II SA/Łd 649/13

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] Prezydent Miasta P., na podstawie art. 37 ust. 1 pkt 1, ust. 2 pkt 1, ust. 3, art. 106 ust. 1, ust. 4, ust. 5, art. 107, art. 109, art. 110 ust. 7, ust. 8 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009r., Nr 175, poz. 1362 ze zm. – dalej jako: ustawa), rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2012r. w sprawie zweryfikowania kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. z 2012r., poz. 823), art. 108, art. 163 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000r., Nr 98, poz. 1071 ze zm., w dalszej części uzasadnienia, jako k.p.a.), w sprawie G. S., zmienił decyzję z dnia [...] przyznającą od 1 października 2011r. do 31 października 2014r. zasiłek stały w wysokości 381,73zł oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne wraz z decyzjami zmieniającymi w części dotyczącej wysokości w ten sposób, że w okresie od 1 stycznia 2013r. do 31 grudnia 2013r. zasiłek stały wynosi 137,75 zł, a od 1 stycznia 2014r. do 31 października 2014r. wynosi 389 zł.

Jak wynika z uzasadnienia, decyzją z dnia [...] stronie przyznano zasiłek stały i pouczono o konieczności natychmiastowego poinformowania organu o każdej zmianie sytuacji osobistej i dochodowej. Niemniej jednak o uzyskanym odszkodowaniu strona poinformowała organ dopiero w dniu 6 marca 2013r.. W tej sytuacji, postanowieniem z dnia [...], organ wszczął postępowanie i ustalił, iż w miesiącu styczniu 2013 roku zostało stronie wypłacone odszkodowanie w kwocie 3 014,96 zł, nadto źródło dochodu strony stanowi zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153 zł. Organ wyjaśnił, iż w przypadku strony kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej wynosi 542 zł, zaś kwota 3 014,96 zł przekracza pięciokrotnie kwotę kryterium dochodowego, w związku z powyższym kwotę 3014,96 zł należało podzielić na 12 kolejnych miesięcy i uznać za dochód - w tym wypadku kwotę 251,25 zł miesięcznie w którym nastąpiła wypłata odszkodowania. Dochód strony w okresie od 1 stycznia 2013r. do 31 grudnia 2013r. wynosi 404,25 zł (251,25 zł + 153 zł zasiłku pielęgnacyjnego), natomiast od 1 stycznia 2014r. dochód stanowi 153 zł zasiłku pielęgnacyjnego. W związku z powyższym zasiłek stały za okres od 1 stycznia 2013r. do 31 grudnia 2013r. wynosi 137,75 zł miesięcznie (542zł – 404,25zł), zaś od 1 stycznia 2014r. zasiłek ten wynosić będzie 389 zł (542zł-153zł). Powyższe jest zgodne z obowiązującymi przepisami, w szczególności z art. 8 ust. 11 ustawy który stanowi, iż w przypadku uzyskania w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku lub w okresie pobierania świadczenia z pomocy społecznej dochodu jednorazowego przekraczającego pięciokrotnie kwotę kryterium dochodowego rodziny – kwotę tego dochodu rozlicza się w równych częściach na 12 kolejnych miesięcy poczynając od miesiąca, w którym dochód został wypłacony.

W terminie prawem przewidzianym G. S. złożył odwołanie podkreślając, iż organ wadliwie przyjął, jakoby zasądzone sądownie zadośćuczynienie za niesłuszne aresztowanie w kwocie 3000 zł było odszkodowaniem, co za tym dochodem, który rozliczył i następnie zmniejszył kwotę zasiłku stałego. Odwołujący zaznaczył, iż o ile odszkodowanie jest dochodem to zadośćuczynienie nie może być brane pod uwagę jako dochód, albowiem jest formą przeprosin Państwa za niesłuszne tymczasowe aresztowanie (TK 384/30/97).

Decyzją z dnia [...] Nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

Kolegium przywołało treść art. 106 ust. 5 ustawy, stosownie do którego decyzję administracyjną zmienia się lub uchyla na niekorzyść strony bez jej zgody w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony, pobrania nienależnego świadczenia, oraz w przypadku jeżeli wystąpiły przesłanki z art. 11, art. 12 i art. 107 ust. 5 ustawy. Dla skutecznego pozbawienia strony świadczeń z pomocy społecznej, w razie zaistnienia przesłanek z art. 106 ust. 5 ustawy w związku z art. 8 ust. 11 konieczne jest wydanie decyzji pozbawiającej stronę świadczeń przyznanych jej uprzednio inną decyzją. W tym znaczeniu decyzja wydawana na podstawie art. 106 ust. 5 ustawy zawiera w sobie także element konstytutywny, zatem decyzja wydana na podstawie art. 106 ust. 5 może być wydana ze skutkiem ex tunc, z mocą wsteczną. Dalej Kolegium stwierdziło, iż organ I instancji prawidłowo uznał, że zachodzą przesłanki do zmiany decyzji przyznającej stronie zasiłek stały w trybie art. 106 ust. 5 ustawy, gdyż wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie XII Wydział Karny z dnia [...], XII Ko [...], zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz strony kwotę 3000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z powodu oczywistego niesłusznego tymczasowego aresztowania wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się do dnia zapłaty. Przelew bankowy z tego tytułu strona otrzymała w styczniu 2013 roku, zaś o uzyskaniu tej jednorazowej wypłaty poinformowała podczas wywiadu środowiskowego w dniu 6 marca 2013r.. Organ zwrócił uwagę iż kwestią sporną jest rozstrzygnięcie, czy otrzymane zadośćuczynienie winno być uwzględnione jako dochód. Powołując się na treść art. 8 ust. 3 ustawy Kolegium podkreśliło, iż niewątpliwie jednorazowa kwota uzyskana tytułem zadośćuczynienia nie mieści się w katalogu przychodów odliczanych od dochodu, oznacza to, iż prawidłowe było rozliczenie tej kwoty przez organ i instancji, stosownie do art. 8 ust. 11 ustawy.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi G. S. wniósł o uchylenie decyzji i nakazanie organowi I instancji wypłatę świadczenia w całości.

W uzasadnieniu skarżący pokreślił, iż organy dopuściły się nadinterpretacji ustawy i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2012r. w sprawie zweryfikowania kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej. Zdaniem strony kryterium dochodowe nie zostało przekroczone, zatem nie został naruszony przepis ustawy, co za tym świadczenie winno być wypłacone w całości. Powtórzył za odwołaniem, iż zadośćuczynienie nie jest odszkodowaniem, organ nie miał podstawy rozliczenia tej kwoty jako dochodu.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie powołując się na motywy zaprezentowane w uzasadnieniu decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości m.in. przez kontrolę administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sąd administracyjny bada zatem, czy zaskarżony akt administracyjny (decyzja, postanowienie) pozostaje zgodny z obowiązującymi w dacie jego podjęcia przepisami prawa materialnego, określającymi prawa i obowiązki stron oraz normami proceduralnymi, normującymi podstawowe zasady postępowania przed organami administracji publicznej.

W toku kontroli sądowoadministracyjnej, stosownie do art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm.; dalej w uzasadnieniu przywoływana jako: P.p.s.a.), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Nadto, mając na względzie regulację art. 135 P.p.s.a. sąd administracyjny stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia.

Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie uchyla je w całości albo w części, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy; naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 P.p.s.a.). Natomiast w razie nieuwzględnienia skargi Sąd skargę oddala (art. 151 P.p.s.a.).

Zaskarżona decyzja, kontrolowana w zakresie wyznaczonym przez przywołane przepisy, nie budzi wątpliwości co do swej prawidłowości, podobnie jak poprzedzająca ją decyzja organu I instancji.

Na wstępie wskazać należy, iż materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia stanowiły przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej. Na wstępie wyjaśnić warto, iż zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy, pomoc społeczna jest instytucją polityki państwa mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Instytucja ta wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka (art. 3 ust. 1 ustawy), a jej zadaniem jest zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym poprzez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz do ich integracji ze środowiskiem (art. 3 ust. 2 ustawy).

Stosownie do art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłek stały przysługuje pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej. Kryterium dochodowe wynika zaś z art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy. Niemniej istota sprawy sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy otrzymane przez skarżącego zadośćuczynienie zostało zasadnie zaliczone przez organy do dochodu strony, co z kolei warunkowało zastosowanie art. 106 ust. 5 ustawy.

W ocenie Sądu zgodzić należy się ze stanowiskiem organu, iż zadośćuczynienie zasądzone przez Sąd Okręgowy w Warszawie XII Wydział Karny w dniu [...], XII Ko [...], od Skarbu Państwa w kwocie 3000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z powodu oczywistego niesłusznego tymczasowego aresztowania wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się do dnia zapłaty, należało rozliczyć jako dochód strony.

Nie zaliczenie do dochodu - zadośćuczynienia i odszkodowania - z uwagi na zwolnienie tego rodzaju przysporzeń z podatku dochodowego, wymaga wyjaśnienia, że zakres pojęcia dochodu w rozumieniu art. 8 ust. 3 u.p.s. oraz przepisów podatkowych nie jest tożsamy, a obie regulacje nie pozostają ze sobą wzajemnie powiązane. U.p.s., ze względu na cele jakim służyć mają uregulowane w niej instytucje prawne, wprowadza niezależny od regulacji prawnopodatkowych sposób obliczania dochodu, zaliczając do jego źródeł wszelkie pożytki, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, z wyjątkiem tych, które ustawodawca wyliczył w art. 8 ust. 4 u.p.s. (wyrok WSA w Szczecinie z dnia 29 maja 2013r., II SA/Łd 367/13 - http://orzeczenia.nsa.gov.pl/cbo/query).

Jak przewiduje art. 8 ust. 4 ustawy do dochodu ustalonego zgodnie z ust. 3 nie wlicza się:

1) jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego;

2) zasiłku celowego;

3) pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty;

4) wartości świadczenia w naturze;

5) świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych;

6) dochodu z powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha przeliczeniowego.

Nie ma wątpliwości, iż ustawodawca formułując przepis art. 8 ust. 4 ustawy nie wymienił ani odszkodowania, ani zadośćuczynienia – bez względu na tytuł ich otrzymania.

Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu, zasadnie organ odwołał się do art. 8 ust. 11 pkt 1 ustawy. Przepis ten stanowi, iż w przypadku uzyskania w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku lub w okresie pobierania świadczenia z pomocy społecznej dochodu jednorazowego przekraczającego pięciokrotnie kwoty kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, w przypadku osoby samotnie gospodarującej, kwotę tego dochodu rozlicza się w równych częściach na 12 kolejnych miesięcy, poczynając od miesiąca, w którym dochód został wypłacony.

Jak ustalił organ kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej wynosi 542 zł (art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy), zaś kwota 3 014,96 zł (zadośćuczynienie z odsetkami) przekracza pięciokrotnie kwotę kryterium dochodowego, w związku z powyższym kwotę 3014,96 zł należało podzielić na 12 kolejnych miesięcy i uznać za dochód - w tym wypadku kwotę 251,25 zł miesięcznie w którym nastąpiła wypłata odszkodowania. Powyższe rozliczenie spowodowało, iż faktycznie dochód strony w okresie od 1 stycznia 2013r. do 31 grudnia 2013r. wynosi 404,25 zł (251,25 zł + 153 zł zasiłku pielęgnacyjnego), natomiast od 1 stycznia 2014r. stanowi 153 zł zasiłku pielęgnacyjnego.

W związku z powyższym zasiłek stały za okres od 1 stycznia 2013r. do 31 grudnia 2013r. wynosi 137,75 zł miesięcznie (542zł – 404,25zł), zaś od 1 stycznia 2014r. zasiłek ten wynosić będzie 389 zł (542zł-153zł). Powyższe jest zgodne z obowiązującymi przepisami, w szczególności z przywołanym art. 8 ust. 11 ustawy.

W tych warunkach uzasadnione było zastosowanie przepisu art. 106 ust. 5 ustawy, który dopuszcza wydanie takiej decyzji ze skutkiem ex tunc. Przewiduje on, iż decyzję administracyjną zmienia się lub uchyla na niekorzyść strony bez jej zgody w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony, pobrania nienależnego świadczenia, a także można zmienić lub uchylić decyzję, jeżeli wystąpiły przesłanki, o których mowa w art. 11, 12 i 107 ust. 5. Nie budzi bowiem wątpliwości, iż wobec uzyskania przez skarżącego zadośćuczynienia miała miejsce zmiana sytuacji dochodowej. Zmiana sytuacji dochodowej strony w rozumieniu art. 106 ust. 5 ustawy, polega na tym, że strona bez udziału środków z pomocy społecznej ma realnie zabezpieczone niezbędne potrzeby życiowe, gdyż dysponuje odpowiednimi środkami finansowymi, w niniejszej sprawie uzyskała zadośćuczynienie. W następstwie zasadne było przeliczenie kwoty przyznanego zasiłku stosownie do przywołanych wcześniej wyliczeń i art. 37 ust. 2 pkt 1 ustawy.

Podsumowując, w ocenie Sądu, w zaistniałym stanie faktycznym i prawnym sprawy stwierdzić należy, iż zaskarżona decyzja jest prawidłowa, a przedstawiona przez organ argumentacja i wykładnia zastosowanych przepisów w pełni zasługują na uwzględnienie. Podnoszone w skardze zastrzeżenia strony nie stanowią naruszenia prawa materialnego, ani naruszenia przepisów postępowania, które mogłoby skutkować uchyleniem zaskarżonego aktu.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 151 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji wyroku.

LS