II SA/Go 891/13
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp.
2013-11-28Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Aleksandra Wieczorek /przewodniczący/
Jacek Jaśkiewicz
Marek Szumilas /sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Aleksandra Wieczorek Sędziowie Sędzia WSA Marek Szumilas (spr.) Sędzia WSA Jacek Jaśkiewicz Protokolant st. sekr. sąd. Agata Przybyła po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 listopada 2013 r. sprawy ze skargi M.Ł. na decyzję Rektora Uniwersytetu z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie skreślenia z listy studentów I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Dziekana Wydziału [...] Uniwersytetu z dnia [...] r., II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu, III. zasądza od Rektora Uniwersytetu na rzecz skarżącego M.Ł. kwotę 300 (trzysta) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia [...] sierpnia 2013 roku Rektor Uniwersytetu, na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 i art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego w zw. z art. 190 ust. 2 pkt 2 i ust. 3, art. 207 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym ( Dz. U. z 2012 roku, poz. 572 z p. zm.) oraz § 4 ust. 2 i § 47 ust. 1 pkt 7 Regulaminu studiów Uniwersytetu - utrzymał w mocy decyzję Dziekana Wydziału [...] z dnia [...] czerwca 2013 roku w sprawie skreślenia M.L. z listy studentów.
Dziekan, jako organ pierwszej instancji, w uzasadnieniu podał, że skreślenie z listy studentów następuje z powodu niezaliczenia semestru spowodowanego wpisem warunkowym ( zgodnie z § 47 ust 1 pkt 7 oraz ust 2 Regulaminu).
Od tej decyzji Dziekana, M.Ł. złozył odwołanie, w którym podniósł, że decyzja Dziekana nie spełnienia warunków formalnych dlatego nie ma możliwości odniesienia się do niej. W ocenie odwołującego się decyzja skonstruowana jest w sposób lakoniczny i uniemożliwia mu pełne odniesienie do sytuacji. Ponadto odwołujący podniósł również, że decyzja wydana została przedwcześnie albowiem nie miał możliwości złożenia ustnych wyjaśnień w obecności promotoradla przedstawienia swoich racji, co jest naruszeniem prawa równości stron.
W uzasadnieniu własnej decyzji Rektor wskazał, że zgodnie z § 4 ust. 1 Regulaminu studiów Uniwersytetu, wszystkie decyzje w sprawach objętych regulaminem studiów należą do kompetencji właściwego Dziekana, o ile nie są zastrzeżone dla innych organów Uniwersytetu. Z art. 207 ust. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, wynika, że do decyzji podjętych przez organy uczelni w indywidualnych sprawach studentów stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego oraz przepisy o zaskarżaniu decyzji do sądu administracyjnego.
Rektor wskazał, że zgodnie z § 41 ust. 1 Regulaminu studiów student, który spełnił wymogi przewidziane w planie studiów dla danego semestru studiów, uzyskuje zaliczenie tego semestru przez dziekana oraz wpis na następny semestr studiów. M.Ł. w roku akademickim 2012/2013 został wpisany warunkowo na IV semestr studiów na kierunku [...] z terminem zaliczenia tego semestru do dnia 30 kwietnia 2013 roku, ze względu na niezaliczony przedmioty oraz seminarium magisterskie. Na wniosek studenta decyzją z dnia [...] maja 2013 roku Dziekan przedłużył wpis warunkowy do 30 maja 2013 roku. Mimo przedłużenia wpisu warunkowego M.L. do dnia 30 maja 2013 roku nie spełnił wymogów przewidzianych w planie studiów, nie uzyskał wymaganych zaliczeń, co skutkowało niezaliczeniem semestru studiów. Przed upływam terminu do spełnienia wymogów przewidzianych w planie studiów dla danego semestru studiów skarżący dopiero w dniu 29 maja 2013 roku zwrócił się do Dziekana o rozpatrzenie odmowy wpisu z przedmiotu seminarium magisterskie, albowiem jak wskazał skarżący w treści pisma, miał wątpliwości czy odmowa jest zasadna. W dniu 4 czerwca 2013 roku M.Ł., w odpowiedzi otrzymał informację, że nie ma podstaw do uwzględnienia złożonej skargi albowiem to osoba prowadząca przedmiot określa warunki niezbędne do zaliczenia poszczególnych semestrów. W związku z tym, że M.Ł. nie złożył wniosku o powtarzanie niezaliczonego semestru, został skreślony z listy studentów decyzją Dziekana Wydziału [...] z dnia [...] czerwca 2013 roku.
Przesłanki skreślenia studenta z listy studentów, uszczegółowione w Regulaminie studiów, określa art. 190 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Jedną z tych przesłanek, określoną w art. 190 ust. 2 pkt 2, stanowi nieuzyskanie zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie. Natomiast zgodnie z § 47 ust. 1 pkt 7 w zw. z § 44 ust. 1 i 2 oraz § 46 ust. 1 pkt 1 regulaminu studiów Dziekan skreśla studenta z listy studentów w przypadku niezaliezenia semestru studiów oraz niezłożenia wniosku o powtarzanie semestru. Z uwagi na powyżej opisany stan faktyczny sprawy skreślenie Pana L. z listy studentów z powodu niezaliezenia semestru studiów stało sie w pełni zasadne.
Odnosząc się do zarzutów odwołania wskazał na, w treści uzasadnienia organu pierwszej instancji wskazano jednoznacznie, że skreślenie z listy studentów następuje na podstawie § 47 ust. 1 pkt 7 oraz § 47 ust. 2, jako powód skreślenia z listy studentów wskazując nieuzyskanie zaliczenia semestru na skutek nie spełnienia wymogów przewidzianych w planie studiów poprzez niespełnienie warunków wpisu warunkowego. Uzasadnienie to mimo, że lakoniczne spełnia wymogi przewidziane w art. 107 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego. Dziekan prawidłowo przeprowadził postępowanie wyjaśniające. W toku postępowania zasięgnięto informacji o przyczynach nieuzyskania przez studenta zaliczenia seminarium magisterskiego, ponadto wzięto również pod uwagę okoliczności wskazane przez studenta. Dla wydania decyzji w przedmiotowej sprawie nie było konieczne przeprowadzenie postępowania z osobistym udziałem stron. Zasada pisemności postępowania administracyjnego jest jedną z podstawowych zasad procedury administracyjnej, a dowody zgromadzone w ten sposób są w pełni wystarczające dla prawidłowego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego.
Na powyższą decyzję Rektora M.Ł. złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. W pierwszej kolejności podniósł, że do momentu otrzymania decyzji o skreśleniu z listy studentów nie wiedział, iż toczy się w tej sprawie postępowanie. Podniósł nadto, że do chwili wydania decyzji przez Dziekana nie rozpatrzono jego skargi na promotora. Nadto, że nie przedstawiono jemu żadnych zarzutów. Skarżący zarzucił, że naruszono jego prawo do równości stron, gdyż został odmówiony jemu wgląd do dokumentów sprawy, oraz podczas konfrontacji nie zgodzono się na jakiekolwiek rejestrowanie jej przebiegu i informacji, co wpłynęłoby na jakość spotkania oraz wnioski z niego płynące. Do dnia otrzymania decyzji o skreśleniu z listy studentów, nie wiedział jakie ciążą na mnie zarzuty i czy postępowanie jest toczone i w jakim trybie. Tylko i wyłącznie na podstawie jednego pisma promotorki zostałem wydalony z uczelni zaocznie, bez udziału w jakimkolwiek postępowaniu.
Odnośnie braku zaliczenia Rektor nie wziął pod uwagę, że odwołujący się spełnił wszelkie wymagania by ten wpis uzyskać, nie uzyskał także "niezaliczenia" przedmiotu, co jednoznacznie ukazywałoby, że nie spełnił wymagań. Wpis został "odmówiony" decyzją promotor.
Wadliwe jest stanowisko Rektora, że decyzja jest zgodna z regulaminem studiów oraz ustawą oraz tym, że dokumenty sprawy "nie budzą wątpliwości". Wglądu do owych dokumentów odmówiono skarżącemu i nie był on w stanie zweryfikować decyzji ani Dziekana ani Rektora. Pisma otrzymywane z uczelni były lakoniczne i często wykluczające się, postępowanie było przedłużane poprzez coraz to nowsze pisma wysyłane w dużym odstępie czasowym. Posiada napisaną pracę magisterską, którą chciałby obronić, lecz zarzucono mu niesamodzielne napisanie jej, co nie zgadza się ze stanem faktycznym.
Konkludując skarżący podniósł, że został wydalony z uczelni bez możliwości obrony, na podstawie lakonicznego uzasadnienia Dziekan, powołującego się na dwa przepisy bez wyjaśnienia, na jakiej podstawie zostało to stwierdzone. W czasie trwania postępowania uczestniczył w zajęciach ostatniego semestru, które zaliczył, bez uzyskania ocen, gdyż nie pozwalał na to regulamin studiów.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga okazałą się zasadna.
Na wstępie należy wskazać, iż zgodnie z art. 1 § 1 i § 2 ustawy z 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych ( Dz. U. z 2002 roku, nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej. W myśl art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b, c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 roku, poz. 270 ze zm.) nazywana dalej p.p.s.a., w sytuacji, gdy sąd stwierdzi, iż zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub z innym naruszeniem przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, wówczas – w zależności od rodzaju naruszenia – uchyla decyzję w całości lub w części, albo stwierdza jej nieważność bądź niezgodność z prawem. Cytowana regulacja prawna nie pozostawia zatem wątpliwości co do tego, że zaskarżona decyzja może ulec uchyleniu tylko wtedy, gdy organom administracji publicznej można postawić uzasadniony zarzut naruszenia prawa, czy to materialnego, czy to procesowego, jeżeli naruszenie to miało, bądź mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Przy tym z mocy art. 134 § 1 cytowanej ustawy tejże kontroli legalności dokonuje także z urzędu, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
Sąd dokonując oceny zasadności skargi wniesionej przez M.Ł. uznał, że skarga ta ma usprawiedliwione podstawy, gdyż postępowanie w sprawie przeprowadzono wadliwie, co mogło mieć istotny wpływ na jej wynik.
W kontrolowanej przez Sąd sprawie M.Ł. został skreślony z listy studentów Uniwersytetu, Wydziału [...] z dniem [...] czerwca 2013 roku "z powodu niezaliczenia semestru spowodowanego wpisem warunkowym (zgodnie z § 47 ust. 1 pkt 7 oraz § 47 ust. 2 Regulaminu studiów U)".
Podstawę prawną decyzji o skreśleniu studenta z listy stanowią uregulowania zawarte w ustawie z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.), zwanej dalej "ustawą".
Przesłanki warunkujące skreślenie studenta z listy studentów określone zostały w art. 190 ustawy. Zgodnie z ust. 1 powołanego przepisu kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej skreśla studenta z listy studentów, w przypadku niepodjęcia studiów, rezygnacji ze studiów, nie złożenia w terminie pracy dyplomowej lub egzaminu dyplomowego, ukarania karą dyscyplinarną wydalenia z uczelni. Kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej może skreślić studenta z listy studentów, w przypadku stwierdzenia braku postępów w nauce, nie uzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie, nie wniesienia opłat związanych z odbywaniem studiów (art. 190 ust. 2). Szczegółowo kwestie te doprecyzowuje regulamin studiów, określony odrębnie dla każdej uczelni (art. 160 ustawy). Regulamin Studiów w [...], w § 13 pkt 1 stanowi, że zasady rejestracji studentów na kolejne semestry są oparte na systemie akumulacji i transferu punktów. Zgodnie zaś z pkt 9 w stosunku do studenta, który nie spełnił warunków uzyskania rejestracji pełnej lub warunkowej, dziekan podejmuje decyzję o ponownej rejestracji na niższy semestr, udzieleniu urlopu dziekańskiego, w związku ze skierowaniem na ponowną rejestrację na dany semestr w kolejnym roku akademickim lub skreśleniu z listy studentów.
Od decyzji, o której mowa w art. 190 ust. 1 i 2 ustawy, stronie przysługuje odwołanie do rektora, a decyzja rektora jest ostateczna (art. 190 ust. 3 tej ustawy).
Decyzje o skreśleniu z listy studentów są uznawane za indywidualne akty administracyjne. Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 207 ust. 1 ustawy należy stosować do nich, jako do decyzji o charakterze administracyjnym, przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, w skrócie k.p.a.) oraz przepisy o zaskarżaniu decyzji do sądu administracyjnego. Przy czym przepis art. 207 ust. 1 ustawy nakazuje stosować wskazaną procedurę administracyjną "odpowiednio".
Wskazanie przez ustawodawcę na "odpowiednie" stosowanie przepisów k.p.a., przesądza o szczególnym charakterze postępowania przed organami szkoły wyższej i o dopuszczalności jedynie pewnych odstępstw od uregulowanych w k.p.a. zasad. Na pewno uznać należy, iż organy nie mogą w sposób dowolny stosować ogólnych przepisów regulujących postępowanie administracyjne. Odpowiednie stosowanie przepisów k.p.a. oznacza, że rozstrzygnięcia przez organa szkoły wyższej, w indywidualnych sprawach studentów, jak również postępowania w których one zapadają, muszą zachowywać chociażby minimum procedury administracyjnej, niezbędnej do załatwienia spraw i zagwarantowania ustawowych uprawnień strony, przy zachowaniu autonomii szkoły wyższej (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 listopada 2000 roku, w spr. SK 19/99, publik. w OTK nr 7, poz. 258).
Stosownie do wskazanego przepisu art. 190 ust. 2 pkt 2 ustawy, kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej może skreślić studenta z listy studentów m.in. w przypadku nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie. Użycie w cytowanym przepisie słowa "może" wskazuje na uznaniowy charakter rozstrzygnięcia zapadłego na tej podstawie. Brak zaliczenia semestru lub roku studiów niekoniecznie zatem musi stanowić podstawę do skreślenia z listy studentów, lecz może być przesłanką innego rozstrzygnięcia wobec studenta (np. warunkowego wpisu na kolejny semestr), przewidzianego regulaminem studiów. Z utrwalonego już orzecznictwa sądowoadministracyjnego wynika, że nawet działając w ramach uznania administracyjnego organ nie przestaje być związany jedną z podstawowych zasad postępowania administracyjnego, jaką jest zasada prawdy materialnej (obiektywnej), obligująca organ do podjęcia wszelkich kroków celem dokładnego ustalenia stanu faktycznego sprawy, w zgodzie z rzeczywistym stanem rzeczy (art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a. – por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 31 maja 2011 r., sygn. akt III SA/Lu 118/11). Co więcej – decyzje wydawane w ramach uznania administracyjnego poddane są szczególnym rygorom w zakresie uzasadnienia, które powinno zawierać wszechstronną analizę zgromadzonego materiału dowodowego i wyczerpująco uargumentowane stanowisko organu.
Z uzasadnienia decyzji uznaniowej powinno wynikać, że wszystkie okoliczności istotne dla sprawy zostały rozważone i ocenione, a ostateczne rozstrzygnięcie jest ich logiczną konsekwencją. Niedopuszczalne jest uchylanie się od oceny zarzutów podnoszonych przez stronę, natomiast organ w przypadku rozstrzygnięcia negatywnego dla strony powinien wykazać, że nie mógł inaczej orzec z uwagi na konkretne okoliczności prawne lub faktyczne. W przeciwnym wypadku organ naraża się na skuteczny zarzut naruszenia zasady prawdy obiektywnej i obowiązku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego (art. 7, 77 § 1 i 80 k.p.a.) oraz wadliwie sporządzonego uzasadnienia (art. 107 § 3 k.p.a.), a więc dowolności (arbitralności) rozstrzygnięcia. W utrwalonym orzecznictwie sądowym i piśmiennictwie przyjmuje się, że w przypadku, gdy prawo materialne pozostawia rozstrzygnięcie organu uznaniu administracyjnemu, zatem umożliwia organowi wybór rodzaju rozstrzygnięcia, obowiązkiem organu jest załatwić sprawę po dokładnym wyważeniu interesu społecznego i słusznego interesu strony (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 lipca 2011 roku, w spr. I OSK 2006/10 i z dnia 18 listopada 1993 roku, w spr. III ARN 49/93). Rozstrzygnięcia wydane w tego typu sprawach powinny być zatem starannie uzasadnione, z odniesieniem się do okoliczności danej sprawy.
W ocenie Sądu skarżący zasadnie podniósł, że w tej sprawie decyzje organów obu instancji powyższym wymogom nie odpowiadają.
Zgodnie z zapisem cytowanego wyżej art. 190 ust. 2 pkt 2 ustawy oraz § 47 ust. 1 pkt 7 Regulaminu, dziekan wydziału, może skreślić studenta z listy studentów, w przypadku niezaliczenia semestru studiów oraz niezłożenia wniosku o powtarzanie studiów.
Wydanie rozstrzygnięcia w powyższym zakresie wiąże się zatem z obowiązkiem wykazania przez organ zaistnienia przesłanek określonych w § powołanych przepisach i uzasadnienia zajętego stanowiska.
Tymczasem Rektor jako organ odwoławczy, w ogóle nie ustalił stanu faktycznego sprawy do opisanych regulacji zawartych w Regulaminie, opierając swoje rozstrzygnięcie jedynie na ogólnym stwierdzeniu, że M.Ł. do dnia 20 maja 2013 roku nie spełnił wymogów przewidzianych w planie studiów, nie uzyskał wymaganych zaliczeń, co skutkowało niezaliczeniem semestru studiów. Dziekan, jako organ pierwszej instancji w ogóle nie poczynił żadnych ustaleń, ograniczając uzasadnienie decyzji do jednego zdania.
Z lakonicznego uzasadnienia Rektora oraz braku uzasadnienia decyzji Dziekana, nie wynika, czy przesłanką skreślenia był brak zdania egzaminu przedmiotu kończącego się w danym semestrze czy w danym roku, czy skarżący nie zdał jednego czy kilku przedmiotów, a nawet nie wiadomo egzaminu z którego konkretnie przedmiotu nie zdał i czy był on objęty planem studiów. Lakoniczna wypowiedź organu odwoławczego, który wprawdzie wskazuje, że student "nie spełnił wymogów przewidzianych w planie studiów, nie uzyskał wymaganych zaliczeń, co skutkowało niezaliczeniem semestru studiów", nie określa o jakie przedmioty chodzi, czy nie zaliczył wszystkich przedmiotów, czy tylko niektórych. Brak takich podstawowych ustaleń świadczy o zupełnej dowolności organu, będącej zaprzeczeniem swobody rozstrzygania w ramach uznania administracyjnego. Obowiązkiem organu administracji jest ustalenie stanu faktycznego. Powyższych uchybień nie może zastąpić korespondencja pomiędzy studentem i Dziekanem. Oparcie się Sądu na aktach oznaczałoby, że to Sąd, a nie organ ustala stan faktyczny, a tym samym wchodzi w rolę organu orzekającego, zamiast zgodnie ze swoją kompetencją jedynie kontrolować postępowanie organu. Należy też wskazać, że powyższych istotnych dla sprawy okoliczności Sąd nie jest w stanie w żaden sposób zweryfikować.
W aktach sprawy znajduje się pismo promotora pracy naukowej M.Ł. z dnia [...] maja 2013 roku dotyczące oceny studenta. Skoro Dziekan przyjął takie pismo, zatem miało znaczenie w sprawie. Tymczasem treść tego pisma, jak wynika z dalszej korespondencji nie została studentowi ujawniona, w konsekwencji został pozbawiony możliwości obrony własnego prawa. W odwołaniu od decyzji Dziekana student przywołał wniosek o zmianę promotora. Nie jest wiadomym jakie znaczenie dla sprawy miało wymienione pismo, jakie odmowa zmiany promotora. Czy relacje dydaktyczne pomiędzy promotorem a studentem miały znaczący wpływ na wynik sprawy. Brak ustaleń faktycznych uniemożliwia ocenę wagi takiego wniosku, skutków odmowy, skutków uwzględnienia, w aspekcie przesłanek zawartych w powołanych przepisach. Przesłanki takie nie mogą oznaczać, że argumenty podnoszone przez skarżącego w pismach kierowanych do Dziekana, mimo niezaskarżalności do sądu administracyjnego podjętych przez Dziekana rozstrzygnięć, pozostają całkowicie poza kontrolą sądu administracyjnego w postępowaniu o skreślenie z listy studentów. Chociaż, co z całą mocą należy podkreślić, następuje to przy pełnym poszanowaniu przyznanej szkołom wyższym autonomii, a nakaz odpowiedniego stosowania k.p.a. ma na celu w tym wypadku zapewnienie jedynie gwarancji proceduralnych.
Organ działając w granicach uznania administracyjnego obowiązany jest szczegółowo ustalić stan faktyczny sprawy, wszechstronnie i wnikliwie rozważyć oraz ocenić cały materiał dowodowy oraz wskazać w uzasadnieniu decyzji okoliczności, które zdecydowały o celowości wydania takiego rozstrzygnięcia, przy uwzględnieniu interesu społecznego i słusznego interesu strony. Z uzasadnienia musi wynikać też, iż organ nie pozostawił poza swoimi rozważaniami argumentów podnoszonych przez stronę, nie pominął istotnych dowodów, lub nie dokonał oceny tego materiału wbrew zasadom logiki lub doświadczenia życiowego.
Takich rozważań zabrakło w uzasadnieniu decyzji organów obydwu instancji. Nie wyjaśniły one stanu faktycznego sprawy a tym samym naruszyły art. 7 oraz art. 77 k.p.a. Uzasadnienie decyzji Dziekana zawiera jedynie jedno zdanie, uzasadnienie Rektora jest w zasadzie powtórzeniem treści przepisów będących podstawą skreślenia studenta z listy. Organ nie wziął pod uwagę okoliczności sprawy, które miały wpływ na podjęte rozstrzygnięcie i nie dał swym rozważaniom wyrazu w uzasadnieniu decyzji. Tymczasem w orzecznictwie sądowym ugruntowany jest pogląd, że brak wyjaśnienia wszystkich okoliczności mających istotne znaczenie w sprawie, oraz brak uzasadnienia decyzji w sposób odpowiadający wymogom określonym w art. 107 § 3 k.p.a. (wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej) narusza podstawowe zasady postępowania administracyjnego i stanowi podstawę do uchylenia takiej decyzji przez sąd administracyjny (zobacz wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 października 2012 roku, w spr. I OSK 1687/12, z dnia 22 Marca 2012 roku, w spr. I OSK 2460/11, wyroki Wojewódzkich Sądów Administracyjnych w: Gorzowie Wlkp. z dnia 7 listopada 2013 roku, w spr. II SA/Go 577/13, Warszawie z dnia 12 września 2013 roku, w spr. 798/13, Bydgoszczy z dnia 4 września 2013 roku, w spr. II SA/Bd 411/13, Łodzi z dnia 8 sierpnia 2013 roku, w spr II SA/Łd 558/13, Gdańsku z dnia 25 lipca 2013 roku, w spr. III SA/Gd 360/13, szczecinie z dnia 25 maja 2013 roku, w spr. II SA/Sz 108/13, Poznaniu z dnia 16 listpoada 2012 roku, w spr. II SA/po 698/12, Wrocławiu z dnia 27 czerwca 2012 roku, w spr. IV SA/Wr 137/12, Krakowie z dnia 15 lutego 2012 roku, w spr. III SA/Kr 265/11, Olsztynie z dnia 11 września 2011 roku, w spr. II SA/Ol 593/11, lublinie z dnia 31 maja 2011 roku, w spr. III SA/Lu 118/11).
Ponadto należy zauważyć, iż w przedłożonych Sądowi aktach sprawy nie ma zawiadomienia o wszczęciu postępowania w sprawie skreślenia M.Ł. z listy studentów. Zgodnie natomiast z art. 61 § 4 k.p.a. o wszczęciu postępowania administracyjnego należy zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie. Nie ulega zatem wątpliwości, że organ naruszył zasadę informowania stron, określoną w art. 9 k.p.a. W konsekwencji zaś naruszył zasadę czynnego udziału strony w postępowaniu, określoną w art. 10, bowiem właśnie zawiadomienie strony o wszczęciu postępowania w sprawie jest jednym z aspektów jej realizacji. Zgodnie z tym przepisem, organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Zasada czynnego udziału w postępowaniu jest dochowana wtedy, gdy organ administracji zapewni stronie warunki do realizowania jej uprawnień do podejmowania czynności procesowych, w tym także składania wyjaśnień.
Obowiązek ten nie został w niniejszej sprawie dochowany.
Resumując powyższe Sąd stwierdza, że organy obydwu instancji, przed wydaniem decyzji, nie rozpatrzyły sprawy wszechstronnie.. Skarżący nie został zawiadomiony o toczącym się postępowaniu, organy prowadzące postępowanie pozbawiły stronę możliwości przedstawienia swego stanowiska a tym samym obrony swych praw. Nie zastosowały się również do obowiązku wyczerpującego rozważenia i oceny zgromadzonego materiału dowodowego a kwestii istotnych dla wyjaśnienia sprawy nie ujęły w uzasadnieniach wydanych rozstrzygnięć. Taki stan rzeczy skutkuje naruszeniem art. 7, 9, 10, 77 § 1 i 107 § 3 k.p.a., co z kolei oznacza, że rozpoznawana sprawa nie została dostatecznie wyjaśniona. To z kolei uniemożliwiało zastosowanie w kontrolowanej sprawie przez organ normy prawa materialnego w postaci art. 190 ust. 2 pkt 2 ustawy O szkolnictwie wyższym.
W tym miejscu Sąd stwierdza ponadto, że treść zapisu § 47 ust. 1 pkt 7 w zw. z § 44 ust. 2 Regulaminu pozostaje w sprzeczności z zapisem ustawowym albowiem Regulamin we wskazanych przepisach zaostrza kryteria wynikające z art. 190 ust. 2 ustawy. Przepis ten wprowadza bowiem możliwość skreślenia studentów z listy studentów w wypadku, jak w kontrolowanej sprawie – nieuzyskania zaliczenia semestru. Regulamin natomiast w takiej sytuacji przewiduje bezwzględne skreślenie z listy studentów. Zapis Regulaminowy nie pozostawia zatem organowi swobody w podjęciu decyzji, która została przewidziana w zapisie ustawowym, zatem jest z nim sprzeczny. Niewątpliwie przeto występuje w sprawie kolizja zapisów prawa wewnętrznego uczelni i prawa powszechnie obowiązującego jakim jest ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym. W takiej sytuacji – zdaniem Sądu – organy związane były normami ustawowymi jako nadrzędnymi. Organy te powinny z tych racji orzekać w sposób nienaruszający norm ustawowych, a zatem wyłącznie w oparciu o art. 190 ust. 2 P ustawy.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organy będą miały na względzie powyżej zaprezentowane wywody, dokonają również wnikliwej analizy sytuacji skarżącego, umożliwiając mu przedstawienie swoich argumentów. Przeprowadzone w taki sposób postępowanie powinno znaleźć odzwierciedlenie w rozstrzygnięciu i jego uzasadnieniu sporządzonym zgodnie z wymogami art. 107 k.p.a.
Kierując się powyższą oceną kontrolowanego postępowania, Sąd, z powołaniem się na przepis art. 145 § 1 lit. a oraz lit. c, uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Dziekana Wydziału [...] z dnia [...] czerwca 2013 roku o skreśleniu M.Ł. z listy studentów.
Sąd wstrzymał wykonanie zaskarżonej decyzji z mocy art. 152 p.p.s.a. Natomiast orzeczenie w przedmiocie zwrotu kosztów postępowania znajduje oparcie w treści art. 200 oraz art. 205 § 1 p.p.s.a.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Aleksandra Wieczorek /przewodniczący/Jacek Jaśkiewicz
Marek Szumilas /sprawozdawca/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Aleksandra Wieczorek Sędziowie Sędzia WSA Marek Szumilas (spr.) Sędzia WSA Jacek Jaśkiewicz Protokolant st. sekr. sąd. Agata Przybyła po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 listopada 2013 r. sprawy ze skargi M.Ł. na decyzję Rektora Uniwersytetu z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie skreślenia z listy studentów I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Dziekana Wydziału [...] Uniwersytetu z dnia [...] r., II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu, III. zasądza od Rektora Uniwersytetu na rzecz skarżącego M.Ł. kwotę 300 (trzysta) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia [...] sierpnia 2013 roku Rektor Uniwersytetu, na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 i art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego w zw. z art. 190 ust. 2 pkt 2 i ust. 3, art. 207 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym ( Dz. U. z 2012 roku, poz. 572 z p. zm.) oraz § 4 ust. 2 i § 47 ust. 1 pkt 7 Regulaminu studiów Uniwersytetu - utrzymał w mocy decyzję Dziekana Wydziału [...] z dnia [...] czerwca 2013 roku w sprawie skreślenia M.L. z listy studentów.
Dziekan, jako organ pierwszej instancji, w uzasadnieniu podał, że skreślenie z listy studentów następuje z powodu niezaliczenia semestru spowodowanego wpisem warunkowym ( zgodnie z § 47 ust 1 pkt 7 oraz ust 2 Regulaminu).
Od tej decyzji Dziekana, M.Ł. złozył odwołanie, w którym podniósł, że decyzja Dziekana nie spełnienia warunków formalnych dlatego nie ma możliwości odniesienia się do niej. W ocenie odwołującego się decyzja skonstruowana jest w sposób lakoniczny i uniemożliwia mu pełne odniesienie do sytuacji. Ponadto odwołujący podniósł również, że decyzja wydana została przedwcześnie albowiem nie miał możliwości złożenia ustnych wyjaśnień w obecności promotoradla przedstawienia swoich racji, co jest naruszeniem prawa równości stron.
W uzasadnieniu własnej decyzji Rektor wskazał, że zgodnie z § 4 ust. 1 Regulaminu studiów Uniwersytetu, wszystkie decyzje w sprawach objętych regulaminem studiów należą do kompetencji właściwego Dziekana, o ile nie są zastrzeżone dla innych organów Uniwersytetu. Z art. 207 ust. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, wynika, że do decyzji podjętych przez organy uczelni w indywidualnych sprawach studentów stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego oraz przepisy o zaskarżaniu decyzji do sądu administracyjnego.
Rektor wskazał, że zgodnie z § 41 ust. 1 Regulaminu studiów student, który spełnił wymogi przewidziane w planie studiów dla danego semestru studiów, uzyskuje zaliczenie tego semestru przez dziekana oraz wpis na następny semestr studiów. M.Ł. w roku akademickim 2012/2013 został wpisany warunkowo na IV semestr studiów na kierunku [...] z terminem zaliczenia tego semestru do dnia 30 kwietnia 2013 roku, ze względu na niezaliczony przedmioty oraz seminarium magisterskie. Na wniosek studenta decyzją z dnia [...] maja 2013 roku Dziekan przedłużył wpis warunkowy do 30 maja 2013 roku. Mimo przedłużenia wpisu warunkowego M.L. do dnia 30 maja 2013 roku nie spełnił wymogów przewidzianych w planie studiów, nie uzyskał wymaganych zaliczeń, co skutkowało niezaliczeniem semestru studiów. Przed upływam terminu do spełnienia wymogów przewidzianych w planie studiów dla danego semestru studiów skarżący dopiero w dniu 29 maja 2013 roku zwrócił się do Dziekana o rozpatrzenie odmowy wpisu z przedmiotu seminarium magisterskie, albowiem jak wskazał skarżący w treści pisma, miał wątpliwości czy odmowa jest zasadna. W dniu 4 czerwca 2013 roku M.Ł., w odpowiedzi otrzymał informację, że nie ma podstaw do uwzględnienia złożonej skargi albowiem to osoba prowadząca przedmiot określa warunki niezbędne do zaliczenia poszczególnych semestrów. W związku z tym, że M.Ł. nie złożył wniosku o powtarzanie niezaliczonego semestru, został skreślony z listy studentów decyzją Dziekana Wydziału [...] z dnia [...] czerwca 2013 roku.
Przesłanki skreślenia studenta z listy studentów, uszczegółowione w Regulaminie studiów, określa art. 190 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Jedną z tych przesłanek, określoną w art. 190 ust. 2 pkt 2, stanowi nieuzyskanie zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie. Natomiast zgodnie z § 47 ust. 1 pkt 7 w zw. z § 44 ust. 1 i 2 oraz § 46 ust. 1 pkt 1 regulaminu studiów Dziekan skreśla studenta z listy studentów w przypadku niezaliezenia semestru studiów oraz niezłożenia wniosku o powtarzanie semestru. Z uwagi na powyżej opisany stan faktyczny sprawy skreślenie Pana L. z listy studentów z powodu niezaliezenia semestru studiów stało sie w pełni zasadne.
Odnosząc się do zarzutów odwołania wskazał na, w treści uzasadnienia organu pierwszej instancji wskazano jednoznacznie, że skreślenie z listy studentów następuje na podstawie § 47 ust. 1 pkt 7 oraz § 47 ust. 2, jako powód skreślenia z listy studentów wskazując nieuzyskanie zaliczenia semestru na skutek nie spełnienia wymogów przewidzianych w planie studiów poprzez niespełnienie warunków wpisu warunkowego. Uzasadnienie to mimo, że lakoniczne spełnia wymogi przewidziane w art. 107 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego. Dziekan prawidłowo przeprowadził postępowanie wyjaśniające. W toku postępowania zasięgnięto informacji o przyczynach nieuzyskania przez studenta zaliczenia seminarium magisterskiego, ponadto wzięto również pod uwagę okoliczności wskazane przez studenta. Dla wydania decyzji w przedmiotowej sprawie nie było konieczne przeprowadzenie postępowania z osobistym udziałem stron. Zasada pisemności postępowania administracyjnego jest jedną z podstawowych zasad procedury administracyjnej, a dowody zgromadzone w ten sposób są w pełni wystarczające dla prawidłowego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego.
Na powyższą decyzję Rektora M.Ł. złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. W pierwszej kolejności podniósł, że do momentu otrzymania decyzji o skreśleniu z listy studentów nie wiedział, iż toczy się w tej sprawie postępowanie. Podniósł nadto, że do chwili wydania decyzji przez Dziekana nie rozpatrzono jego skargi na promotora. Nadto, że nie przedstawiono jemu żadnych zarzutów. Skarżący zarzucił, że naruszono jego prawo do równości stron, gdyż został odmówiony jemu wgląd do dokumentów sprawy, oraz podczas konfrontacji nie zgodzono się na jakiekolwiek rejestrowanie jej przebiegu i informacji, co wpłynęłoby na jakość spotkania oraz wnioski z niego płynące. Do dnia otrzymania decyzji o skreśleniu z listy studentów, nie wiedział jakie ciążą na mnie zarzuty i czy postępowanie jest toczone i w jakim trybie. Tylko i wyłącznie na podstawie jednego pisma promotorki zostałem wydalony z uczelni zaocznie, bez udziału w jakimkolwiek postępowaniu.
Odnośnie braku zaliczenia Rektor nie wziął pod uwagę, że odwołujący się spełnił wszelkie wymagania by ten wpis uzyskać, nie uzyskał także "niezaliczenia" przedmiotu, co jednoznacznie ukazywałoby, że nie spełnił wymagań. Wpis został "odmówiony" decyzją promotor.
Wadliwe jest stanowisko Rektora, że decyzja jest zgodna z regulaminem studiów oraz ustawą oraz tym, że dokumenty sprawy "nie budzą wątpliwości". Wglądu do owych dokumentów odmówiono skarżącemu i nie był on w stanie zweryfikować decyzji ani Dziekana ani Rektora. Pisma otrzymywane z uczelni były lakoniczne i często wykluczające się, postępowanie było przedłużane poprzez coraz to nowsze pisma wysyłane w dużym odstępie czasowym. Posiada napisaną pracę magisterską, którą chciałby obronić, lecz zarzucono mu niesamodzielne napisanie jej, co nie zgadza się ze stanem faktycznym.
Konkludując skarżący podniósł, że został wydalony z uczelni bez możliwości obrony, na podstawie lakonicznego uzasadnienia Dziekan, powołującego się na dwa przepisy bez wyjaśnienia, na jakiej podstawie zostało to stwierdzone. W czasie trwania postępowania uczestniczył w zajęciach ostatniego semestru, które zaliczył, bez uzyskania ocen, gdyż nie pozwalał na to regulamin studiów.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga okazałą się zasadna.
Na wstępie należy wskazać, iż zgodnie z art. 1 § 1 i § 2 ustawy z 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych ( Dz. U. z 2002 roku, nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej. W myśl art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b, c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 roku, poz. 270 ze zm.) nazywana dalej p.p.s.a., w sytuacji, gdy sąd stwierdzi, iż zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub z innym naruszeniem przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, wówczas – w zależności od rodzaju naruszenia – uchyla decyzję w całości lub w części, albo stwierdza jej nieważność bądź niezgodność z prawem. Cytowana regulacja prawna nie pozostawia zatem wątpliwości co do tego, że zaskarżona decyzja może ulec uchyleniu tylko wtedy, gdy organom administracji publicznej można postawić uzasadniony zarzut naruszenia prawa, czy to materialnego, czy to procesowego, jeżeli naruszenie to miało, bądź mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Przy tym z mocy art. 134 § 1 cytowanej ustawy tejże kontroli legalności dokonuje także z urzędu, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
Sąd dokonując oceny zasadności skargi wniesionej przez M.Ł. uznał, że skarga ta ma usprawiedliwione podstawy, gdyż postępowanie w sprawie przeprowadzono wadliwie, co mogło mieć istotny wpływ na jej wynik.
W kontrolowanej przez Sąd sprawie M.Ł. został skreślony z listy studentów Uniwersytetu, Wydziału [...] z dniem [...] czerwca 2013 roku "z powodu niezaliczenia semestru spowodowanego wpisem warunkowym (zgodnie z § 47 ust. 1 pkt 7 oraz § 47 ust. 2 Regulaminu studiów U)".
Podstawę prawną decyzji o skreśleniu studenta z listy stanowią uregulowania zawarte w ustawie z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.), zwanej dalej "ustawą".
Przesłanki warunkujące skreślenie studenta z listy studentów określone zostały w art. 190 ustawy. Zgodnie z ust. 1 powołanego przepisu kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej skreśla studenta z listy studentów, w przypadku niepodjęcia studiów, rezygnacji ze studiów, nie złożenia w terminie pracy dyplomowej lub egzaminu dyplomowego, ukarania karą dyscyplinarną wydalenia z uczelni. Kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej może skreślić studenta z listy studentów, w przypadku stwierdzenia braku postępów w nauce, nie uzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie, nie wniesienia opłat związanych z odbywaniem studiów (art. 190 ust. 2). Szczegółowo kwestie te doprecyzowuje regulamin studiów, określony odrębnie dla każdej uczelni (art. 160 ustawy). Regulamin Studiów w [...], w § 13 pkt 1 stanowi, że zasady rejestracji studentów na kolejne semestry są oparte na systemie akumulacji i transferu punktów. Zgodnie zaś z pkt 9 w stosunku do studenta, który nie spełnił warunków uzyskania rejestracji pełnej lub warunkowej, dziekan podejmuje decyzję o ponownej rejestracji na niższy semestr, udzieleniu urlopu dziekańskiego, w związku ze skierowaniem na ponowną rejestrację na dany semestr w kolejnym roku akademickim lub skreśleniu z listy studentów.
Od decyzji, o której mowa w art. 190 ust. 1 i 2 ustawy, stronie przysługuje odwołanie do rektora, a decyzja rektora jest ostateczna (art. 190 ust. 3 tej ustawy).
Decyzje o skreśleniu z listy studentów są uznawane za indywidualne akty administracyjne. Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 207 ust. 1 ustawy należy stosować do nich, jako do decyzji o charakterze administracyjnym, przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, w skrócie k.p.a.) oraz przepisy o zaskarżaniu decyzji do sądu administracyjnego. Przy czym przepis art. 207 ust. 1 ustawy nakazuje stosować wskazaną procedurę administracyjną "odpowiednio".
Wskazanie przez ustawodawcę na "odpowiednie" stosowanie przepisów k.p.a., przesądza o szczególnym charakterze postępowania przed organami szkoły wyższej i o dopuszczalności jedynie pewnych odstępstw od uregulowanych w k.p.a. zasad. Na pewno uznać należy, iż organy nie mogą w sposób dowolny stosować ogólnych przepisów regulujących postępowanie administracyjne. Odpowiednie stosowanie przepisów k.p.a. oznacza, że rozstrzygnięcia przez organa szkoły wyższej, w indywidualnych sprawach studentów, jak również postępowania w których one zapadają, muszą zachowywać chociażby minimum procedury administracyjnej, niezbędnej do załatwienia spraw i zagwarantowania ustawowych uprawnień strony, przy zachowaniu autonomii szkoły wyższej (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 listopada 2000 roku, w spr. SK 19/99, publik. w OTK nr 7, poz. 258).
Stosownie do wskazanego przepisu art. 190 ust. 2 pkt 2 ustawy, kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej może skreślić studenta z listy studentów m.in. w przypadku nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie. Użycie w cytowanym przepisie słowa "może" wskazuje na uznaniowy charakter rozstrzygnięcia zapadłego na tej podstawie. Brak zaliczenia semestru lub roku studiów niekoniecznie zatem musi stanowić podstawę do skreślenia z listy studentów, lecz może być przesłanką innego rozstrzygnięcia wobec studenta (np. warunkowego wpisu na kolejny semestr), przewidzianego regulaminem studiów. Z utrwalonego już orzecznictwa sądowoadministracyjnego wynika, że nawet działając w ramach uznania administracyjnego organ nie przestaje być związany jedną z podstawowych zasad postępowania administracyjnego, jaką jest zasada prawdy materialnej (obiektywnej), obligująca organ do podjęcia wszelkich kroków celem dokładnego ustalenia stanu faktycznego sprawy, w zgodzie z rzeczywistym stanem rzeczy (art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a. – por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 31 maja 2011 r., sygn. akt III SA/Lu 118/11). Co więcej – decyzje wydawane w ramach uznania administracyjnego poddane są szczególnym rygorom w zakresie uzasadnienia, które powinno zawierać wszechstronną analizę zgromadzonego materiału dowodowego i wyczerpująco uargumentowane stanowisko organu.
Z uzasadnienia decyzji uznaniowej powinno wynikać, że wszystkie okoliczności istotne dla sprawy zostały rozważone i ocenione, a ostateczne rozstrzygnięcie jest ich logiczną konsekwencją. Niedopuszczalne jest uchylanie się od oceny zarzutów podnoszonych przez stronę, natomiast organ w przypadku rozstrzygnięcia negatywnego dla strony powinien wykazać, że nie mógł inaczej orzec z uwagi na konkretne okoliczności prawne lub faktyczne. W przeciwnym wypadku organ naraża się na skuteczny zarzut naruszenia zasady prawdy obiektywnej i obowiązku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego (art. 7, 77 § 1 i 80 k.p.a.) oraz wadliwie sporządzonego uzasadnienia (art. 107 § 3 k.p.a.), a więc dowolności (arbitralności) rozstrzygnięcia. W utrwalonym orzecznictwie sądowym i piśmiennictwie przyjmuje się, że w przypadku, gdy prawo materialne pozostawia rozstrzygnięcie organu uznaniu administracyjnemu, zatem umożliwia organowi wybór rodzaju rozstrzygnięcia, obowiązkiem organu jest załatwić sprawę po dokładnym wyważeniu interesu społecznego i słusznego interesu strony (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 lipca 2011 roku, w spr. I OSK 2006/10 i z dnia 18 listopada 1993 roku, w spr. III ARN 49/93). Rozstrzygnięcia wydane w tego typu sprawach powinny być zatem starannie uzasadnione, z odniesieniem się do okoliczności danej sprawy.
W ocenie Sądu skarżący zasadnie podniósł, że w tej sprawie decyzje organów obu instancji powyższym wymogom nie odpowiadają.
Zgodnie z zapisem cytowanego wyżej art. 190 ust. 2 pkt 2 ustawy oraz § 47 ust. 1 pkt 7 Regulaminu, dziekan wydziału, może skreślić studenta z listy studentów, w przypadku niezaliczenia semestru studiów oraz niezłożenia wniosku o powtarzanie studiów.
Wydanie rozstrzygnięcia w powyższym zakresie wiąże się zatem z obowiązkiem wykazania przez organ zaistnienia przesłanek określonych w § powołanych przepisach i uzasadnienia zajętego stanowiska.
Tymczasem Rektor jako organ odwoławczy, w ogóle nie ustalił stanu faktycznego sprawy do opisanych regulacji zawartych w Regulaminie, opierając swoje rozstrzygnięcie jedynie na ogólnym stwierdzeniu, że M.Ł. do dnia 20 maja 2013 roku nie spełnił wymogów przewidzianych w planie studiów, nie uzyskał wymaganych zaliczeń, co skutkowało niezaliczeniem semestru studiów. Dziekan, jako organ pierwszej instancji w ogóle nie poczynił żadnych ustaleń, ograniczając uzasadnienie decyzji do jednego zdania.
Z lakonicznego uzasadnienia Rektora oraz braku uzasadnienia decyzji Dziekana, nie wynika, czy przesłanką skreślenia był brak zdania egzaminu przedmiotu kończącego się w danym semestrze czy w danym roku, czy skarżący nie zdał jednego czy kilku przedmiotów, a nawet nie wiadomo egzaminu z którego konkretnie przedmiotu nie zdał i czy był on objęty planem studiów. Lakoniczna wypowiedź organu odwoławczego, który wprawdzie wskazuje, że student "nie spełnił wymogów przewidzianych w planie studiów, nie uzyskał wymaganych zaliczeń, co skutkowało niezaliczeniem semestru studiów", nie określa o jakie przedmioty chodzi, czy nie zaliczył wszystkich przedmiotów, czy tylko niektórych. Brak takich podstawowych ustaleń świadczy o zupełnej dowolności organu, będącej zaprzeczeniem swobody rozstrzygania w ramach uznania administracyjnego. Obowiązkiem organu administracji jest ustalenie stanu faktycznego. Powyższych uchybień nie może zastąpić korespondencja pomiędzy studentem i Dziekanem. Oparcie się Sądu na aktach oznaczałoby, że to Sąd, a nie organ ustala stan faktyczny, a tym samym wchodzi w rolę organu orzekającego, zamiast zgodnie ze swoją kompetencją jedynie kontrolować postępowanie organu. Należy też wskazać, że powyższych istotnych dla sprawy okoliczności Sąd nie jest w stanie w żaden sposób zweryfikować.
W aktach sprawy znajduje się pismo promotora pracy naukowej M.Ł. z dnia [...] maja 2013 roku dotyczące oceny studenta. Skoro Dziekan przyjął takie pismo, zatem miało znaczenie w sprawie. Tymczasem treść tego pisma, jak wynika z dalszej korespondencji nie została studentowi ujawniona, w konsekwencji został pozbawiony możliwości obrony własnego prawa. W odwołaniu od decyzji Dziekana student przywołał wniosek o zmianę promotora. Nie jest wiadomym jakie znaczenie dla sprawy miało wymienione pismo, jakie odmowa zmiany promotora. Czy relacje dydaktyczne pomiędzy promotorem a studentem miały znaczący wpływ na wynik sprawy. Brak ustaleń faktycznych uniemożliwia ocenę wagi takiego wniosku, skutków odmowy, skutków uwzględnienia, w aspekcie przesłanek zawartych w powołanych przepisach. Przesłanki takie nie mogą oznaczać, że argumenty podnoszone przez skarżącego w pismach kierowanych do Dziekana, mimo niezaskarżalności do sądu administracyjnego podjętych przez Dziekana rozstrzygnięć, pozostają całkowicie poza kontrolą sądu administracyjnego w postępowaniu o skreślenie z listy studentów. Chociaż, co z całą mocą należy podkreślić, następuje to przy pełnym poszanowaniu przyznanej szkołom wyższym autonomii, a nakaz odpowiedniego stosowania k.p.a. ma na celu w tym wypadku zapewnienie jedynie gwarancji proceduralnych.
Organ działając w granicach uznania administracyjnego obowiązany jest szczegółowo ustalić stan faktyczny sprawy, wszechstronnie i wnikliwie rozważyć oraz ocenić cały materiał dowodowy oraz wskazać w uzasadnieniu decyzji okoliczności, które zdecydowały o celowości wydania takiego rozstrzygnięcia, przy uwzględnieniu interesu społecznego i słusznego interesu strony. Z uzasadnienia musi wynikać też, iż organ nie pozostawił poza swoimi rozważaniami argumentów podnoszonych przez stronę, nie pominął istotnych dowodów, lub nie dokonał oceny tego materiału wbrew zasadom logiki lub doświadczenia życiowego.
Takich rozważań zabrakło w uzasadnieniu decyzji organów obydwu instancji. Nie wyjaśniły one stanu faktycznego sprawy a tym samym naruszyły art. 7 oraz art. 77 k.p.a. Uzasadnienie decyzji Dziekana zawiera jedynie jedno zdanie, uzasadnienie Rektora jest w zasadzie powtórzeniem treści przepisów będących podstawą skreślenia studenta z listy. Organ nie wziął pod uwagę okoliczności sprawy, które miały wpływ na podjęte rozstrzygnięcie i nie dał swym rozważaniom wyrazu w uzasadnieniu decyzji. Tymczasem w orzecznictwie sądowym ugruntowany jest pogląd, że brak wyjaśnienia wszystkich okoliczności mających istotne znaczenie w sprawie, oraz brak uzasadnienia decyzji w sposób odpowiadający wymogom określonym w art. 107 § 3 k.p.a. (wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej) narusza podstawowe zasady postępowania administracyjnego i stanowi podstawę do uchylenia takiej decyzji przez sąd administracyjny (zobacz wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 października 2012 roku, w spr. I OSK 1687/12, z dnia 22 Marca 2012 roku, w spr. I OSK 2460/11, wyroki Wojewódzkich Sądów Administracyjnych w: Gorzowie Wlkp. z dnia 7 listopada 2013 roku, w spr. II SA/Go 577/13, Warszawie z dnia 12 września 2013 roku, w spr. 798/13, Bydgoszczy z dnia 4 września 2013 roku, w spr. II SA/Bd 411/13, Łodzi z dnia 8 sierpnia 2013 roku, w spr II SA/Łd 558/13, Gdańsku z dnia 25 lipca 2013 roku, w spr. III SA/Gd 360/13, szczecinie z dnia 25 maja 2013 roku, w spr. II SA/Sz 108/13, Poznaniu z dnia 16 listpoada 2012 roku, w spr. II SA/po 698/12, Wrocławiu z dnia 27 czerwca 2012 roku, w spr. IV SA/Wr 137/12, Krakowie z dnia 15 lutego 2012 roku, w spr. III SA/Kr 265/11, Olsztynie z dnia 11 września 2011 roku, w spr. II SA/Ol 593/11, lublinie z dnia 31 maja 2011 roku, w spr. III SA/Lu 118/11).
Ponadto należy zauważyć, iż w przedłożonych Sądowi aktach sprawy nie ma zawiadomienia o wszczęciu postępowania w sprawie skreślenia M.Ł. z listy studentów. Zgodnie natomiast z art. 61 § 4 k.p.a. o wszczęciu postępowania administracyjnego należy zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie. Nie ulega zatem wątpliwości, że organ naruszył zasadę informowania stron, określoną w art. 9 k.p.a. W konsekwencji zaś naruszył zasadę czynnego udziału strony w postępowaniu, określoną w art. 10, bowiem właśnie zawiadomienie strony o wszczęciu postępowania w sprawie jest jednym z aspektów jej realizacji. Zgodnie z tym przepisem, organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Zasada czynnego udziału w postępowaniu jest dochowana wtedy, gdy organ administracji zapewni stronie warunki do realizowania jej uprawnień do podejmowania czynności procesowych, w tym także składania wyjaśnień.
Obowiązek ten nie został w niniejszej sprawie dochowany.
Resumując powyższe Sąd stwierdza, że organy obydwu instancji, przed wydaniem decyzji, nie rozpatrzyły sprawy wszechstronnie.. Skarżący nie został zawiadomiony o toczącym się postępowaniu, organy prowadzące postępowanie pozbawiły stronę możliwości przedstawienia swego stanowiska a tym samym obrony swych praw. Nie zastosowały się również do obowiązku wyczerpującego rozważenia i oceny zgromadzonego materiału dowodowego a kwestii istotnych dla wyjaśnienia sprawy nie ujęły w uzasadnieniach wydanych rozstrzygnięć. Taki stan rzeczy skutkuje naruszeniem art. 7, 9, 10, 77 § 1 i 107 § 3 k.p.a., co z kolei oznacza, że rozpoznawana sprawa nie została dostatecznie wyjaśniona. To z kolei uniemożliwiało zastosowanie w kontrolowanej sprawie przez organ normy prawa materialnego w postaci art. 190 ust. 2 pkt 2 ustawy O szkolnictwie wyższym.
W tym miejscu Sąd stwierdza ponadto, że treść zapisu § 47 ust. 1 pkt 7 w zw. z § 44 ust. 2 Regulaminu pozostaje w sprzeczności z zapisem ustawowym albowiem Regulamin we wskazanych przepisach zaostrza kryteria wynikające z art. 190 ust. 2 ustawy. Przepis ten wprowadza bowiem możliwość skreślenia studentów z listy studentów w wypadku, jak w kontrolowanej sprawie – nieuzyskania zaliczenia semestru. Regulamin natomiast w takiej sytuacji przewiduje bezwzględne skreślenie z listy studentów. Zapis Regulaminowy nie pozostawia zatem organowi swobody w podjęciu decyzji, która została przewidziana w zapisie ustawowym, zatem jest z nim sprzeczny. Niewątpliwie przeto występuje w sprawie kolizja zapisów prawa wewnętrznego uczelni i prawa powszechnie obowiązującego jakim jest ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym. W takiej sytuacji – zdaniem Sądu – organy związane były normami ustawowymi jako nadrzędnymi. Organy te powinny z tych racji orzekać w sposób nienaruszający norm ustawowych, a zatem wyłącznie w oparciu o art. 190 ust. 2 P ustawy.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organy będą miały na względzie powyżej zaprezentowane wywody, dokonają również wnikliwej analizy sytuacji skarżącego, umożliwiając mu przedstawienie swoich argumentów. Przeprowadzone w taki sposób postępowanie powinno znaleźć odzwierciedlenie w rozstrzygnięciu i jego uzasadnieniu sporządzonym zgodnie z wymogami art. 107 k.p.a.
Kierując się powyższą oceną kontrolowanego postępowania, Sąd, z powołaniem się na przepis art. 145 § 1 lit. a oraz lit. c, uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Dziekana Wydziału [...] z dnia [...] czerwca 2013 roku o skreśleniu M.Ł. z listy studentów.
Sąd wstrzymał wykonanie zaskarżonej decyzji z mocy art. 152 p.p.s.a. Natomiast orzeczenie w przedmiocie zwrotu kosztów postępowania znajduje oparcie w treści art. 200 oraz art. 205 § 1 p.p.s.a.
