędzie pracy pozbawiłby skarżącą środków do życia, a także ubezpieczenia zdrowotnego, co dla niej było bardzo istotne gdyż korzystała z pomocy publicznej służby zdrowia. Przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego przez ZUS na okres sześciu miesięcy pozbawiło stronę zasiłku dla bezrobotnych za okres aż 12 miesięcy. Wskazała, że za okres za który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, a w którym pobrała zasiłek dla bezrobotnych ( od 25 sierpnia do 30 grudnia 2011 r.) pobrany zasiłek został do urzędu pracy zwrócony przez ZUS, który potrącił te kwotę z przyznanego stronie świadczenia rehabilitacyjnego. Nie zaistniała zatem sytuacja pobierania za jakikolwiek okres podwójnego świadczenia. Dlatego też zasiłku dla bezrobotnych za okres od dnia 31 grudnia 2011 r. do dnia 25 sierpnia 2012 r. nie można uznać za świadczenie pobrane nienależnie. Pobierając zasiłek dla bezrobotnych była zarejestrowana jako bezrobotna, pozostawiając faktycznie bez pracy i za ten okres nie przysługiwało jej żadne inne świadczenie niż zasiłek dla bezrobotnych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości m.in. przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (§ 2 art. 1 powołanej ustawy).

W myśl art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( tekst jedn.Dz.U.2012.270 ze zm.) – zwana dalej: " p.p.s.a.", sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie.

Z wymienionych przepisów wynika, że sąd bada legalność zaskarżonego aktu, czy jest on zgodny z prawem materialnym, określającym prawa i obowiązki stron oraz z prawem procesowym, regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej.

Jedyną przesłanką zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, jaka mogłaby mieć ewentualnie zastosowanie w niniejszej sprawie była przesłanka wymieniona w art. 76 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( tekst jedn. Dz.U. z 2008 r., nr 69, poz. 415 z późn. zm.) – dalej zwana " ustawą". Przesłanki określone w art. 76 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy nie występowały w sprawie, bowiem w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych, to jest od 25 sierpnia 2011 r. do 24 sierpnia 2012 r. skarżąca nie nabyła jeszcze prawa do świadczenia rehabilitacyjnego. Wyrok Sądu Okręgowego P., utrzymujący w mocy wyrok sądu I instancji przyznający to świadczenie zapadł w dniu 15 listopada 2012 r. Decyzja ZUS o przyznaniu świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 4 lipca 2011 r. do 30 grudnia 2011 r. wydana została dopiero w dniu 25 stycznia 2013 r. Ponadto strona w toku postępowania nie składała nieprawdziwych oświadczeń lub sfałszowanych dokumentów. Nie wprowadzała także świadomie w błąd powiatowego urzędu pracy. W sprawie pozostaje bezsporne, iż w dniu rejestracji w urzędzie pracy ( 17 sierpnia 2011 r.) skarżąca informowała ten organ o wystąpieniu na drogę sądową o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego. W tej sytuacji urząd pracy miał możliwość zawieszenia postępowania w przedmiocie przyznania statusu osoby bezrobotnej do czasu wydania przez sąd prawomocnego orzeczenia o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia rehabilitacyjnego.

Zgodnie z art. 76 ust. 2 pkt 3 ustawy za nienależnie pobrane świadczenie uważa się świadczenie pieniężne z Funduszu Pracy wypłacone osobie za okres, za który nabyła prawo do emerytury, świadczenia przedemerytalnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej, renty socjalnej, zasiłku macierzyńskiego, zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego, jeżeli organ rentowy, który przyznał świadczenie, nie dokonał jego pomniejszenia na zasadach określonych w art. 78.

Powołany przepis wyraźnie wskazuje, że świadczeniem nienależnym może być jedynie zasiłek dla bezrobotnych wypłacony za okres, za który osoba pobierająca nabyła prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. W rozpoznawanej sprawie dotyczy to zasiłku wypłaconego za okres od dnia 4 lipca 2011 r. do dnia 30 grudnia 2011 r. Kwota zasiłku wypłaconego w powyższym okresie została pomniejszona przez organ rentowy na zasadach określonych w art. 78 ustawy i nie jest przedmiotem obecnego sporu. W późniejszym okresie, to jest po dniu 30 grudnia 2011 r. skarżącej nie przysługiwało już świadczenie rehabilitacyjne. Organ nie wykazał zatem, że w stosunku do skarżącej istnieją podstawy zwrotu zasiłku za okres od 31 grudnia 2011 r. do 24 sierpnia 2012 r., także na podstawie art. 76 ust 2 pkt 3 ustawy. Jak wynika z akt administracyjnych w tym czasie skarżąca nie nabyła prawa do emerytury, świadczenia przedemerytalnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej, renty socjalnej, zasiłku macierzyńskiego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku chorobowego.

Zauważyć należy, iż intencją ustawodawcy było aby osoba uprawniona nie otrzymywała jednocześnie świadczeń z dwóch różnych źródeł i w przypadku skarżącej, w okresie od dnia 31 grudnia 2011 r. do dnia 24 sierpnia 2012 r., fakt taki nie miał miejsca.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Wojewódzki Sąd Administracyjny, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit a w zw. z art. 135 p.p.s.a., uchylił zaskarżoną decyzję oraz decyzję ją poprzedzającą uznając to za niezbędne do końcowego załatwienia sprawy.

Na podstawie art. 152 p.ps.a. orzeczono, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do dnia uprawomocnienia się wyroku.

e.o.