• I OSK 2668/13 - Wyrok Nac...
  26.06.2025

I OSK 2668/13

Wyrok
Naczelny Sąd Administracyjny
2013-11-26

Nietezowane

Artykuły przypisane do orzeczenia

Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.

Skład sądu

Barbara Adamiak /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Barbara Adamiak (spr.) po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2013 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej K. M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2013 r., sygn. akt IV SA/Wa 172/13 oddalającego skargę K. M. na postanowienie Głównego Geodety Kraju z dnia [...] listopada 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności postanowienia uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

1. K. M. (dalej: wnosząca skargę kasacyjną) wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na postanowienie Głównego Geodety Kraju znak [...] z [...] listopada 2012 r., utrzymujące w mocy postanowienie tego organu znak [...] z 12 marca 2010 r. w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności postanowienia Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego Województwa Świętokrzyskiego znak [...] z [...] lutego 2008 r. (utrzymującego w mocy postanowienie Starosty Sandomierskiego znak [...] z 21 listopada 2007 r.)

2. Postanowieniem z 28 lutego 2013 r. (sygn. akt IV SA/Wa 172/13) referendarz sądowy przyznał wnoszącej skargę kasacyjną prawo pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowił dla niej w niniejszej sprawie radcę prawnego w ramach przyznania prawa pomocy.

W piśmie z 15 marca 2013 r., które wpłynęło do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dniu 20 marca 2013 r., Okręgowa Izba Radców Prawnych w Warszawie wyznaczyła dla wnoszącej skargę kasacyjną pełnomocnika w osobie r. pr. J. N.

3. W zarządzeniu z "maja 2013 r." (data dzienna niepodana – k. 42 akt sprawy) o wyznaczeniu rozprawy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wskazał, że należy o terminie rozprawy zawiadomić, między innymi, pełnomocnika skarżącego r. pr. J. N.

W piśmie z 23 maja 2013 r. zawiadomiono o rozprawie K. M.. W toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji o terminie rozprawy nie zawiadomiono r. pr. J. N.

4. Jak wynika z protokołu rozprawy z 20 czerwca 2013 r., na rozprawie nikt się nie stawił. Wyrokiem z 20 czerwca 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę K. M..

5. W piśmie z 10 października 2013 r. K. M., działając przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła skargę kasacyjną od wyroku z 20 czerwca 2013 r., któremu zarzuciła w granicach wskazanych w art. 174 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zM.; dalej: p.p.s.a.) naruszenie:

– art. 183 § 2 pkt 5 p.p.s.a., tj. art. 67 § 5, art. 91 § 2 i art. 109 p.p.s.a. przez brak prawidłowego powiadomienia pełnomocnika wnoszącej skargę kasacyjną o rozprawie wyznaczonej na 20 czerwca 2013 r., co w sytuacji uznania bezpośredniego powiadomienia wnoszącej skargę kasacyjną za prawidłowe i przeprowadzenia rozprawy pozbawiło wnoszącą skargę kasacyjną i jej pełnomocnika możliwości uczestniczenia w tejże rozprawie, bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku, a tym samym pozbawiło wnoszącą skargę kasacyjną możliwości obrony swych praw;

– art. 170 i art. 171 p.p.s.a. oraz art. 138 § 1 pkt. 1 w związku z art. 144 i 127 § 3 k.p.a., polegające na błędnej ocenie, że organ administracji w sytuacji braku uzasadnienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z 16 maja 2008 r. (II SA/Ke 147/08) mógł ustalić, że orzeczenie to zostało wydane po pełnym rozpoznaniu wszystkich żądań i zarzutów wnoszącej skargę kasacyjną podnoszonych w tej sprawie oraz że tym samym niedopuszczalne jest merytoryczne rozpoznanie wniosku wnoszącej skargę kasacyjną o stwierdzenie nieważności postanowienia Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego Województwa Świętokrzyskiego.

Ponadto, wnosząca skargę kasacyjną złożyła następujące wnioski:

– o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie;

– o zasądzenie na rzecz wnoszącej skargę kasacyjną od organu kosztów postępowania;

– o rozpoznanie skargi na posiedzeniu niejawnym, zgodnie z art. 182 § 2 p.p.s.a.

Pełnomocnik wnoszącej skargę kasacyjną, działając we własnym imieniu, wniósł o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu na rzecz wnoszącej skargę kasacyjną oraz oświadczył, że nie zostały one uiszczone w całości ani w żadnej części.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano, między innymi, że zawiadomienie wnoszącej skargę kasacyjną o terminie rozprawy należy uznać za bezskuteczne. Pełnomocnik wnoszącej skargę kasacyjną o terminie rozprawy i zapadłym wyroku dowiedział się dopiero w dniu 5 lipca 2013 r., w trakcie bezpośredniego przeglądania akt. Wnosząca skargę kasacyjną, prowadząca liczne postępowania sądowe, nie poinformowała pełnomocnika o terminie rozprawy, sądząc, ze otrzymał on powiadomienie z Sądu. Powoduje to nieważność postępowania, wywołaną pozbawieniem wnoszącej skargę kasacyjną możliwości obrony jej praw.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

6. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że stan prawny, istotny w niniejszej sprawie, jest następujący.

6.1. Na podstawie art. 182 § 2 Naczelny Sąd Administracyjny może na posiedzeniu niejawnym rozpoznać skargę kasacyjną, jeżeli jest ona oparta wyłącznie na podstawie art. 174 pkt 2 p.p.s.a., a strona, która wniosła skargę kasacyjną, zrzekła się rozprawy, zaś pozostałe strony, w terminie czternastu dni od doręczenia skargi kasacyjnej, nie zażądały przeprowadzenia rozprawy.

6.2. Zgodnie z art. 183 § 1 zd. 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Jak stanowi art. 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne.

Wynika z tego, że wystąpienie przesłanki nieważności postępowania przed Sądem pierwszej instancji nie pozwala na merytoryczne odniesienie się do pozostałych zarzutów skargi kasacyjnej, z uwagi na zasadę dwuinstancyjnego postępowania sądowego.

6.3. W myśl art. 183 § 2 pkt 5 p.p.s.a. nieważność postępowania zachodzi, między innymi, jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw.

Pozbawienie możliwości obrony swych praw przez stronę polega na tym, że strona na skutek uchybień procesowych sądu lub strony przeciwnej nie może brać udziału w postępowaniu lub jego istotnej części, jeżeli skutki tych wadliwości nie mogły być usunięte na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku w danej instancji. Pojęcie "pozbawienie możności obrony swych praw" należy rozumieć ściśle. Występuje ono zatem jedynie w razie zaistnienia kardynalnych uchybień dotyczących udziału strony w postępowaniu sądowym, a nie jakichkolwiek usterek czy utrudnień w tym zakresie.

W celu ustalenia, czy doszło do pozbawienia strony możliwości obrony jej praw, należy rozważyć, czy nastąpiło naruszenie przepisów procesowych, następnie ustalić czy uchybienie to miało wpływ na możliwość strony działania w postępowaniu, zaś w ostatniej kolejności zbadać, czy pomimo wystąpienia powyższych okoliczności strona miała możność obrony swoich praw mimo zaistniałych uchybień procesowych. Pozbawienie strony możności obrony jej praw będzie miało miejsce jedynie w razie łącznego spełnienia wszystkich wyżej wymienionych przesłanek.

Pozbawienie strony możności obrony jej praw powoduje nieważność postępowania między innymi w sytuacji niezawiadomienia strony (działającej osobiście, niereprezentowanej w procesie przez pełnomocnika) o terminie rozprawy poprzedzającej wydanie zaskarżonego wyroku. Ten sam skutek należy też odnieść do niezawiadomienia o rozprawie pełnomocnika strony, chociażby w stosunku do samej strony sąd dopełnił takiego obowiązku.

6.4. Zgodnie z art. 203 pkt 1 p.p.s.a., stronie, która wniosła skargę kasacyjną, należy się zwrot poniesionych przez nią niezbędnych kosztów postępowania kasacyjnego od organu – jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi kasacyjnej został uchylony wyrok sądu pierwszej instancji oddalający skargę.

7. Stosując wyżej ustalony stan prawny Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, co następuje.

7.1. Wnosząca skargę kasacyjną złożyła wniosek o rozpoznanie skargi na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 182 § 2 p.p.s.a. Główny Geodeta Kraju nie zażądał przeprowadzenia rozprawy w terminie 14 dni od dnia doręczenia skargi kasacyjnej. Skarga kasacyjna jest oparta wyłącznie na podstawie art. 174 pkt 2 p.p.s.a. Dopuszczalne jest więc rozpoznanie skargi kasacyjnej przez Naczelny Sąd Administracyjny na posiedzeniu niejawnym.

7.2. Postępowanie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie, poprzedzającym wydanie zaskarżonego wyroku, było dotknięte wadą nieważności. Mimo ustanowienia pełnomocnika dla wnoszącej skargę kasacyjną (w wyniku przyznania prawa pomocy), nie zawiadomiono go o terminie rozprawy. Spowodowało to, że pełnomocnik wnoszącej skargę kasacyjną nie stawił się na rozprawie, a o wyroku z 20 czerwca 2013 r. dowiedział się dopiero po jego wydaniu. Wnosząca skargę kasacyjną została więc pozbawiona możliwości obrony swych praw.

7.3. W związku ze stwierdzoną nieważnością postępowania Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznanie sprawy ogranicza do wskazania przyczyny nieważności postępowania i nie bada zasadności pozostałych zarzutów podniesionych w skardze kasacyjnej.

7.4. Odnosząc się do wniosku o zasądzenie na rzecz wnoszącej skargę kasacyjną od organu kosztów postępowania, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że wnosząca skargę kasacyjną nie poniosła żadnych kosztów postępowania, w tym kasacyjnego. Nie należy się więc jej "zwrot poniesionych przez nią niezbędnych kosztów postępowania kasacyjnego od organu" (art. 203 pkt 1 p.p.s.a.).

7.5. W odniesieniu do wniosku pełnomocnika wnoszącej skargę kasacyjną o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu na rzecz wnoszącej skargę kasacyjną, Naczelny Sąd Administracyjny wskazuje, że nie ma do tego podstawy prawnej. Stosownie do art. 250 i 258 § 2 pkt 8 p.p.s.a. wynagrodzenie dla pełnomocnika z urzędu przyznaje się za wykonane zastępstwo prawne. Oznacza to, że przyznanie takiego wynagrodzenia następuje po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie i przez wydanie odrębnego postanowienia przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, od którego według art. 259 i 260 p.p.s.a. służy sprzeciw, a następnie zażalenie w toku instancji.

8. W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 185 §1 oraz art. 182 § 2 i 3 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.

Szukaj: Filtry
Ładowanie ...