III SA/Gl 511/14

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem z [...] r. nr [...] Dyrektor Izby Celnej w K. umorzył jako bezprzedmiotowe postępowanie w sprawie zażalenia na postanowienie Naczelnika Urzędu Celnego w R. z [...] r. nr [...] odmawiające zawieszenia postępowania prowadzonego wobec Spółki z o.o."A" w sprawie urządzania gier na automacie do gier poza kasynem gry.

W podstawie prawnej organ powołał art. 221, art. 233 § 1 pkt 3, art. 208 § 1, art. 219 w związku z art. 235, art. 239 ustawy z 29.08.1997r. – Ordynacja podatkowa (t. j.: Dz. U. z 2012r., poz. 749 z późn. zm. – dalej powoływana jako O.p.) oraz art. 8 ustawy z 19.11.2009r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2009r. Nr 201, poz. 1540 z późn. zm.).

W uzasadnieniu wskazał stan faktyczny sprawy i stwierdził, że Naczelnik Urzędu Celnego w R. postanowieniem z [...] r. wszczął z urzędu wobec Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością "A" postępowanie w sprawie określenia kary pieniężnej za urządzanie gier hazardowych z naruszeniem przepisów ustawy o grach hazardowych.

W toku postępowania strona wniosła o zawieszenie postępowania do czasu prawomocnego zakończenia toczącego się równolegle postępowania w sprawie cofnięcia zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie organizowania gier na automatach o niskich wygranych na terenie Województwa [...] .

Rozstrzygając wniosek organ I instancji postanowieniem z [...]r. odmówił zawieszenia postępowania w sprawie wymierzenia kary, albowiem – zdaniem organu - przypadek przewidziany w hipotezie art. 201 § 1 pkt 2 O.p., obligujący organ do zawieszenia postępowania z uwagi na istnienie w sprawie zagadnienia wstępnego, którego rozstrzygnięcie należy do innego organu lub sądu, nie odpowiada stanowi faktycznemu istniejącemu w sprawie. Stwierdził bowiem, że jest związany wydaną decyzją o cofnięciu zezwolenia, a nadto, że złożone przez stronę odwołanie od decyzji cofającej zezwolenie na prowadzenie działalności nie powoduje wstrzymania wykonania tej decyzji.

Na to postanowienie strona wniosła zażalenie wnosząc o jego uchylenie i orzeczenie przez organ odwoławczy o zawieszeniu postępowania.

Po rozpoznaniu zażalenia, postanowieniem z [...] r. Dyrektor Izby Celnej w K. , umorzył, jako bezprzedmiotowe, postępowanie w sprawie zażalenia na postanowienie organu I instancji z [...] r., odmawiające zawieszenia postępowania prowadzonego wobec Spółki "A" , albowiem w trakcie postępowania zażaleniowego organ odwoławczy stwierdził, że Naczelnik Urzędu Celnego w R. decyzją znak [...] z [...] r. wymierzył Spółce z o.o. "A" karę pieniężną w kwocie [...] zł za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry, która zakończyła postępowanie przed organem pierwszej instancji. Wobec powyższego, w rozpatrywanej sprawie wydanie przez Naczelnika Urzędu Celnego w R. ww. decyzji spowodowało, iż postępowanie zostało zakończone przed organem pierwszej instancji. W związku z tym rozpatrywanie kwestii zawieszenia postępowania, które zostało już zakończone, stało się bezprzedmiotowe.

Na ww. postanowienie wydane przez organ odwoławczy, Spółka złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, zaskarżając w całości postanowienie Dyrektora Izby Celnej w K. i wnosząc o:

1) uchylenie zaskarżonego postanowienia,

2) zasądzenie od organu na rzecz skarżącej zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zaskarżonemu postanowieniu strona zarzuciła naruszenie art. 208 § 1 i art. 233 § 1 pkt 3 w związku z art. 219, art. 235, art. 239 oraz art. 201 § 1 pkt 2 ustawy – Ordynacja podatkowa poprzez bezzasadne umorzenie postępowania w sprawie zażalenia na postanowienie Naczelnika Urzędu Celnego w R. z [...] r. o odmowie zawieszenia postępowania w wyniku uznania, że postępowanie stało się bezprzedmiotowe pomimo, że wydana decyzja kończy jedynie postępowanie w I instancji, a sprawa toczy się obecnie przed organem odwoławczym.

W uzasadnieniu skargi strona polemizuje ze stanowiskiem organu odwoławczego co do rozumienia pojęcia bezprzedmiotowości. Podnosi, że brak jest podstaw do twierdzenia, że zawieszenie postępowania podatkowego stało się bezprzedmiotowe, skoro toczy się ono nadal na etapie postępowania przed organem drugiej instancji. Zdaniem strony działanie organu uniemożliwia jej dochodzenie swoich praw, doprowadzając tym samym do zakończenia postępowania bez możliwości jego merytorycznego rozstrzygnięcia tylko na skutek odpowiedniego manipulowania datami wydawania rozstrzygnięć przez organy obu instancji, co stoi w sprzeczności z zasadami zaufania oraz praworządności.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując dotychczasową argumentację.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd administracyjny zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. nr 153, poz. 1269 ze zm.) sprawuje wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym zgodnie z § 2 jest ona sprawowana pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Zatem Sąd rozpoznaje sprawę rozstrzygniętą w zaskarżonej decyzji ostatecznej lub ostatecznym postanowieniu z punktu widzenia legalności, tj. zgodności z prawem całego toku postępowania administracyjnego i prawidłowości zastosowania przepisów prawa. Zgodnie natomiast z art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 – dalej powoływana jako p.p.s.a.) uwzględnienie przez sąd administracyjny skargi i uchylenie zaskarżonej decyzji bądź postanowienia w całości lub w części następuje wtedy, gdy sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Jeśli zachodzą przyczyny stanowiące podstawę do stwierdzenia nieważności zaskarżonego aktu, to sąd winien orzec o jego nieważności (art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).

Przeprowadzone w określonych na wstępie ramach badanie zgodności z prawem zaskarżonego postanowienia nie wskazało na konieczność jego uchylenia.

Zgodnie z art. 208 § 1 O.p. gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, w szczególności w razie przedawnienia zobowiązania podatkowego, organ podatkowy wydaje decyzję o umorzeniu postępowania.

Nadto stosownie do art. 216 § 1 i § 2 O.p. w toku postępowania organ podatkowy wydaje postanowienia, które dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania podatkowego, lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy niniejszej ustawy stanowią inaczej. Zaś w myśl art. 219 O.p. do postanowień stosuje się odpowiednio przepisy m.in. art. 208 O.p.

Z powyższego wynika, że bezprzedmiotowość postępowania jest przesłanką do jego umorzenia, przy czym może ona dotyczyć zarówno sprawy "głównej", jak i "kwestii wpadkowych", wynikających w toku postępowania. W tym zakresie organ nie może działać w ramach tzw. uznania administracyjnego. Decyzja taka (lub postanowienie) posiada bowiem wszelkie znamiona tzw. decyzji (postanowienia) związanego. Oznacza to, że jeżeli wystąpi bezprzedmiotowość, organ podatkowy musi umorzyć postępowanie w zakresie nią objętym. W wyroku z 24.04.2003 r. NSA wyjaśnił, iż przesłanka bezprzedmiotowości występuje, gdy brak jest podstaw prawnych do merytorycznego rozstrzygnięcia danej sprawy w ogóle, bądź nie było podstaw do jej rozpoznania w drodze postępowania administracyjnego. Bezprzedmiotowość postępowania oznacza brak któregoś z elementów stosunku materialnoprawnego, skutkującego tym, iż nie można załatwić sprawy przez rozstrzygnięcie jej co do istoty. Jest to orzeczenie formalne, kończące postępowanie (główne bądź dotyczące kwestii wpadkowej) bez jego merytorycznego rozstrzygnięcia. Bezprzedmiotowość wynika z przyczyn podmiotowych lub przedmiotowych i nie może być utożsamiana z wynikającą z przepisów zmianą właściwości organu podatkowego (wyrok WSA w Warszawie z 2.06.2004 r., III SA 1253/03, LEX nr 147337). Bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego to brak przedmiotu postępowania. Tym przedmiotem jest zaś konkretna sprawa, w której organ administracji państwowej jest władny i jednocześnie zobowiązany rozstrzygnąć na podstawie przepisów prawa materialnego o uprawnieniach lub obowiązkach indywidualnego podmiotu (wyrok NSA z 24.04.2003r., III SA 2225/01, Biul. Skarb. 2003, nr 6, s. 25). W orzeczeniu z 4.11.2009r. WSA w Lublinie podkreślał, że "bezprzedmiotowość może wynikać z przyczyn podmiotowych lub przedmiotowych, ale zawsze oznacza brak przedmiotu postępowania. Tym przedmiotem jest zaś konkretna sprawa, w której organ administracji państwowej jest władny i jednocześnie zobowiązany rozstrzygnąć na podstawie przepisów prawa materialnego o uprawnieniach lub obowiązkach indywidualnego podmiotu" (wyrok WSA w Lublinie, I SA/Lu 451/09, LEX nr 532454).

Bezprzedmiotowość zachodzi wówczas, gdy w sposób oczywisty organ podatkowy stwierdził brak podstaw prawnych i faktycznych do merytorycznego rozpatrzenia sprawy.

Zdaniem Sądu orzekającego prawidłowa jest ocena organu, że taka sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie a Sąd orzekający podziela pogląd organu odwoławczego co do konieczności umorzenia postępowania zainicjowanego zażaleniem strony na odmowę zawieszenia postępowania przed organem i instancji jako bezprzedmiotowego.

Faktem bowiem jest, że w sytuacji, gdy postępowanie przed organem I instancji zostało zakończone nie ma już przedmiotu postępowania w postępowaniu zażaleniowym. Nie można bowiem zawiesić postępowania, które się nie toczy. Jakie bowiem inne rozstrzygnięcie niż formalnie kończące postępowanie wpadkowe, wszczęte zażaleniem strony, miałby wydać organ II instancji? Utrzymać w mocy postanowienie o odmowie zawieszenia postępowania, które już się nie toczy? Uchylić je i przekazać sprawę organowi I Instancji do ponownego rozpatrzenia (a więc z możliwością wydania orzeczenia uwzględniającego żądanie strony zawarte we wniosku o zawieszenie) w sytuacji, gdy po wydaniu decyzji merytorycznej nie jest już możliwe zawieszenie postępowania przed organem I instancji, gdyż takie po prostu się nie toczy i nastąpiła dewolucja kompetencji na rzecz organu II instancji a organ pierwszoinstancyjny stracił już możliwość orzekania w sprawie?

Z tych względów za niezasadne należało uznać zarzuty naruszenia art. 208 § 1, art. 233 § 1 pkt 3 w zw. z art. 219 O.p.

Bezprzedmiotowość jest bowiem kategorią obiektywną, a jej wystąpienie wiąże organ i obliguje go do umorzenia postępowania. Z punktu widzenia wewnętrznej niesprzeczności prawa nie jest zaś możliwa sytuacja, że wykonanie przez organ ustawowych obowiązków może jednocześnie naruszać prawo. Tym samym i zarzut działania przez organ w sposób niebudzący zaufania do organów i sprzeczny z zasadą praworządności nie zasługuje na uwzględnienie.

Uwzględniając zatem całokształt okoliczności sprawy, Sąd na mocy art. 151 p.p.s.a. skargę oddalił.