II OSK 1498/12

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 25 stycznia 2012 r., sygn. akt II SA/Sz 992/11 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę M. B. i M. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] 2011 r. nr [...] w przedmiocie odmowy uchylenia decyzji w sprawie usunięcia odpadów komunalnych.

Wyrok ów zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Wójt Gminy [...] (dalej Wójt), działając z urzędu, decyzją z [...] 2009 r. nr [...] (dalej decyzja z [...] 2009 r.), nakazał M. i M. B. (dalej skarżący bądź zobowiązani), właścicielom działki nr [...] położonej w [...] gm. [...], usuniecie odpadów komunalnych składowanych w miejscu do tego nie przeznaczonym, wskazując składowisko odpadów w [...] jako miejsce ich złożenia. W niniejszej decyzji określił termin do kiedy odpady winny być usunięte [30 września 2009 r.] i termin do którego zobowiązani winni przedłożyć organowi dowody opłat [10 października 2009 r.]. Decyzja ta stała się ostateczną. Na wniosek skarżących, Wójt postanowieniem z [...] 2010 r. w oparciu o art.145 § 1 pkt 5 kpa wznowił postępowanie w sprawie zakończonej decyzją z [...] 2009 r., z jednoczesnym wstrzymaniem wykonania tej decyzji, a następnie decyzją z dnia [...] 2011 r. nr [...] (dalej decyzja z [...] 2011 r.), na podstawie art. 158 § 1 kpa odmówił stwierdzenia nieważności ostatecznej decyzji własnej z [...] 2009 r.

Po rozpatrzeniu odwołania skarżących Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] [decyzją z dnia [...] 2011 r. nr ...] (dalej decyzja z [...] 2011 r.) uchyliło decyzję organu I instancji z [...] 2011 r. wskazując, że nie można dowolnie zmienić stosowanych trybów nadzwyczajnych i po wznowieniu postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 5 kpa przejść do trybu "nieważnościowego" określonego w art. 158 § 1 kpa, zamiast wydać decyzję na podstawie art. 151 § 1 kpa.

Decyzją z dnia [...] 2011 r. [nr ...] (dalej decyzja z [...] 2011 r.] wydaną na podstawie art. 151 § 1 pkt 1 kpa, Wójt odmówił uchylenia ostatecznej decyzji własnej z [...]2009 r. [i odwiesił wykonanie przedmiotowej decyzji].

Skarżący, działając przez pełnomocnika radcę prawnego G. M., odwołali się od decyzji z [...] 2011 r., wnosząc o jej uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia. W odwołaniu podnieśli, że w sprawie tej zachodzi konieczność przesłuchania w charakterze świadka M. K. i przeprowadzenie dowodu z oględzin miejsca wyrzucenia odpadów z udziałem świadka. Zaskarżonej decyzji zarzucili naruszenie:

- prawa materialnego, w szczególności art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach ([j.t.] Dz. U. [z 2007 r.,] nr 39, poz. 251 ze zm., dalej uoo bądź ustawy o odpadach), przez błędne przyjęcie odpowiedzialności skarżących za usuniecie odpadów z terenu przedmiotowej działki położonej w [...];

- prawa procesowego, w szczególności: art. 78 § 1 w związku z art. 77 § 1 kpa przez pominięcie dowodu z przesłuchania świadka M. K. a także brak przeprowadzenia dowodu z oględzin miejsca wyrzucenia śmieci; art. 7 i 77 § 1 kpa, przez wydanie decyzji na podstawie nie w pełni zebranego materiału dowodowego i art. 80 kpa, przez przyjęcie jako udowodnioną odpowiedzialność skarżących za usunięcie odpadów.

Po rozpoznaniu powyższego odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] decyzją z dnia [...] 2011 r. [nr ...] (dalej decyzja z [...] 2011 r.) utrzymało w mocy decyzję z [...] 2011 r.

W uzasadnieniu SKO wskazało, że jak wynika z akt sprawy, jako przesłankę wznowienia postępowania zobowiązani wskazali art.145 § 1 pkt 5 kpa, wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, który wydał decyzję. Wskazanym nowym dowodem w sprawie był wyrok nakazowy Sądu Rejonowego - Sądu Grodzkiego w [...] z dnia 20 marca 2008 r. sygn. akt X W 153/08, uznający R. W. winnym zaśmiecenia lasu między miejscowościami [...] przez zrzucenie różnego rodzaju odpadów, w tym makulatury i skazujący go na karę 100 zł grzywny.

Wójt 2 września 2010 r. wznowił postępowanie, a następnie przesłuchał Romana Wasieczkę, sporządzając na tę okoliczność protokół z jego zeznań złożonych 5 października 2010 r. w siedzibie organu (pełnomocnik skarżących nie stawił się na przesłuchanie świadka mimo prawidłowego zawiadomienia). W tym samym dniu przeprowadzono z udziałem R. W. oględziny miejsca wyrzucenia śmieci (pełnomocnik skarżących nie stawił się na oględziny mimo prawidłowego zawiadomienia). W trakcie oględzin sporządzono zdjęcia z miejsca wyrzucenia odpadów. Z zeznań R. W. wynika, że został [on] ukarany za to, że jesienią 2007 r. wywiózł do lasu ok. 1 m² odpadów typu makulatura, ubrania i worki foliowe po nawozie. Był to jednorazowy incydent, a śmieci zabrał z tej działki. W trakcie oględzin wskazał miejsce wyrzucenia śmieci.

Dnia 25 października 2010 r. pełnomocnik skarżących wniósł o przesłuchanie świadka M. K. zam. w [...]. Wezwany dnia 29 listopada 2010 r. M. K. odmówił zeznań w tej sprawie (pełnomocnik skarżących nie stawił się na przesłuchanie świadka mimo prawidłowego zawiadomienia). Pismem z 8 grudnia 2010 r. zobowiązani zostali zawiadomieni o odmowie zeznań świadka M. K.

Z powyższego wynika, że wskazane przez skarżących nowe dowody w sprawie nie miały wpływu na istotę rozstrzygnięcia zawartego w ostatecznej decyzji z [...] 2009 r. gdyż na przedmiotowej działce znajdują się odpady w znacznie większej ilości niż wywiezione przez R. W., które następnie zostały przezeń usunięte.

Z akt sprawy wynika również, że po uchyleniu przez Kolegium decyzji z [...] 2011 r. wydanej po przeprowadzeniu postępowania wznowieniowego, organ I instancji ponownie wezwał M. K. na przesłuchanie w charakterze świadka. Świadek nie stawił się na przesłuchanie, przesyłając pismo z 4 maja 2011 r. wyrażające stanowisko, że to właściciele odpowiedzialni są za własną posesję, to oni winni usunąć odpady i nic więcej nie ma w tej sprawie do powiedzenia.

W tej sytuacji, zdaniem Kolegium, zaskarżona decyzja została oparta w postępowaniu wznowieniowym na w pełni zebranym materiale dowodowym, a więc brak było podstaw do zmiany ostatecznej decyzji z [...] 2009 r.

Odnosząc się do wniesionych zarzutów, w szczególności naruszenia prawa procesowego przez pominięcie dowodu z przesłuchania świadka M. K., a także przez nieprzeprowadzenie dowodu z oględzin miejsca wyrzucenia śmieci, Kolegium uznało je za nieuzasadnione, bowiem – jak wynika z akt sprawy – M. K. przy pierwszym wezwaniu odmówił złożenia zeznań, a w odpowiedzi na drugie wezwanie, jednoznacznie określił swe stanowisko w tej sprawie, w piśmie do Wójta. SKO za niezasadny uznało zarzut naruszenia art. 3 ust. 3 [pkt 3] uoo, definiującego pojęcie magazynowania odpadów jako czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem. Na czasowe magazynowanie odpadów należy uzyskać stosowne pozwolenie ponieważ związane to jest z ich transportem do miejsca odzysku lub unieszkodliwienia. W niniejszej sprawie mamy do czynienia ze składowaniem [odpadów] w miejscu do tego nie przeznaczonym.

Kolegium zwróciło uwagę, że terminy określone w sentencji ostatecznej decyzji z [...] 2009 r. stały się już nieaktualne. Wójt na podstawie art.155 kpa winien je dostosować do aktualnego stanu faktycznego i prawnego.

Decyzję z [...] 2011 r. M. i M. B., zastępowani przez pełnomocnika radcę prawnego G. M., zaskarżyli skargą do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Pełnomocnik skarżących zaskarżonej decyzji zarzucił:

1. naruszenie prawa materialnego tj:

- art. 3 ust. 3 pkt 13 w zw. z art. 34 ust. 1 i 2 ustawy o odpadach przez błędne przyjęcie, że to skarżący są posiadaczami odpadów i odpowiedzialni są za usunięcie odpadów komunalnych z terenu działki nr [...], podczas gdy nie zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy, mogące świadczyć, że podmiotem obowiązanym (wytwórcą odpadów) jest osoba trzecia;

2. naruszenie prawa procesowego tj:

- art. 7 i 77 kpa, przez rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji na podstawie niewyczerpująco zebranego materiału dowodowego - bez przeprowadzenia dowodu z zeznań (przesłuchania) świadka M. K. i bez przeprowadzenia dowodu z oględzin miejsca wyrzucenia śmieci z udziałem świadka M. K.

- art. 78 § 1 w zw. z art. 77 § 1 kpa, przez pominięcie dowodu z zeznań (przesłuchania) świadka M. K., mimo wniosku pełnomocnika skarżących z 25 października 2010 r., a także brak przeprowadzenia dowodu z oględzin miejsca wyrzucenia śmieci z udziałem świadka M. K., które to okoliczności miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy;

- art. 80 kpa, przez przyjęcie - na podstawie niewyczerpująco zebranego materiału dowodowego - jako udowodnioną odpowiedzialność skarżących za usunięcie odpadów komunalnych z terenu działki nr [...];

- art. 83 § 1 w zw. z art. 78 § 1 w zw. z art. 77 § 1 kpa przez jego niezastosowanie i przyzwolenie na nieuzasadnioną odmowę składania zeznań przez świadka M. K., a w konsekwencji brak przeprowadzenia dowodu z oględzin miejsca wyrzucenia śmieci z udziałem świadka M. K., które to okoliczności miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji.

Odpowiadając na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny Szczecinie na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej ppsa), oddalił skargę.

W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że decyzja z [...] 2011 r. wydana została w postępowaniu nadzwyczajnym, wszczętym na wniosek skarżących oparty na przesłance z art. 145 § 1 pkt 5 kpa, tj. że wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję.

Jako dowód odpowiadający tej przesłance, skarżący wskazali wyrok nakazowy Sądu Rejonowego w [...] z 20 marca 2008 r., w którym Sąd uznał R. W. za winnego popełnienia czynu, polegającego na zaśmiecaniu lasu przez wyrzucenie różnego rodzaju odpadów, w tym makulatury (art. 162 § 1 Kodeksu wykroczeń).

Organ wznowił postępowanie i ocenił, że wskazany wyrok nie daje podstaw do uchylenia wydanej decyzji nakazującej skarżącym usunięcie odpadów komunalnych z terenu działki nr [...] obr. [...], której są właścicielami.

W ramach wznowionego postępowania organ przeprowadził dowód z przesłuchania R. W., który przyznał, że jeden raz wywiózł odpady na tę działkę, ale po ujawnieniu tego faktu i skazaniu go przez Sąd, zrzucone przez siebie w tym miejscu odpady uprzątnął.

W postępowaniu wznowieniowym organ przeprowadza czynności procesowe, w tym postępowanie dowodowe, pozostające w związku ze wskazaną podstawą wznowienia postępowania. Z wyroku skazującego R. W. za zaśmiecanie lasu na terenie działki nr [...] obr. [...] nie wynika, że wszystkie odpady zgromadzone na tej działce pozostawił R. W., a w szczególności odpady pozostałe po uprzątnięciu przez R. W. odpadów, które w to miejsce przywiózł.

Wskazany wyrok nie jest okolicznością faktyczną ani dowodem o którym mowa w art. 145 § 1 pkt 5 kpa.

Wskazywany przez skarżących świadek M. K., który ujawnił, że jednym z zaśmiecających był R. W., pismem z 4 maja 2011 r. wskazał, że część odpadów, znajdujących się na początku działki, zgromadzonych tam przez R. W., została uprzątnięta. Za pozostałe odpady odpowiada właściciel działki i to jest wszystko, co ma do powiedzenia w tej sprawie.

W oparciu o powyższe ustalenia, poczynione we wznowionym postępowaniu, organ uznał, że nie są one wystarczające do uchylenia decyzji ostatecznej z [...] 2009 r.

Sąd i instancji zgodził się z taką oceną, nadto wskazał, że podnoszony w skardze zarzut, że M. K. nie został przesłuchany we wznowionym postępowaniu w charakterze świadka w trybie art. 83 kpa należy uznać za nie mający wpływu na wynik sprawy. Świadek ten udzielił organowi wyjaśnień na piśmie, w którym potwierdził swój związek ze sprawą R. W., a także potwierdził, że odpady pozostawione na działce przez R. W. zostały uprzątnięte i w tej sprawie nie ma niczego więcej do wyjaśnienia.

Jednoznacznie z powyższego wynika, że świadek M. K. nie uznaje R. W. winnym zgromadzenia na działce pozostałych odpadów i jego formalne przesłuchanie w charakterze świadka niczego istotnego nie wniosłoby do sprawy.

A wiec zaniechanie przez organ formalnego przesłuchania jako świadka M. K., Sąd I instancji, uznał za uchybienie nie mające wpływu na wynik sprawy. Zgodnie z art. 78 § 1 kpa żądanie strony, dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu jest okoliczność mająca znaczenie dla sprawy.

W tym wypadku organ posiadał podstawę do przyjęcia, że przesłuchanie M. K. w charakterze świadka niczego istotnego do sprawy nie wniesie.

W tej sytuacji Sąd i instancji wskazał, że organ trafnie uznał, że przedstawiony przez skarżących wyrok Sądu Rejonowego w [...] oraz zebrany w toku wznowionego postępowania materiał dowodowy nie dają podstaw do tego by uchylić wydaną decyzję, nakazującą skarżącym – jako właścicielom działki - usunięcie pozostałych odpadów.

Stanowisko to znajduje uzasadnienie w treści art. 34 ust. 1 i 2 w związku z art. 3 ust. 3 pkt 13 uoo. W związku z tym Sąd I instancji stanowisko organów obu instancji uznał trafne, a nieprzesłuchanie wskazanego przez skarżących świadka M. K. w trybie art. 83 kpa w świetle treści art. 3 ust. 3 pkt "3" [winno być "13"] uoo nie miało wpływu na wynik sprawy.

Zgodnie bowiem z treścią tego przepisu domniemywa się, że posiadaczem odpadów, znajdujących się na nieruchomości, jest władający powierzchnią i to on zobowiązany jest do ich usunięcia.

Domniemanie to mogłoby zostać obalone tylko dowodem jednoznacznie wskazującym, że posiadaczem odpadów jest inna osoba. Takiego dowodu skarżący nie wskazali.

Skargę kasacyjną na powyższe rozstrzygnięcie wywiedli M. B. i M. B., reprezentowani przez radcę prawnego G. M., zarzucając:

I. 1. naruszenie prawa materialnego - art. 3 ust. 3 pkt 22 w zw. z art. 34 ust. 1 ustawy o odpadach (Dz. U. nr 39, poz. 251 ze zm.) przez niewłaściwe ich zastosowanie w stosunku do skarżących i błędne przyjęcie ich odpowiedzialności za usunięcie odpadów komunalnych z terenu działki nr [...];

II. naruszenie przepisów prawa procesowego tj:

2. art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ppsa przez nieuwzględnienie skargi mimo naruszenia przez organy art. 3 ust. 3 ustawy o odpadach i błędne przyjęcie odpowiedzialności skarżących za usunięcie odpadów komunalnych z działki [...];

3. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ppsa przez nieuwzględnienie skargi mimo mającego wpływ na wynik sprawy naruszenia przez organ administracji art. 83 § 1 i art. 10 § 1 kpa wskutek nie przeprowadzenia – mimo stosownego wniosku skarżących – dowodu z przesłuchania w charakterze świadka M. K.;

4. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ppsa przez nieuwzględnienie skargi mimo mającego wpływ na wynik sprawy naruszenia przez organ administracji art. 6, 7 i 8 kpa i uznanie, że zarówno Wójt jak i SKO w sposób pełny zebrali i rozpatrzyli materiał zgromadzony w sprawie mimo okoliczności, że dowód z przesłuchania w charakterze świadka M. K. – posiadającego istotne informacje w przedmiotowej sprawie – nie został przeprowadzony, a w konsekwencji uniemożliwione zostało przeprowadzenie dalszego dowodu w postaci oględzin miejsca wyrzucenia odpadów na działce skarżących z udziałem niniejszego świadka, co miało istotny wpływ na wynik sprawy;

5. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ppa przez nieuwzględnienie skargi mimo mającego wpływ na wynik sprawy naruszenia przez organ administracji art. 75 § 1 w zw. z art. 77 § 1, art. 78 § 1 i art. 80 kpa i uznanie, że zarówno Wójt jak i SKO w sposób pełny zebrali i rozpatrzyli materiał zgromadzony w sprawie mimo okoliczności, że dowód z przesłuchania w charakterze świadka M. K. – posiadającego istotne informacje w przedmiotowej sprawie – nie został przeprowadzony a w konsekwencji uniemożliwione zostało przeprowadzenie dalszego dowodu w postaci oględzin miejsca wyrzucenia odpadów na działce skarżących z udziałem niniejszego świadka, co miało istotny wpływ na wynik sprawy.

Wskazując na powyższe naruszenia skarżący wnieśli o:

1. uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Szczecinie do ponownego rozpoznania;

2. zasądzenie od SKO kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

W świetle art. 183 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz. U. z 2012 r., poz. 270, zm. 1101 i 1529), Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej i bierze z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania; bada przy tym wszystkie podniesione przez skarżącego zarzuty naruszenia prawa (uchwała pełnego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 października 2009 r. sygn. akt I OPS 10/09, ONSAiWSA 2010 z. 1 poz. 1).

W sprawie nie zachodzą przesłanki nieważności postępowania.

Przedmiotową skargę kasacyjną oparto na obu podstawach kasacyjnych przewidzianych w art. 174 pkt 1 i 2 ppsa, zarzucając Sądowi I instancji naruszenie prawa materialnego oraz naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik sprawy. W pierwszej kolejności należało rozpoznać zarzuty naruszenia prawa procesowego.

Wbrew zarzutom skargi kasacyjnej, nie doszło do naruszenia przepisów postępowania w stopniu, który mógłby mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Nieusprawiedliwiony okazał się zarzut naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ppsa (punkt 3 petitum skargi kasacyjnej) przez nieuwzględnienie skargi mimo mającego wpływu na wynik sprawy naruszenia przez organ administracji art. 83 § 1 i art. 10 § 1 kpa wskutek nie przeprowadzenia – mimo stosownego wniosku skarżących – dowodu z przesłuchania w charakterze świadka M. K. Wójt podjął właściwe działania dla realizacji wniosku z 25 października 2010 r. pełnomocnika skarżących o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka M. K., wzywając go na przesłuchanie na dzień 29 listopada 2010 r. Dnia 29 listopada 2010 r. świadek M. K. stawił się na przesłuchanie lecz bezzasadnie, z naruszeniem art. 83 § 1 kpa, odmówił składania zeznań. Nie doszło do naruszenia zasady czynnego udziału strony w postępowaniu (art. 10 § 1 kpa), bowiem pełnomocnik skarżących, prawidłowo zawiadomiony o terminie przesłuchania, z własnego wyboru nie stawił się na przesłuchanie świadka. Nie sposób wykluczyć, że sama obecność pełnomocnika skarżących, precyzja zadawanych świadkowi pytań, wniosek o zastosowanie przez organ środków przewidzianych w art. 88 § 1, a w końcu § 3 kpa, mogły wpłynąć na postawę świadka. Skutkować to mogło dalszym przeprowadzeniem tego dnia oględzin przedmiotowej nieruchomości z udziałem świadka i pełnomocnika stron. O odmowie składania zeznań przez świadka organ prawidłowo powiadomił pełnomocnika odwołujących pismem z 8 grudnia 2010 r., należycie realizując art. 10 § 1 kpa.

Kolejną próbę przesłuchania świadka podjął organ po dniu 1 kwietnia 2011 r., ponownie wezwawszy świadka M. K. na przesłuchanie. Świadek M. K. nie stawił się na przesłuchanie, przesyłając pismo z 4 maja 2011 r., podając, że to właściciele odpowiadają za własną posesję i to oni winni usunąć odpady i nic więcej nie ma w sprawie do powiedzenia. Należy zatem uznać, że Wójt nie zlekceważył wniosku skarżących o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka M. K. i podjął realne działania dla przeprowadzenia dowodu z zeznań tego świadka.

Kodeks postępowania administracyjnego, w przeciwieństwie do Kodeksu postępowania cywilnego, nie przyjął zasady bezpośredniości. Zasadą jest, że przesłuchanie świadka winno odbywać się ustnie (E. Iserzon w: E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz – teksty – wzory i formularze, W. Pr. 1970, s. 172, uw. 5). Za dopuszczalnością zażądania złożenia przez świadka zeznań na piśmie opowiedział się pod rządem rpa B. Graczyk, Postępowanie administracyjne. Zarys systemu z dodaniem tekstów podstawowych przepisów prawnych, W. Pr. 1953, s. 119.

Wobec niespójności regulacji zwartej w kpa należy przyjąć, że ustawodawca przewiduje alternatywną w stosunku do ustnej, formę składania zeznań na piśmie, przy czym postuluje się korzystanie z zeznań na piśmie możliwie rzadko. Komentator wskazuje, że w razie wątpliwości co do autentyczności zeznań na piśmie czy konieczności uzyskania dodatkowych wyjaśnień, organ może wezwać świadka do osobistego stawienia się i przeprowadzić przesłuchanie (Z. Janowicz, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, W. Pr. PWN 1999, s. 242-244, uw. 4).

W nowszych komentarzach wskazuje się, że Kodeks postępowania administracyjnego nie reguluje formy zeznania świadka. Uwzględniając rozwiązania prawne zawarte w art. 50 § 1 i art. 54 § 1 kpa dotyczących wezwań, w których przewidziano możliwość złożenia zeznań na piśmie, należy uznać, że świadek może również w formie pisemnej złożyć zeznania. Odmienne stanowisko przyjął NSA w wyroku z 20.10.2005 r., II OSK 124/05, wskazując że przepisy kpa dopuszczają możliwość złożenia na piśmie zeznań przez osoby fizyczne (argument z art. 50 § 1 i art. 54 § 1 kpa), jednak nie są to zeznania świadków w rozumieniu art. 83 § 3 kpa, a jedynie oświadczenia osób fizycznych o posiadaniu określonych informacji. Takiej sytuacji, gdy jednocześnie organ odmawia wiarygodności pisemnym oświadczeniom, zachodzi konieczność przesłuchania tych osób w charakterze świadków (B. Adamiak w: B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, C.H. Beck 2012 s. 359 nb 6).

Z pisma świadka M. K. z 4 maja 2011 r. jednoznacznie wynika, że według niego jednym z zaśmiecających był R. W. lecz część odpadów (znajdujących się na początku działki; s. 3 uzasadnienia decyzji z [...] 2011 r.), zgromadzonych tam przez R. W., została uprzątnięta, oraz że za pozostałe odpady, odpowiada właściciel działki. Skoro zatem w kontrolowanej sprawie Wójt prawidłowo zawiadomił pełnomocnika skarżących o terminie wyznaczonej czynności przesłuchania świadka (29 listopada 2010 r.), a pełnomocnik skarżących na to przesłuchanie nie przybył, a o odmowie zeznań świadka Wójt prawidłowo powiadomił skarżących pismem z 8 grudnia 2010 r., a następnie ponownie wezwał świadka na przesłuchanie po dniu 1 kwietnia 2011 r. a świadek na to przesłuchanie nie przybył, lecz złożył wyjaśnienie w piśmie z 4 maja 2011 r., które to pisemne wyjaśnienie, w świetle pozostałych dowodów, trafnie nie nasunęło organowi wątpliwości co do jego wiarygodności, to nie doszło do ograniczenia prawa skarżących do czynnego udziału w postępowaniu dowodowym ze względu na niemożność korzystania z uprawnień z art. 79 kpa (A. Wróbel w: M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz aktualizowany, LEX/el 2013, uw. 2 do art. 83; R. Kędziora, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, C. H. Beck 2008, s. 445, nb 6), tym bardziej, że pełnomocnik skarżących, prawidłowo zawiadomiony, na termin przesłuchania świadka nie stanął.

Dalsze zarzuty naruszenia prawa procesowego (w punktach 4 i 5 petitum skargi kasacyjnej), zasadzają się tożsamym zarzucie nie przeprowadzenia dowodu z przesłuchania świadka M. K. – posiadającego istotne informacje w przedmiotowej sprawie, co w konsekwencji uniemożliwiło przeprowadzenie dalszego dowodu z oględzin miejsc wyrzucenia odpadów na działce skarżących z udziałem świadka M. K., z tym że autor skargi kasacyjnej dokonał różnej kwalifikacji prawnej tego zdarzenia procesowego.

Kognicję organu administracji publicznej określa norma prawa materialnego, wskazująca na fakty istotne z punktu widzenia dyspozycji normy materialnoprawnej (B. Adamiak – op. cit. s. 349 nb 2). W tak określonym zakresie badania faktów istotnych dla rozstrzygnięcia danej sprawy, normy procesowe (w szczególności art. 7 i 77 § 1 kpa), wpływają na konkretyzację zakresu faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, które należy ustalić w danej sprawie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalonym jest pogląd, że o tym, jakie okoliczności – jako istotne (art. 227, 316 § 1 kpc) – wymagają wyjaśnienia, decydują przepisy prawa materialnego, które winny być zastosowane w rozpoznawanej sprawie (uzasadnienie wyroku SN z 30.8.1990 r., IV CR 236/90, OSNC 1991, nr 10-12, p. 125, akceptowane przez J. Gudowskiego, Kodeks postępowania cywilnego tekst, orzecznictwo, piśmiennictwo, W. Pr. 1998 t. 1 s. 227 uw. 6; wyrok NSA z 4.4.2012 r., II OSK 2097/10).

Z wyjaśnień świadka M. K., zawartych w piśmie 4 maja 2011 r. wynika, że według niego jednym z zaśmiecających był R. W. lecz część odpadów, znajdujących się na początku działki, zgromadzonych tam przez R. W. została uprzątnięta, oraz że za pozostałe odpady odpowiada właściciel działki i nic więcej nie ma w sprawie do powiedzenia. Tym samym świadek wskazał, że o wszystkich faktach istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy zeznał w sprawie karnej przeciwko R. W. i nic nie wie o innych faktach istotnych dla rozstrzygnięcia kontrolowanej sprawy. Pisemne wyjaśnienia świadka M. K. mieściły się w granicach ustawowych (art. 50 § 1 i art. 54 § 1 pkt 4 kpa), a organy słusznie uznały, że w świetle pozostałych dowodów, wyjaśnienia te są wiarygodne (art. 80 kpa).

Dla uniknięcia zbędnych powtórzeń, powołując się na argumenty przedstawione przy analizie zarzutu 3, należało uznać, że zaskarżony wyrok nie narusza także art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ppsa w zw. z art. 6, 7 i 8 kpa oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ppsa w zw. art. 75 § 1 w zw. z art. 77 § 1, art. 78 § 1 i art. 80 kpa.

Nietrafnym jest zarzut naruszenia art. 3 ust. 3 pkt 22 w zw. z art. 34 ust. 1 uoo. Ustawodawca w art. 3 ust. 3 pkt 22 uoo zdefiniował pojęcie wytwórcy odpadów - rozumie się przez to każdego, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów, oraz każdego, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów; wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej. Błędnie skarżący kasacyjnie przyjmuje, że Sąd I instancji w zaskarżonym wyroku zastosował art. 3 ust. 3 pkt 22 uoo bądź że przepisu tego – wbrew obowiązkowi – nie zastosował. W istocie autor skargi kasacyjnej przeinacza uzasadnienie zaskarżonego wyroku – Wojewódzki Sąd wskazał, że brak jest podstaw do uchylenia decyzji z [...] 2009 r., bowiem decyzją tą nakazano skarżącym usunąć odpady nie jako wytwórcom odpadów w rozumieniu art. 3 ust. 3 pkt 22 uoo, a wyłącznie jako właścicielom działki nr [...], zatem jako posiadaczom odpadów (art. 34 ust. 1 i 2 w zw. z art. 3 ust. 3 pkt 13 uoo; s. 7 akapit ostatni i s. 8 akapit 1 uzasadnienia wyroku II SA/Sz 992/11; komparycja decyzji z [...] 2009 r.). Sąd I instancji trafnie aprobował ów pogląd, zaprezentowany w zaskarżonej decyzji, podobnie jak to, że na przedmiotowej działce owe odpady nie były magazynowane w rozumieniu art. 3 ust. 3 pkt 3 uoo (s. 8 akapit 3 uzasadnienia wyroku II SA/Sz 992/11; s. 4 akapit 1 in fine uzasadnienia decyzji z 20 lipca 2011 r.).

Ustawodawca w art. 34 ust. 1 uoo wskazał, że wójt, burmistrz lub prezydent miasta, w drodze decyzji, nakazuje posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania, wskazując sposób wykonania tej decyzji. W doktrynie wskazuje się, że art. 34 uoo w istocie zobowiązują wójta do sprawowania nadzoru nad prawidłowością składowania lub magazynowania odpadów. Stwierdzenie prowadzenia wskazanych działań w miejscu do tego nieprzeznaczonym zobowiązuje wójta do zastosowania środka nadzorczego w postaci decyzji nakazującej usunięcie odpadów. W przepisie chodzi o każde miejsce, w którym odpady są nielegalnie składowane lub magazynowane (M. Górski w: J. Jerzmański w: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. Komentarz, Wrocław 2002, s. 250-251, uw. 1).

Art. 3 ust. 3 pkt 13 ustawy o odpadach jednoznacznie stanowi, że posiadaczem odpadów jest każdy kto fatycznie włada odpadami (wytwórca odpadów, inna osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna), z wyłączeniem prowadzącego działalność w zakresie transportu odpadów. Ponadto domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na danej nieruchomości. Takim władającym powierzchnią ziemi jest właściciel nieruchomości, tym bardziej, że nie ustalono, by grunt ów posiadała inna osoba niż właściciele działki nr [...]. W doktrynie wskazuje się, że posiadacz odpadów jest adresatem większości obowiązków związanych z gospodarowaniem odpadami. Posiadaczem odpadów może być każdy, niezależnie od tytułu prawnego do odpadu, a nawet bez takiego tytułu. Ustawodawca wprowadził domniemanie prawne, zgodnie z którym szczególnym posiadaczem odpadów może być władający powierzchnią ziemi. Pod pojęciem władającego powierzchnią ziemi - rozumie się właściciela nieruchomości, a jeżeli w ewidencji gruntów i budynków prowadzonej na podstawie ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne ujawniono inny podmiot władający gruntem - podmiot ujawniony jako władający (art. 3 pkt 44 ustawy z dnia 7 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska - j.t. Dz.U. z 2008 r., nr 25, poz. 150 ze zm.). Gdy podrzucenie odpadów nastąpiło bez wiedzy i zgody władającego powierzchnią ziemi, na władającym powierzchnią ziemi spoczywa ciężar dowodu, że posiadaczem odpadów jest posiadacz odpadów na zasadach ogólnych (J. Jerzmański – op. cit. s. 97-101, uw. 1-4). Takiego dowodu skarżący skutecznie nie przeprowadzili – w szczególności nie wykazali, że R. W. był wytwórcą odpadów (art. 3 ust. 3 pkt 22 uoo) innych, niż złożone w przedniej części działki nr [...], a które usunął po wyroku z 20 marca 2008 r. Zaskarżony wyrok nie narusza zatem normy wywiedzionej ze wskazanych przepisów prawa materialnego.

Mimo, że zarzut naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ppsa przez nieuwzględnienie skargi mimo naruszenia przez organy art. 3 ust. 3 uoo określony został jako zarzut naruszenia prawa procesowego, to w istocie jest zarzutem naruszenia prawa materialnego z pierwszej podstawy kasacyjnej. Zarzut ten z uwagi na swą konstrukcję, nie został skutecznie podniesiony. Art. 3 ust. 3 uoo w okresie istotnym dla rozstrzygnięcia sprawy składał się z 25 punktów, o różnej treści normatywnej. Nie jest rzeczą sądu kasacyjnego domyślać się, którą z tych jednostek tekstu prawnego autor skargi kasacyjnej miał w istocie na myśli.

Upływ terminu określonego w decyzji z [...] 2009 r. nie stanowi przesłanki z art. 155 kpa, lecz do wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

Wobec powyższego, na podstawie art. 184 ppsa skargę kasacyjną należało oddalić.