VI SA/Wa 741/13
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
2013-11-15Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Grażyna Śliwińska /przewodniczący/
Grzegorz Nowecki /sprawozdawca/
Magdalena MaliszewskaSentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Grażyna Śliwińska Sędziowie Sędzia WSA Magdalena Maliszewska Sędzia WSA Grzegorz Nowecki (spr.) Protokolant st. ref. Renata Lewandowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 listopada 2013 r. sprawy ze skarg P. N. na decyzje Głównego Inspektora Transportu Drogowego z dnia [...] stycznia 2013 r. nr [...] oraz z dnia [...] stycznia 2013 r. nr [...] w przedmiocie kary pieniężnej za wykonywanie przejazdu bez uiszczenia opłaty elektronicznej 1. uchyla zaskarżone decyzje oraz poprzedzające je decyzje z dnia [...] września 2012 r.; 2. stwierdza, że uchylone decyzje nie podlegają wykonaniu; 3. przyznaje ze środków budżetowych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na rzecz adwokata M. S. tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu kwotę 590,40 (pięćset dziewięćdziesiąt 40/100) złotych, w tym kwotę 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem opłaty oraz kwotę 110,40 (sto dziesięć 40/100) złotych stanowiącą 23% podatku VAT.
Uzasadnienie
Główny Inspektor Transportu Drogowego (zwany dalej "organem", "GITD") decyzjami z dnia [...] stycznia 2013 r. o numerach: [...] i [...] po rozpoznaniu wniosków P. N. (zwanego dalej "skarżącym") o ponowne rozpoznanie sprawy od decyzji Głównego Inspektora Transportu Drogowego odpowiednio z dnia [...] września 2012 r. nr [...] oraz nr [...] o nałożeniu kar pieniężnych każdą z tych decyzji w wysokości 3.000 złotych, utrzymał zaskarżone decyzje w mocy.
Organ działał na podstawie art. 127 § 3 w zw. z art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.; dalej "Kpa."), art. 13 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 13k ust. 1 pkt 1, art. 13k ust. 4 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 260 ze zm.; dalej "u.d.p.") oraz załącznika nr 1 pkt 11 lit. d) do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną oraz wysokości stawek opłaty elektronicznej (Dz. U. z 2011 r. Nr 80, poz. 433), art. 50 pkt 1 lit. j), art. 51 ust. 6 pkt 1 lit. b), art. 51 ust. 7 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1265 ze zm.; dalej "u.t.d.").
Do wydania powyższych decyzji doszło w następującym stanie faktycznym i prawnym:
Dnia [...] grudnia 2011 r. o godzinie 18:55 na drodze ekspresowej [...] zatrzymano do kontroli samochód ciężarowy marki [...] o numerze rejestracyjnym [...], którym kierował Pan P. N. Na podstawie danych z systemu elektronicznego poboru opłat ustalono, iż w dniu [...] listopada 2011 r. o godzinie 19:34 i 19:38 kontrolowany pojazd poruszał się po płatnym odcinku drogi ekspresowej [...], G. (z obwodnicą G.) – J. Za ten przejazd nie została uiszczona opłata elektroniczna. Potwierdziły to odpowiednio zapisy ewidencyjne ER 201131311670850014836E z bramownicy o numerze identyfikacyjnym S07_0452,2_TF_0 (148) oraz ER 2011311668520014700E z bramownicy o numerze identyfikacyjnym S07_0448,2_TF_0 (147), które zostały opatrzone komunikatami wskazującym na brak środków na koncie użytkownika. Na podstawie dowodu rejestracyjnego zatrzymanego pojazdu ustalono, że dopuszczalna masa całkowita (DMC) kontrolowanego pojazdu wynosiła 6900 kg.
Odcinek drogi krajowej, po której poruszał się kontrolowany pojazd w dniu 7 listopada 2011 r., został wyszczególniony w załączniku nr 1 pkt 11 lit. d do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną oraz wysokości stawek opłaty elektronicznej.
W toku przeprowadzonej kontroli, dnia [...] grudnia 2011 r. przesłuchano P. N., który wyjaśnił, że w dniu [...] listopada 2011 r. to on prowadził zatrzymany pojazd i urządzenie VIABOX wydawało kilkakrotne sygnały dźwiękowe. Sądził, że istnieje możliwość późniejszego uregulowania należności i nie wiedział o obowiązku natychmiastowego zjechania z drogi płatnej. Zaznaczył także, że nie wiedział o braku środków na koncie VIATOLL. W punkcie obsługi klienta zapewniano go o braku zaległości. Na potwierdzenie dokonywania przedpłat P. N. przedstawił paragony niefiskalne. Przebieg kontroli utrwalono w protokole numer [...] z dnia [...] grudnia 2011 r.
Pismami z dnia [...] grudnia 2011 r. Główny Inspektor Transportu Drogowego zawiadomił P. N., dalej zwanego "skarżącym", o wszczęciu postępowań administracyjnych w sprawie nałożenia kar pieniężnych z tytułu nieuiszczenia opłat elektronicznych, pouczając stronę o treści art. 10 § 1 k.p.a.
Pismem z dnia 12 grudnia 2011 r. skarżący złożył dodatkowe wyjaśnienia w sprawie. Podniósł w nim, iż jego konto było regularnie doładowywane, co potwierdzają przekazane przez niego kopie potwierdzeń dokonania przedpłat. Dodatkowo podał, że urządzenie VIABOX nigdy nie sygnalizowało braku środków, dlatego jedynym możliwym powodem zarejestrowania incydentów był błąd systemu. Zaznaczył, że żaden przepis ustawy o drogach publicznych nie wskazuje, by kara była uzależniona od ilości mijanych bramownic. Nadmienił, że przepis dotyczący nałożenia kary wskazuje jedynie, że za przejazd po płatnej drodze krajowej bez uiszczenia opłaty wymierza się jednorazową karę w wysokości 3.000 zł, oraz że przepis ten nie dotyczy tej sprawy.
Pismem z dnia 21 grudnia 2011 r. skarżący, na potwierdzenie faktu uiszczania przez niego opłat elektronicznych, przesłał kopie not obciążeniowych, na których znajduje się wykaz naliczanych opłat.
Główny Inspektor Transportu Drogowego odpowiednio pismami z dnia 12 i19 stycznia 2012 r. wezwał Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. - podmiot odpowiedzialny za obsługę krajowego systemu poboru opłat działający w imieniu i na rzecz Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad - do udzielenia informacji związanych z przedmiotowym przejazdem, w szczególności do wskazania, czy zostały uiszczone opłaty za przejazd po drodze ekspresowej [...] w dniu [...] listopada 2011 r. o godzinie 19:38:05 i 19:34:12 określone w protokole kontroli.
Pismami z dnia 23 i 31 stycznia 2012 r., Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. wskazała, że nie została uiszczona opłata elektroniczna za ww. przejazd. Ponadto poinformowała, że umowa zawarta z klientem nie przewidywała możliwości uiszczenia opłaty elektronicznej po dokonaniu przejazdu, gdyż klient ma zawartą umowę do konta w trybie przedpłaconym
Pismem z dnia 17 lutego 2012 r. organ zawiadomił skarżącego o zakończeniu postępowania dowodowego w niniejszych sprawach. W związku z otrzymaniem za pośrednictwem faksu w dniu 29 lutego 2012 r. od skarżącego noty obciążeniowej wraz z zestawieniem transakcji poboru opłat z systemu ViaToll z okresu od dnia 1 listopada 2011 r. do dnia 30 listopada 2011 r. organ pismem z dnia 2 marca 2012 r. poinformował skarżącego o wznowieniu postępowania dowodowego. Natomiast pismem z dnia 6 marca 2012 r. wezwał Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. do odniesienia się do nowych informacji dotyczących uiszczenia wymaganej opłaty.
Pismem z dnia 19 marca 2012 r. Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. oświadczyła, że przedmiotowe opłaty nie zostały uiszczone, gdyż saldo konta skarżącego tuż przed ww. naruszeniami wynosiło 0 zł. Nadto spółka poinformowała, że wydruki z konta ViaToll nie są dokumentem potwierdzającym uiszczenie opłat za ww. przejazdy w dniu [...] listopada 2011 r.
W dniu 24 kwietnia 2012 r. do Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego wpłynęło pismo Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. z dnia 20 kwietnia 2012 r. w którym spółka oświadczyła, że noty obciążeniowe wystawiane użytkownikom kont pre-pay zawierają zestawienie wszystkich transakcji zarejestrowanych na koncie użytkownika niezależnie od tego, czy w danym momencie posiadał on na swoim koncie środki umożliwiające pokrycie opłaty za przejazd. W związku z tym lista w zestawieniu transakcji nie jest równoznaczna z potwierdzeniem uiszczenia opłaty. Spółka podała, że do not obciążeniowych dla kont w trybie przepłaconym została dodana klauzula o treści: "Uwaga: niniejsza nota obciążeniowa została już opłacona". Jednak nadmieniła, że nie dotyczy to tych transakcji, na pokrycie których w momencie przejazdu nie było na koncie użytkownika środków wystarczających na uiszczenie opłaty.
Decyzjami z dnia [...] września 2012 r. Główny Inspektor Transportu Drogowego nałożył na skarżącego kary pieniężne w wysokości po 3 000 zł przejazdy bez uiszczenia opłaty elektronicznej, zarejestrowane o godzinie 19:38:05 przez bramownicę nr S07_0452,2_TF_0 (148) i o godzinie 19:34:12 przez bramownicę nr S07_0448,2_TF_0 (147).
Organ wskazał, że z zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób nie budzący wątpliwości wynika, iż dnia [...] listopada 2011 r. w ww. godzinach z urządzenia VIABOX, przypisanego do pojazdu o numerze rejestracyjnym [...], ze względu na brak środków pieniężnych nie została pobrana oplata elektroniczna, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 3 u.d.p. Bezspornym jest również, iż dopuszczalna masa całkowita kontrolowanego pojazdu wynosiła 6900 kg. Odnosząc się do argumentów podnoszonych przez skarżącego organ podniósł, że nie stanowią one podstawy do odstąpienia od nałożenia kary ani umorzenia postępowania.
Z informacji przekazanych przez operatora systemu elektronicznego poboru opłat wynika bowiem, że w chwili dokonywanego przejazdu użytkownik urządzenia VIABOX nie posiadał środków wystarczających do uiszczenia opłaty elektronicznej za dokonywany przejazd. Zgodnie z oświadczeniem Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. przesłane przez stronę noty obciążeniowe potwierdzają jedynie fakt naliczenia wymaganych opłat, nie zaś ich opłacenie, dlatego nie stanowią przeciwdowodu na wskazane wyżej okoliczności. W przypadku podpisania umowy z operatorem systemu elektronicznego poboru opłat, przewidującej możliwość dokonywania wpłat w formie przedpłaty, do warunków koniecznych uiszczenia opłaty elektronicznej należy posiadanie środków na koncie nie mniejszych niż pozwalające na odbycie planowanego przejazdu w całości, posiadanie włączonego urządzenia VIABOX, do którego wprowadzono prawidłowe dane o rodzaju pojazdu (art. 13i ust. 4a u.d.p.), oraz naliczenie i pobranie opłaty elektronicznej przez operatora systemu. Dopiero zaś po spełnieniu powyższych przesłanek uznać można, iż obowiązek uiszczenia opłaty został spełniony. W związku z tym, że w chwili dokonywanego przejazdu kierujący nie posiadał środków na koncie, opłata nie została pobrana, a zatem kierujący nie spełnił ciążącego na nim obowiązku.
We wnioskach o ponowne rozpatrzenie spraw zakończonych ww. decyzjami skarżący wniósł o uchylenie przedmiotowych decyzji i umorzenie postępowania.
Podniósł następujące zarzuty:
- nie wyjaśnienia wszystkich okoliczności istotnych dla przyjętego rozstrzygnięcia, a w szczególności, czy został poinformowany jako użytkownik przez VIABOX o stanie konta w momencie przejazdu przez bramownicę, bowiem dwa sygnały dźwiękowe świadczyły tylko o istnieniu progu ostrzegawczego, a nie braku środków na koncie, a ponadto nie został powiadomiony wybraną metodą komunikacji określoną w rejestracji, tj. SMS-em lub e-mailem,
- rażącego naruszenia przepisów postępowania, które miało wpływ na treść wydanych decyzji, w szczególności art. 75 §1 i ar. 77 § 1 i 2 k.p.a. poprzez nie dopuszczenie jako dowodu wszystkiego, co mogłoby przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, co skutkowało naruszeniem art. 7 k.p.a. poprzez merytoryczne nieodniesienie się do zarzutów skarżącego czy nie doszło do błędu systemu, bowiem pismo z dnia 23 stycznia 2012 r. nie wyjaśnia tych kwestii, a tylko stwierdza, że opłata elektroniczna nie została uiszczona,
- nieuwzględnienia, iż opłata została uiszczona niezwłocznie po uzupełnieniu stanu konta i zaksięgowaniu jako należna opłata.
Ponownie rozpoznając sprawę, Główny Inspektor Transportu Drogowego pismami z dnia 24 października 2012 r. ponownie wezwał Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. udzielenia informacji związanych z kontrolowanymi przejazdami, w szczególności do wskazania, czy zostały uiszczone opłaty elektroniczne za przejazd po drodze ekspresowej [...] w dniu [...] listopada 2011 r. określone w protokole kontroli.
Pismami z dnia 5 grudnia 2012 r., Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. ponownie wskazała, że nie zostały uiszczone opłaty elektroniczne za wskazane przejazdy z powodu braku środków na koncie użytkownika. Ponadto poinformowała, że zarówno omawiane bramownice, jak i system ViaToll w dniu [...] listopada 2011 r. o godzinie wskazanej w ww. decyzjach działały prawidłowo. Ponadto podniósł, że użytkownik pojazdu nie składał reklamacji w związku z niesprawnym działaniem urządzenia viaBox, a umowa zawarta z użytkownikiem nie przewidywała możliwości uiszczenia opłaty po dokonaniu przejazdu, gdyż klient posiada umowę do konta w trybie przedpłaconym.
Główny Inspektor Transportu Drogowego rozpoznając wnioski o ponowne rozpatrzenie obu spraw, decyzjami z dnia [...] stycznia 2013 r., utrzymał w mocy skarżone decyzje z dnia [...] września 2012 r.
W uzasadnieniu decyzji Główny Inspektor Transportu Drogowego podtrzymał argumentację zawartą w uzasadnieniu decyzji organu I instancji. Ponadto, odnosząc się do argumentacji skarżącego, podniósł, że zgromadzony w powyższych sprawach materiał dowodowy w sposób pełny odzwierciedla ustalony stan faktyczny. Wynika z tego materiału, że kontrolowany pojazd samochodowy poruszał się w dniu 7 listopada 2011 r. po płatnym odcinku drogi ekspresowej [...] wymienionej w załączniku nr 1 pkt 11 lit. d do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną oraz wysokości stawek opłaty elektronicznej i po drugie, że za kontrolowany przejazd, który został zarejestrowany o godzinie 19:34:12 i 19:38:05 przez omawiane bramownice nie zostały uiszczone opłaty, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 3 u.d.p.
Ustosunkowując się do zarzutów skarżącego zawartych we wnioskach o ponowne rozpatrzenie sprawy, organ wskazał, że przedłożone przez stronę za pośrednictwem faksu w dniu 29 lutego 2012 r. zestawienie transakcji poboru opłat z systemu ViaToll nie stanowi dowodu na okoliczność, że w dniu [...] listopada 2011 r. została uiszczona opłata elektroniczna za przejazdy przedmiotowego pojazdu. Na takie uznanie nie pozwala treść tego dokumentu. Nie wskazano w nim, że przedstawione dane to potwierdzenie uiszczenia opłat. Nadto na takie uznanie nie pozwalają informacje uzyskane od Kapsch Telematic Services Sp. z o.o.
Organ podkreślił, że zgodnie z treścią art. 13 k ust. 1 u.d.p. karę pieniężną wymierza się za każdy przejazd bez uiszczenia wymaganej opłaty. Z przepisu tego wynika, że za stwierdzone korzystanie z drogi płatnej bez uiszczenia opłaty (za każdy dokonany przejazd po drodze płatnej bez uiszczenia opłaty) należy wymierzyć karę pieniężną w wysokości 3.000 zł. Przejazd po drodze płatnej bez uiszczenia opłaty elektronicznej stanowi "naruszenie obowiązku uiszczenia opłaty", które to pojęcie zostało zdefiniowane wprost w § 2 pkt 9 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2011 r. w sprawie trybu, sposobu i zakresu kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej (Dz. U. Nr 133, poz. 773). W rozumieniu tego przepisu "naruszenie obowiązku uiszczenia opłaty" to w szczególności taki przypadek, w którym zaistniała jedna z okoliczności wymienionych w art. 13k ust. 1 u.d.p. uzasadniająca nałożenie kary pieniężnej.
Inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego w czasie przeprowadzonej kontroli drogowej w dniu [...] grudnia 2011 r. na podstawie danych zawartych w systemie elektronicznego poboru opłat stwierdzili wystąpienie sześciu naruszeń (dwa w dniu [...] listopada 2011 r. i cztery w dniu [...] listopada 2011 r.) w postaci przejazdu kontrolowanego pojazdu po płatnych odcinkach dróg krajowych bez uiszczenia opłaty elektronicznej, co zostało utrwalone w protokole kontroli nr [...]. Każdy taki przejazd po drodze płatnej bez uiszczenia opłaty elektronicznej stanowił odrębne zdarzenie (incydent), odrębną sprawę administracyjną. Do jej wystąpienia doprowadziło zachowanie się kierującego, poruszającego się po różnych drogach, pokonującego różne bramownice. Te odrębne sytuacje zostały zarejestrowane o innych godzinach przez różne bramownice kontrolne. Organ wyjaśnił, że przejazd po płatnym odcinku drogi krajowej jest rejestrowany w systemie elektronicznego poboru opłat przez bramownicę kontrolną. Za każde naruszenie zarejestrowane przez urządzenie kontrolne w postaci przejazdu bez uiszczenia wymaganej opłaty elektronicznej jest wymierzana kara przewidziana w art. 13k ust. 1 pkt 1 u.d.p. Zgodnie z wykładnią literalną, ale również celowościową art. 13k ust. 1 pkt 1 udp, kary pieniężne wymierza się za każde stwierdzone naruszenie obowiązku uiszczenia należnej opłaty elektronicznej - tj. za każdy stwierdzony przejazd po drodze płatnej bez uiszczenia opłaty. Z protokołu kontroli nr [...] z dnia [...] grudnia 2011 r. wynika, że w odniesieniu do skarżącego zarejestrowano sześć różnych incydentów i za każdy ten incydent - przejazd po drodze płatnej bez uiszczenia opłaty - należało wymierzyć karę w wysokości 3.000 zł zgodnie z art. 13k ust. 1 pkt 1 u.d.p.
Ponadto organ podkreślił, że nie ingeruje w treść obowiązków i uprawnień wynikających z umowy zawieranej pomiędzy użytkownikiem a podmiotem działającym w imieniu i na rzecz Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad, tj. Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. Postępowanie administracyjne, jakie toczy się przed organem, ma na celu zbadanie kwestii związanych z obowiązkiem uiszczenia opłaty elektronicznej, a nie służy egzekwowaniu zapisów umowy, jaką zawarł użytkownik ze spółką odpowiedzialną za system elektronicznego poboru opłat. Organ wskazał skarżącemu, że dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie jest istotny fakt, że nie został on poinformowany o kończących się środkach wybraną w czasie rejestracji metodą komunikacji tj. smsem lub mailem. Organ w postępowaniu administracyjnym nie ma na celu zbadania, czy użytkownik prawidłowo został poinformowany przez urządzenie ViaBox o stanie konta w momencie przejazdu przez bramownicę, tylko ma zebrać materiał dowodowy potwierdzający uiszczenie lub nieuiszczenie opłaty elektronicznej. Zatem skarżący może w powództwie cywilnym żądać realizacji od Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. jako operatora elektronicznego systemu poboru opłat zapisów zawartych w umowie odnoszących się do informowania użytkownika.
Organ wyjaśnił, że w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 30 kwietnia 2011 r. w sprawie wnoszenia opłat elektronicznych i ich rozliczania oraz przekazywania opłat elektronicznych i kar pieniężnych na rachunek Krajowego Funduszu Drogowego (Dz. U. z 2011 r. Nr 91 poz. 524) została przedstawiona procedura wnoszenia i rozliczania opłaty elektronicznej. W ww. rozporządzeniu dokładnie wskazano warunki, jakie należy spełnić przed rozpoczęciem wykonywania przejazdu po drodze płatnej. § 7 ust. 1 ww. rozporządzenia stanowi, że wniesienie opłaty elektronicznej w formie, o której mowa w § 5 ust. 2 pkt 1, następuje przed rozpoczęciem korzystania z sieci dróg krajowych objętych opłatą elektroniczną, w kwocie nie mniejszej niż pozwalająca na odbycie planowanego przejazdu w całości.
Zdaniem organu przed rozpoczęciem spornego przejazdu strona nie dopełniła tychże warunków - przed rozpoczęciem przejazdu po drodze płatnej nie posiadała wystarczających środków na odbywanie płatnego przejazdu w całości. Zgodnie z § 6 ust. 7 "Ogólnych warunków korzystania z konta w trybie przedpłaconym w sprawie potwierdzenia warunków korzystania z dróg płatnych oraz w sprawie warunków i zasad udostępnienia urządzenia viaBox", stanowiących załącznik nr 2 do umowy zawartej z klientem (dalej jako "Ogólne warunki"), w przypadku, gdy na koncie użytkownika nie ma środków na pokrycie kosztów przejazdu drogą płatną przez użytkownika, użytkownik jest zobowiązany dokonać przedpłaty na konto viaToll przed rozpoczęciem przejazdu po drodze płatnej. Jeżeli natomiast podczas jazdy użytkownik otrzyma komunikat ostrzegawczy o braku środków pozwalających na uiszczenie opłaty elektronicznej za dalszą jazdę, ma opuścić drogę płatną. Niezależnie od powyższego użytkownik jest zobowiązany do uiszczenia opłaty elektronicznej w przypadku chęci kontynuowania jazdy drogą płatną (§ 6 ust. 8 Ogólnych warunków). Ogólne warunki nie przewidują możliwości powstania “debetu", a następnie jego pokrycia (rozliczenia) wskutek później dokonanej zapłaty. Według § 6 ust. 9 Ogólnych warunków, przejazd po drodze płatnej bez środków na opłacenie opłaty elektronicznej zawsze stanowi naruszenie ustawy o drogach publicznych i podlega karze, o której mowa w tej ustawie.
Skargi na powyższe decyzje organu z dnia [...] stycznia 2013 r. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie P. N., wnosząc o uchylenie decyzji obu instancji oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Sprawa ze skargi na decyzję nr [...] została zarejestrowana pod sygn. akt VI SA/Wa 741/13, natomiast sprawa ze skargi na decyzję nr [...] została zarejestrowana pod sygn. akt VI SA/Wa 742/13.
Skarżący zarzucił organowi naruszenie:
- art. 13 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 13 k ust. 1 pkt 1, art. 13 ust. 3 u.d.p. oraz art. 50 pkt 1 lit. j, art. 51 ust. 6 pkt 1 lit. b, art. 51 ust. 7 u.t.d. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie do stanu faktycznego w niniejszej sprawie,
- art. 75 § 1 i art. 77 § 1 i § 2 k.p.a. poprzez niedopuszczenie jako dowodu wszystkiego co miałoby przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a niedopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu elektroniki na okoliczność tego, czy w dniu 7 listopada 2011 r. był sygnał na bramownicy kontrolnej, czy była informacja dotycząca pobranych środków z konta skarżącego oraz czy system Viatoll działał prawidłowo mając na uwadze treść zawartej umowy oraz dowody już przeprowadzone w sprawie, co skutkowało naruszeniem prawdy obiektywnej (art. 7 k.p.a.) poprzez nie sprawdzenie mimo zarzutów skarżącego czy nie doszło do błędu systemu.
Skarżący podkreślił, że nie jest prawdą, iż w dniu [...] listopada 2011 r. stan jego konta w systemie wynosił 0, bowiem jak wynika z zestawienia transakcji z okresu rozliczeniowego 1.11.2011 r.- 30.11.2011 r. w dniu 7 listopada 2011 r. zostały pobrane opłaty za przejazd przez kolejne 2 bramki tuż po godzinie 19:38:05.
Skarżący wskazał, że od początku postępowania kwestionuje prawidłowość działania systemu ViaToll, i złożył stosowne dowody. Pismo Kapsch Telematic Services Sp. z o. o. nie jest dokumentem urzędowym, a prywatnym, a więc nie wywołuje skutków prawnych określonych w art. 76 § 1 k.p.a. Zatem treść tegoż pisma nie jest dowodem tego co zostało w nim urzędowo stwierdzone, a zatem nie może być bezkrytycznie przyjmowane przez organ. Opinia biegłego, mającego do dyspozycji dane w systemie ViaToll w określonym czasie i miejscu oraz analizując dokumenty w postaci dowodów i dat uiszczonych opłat stwierdziłby w sposób niebudzący wątpliwości czy wygenerowano błędne dane wskutek niewłaściwego działania systemu ViaToll czy tez zawiniła osoba dokonująca rozliczenia, skoro wygenerowano notę obciążeniową, że należność została uiszczona.
W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał dotychczasowe stanowisko i wniósł o jej oddalenie.
Ustanowiony w sprawy pełnomocnik z urzędu skarżącego adwokat M. S. pismami z dnia 5 listopada 2013 r. uzupełnił skargi, podnosząc zarzuty naruszenia:
- art. 13 k ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 3 u.d.p. poprzez wielokrotne naliczenie kary pieniężnej za jeden przejazd odcinkiem drogi krajowej, podczas gdy przepis ten nie przewiduje możliwości wielokrotnego wymierzenia kary za jeden przejazd danym odcinkiem drogi,
- naruszenie art. 7, art. 8, art. 77, art. 80 k.p.a. poprzez naruszenie zasady prawdy obiektywnej polegającej na niepodjęciu wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, pominięcie istotnych okoliczności, niewyczerpujące rozpatrzenie całokształtu materiału dowodowego i jego dowolna ocenę, a także poprzez naruszenie zasady zaufania obywateli do organów państwa w szczególności poprzez niewyjaśnienie okoliczności podnoszonych przez skarżącego oraz ogólnikowe i lakoniczne ustosunkowanie się do argumentów przez niego zgłoszonych.
W ww. pismach wskazano, że dokonana przez organ wykładnia art. 13k ust. 1 pkt 1 u.d.p., a dopuszczająca kumulowanie kar pieniężnych za przejazd bez uiszczenia opłaty jest nieprawidłowa i nie ma umocowania w obowiązujących przepisach prawa, co zostało potwierdzone w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 kwietnia 2013 r. sygn. akt VI SA/Wa 2744/12. Dodatkowo kwestia dopuszczalności Kumulatywnego nakładania kar została zakwestionowana przez Rzecznika Praw Obywatelskich w wystąpieniu do Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 19 czerwca 2013 r.
Wskazując na naruszenie przepisów postępowania administracyjnego, podkreślono, że organ nie wyjaśnił kwestii podnoszonej przez skarżącego w toku postępowania administracyjnego, iż konto skarżącego ViaToll było regularnie doładowywane, a urządzenie ViaBox nigdy nie sygnalizowało braku środków, dlatego jedynym możliwym powodem niezarejestrowania incydentów był błąd systemu. W dniu kontrolowanego przejazdu skarżący skontrolował na stacji nr [...][...] w S. stan konta ViaToll, gdzie został poinformowany, że są środki pieniężne na koncie. Początek przejazdu skarżącego drogami publicznymi w dniu [...] listopada 2011 r., za przejazd którymi należna jest opłata, został zarejestrowany o godzinie 16:33. W wyniku kontroli ustalono, że skarżący nie uiścił opłaty za przejazd przez bramownice o godzinie 19:34:12 i o godzinie19:38:05. Przeprowadzona kontrola nie wykazała jednak, że nieopłacony został również wcześniejszy przejazd przez bramownicę o godz. 19:30, jak i późniejszy o godz. 20:35. Wynika więc z tego, że zarówno przed godziną 19:34 jak i po godzinie 19:38 skarżący posiadał środki na koncie ViaToll pozwalające na uiszczenie opłaty, zaś nie posiadał ich jedynie przy przejazdach przez dwie powyższe bramownice. Zdaniem skarżącego sytuacja ta budzi uzasadnione wątpliwości co do prawidłowości działania systemu ViaToll w dniu [...] listopada 2011 r., zaś organ bezkrytycznie przyjął wyjaśnienia Kapsch Telematic Services Sp. z o. o.
Skarżący nadmienił, że dokumentacja fotograficzna przekazana przez ww. spółkę z przejazdu skarżącego przez omawiane bramownice w żaden sposób nie potwierdza, że bramownice działały prawidłowo, a stanowi jedynie dowód, że skarżący przez bramownice przejechał.
Na rozprawie w dniu 15 listopada 2013 r. Sąd postanowił na podstawie art. 111 § 2 p.p.s.a. połączyć sprawy o sygn. akt VI SA/Wa 741/13 i VI SA/Wa 742/13, do wspólnego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia i prowadzenia obu spraw pod sygn. akt VI SA/Wa 741/13.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje;
Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz.1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Chodzi więc o kontrolę aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywaną pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słuszności.
Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną - art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 dalej jako "p.p.s.a.").
Rozpoznając sprawę z punktu widzenia powyższych kryteriów stwierdzić należy, że skarga zasługuje na uwzględnienie albowiem skarżone decyzje zostały wydane z naruszeniem przepisów prawa materialnego oraz postępowania.
Dokonując analizy prawnej rozpatrywanej sprawy na wstępie podnieść należy, iż, z treści art. 13 ust. 1 pkt 3 u.d.p. wynika dla korzystających z dróg publicznych obowiązek ponoszenia opłat za przejazdy po drogach krajowych pojazdów samochodowych, za które uważa się także zespół pojazdów składający się z pojazdu samochodowego oraz przyczepy lub naczepy o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony, w tym autobusów niezależnie od ich dopuszczalnej masy całkowitej (opłaty elektronicznej). Opłata ta, w myśl art. 13ha ust. 1 u.d.p. jest pobierana za przejazd po drogach krajowych lub ich odcinkach, określonych w przepisach wydanych na podstawie ust. 6. Natomiast jej wysokość ustala się jako iloczyn liczby kilometrów przejazdu i stawki tej opłaty za kilometr dla danej kategorii pojazdu, według art. 13ha ust. 2 u.d.p.
Przepisy u.d.p. przewidują możliwość uiszczenia opłaty elektronicznej jedynie w systemie elektronicznego poboru opłat, zgodnie z art. 13i (art. 13hc ust. 1 u.d.p.).
Zasadą jest, że pobranie opłaty następuje poprzez urządzenie na potrzeby pobierania tych opłat instalowane w pojeździe samochodowym. Obowiązek oferowania takiego urządzenia spoczywa na podmiotach pobierających opłaty z wykorzystaniem systemów elektronicznego poboru, zgodnie z art. 13i ust. 3 u.d.p.
Kierujący pojazdem samochodowym wyposażonym w urządzenie na potrzeby pobierania opłat elektronicznych, z mocy art. 13i ust. 4a u.d.p. jest obowiązany do: włączenia urządzenia podczas przejazdu po drodze, na której pobiera się opłatę (pkt 1); wprowadzenia do urządzenia prawidłowych danych o rodzaju pojazdu (pkt 2); używania urządzenia zgodnie z przeznaczeniem (pkt 3).
Zasady wnoszenia opłat elektronicznych i ich rozliczania reguluje wydane na podstawie art. 40a ust. 5 u.d.p. rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 kwietnia 2011 r. w sprawie wnoszenia opłat elektronicznych i ich rozliczania oraz przekazywania opłat elektronicznych i kar pieniężnych na rachunek Krajowego Funduszu Drogowego (Dz.U. nr 91, poz. 524) dalej jako "rozporządzenie z 30 kwietnia 2011 r.". Według § 3 ust. 1 powołanego rozporządzenia: przed rozpoczęciem korzystania z sieci dróg krajowych objętych opłatą elektroniczną użytkownik: 1. zawiera umowę z pobierającym opłatę elektroniczną dotyczącą korzystania z dróg krajowych lub ich odcinków objętych opłatą elektroniczną w formie pisemnej; 2. odbiera od pobierającego opłatę elektroniczną urządzenie; 3. instaluje urządzenie w pojeździe; 4. wnosi przedpłatę - w przypadku wybrania formy wnoszenia opłaty elektronicznej, o której mowa w § 5 ust. 2 pkt 1 czyli w formie przedpłaty; 5. ustanawia zabezpieczenie oraz przekazuje pobierającemu opłatę elektroniczną dokument potwierdzający jego ustanowienie - w przypadku wybrania przez użytkownika formy wnoszenia opłaty elektronicznej, o której mowa w § 5 ust. 2 pkt 2 czyli płatności okresowej za zabezpieczeniem.
Wniesienie opłaty elektronicznej w formie przedpłaty następuje przed rozpoczęciem korzystania z sieci dróg krajowych objętych opłatą elektroniczną, w kwocie nie mniejszej niż pozwalająca na odbycie planowanego przejazdu w całości, w myśl § 7 ust. 1 rozporządzenia z 30 kwietnia 2011 r. Przez wniesienie opłaty elektronicznej w formie przedpłaty rozumie się wpływ środków na rachunek bankowy, na który wnoszona ma być opłata elektroniczna, określony w umowie między użytkownikiem a pobierającym opłatę, zgodnie z § 7 ust. 2 cytowanego rozporządzenia.
Zgodnie z treścią art. 13k ust. 1 pkt 1 u.d.p. za przejazd po drodze krajowej kierującemu pojazdem samochodowym, o którym mowa w art. 13 ust. 1 pkt 3, za który pobiera się opłatę elektroniczną bez uiszczenia tej opłaty - wymierza się karę pieniężną w wysokości 3 000 złotych. Kary pieniężne, o których mowa w ust. 1 i 2, nakładają, w drodze decyzji administracyjnej, uprawnieni do kontroli, o których mowa w art. 13l ust. 1 (art. 13k ust. 4 u.d.p.). W myśl art. 13l ust. 1 pkt 2 u.d.p. - do kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej, w tym kontroli używanego w pojeździe urządzenia, o którym mowa w art. 13i ust. 3, jeżeli jest ono wymagane, oraz nałożenia i pobierania kar pieniężnych, o których mowa w art. 13k, są uprawnieni inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego.
W rozpoznawanych sprawach organ administracji drogowej stwierdzając poruszanie się przez skarżącego po płatnym odcinku drogi krajowej, wyszczególnionej w załączniku nr 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r., bez uiszczenia opłaty elektronicznej - w dniu 7 listopada 2011 r. o godz. 19:34 oraz 19:38, na zasadzie art. 13k ust. 1 pkt 1 u.d.p. nałożył na skarżącego karę pieniężną w wysokości 3 000 zł za każdy zarejestrowany przez bramownicę przejazd.
W ocenie Sądu materiał dowodowy zebrany w niniejszej sprawie nie przedstawia pełnej sekwencji zdarzeń obrazujących brak uiszczenia opłaty elektronicznej, które pozwoliłyby na jednoznaczne stwierdzenie czy do realizacji rzeczonego obowiązku nie doszło z przyczyn leżących po stronie kierowcy.
Zgodnie z unormowaną w art. 7 k.p.a. zasadą prawdy obiektywnej organy administracji publicznej "podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy". Stosownie do tej zasady, organ prowadzący postępowanie ma obowiązek zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego, aby ustalić stan faktyczny sprawy zgodny z rzeczywistością. W szczególności jest obowiązany dokonać wszechstronnej oceny okoliczności konkretnego przypadku na podstawie analizy całego materiału dowodowego, a stanowisko wyrażone w decyzji uzasadnić w sposób wymagany przez przepisy kodeksu postępowania administracyjnego (np. wyrok NSA z dnia 26 maja 1981 r., SA 810/81, ONSA 1981, nr 1, poz. 45). W wyroku z dnia 23 listopada 1994 r., III ARN 55/94, OSNAPiUS 1995, nr 7, poz. 83 Sąd Najwyższy podkreślił, że: "jako dowolne należy traktować ustalenia faktyczne znajdujące wprawdzie potwierdzenie w materiale dowodowym, ale niekompletnym, czy nie w pełni rozpatrzonym. Zarzut dowolności wykluczają dopiero ustalenia dokonane w całokształcie materiału dowodowego (art. 80 k.p.a.), zgromadzonego i zbadanego w sposób wyczerpujący (art. 77 § 1 k.p.a.), a więc przy podjęciu wszystkich kroków niezbędnych dla dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, jako warunku niezbędnego do wydania decyzji o przekonującej treści (art. 7 k.p.a.)". Przy czym z zasadą prawdy obiektywnej ściśle wiąże się zawarta w art. 8 k.p.a. zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa, która określa wyraźnie to, co implicite jest zawarte w zasadzie praworządności. Z zasady wyrażonej w art. 8 k.p.a. wynika bowiem przede wszystkim wymóg praworządnego i sprawiedliwego prowadzenia postępowania i rozstrzygnięcia sprawy przez organ administracji publicznej, co jest zasadniczą treścią zasady praworządności. Tylko postępowanie odpowiadające takim wymogom i decyzje wydane w wyniku postępowania tak ukształtowanego mogą wzbudzać zaufanie obywateli do organów administracji publicznej nawet wtedy, gdy decyzje administracyjne nie uwzględniają ich żądań (por. Jaśkowska Małgorzata, Wróbel Andrzej, Komentarz do art. 8 kodeksu postępowania administracyjnego /Dz.U.00.98.1071/, [w:] M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, LEX, 2009, wyd. III).
Przenosząc powyższe rozważania na grunt badanej sprawy stwierdzić należy, że organ dokonując ustaleń co do okoliczności stanowiących fakty prawotwórcze nie sprostał stawianym wyżej wymogom.
Zdaniem Sądu za niedostatecznie wyjaśnioną w niniejszej sprawie uznać należy zasadniczą kwestię ilości przejazdów zrealizowanych przez skarżącego w dniu [...] listopada 2011 r. płatnym odcinkiem drogi ekspresowej G.-J. (z obwodnicą G.). W przedmiotowej sprawie jako wyróżnik przejazdu, za który nałożono karę pieniężną wskazano godzinę 19:34.
W sprawie o sygnaturze akt sądowych VI SA/Wa 742/13, która zarządzeniem wydanym na rozprawie w dniu 15 listopada 2013r. została połączona z niniejszą sprawą do wspólnego rozpoznania, została zaskarżona decyzja Głównego Inspektora Transportu Drogowego, którą nałożono na skarżącego karę za przejazd tym samym odcinkiem drogi w tym samym dniu, zaś wyróżnikiem tego przejazdu była godzina 19:38.
W takim stanie faktycznym w ocenie Sądu organ nakładając na skarżącego dwie kary finansowe, jako wyróżnik przejazdów wskazał jedynie godzinę rejestracji przejazdu przez poszczególne bramownice. Dwa zarejestrowane incydenty dzieli cztery minuty różnicy, co samo w sobie musi oznaczać, że nie doszło do zrealizowania dwóch różnych przejazdów po tym samym odcinku drogi płatnej.
Wynika to wprost z treści art. 13ha ust. 1 u.d.p., który wprost wskazuje, że opłata elektroniczna jest pobierana "za przejazd po drogach krajowych lub ich odcinkach". Na mocy ust. 6 art. 13ha u.d.p. Rada Ministrów wydała rozporządzenie z dnia 22 marca 2011 r., w którego załączniku nr 2 pkt 9) jednoznacznie określiła odcinki drogi krajowej nr 94 za przejazd, którymi, zgodnie z art. 13ha ust. 1 u.d.p., pobierana jest opłata elektroniczna. Stosownie do pkt 9 załącznika nr 2 do rozporządzenia opłatę elektroniczną pobiera się na wskazanym odcinku drogi płatnej , przez co należy rozumieć, że opłata ta, zgodnie z art. 13ha ust. 1 u.d.p., jest pobierana za przejazd tym odcinkiem, a więc za przejazd całym odcinkiem tej drogi, przy czym przez określenie opłata za przejazd danym odcinkiem drogi należy rozumieć opłatę naliczoną przez wszystkie bramownice. Będzie to zatem jedna opłata za konkretny odcinek drogi.
Zdaniem składu orzekającego Sądu w niniejszej sprawie, uprawnione staje się w związku z tym stwierdzenie, iż w świetle powołanych przepisów, skoro za przejazd konkretnym odcinkiem drogi jest naliczana jedna opłata elektroniczna, to za brak wniesienia tej opłaty za przejazd tym samym konkretnym odcinkiem drogi w tym samym dniu, może zostać naliczona tylko jedna kara pieniężna w podanej przez przepis art. 13k ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych wysokości.
W tych warunkach skarżący mógł zostać ukarany za przejazd wykonany w dniu [...] listopada 2011 r. o godz. 19:34 na odcinku drogi ekspresowej G.-J. (z obwodnicą G.), natomiast ukaranie go niejako dodatkowo za kontynuowanie przejazdu tego samego dnia tym samym odcinkiem drogi płatnej o godz. 19:38, tak jakby w istocie o tej godzinie wykonywał odrębny przejazd, naruszało wskazane przepisy, które to naruszenie miało wpływ na wynik sprawy.
W tym kontekście podnieść także należy, iż w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 sierpnia 2013r. (sygn. akt II GSK 1467/12) Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że "[...] zarządcy dróg zobowiązani zostali do oznakowania dróg, na których pobierana jest opłata elektroniczna tabliczkami T-34. Znaki kierunku i miejscowości wraz z tabliczką T-34, stanowią dla użytkowników dróg informację, na jakiej drodze się znajdują i czy za przejazd tą drogą pobierana jest opłata elektroniczna. Znaki te jednocześnie umożliwiają uczestnikom ruchu podjąć decyzję, co do wyboru drogi, płatnej bądź bezpłatnej. Oznacza to, że znak drogowy w postaci tabliczki T-34 wskazuje odcinek drogi, na którym pobierana jest opłata. Przejazd po drodze oznaczonej znakiem T-34 bez uiszczenia stosownej opłaty elektronicznej stanowi naruszenie treści tego znaku.
W konsekwencji należy uznać, że obok funkcji informacyjnej znak T-34 zawiera zakaz poruszania się po drodze krajowej bez opłaty, a zatem łączy w swojej treści zarówno funkcję informacji, jaki i zakazu lub zobowiązania do określonego zachowania".
Naczelny Sąd Administracyjny w powołanym wyroku stanął też na stanowisku, że "umieszczona pod znakiem drogowym tabliczka E-34 konkretyzuje obowiązek uiszczenia opłaty elektronicznej za przejazd odcinkiem drogi publicznej tak oznaczonym. Brak odpowiedniej informacji o płatnym odcinki drogi, uniemożliwia użytkownikowi drogi zorientowanie się, na jakiej drodze znajduje się i dokonania odpowiedniego wyboru pomiędzy drogą płatną, a alternatywną drogą bezpłatną. Korzystającego w takiej sytuacji z drogi płatnej, nieoznaczonej tabliczką E-34, nie można obciążać odpowiedzialnością za nieuiszczenie opłaty i wymierzać karę pieniężną.
Prawo administracyjne ujemne konsekwencje wiąże z faktem obiektywnego naruszenia prawa, to jednak zgodnie ze standardami demokratycznego państwa prawa i zaufania do jego organów, nie do zaakceptowania jest taka sytuacja, gdy korzystającemu z drogi publicznej i stosującemu się do dyrektyw płynących ze znaków drogowych, wymierzana jest kara pieniężna, stanowiąca w istocie konsekwencję niedopełnienia obowiązku odpowiedniego oznakowania drogi przez właściwe organy administracji".
Naczelny Sąd Administracyjny w cytowanym wyroku wyraźnie wskazał, że: "zgodnie z regułami wynikającymi z art. 2 Konstytucji, warunkiem zastosowania sankcji administracyjnej z art. 13k ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych jest doprowadzenie do stanu zgodnego z zasadami państwa prawa poprzez odpowiednie oznakowanie drogi, tak, aby korzystający z dróg publicznych mieli świadomość ciążącego na nich obowiązku".
W świetle przytoczonych wywodów Naczelnego Sądu Administracyjnego stwierdzić zatem należy, że w przedmiotowej sprawie organ również nie wyjaśnił istotnej w spawie kwestii prawidłowego oznakowania odcinka drogi, po którym realizowany był sporny przejazd.
Odnosząc się na koniec do zarzutu naruszenia przez organ przepisów postępowania, w ocenie Sądu w toku postępowania poprzedzającego wydanie zaskarżonej decyzji o nałożeniu kary pieniężnej organ nie wyjaśnił w sposób niebudzący wątpliwości wszystkich istotnych okoliczności sprawy, które uzasadniałyby nałożenie na skarżącego kary pieniężnej za przejazd bez uiszczenia opłaty elektronicznej. Za uprawione Sąd uznał wskazane w pismie procesowym stanowiącym uzupełnienie skargi, braki w materiale dowodowym sprawy. W szczególności nie została w sposób przekonujący wyjaśniona przyczyna braku odpowiednich kwot na koncie skarżącego w dniu dokonywania przejazdu wskazanym odcinkiem drogi płatnej o godz. 19:34 oraz 19:38, podczas gdy zarejestrowane przejazdy skarżącego przez inne bramownice w nieodległych sekwencjach czasowych, zarówno przed ww. godziną jak i po nie wskazały na nieuiszczenie należnej opłaty elektronicznej. W tej sytuacji istotne znaczenie ma ustalenie czy system poboru opłat we wskazanych miejscach i czasie działał prawidłowo, która to kwestia zdaniem Sadu nie została przez organ w pełni wyjaśniona.
W rozpoznawanej sprawie skarżący stanowczo i konsekwentnie tłumaczył (wskazując na przedkładane dowody), że wniósł konieczne opłaty za przejazd, mając wiedzę, w jakiej wysokości za przedmiotowy odcinek drogi, który wielokrotnie przejeżdżał, opłaty te wynoszą, jednakże na skute wadliwości działania systemu elektronicznego nadzorowanego przez firmę Kapsch na dwóch bramownicach z nieznanego powodu opłaty nie zostały pobrane. W związku z tym wnosił o przeprowadzenie dowodów przez Inspekcję Transportu Drogowego, celem wykazania wadliwości tego systemu (awarii wymienionych bramownic). Główny Inspektor Transportu Drogowego ograniczył się jednak do akceptacji informacji udzielanych przez spółkę Kapsch, co do których można mieć zastrzeżenia, czy odpowiadają w pełnym zakresie materii wskazanej w wezwaniach organu.
Sąd nie jest władny do czynienia właściwych ustaleń celem wyjaśnienia sprzeczności w danych o opłatach za przejazd skarżącego i w tym zakresie nie może zastępować organu administracji publicznej prowadzącego postępowanie administracyjne. Tymczasem Główny Inspektor Transportu Drogowego, poza informacjami przyjmowanymi za wiarygodne i niekwestionowane od spółki Kapsch, innych własnych ustaleń w tej sprawie nie przeprowadził, mimo iż to nie spółka Kapsch prowadzi postępowanie administracyjne, lecz organ administracji, który w postępowaniu tym powinien wykazać się własnymi ustaleniami, nie budzącymi wątpliwości.
Skarżący podnosił także, że zgodnie z umową zawartą z ViaTOLL, powinien być informowany w trakcie jazdy komunikatami ostrzegawczymi o braku środków na koncie za pośrednictwem kanałów komunikacji wybranych podczas zakładania konta przez właściciela pojazdu, a więc np. za pośrednictwem telefonu komórkowego, telefonu stacjonarnego, poczty e-mail itd., a żadnych takich komunikatów nie było, co może wskazywać na wadliwość działania systemu nadzorowanego przez GDDiK lub na braki w jego organizacji. W tym zakresie organ administracji nie wskazał na konkretne swoje ustalenia.
Tym samym wydając przedmiotową decyzję organ administracji naruszył także przepisy postępowania administracyjnego, a w szczególności art. 7 k.p.a., art. 77 § 1 k.p.a. oraz art. 80 k.p.a. poprzez nieustalenie wszystkich okoliczności istotnych dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy.
Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i art. 152 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji wyroku, rozstrzygając o kosztach postępowania zgodnie z art. 200, w związku art. 205 § 2 p.p.s.a.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Grażyna Śliwińska /przewodniczący/Grzegorz Nowecki /sprawozdawca/
Magdalena Maliszewska
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Grażyna Śliwińska Sędziowie Sędzia WSA Magdalena Maliszewska Sędzia WSA Grzegorz Nowecki (spr.) Protokolant st. ref. Renata Lewandowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 listopada 2013 r. sprawy ze skarg P. N. na decyzje Głównego Inspektora Transportu Drogowego z dnia [...] stycznia 2013 r. nr [...] oraz z dnia [...] stycznia 2013 r. nr [...] w przedmiocie kary pieniężnej za wykonywanie przejazdu bez uiszczenia opłaty elektronicznej 1. uchyla zaskarżone decyzje oraz poprzedzające je decyzje z dnia [...] września 2012 r.; 2. stwierdza, że uchylone decyzje nie podlegają wykonaniu; 3. przyznaje ze środków budżetowych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na rzecz adwokata M. S. tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu kwotę 590,40 (pięćset dziewięćdziesiąt 40/100) złotych, w tym kwotę 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem opłaty oraz kwotę 110,40 (sto dziesięć 40/100) złotych stanowiącą 23% podatku VAT.
Uzasadnienie
Główny Inspektor Transportu Drogowego (zwany dalej "organem", "GITD") decyzjami z dnia [...] stycznia 2013 r. o numerach: [...] i [...] po rozpoznaniu wniosków P. N. (zwanego dalej "skarżącym") o ponowne rozpoznanie sprawy od decyzji Głównego Inspektora Transportu Drogowego odpowiednio z dnia [...] września 2012 r. nr [...] oraz nr [...] o nałożeniu kar pieniężnych każdą z tych decyzji w wysokości 3.000 złotych, utrzymał zaskarżone decyzje w mocy.
Organ działał na podstawie art. 127 § 3 w zw. z art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.; dalej "Kpa."), art. 13 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 13k ust. 1 pkt 1, art. 13k ust. 4 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 260 ze zm.; dalej "u.d.p.") oraz załącznika nr 1 pkt 11 lit. d) do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną oraz wysokości stawek opłaty elektronicznej (Dz. U. z 2011 r. Nr 80, poz. 433), art. 50 pkt 1 lit. j), art. 51 ust. 6 pkt 1 lit. b), art. 51 ust. 7 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1265 ze zm.; dalej "u.t.d.").
Do wydania powyższych decyzji doszło w następującym stanie faktycznym i prawnym:
Dnia [...] grudnia 2011 r. o godzinie 18:55 na drodze ekspresowej [...] zatrzymano do kontroli samochód ciężarowy marki [...] o numerze rejestracyjnym [...], którym kierował Pan P. N. Na podstawie danych z systemu elektronicznego poboru opłat ustalono, iż w dniu [...] listopada 2011 r. o godzinie 19:34 i 19:38 kontrolowany pojazd poruszał się po płatnym odcinku drogi ekspresowej [...], G. (z obwodnicą G.) – J. Za ten przejazd nie została uiszczona opłata elektroniczna. Potwierdziły to odpowiednio zapisy ewidencyjne ER 201131311670850014836E z bramownicy o numerze identyfikacyjnym S07_0452,2_TF_0 (148) oraz ER 2011311668520014700E z bramownicy o numerze identyfikacyjnym S07_0448,2_TF_0 (147), które zostały opatrzone komunikatami wskazującym na brak środków na koncie użytkownika. Na podstawie dowodu rejestracyjnego zatrzymanego pojazdu ustalono, że dopuszczalna masa całkowita (DMC) kontrolowanego pojazdu wynosiła 6900 kg.
Odcinek drogi krajowej, po której poruszał się kontrolowany pojazd w dniu 7 listopada 2011 r., został wyszczególniony w załączniku nr 1 pkt 11 lit. d do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną oraz wysokości stawek opłaty elektronicznej.
W toku przeprowadzonej kontroli, dnia [...] grudnia 2011 r. przesłuchano P. N., który wyjaśnił, że w dniu [...] listopada 2011 r. to on prowadził zatrzymany pojazd i urządzenie VIABOX wydawało kilkakrotne sygnały dźwiękowe. Sądził, że istnieje możliwość późniejszego uregulowania należności i nie wiedział o obowiązku natychmiastowego zjechania z drogi płatnej. Zaznaczył także, że nie wiedział o braku środków na koncie VIATOLL. W punkcie obsługi klienta zapewniano go o braku zaległości. Na potwierdzenie dokonywania przedpłat P. N. przedstawił paragony niefiskalne. Przebieg kontroli utrwalono w protokole numer [...] z dnia [...] grudnia 2011 r.
Pismami z dnia [...] grudnia 2011 r. Główny Inspektor Transportu Drogowego zawiadomił P. N., dalej zwanego "skarżącym", o wszczęciu postępowań administracyjnych w sprawie nałożenia kar pieniężnych z tytułu nieuiszczenia opłat elektronicznych, pouczając stronę o treści art. 10 § 1 k.p.a.
Pismem z dnia 12 grudnia 2011 r. skarżący złożył dodatkowe wyjaśnienia w sprawie. Podniósł w nim, iż jego konto było regularnie doładowywane, co potwierdzają przekazane przez niego kopie potwierdzeń dokonania przedpłat. Dodatkowo podał, że urządzenie VIABOX nigdy nie sygnalizowało braku środków, dlatego jedynym możliwym powodem zarejestrowania incydentów był błąd systemu. Zaznaczył, że żaden przepis ustawy o drogach publicznych nie wskazuje, by kara była uzależniona od ilości mijanych bramownic. Nadmienił, że przepis dotyczący nałożenia kary wskazuje jedynie, że za przejazd po płatnej drodze krajowej bez uiszczenia opłaty wymierza się jednorazową karę w wysokości 3.000 zł, oraz że przepis ten nie dotyczy tej sprawy.
Pismem z dnia 21 grudnia 2011 r. skarżący, na potwierdzenie faktu uiszczania przez niego opłat elektronicznych, przesłał kopie not obciążeniowych, na których znajduje się wykaz naliczanych opłat.
Główny Inspektor Transportu Drogowego odpowiednio pismami z dnia 12 i19 stycznia 2012 r. wezwał Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. - podmiot odpowiedzialny za obsługę krajowego systemu poboru opłat działający w imieniu i na rzecz Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad - do udzielenia informacji związanych z przedmiotowym przejazdem, w szczególności do wskazania, czy zostały uiszczone opłaty za przejazd po drodze ekspresowej [...] w dniu [...] listopada 2011 r. o godzinie 19:38:05 i 19:34:12 określone w protokole kontroli.
Pismami z dnia 23 i 31 stycznia 2012 r., Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. wskazała, że nie została uiszczona opłata elektroniczna za ww. przejazd. Ponadto poinformowała, że umowa zawarta z klientem nie przewidywała możliwości uiszczenia opłaty elektronicznej po dokonaniu przejazdu, gdyż klient ma zawartą umowę do konta w trybie przedpłaconym
Pismem z dnia 17 lutego 2012 r. organ zawiadomił skarżącego o zakończeniu postępowania dowodowego w niniejszych sprawach. W związku z otrzymaniem za pośrednictwem faksu w dniu 29 lutego 2012 r. od skarżącego noty obciążeniowej wraz z zestawieniem transakcji poboru opłat z systemu ViaToll z okresu od dnia 1 listopada 2011 r. do dnia 30 listopada 2011 r. organ pismem z dnia 2 marca 2012 r. poinformował skarżącego o wznowieniu postępowania dowodowego. Natomiast pismem z dnia 6 marca 2012 r. wezwał Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. do odniesienia się do nowych informacji dotyczących uiszczenia wymaganej opłaty.
Pismem z dnia 19 marca 2012 r. Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. oświadczyła, że przedmiotowe opłaty nie zostały uiszczone, gdyż saldo konta skarżącego tuż przed ww. naruszeniami wynosiło 0 zł. Nadto spółka poinformowała, że wydruki z konta ViaToll nie są dokumentem potwierdzającym uiszczenie opłat za ww. przejazdy w dniu [...] listopada 2011 r.
W dniu 24 kwietnia 2012 r. do Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego wpłynęło pismo Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. z dnia 20 kwietnia 2012 r. w którym spółka oświadczyła, że noty obciążeniowe wystawiane użytkownikom kont pre-pay zawierają zestawienie wszystkich transakcji zarejestrowanych na koncie użytkownika niezależnie od tego, czy w danym momencie posiadał on na swoim koncie środki umożliwiające pokrycie opłaty za przejazd. W związku z tym lista w zestawieniu transakcji nie jest równoznaczna z potwierdzeniem uiszczenia opłaty. Spółka podała, że do not obciążeniowych dla kont w trybie przepłaconym została dodana klauzula o treści: "Uwaga: niniejsza nota obciążeniowa została już opłacona". Jednak nadmieniła, że nie dotyczy to tych transakcji, na pokrycie których w momencie przejazdu nie było na koncie użytkownika środków wystarczających na uiszczenie opłaty.
Decyzjami z dnia [...] września 2012 r. Główny Inspektor Transportu Drogowego nałożył na skarżącego kary pieniężne w wysokości po 3 000 zł przejazdy bez uiszczenia opłaty elektronicznej, zarejestrowane o godzinie 19:38:05 przez bramownicę nr S07_0452,2_TF_0 (148) i o godzinie 19:34:12 przez bramownicę nr S07_0448,2_TF_0 (147).
Organ wskazał, że z zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób nie budzący wątpliwości wynika, iż dnia [...] listopada 2011 r. w ww. godzinach z urządzenia VIABOX, przypisanego do pojazdu o numerze rejestracyjnym [...], ze względu na brak środków pieniężnych nie została pobrana oplata elektroniczna, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 3 u.d.p. Bezspornym jest również, iż dopuszczalna masa całkowita kontrolowanego pojazdu wynosiła 6900 kg. Odnosząc się do argumentów podnoszonych przez skarżącego organ podniósł, że nie stanowią one podstawy do odstąpienia od nałożenia kary ani umorzenia postępowania.
Z informacji przekazanych przez operatora systemu elektronicznego poboru opłat wynika bowiem, że w chwili dokonywanego przejazdu użytkownik urządzenia VIABOX nie posiadał środków wystarczających do uiszczenia opłaty elektronicznej za dokonywany przejazd. Zgodnie z oświadczeniem Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. przesłane przez stronę noty obciążeniowe potwierdzają jedynie fakt naliczenia wymaganych opłat, nie zaś ich opłacenie, dlatego nie stanowią przeciwdowodu na wskazane wyżej okoliczności. W przypadku podpisania umowy z operatorem systemu elektronicznego poboru opłat, przewidującej możliwość dokonywania wpłat w formie przedpłaty, do warunków koniecznych uiszczenia opłaty elektronicznej należy posiadanie środków na koncie nie mniejszych niż pozwalające na odbycie planowanego przejazdu w całości, posiadanie włączonego urządzenia VIABOX, do którego wprowadzono prawidłowe dane o rodzaju pojazdu (art. 13i ust. 4a u.d.p.), oraz naliczenie i pobranie opłaty elektronicznej przez operatora systemu. Dopiero zaś po spełnieniu powyższych przesłanek uznać można, iż obowiązek uiszczenia opłaty został spełniony. W związku z tym, że w chwili dokonywanego przejazdu kierujący nie posiadał środków na koncie, opłata nie została pobrana, a zatem kierujący nie spełnił ciążącego na nim obowiązku.
We wnioskach o ponowne rozpatrzenie spraw zakończonych ww. decyzjami skarżący wniósł o uchylenie przedmiotowych decyzji i umorzenie postępowania.
Podniósł następujące zarzuty:
- nie wyjaśnienia wszystkich okoliczności istotnych dla przyjętego rozstrzygnięcia, a w szczególności, czy został poinformowany jako użytkownik przez VIABOX o stanie konta w momencie przejazdu przez bramownicę, bowiem dwa sygnały dźwiękowe świadczyły tylko o istnieniu progu ostrzegawczego, a nie braku środków na koncie, a ponadto nie został powiadomiony wybraną metodą komunikacji określoną w rejestracji, tj. SMS-em lub e-mailem,
- rażącego naruszenia przepisów postępowania, które miało wpływ na treść wydanych decyzji, w szczególności art. 75 §1 i ar. 77 § 1 i 2 k.p.a. poprzez nie dopuszczenie jako dowodu wszystkiego, co mogłoby przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, co skutkowało naruszeniem art. 7 k.p.a. poprzez merytoryczne nieodniesienie się do zarzutów skarżącego czy nie doszło do błędu systemu, bowiem pismo z dnia 23 stycznia 2012 r. nie wyjaśnia tych kwestii, a tylko stwierdza, że opłata elektroniczna nie została uiszczona,
- nieuwzględnienia, iż opłata została uiszczona niezwłocznie po uzupełnieniu stanu konta i zaksięgowaniu jako należna opłata.
Ponownie rozpoznając sprawę, Główny Inspektor Transportu Drogowego pismami z dnia 24 października 2012 r. ponownie wezwał Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. udzielenia informacji związanych z kontrolowanymi przejazdami, w szczególności do wskazania, czy zostały uiszczone opłaty elektroniczne za przejazd po drodze ekspresowej [...] w dniu [...] listopada 2011 r. określone w protokole kontroli.
Pismami z dnia 5 grudnia 2012 r., Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. ponownie wskazała, że nie zostały uiszczone opłaty elektroniczne za wskazane przejazdy z powodu braku środków na koncie użytkownika. Ponadto poinformowała, że zarówno omawiane bramownice, jak i system ViaToll w dniu [...] listopada 2011 r. o godzinie wskazanej w ww. decyzjach działały prawidłowo. Ponadto podniósł, że użytkownik pojazdu nie składał reklamacji w związku z niesprawnym działaniem urządzenia viaBox, a umowa zawarta z użytkownikiem nie przewidywała możliwości uiszczenia opłaty po dokonaniu przejazdu, gdyż klient posiada umowę do konta w trybie przedpłaconym.
Główny Inspektor Transportu Drogowego rozpoznając wnioski o ponowne rozpatrzenie obu spraw, decyzjami z dnia [...] stycznia 2013 r., utrzymał w mocy skarżone decyzje z dnia [...] września 2012 r.
W uzasadnieniu decyzji Główny Inspektor Transportu Drogowego podtrzymał argumentację zawartą w uzasadnieniu decyzji organu I instancji. Ponadto, odnosząc się do argumentacji skarżącego, podniósł, że zgromadzony w powyższych sprawach materiał dowodowy w sposób pełny odzwierciedla ustalony stan faktyczny. Wynika z tego materiału, że kontrolowany pojazd samochodowy poruszał się w dniu 7 listopada 2011 r. po płatnym odcinku drogi ekspresowej [...] wymienionej w załączniku nr 1 pkt 11 lit. d do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną oraz wysokości stawek opłaty elektronicznej i po drugie, że za kontrolowany przejazd, który został zarejestrowany o godzinie 19:34:12 i 19:38:05 przez omawiane bramownice nie zostały uiszczone opłaty, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 3 u.d.p.
Ustosunkowując się do zarzutów skarżącego zawartych we wnioskach o ponowne rozpatrzenie sprawy, organ wskazał, że przedłożone przez stronę za pośrednictwem faksu w dniu 29 lutego 2012 r. zestawienie transakcji poboru opłat z systemu ViaToll nie stanowi dowodu na okoliczność, że w dniu [...] listopada 2011 r. została uiszczona opłata elektroniczna za przejazdy przedmiotowego pojazdu. Na takie uznanie nie pozwala treść tego dokumentu. Nie wskazano w nim, że przedstawione dane to potwierdzenie uiszczenia opłat. Nadto na takie uznanie nie pozwalają informacje uzyskane od Kapsch Telematic Services Sp. z o.o.
Organ podkreślił, że zgodnie z treścią art. 13 k ust. 1 u.d.p. karę pieniężną wymierza się za każdy przejazd bez uiszczenia wymaganej opłaty. Z przepisu tego wynika, że za stwierdzone korzystanie z drogi płatnej bez uiszczenia opłaty (za każdy dokonany przejazd po drodze płatnej bez uiszczenia opłaty) należy wymierzyć karę pieniężną w wysokości 3.000 zł. Przejazd po drodze płatnej bez uiszczenia opłaty elektronicznej stanowi "naruszenie obowiązku uiszczenia opłaty", które to pojęcie zostało zdefiniowane wprost w § 2 pkt 9 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2011 r. w sprawie trybu, sposobu i zakresu kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej (Dz. U. Nr 133, poz. 773). W rozumieniu tego przepisu "naruszenie obowiązku uiszczenia opłaty" to w szczególności taki przypadek, w którym zaistniała jedna z okoliczności wymienionych w art. 13k ust. 1 u.d.p. uzasadniająca nałożenie kary pieniężnej.
Inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego w czasie przeprowadzonej kontroli drogowej w dniu [...] grudnia 2011 r. na podstawie danych zawartych w systemie elektronicznego poboru opłat stwierdzili wystąpienie sześciu naruszeń (dwa w dniu [...] listopada 2011 r. i cztery w dniu [...] listopada 2011 r.) w postaci przejazdu kontrolowanego pojazdu po płatnych odcinkach dróg krajowych bez uiszczenia opłaty elektronicznej, co zostało utrwalone w protokole kontroli nr [...]. Każdy taki przejazd po drodze płatnej bez uiszczenia opłaty elektronicznej stanowił odrębne zdarzenie (incydent), odrębną sprawę administracyjną. Do jej wystąpienia doprowadziło zachowanie się kierującego, poruszającego się po różnych drogach, pokonującego różne bramownice. Te odrębne sytuacje zostały zarejestrowane o innych godzinach przez różne bramownice kontrolne. Organ wyjaśnił, że przejazd po płatnym odcinku drogi krajowej jest rejestrowany w systemie elektronicznego poboru opłat przez bramownicę kontrolną. Za każde naruszenie zarejestrowane przez urządzenie kontrolne w postaci przejazdu bez uiszczenia wymaganej opłaty elektronicznej jest wymierzana kara przewidziana w art. 13k ust. 1 pkt 1 u.d.p. Zgodnie z wykładnią literalną, ale również celowościową art. 13k ust. 1 pkt 1 udp, kary pieniężne wymierza się za każde stwierdzone naruszenie obowiązku uiszczenia należnej opłaty elektronicznej - tj. za każdy stwierdzony przejazd po drodze płatnej bez uiszczenia opłaty. Z protokołu kontroli nr [...] z dnia [...] grudnia 2011 r. wynika, że w odniesieniu do skarżącego zarejestrowano sześć różnych incydentów i za każdy ten incydent - przejazd po drodze płatnej bez uiszczenia opłaty - należało wymierzyć karę w wysokości 3.000 zł zgodnie z art. 13k ust. 1 pkt 1 u.d.p.
Ponadto organ podkreślił, że nie ingeruje w treść obowiązków i uprawnień wynikających z umowy zawieranej pomiędzy użytkownikiem a podmiotem działającym w imieniu i na rzecz Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad, tj. Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. Postępowanie administracyjne, jakie toczy się przed organem, ma na celu zbadanie kwestii związanych z obowiązkiem uiszczenia opłaty elektronicznej, a nie służy egzekwowaniu zapisów umowy, jaką zawarł użytkownik ze spółką odpowiedzialną za system elektronicznego poboru opłat. Organ wskazał skarżącemu, że dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie jest istotny fakt, że nie został on poinformowany o kończących się środkach wybraną w czasie rejestracji metodą komunikacji tj. smsem lub mailem. Organ w postępowaniu administracyjnym nie ma na celu zbadania, czy użytkownik prawidłowo został poinformowany przez urządzenie ViaBox o stanie konta w momencie przejazdu przez bramownicę, tylko ma zebrać materiał dowodowy potwierdzający uiszczenie lub nieuiszczenie opłaty elektronicznej. Zatem skarżący może w powództwie cywilnym żądać realizacji od Kapsch Telematic Services Sp. z o.o. jako operatora elektronicznego systemu poboru opłat zapisów zawartych w umowie odnoszących się do informowania użytkownika.
Organ wyjaśnił, że w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 30 kwietnia 2011 r. w sprawie wnoszenia opłat elektronicznych i ich rozliczania oraz przekazywania opłat elektronicznych i kar pieniężnych na rachunek Krajowego Funduszu Drogowego (Dz. U. z 2011 r. Nr 91 poz. 524) została przedstawiona procedura wnoszenia i rozliczania opłaty elektronicznej. W ww. rozporządzeniu dokładnie wskazano warunki, jakie należy spełnić przed rozpoczęciem wykonywania przejazdu po drodze płatnej. § 7 ust. 1 ww. rozporządzenia stanowi, że wniesienie opłaty elektronicznej w formie, o której mowa w § 5 ust. 2 pkt 1, następuje przed rozpoczęciem korzystania z sieci dróg krajowych objętych opłatą elektroniczną, w kwocie nie mniejszej niż pozwalająca na odbycie planowanego przejazdu w całości.
Zdaniem organu przed rozpoczęciem spornego przejazdu strona nie dopełniła tychże warunków - przed rozpoczęciem przejazdu po drodze płatnej nie posiadała wystarczających środków na odbywanie płatnego przejazdu w całości. Zgodnie z § 6 ust. 7 "Ogólnych warunków korzystania z konta w trybie przedpłaconym w sprawie potwierdzenia warunków korzystania z dróg płatnych oraz w sprawie warunków i zasad udostępnienia urządzenia viaBox", stanowiących załącznik nr 2 do umowy zawartej z klientem (dalej jako "Ogólne warunki"), w przypadku, gdy na koncie użytkownika nie ma środków na pokrycie kosztów przejazdu drogą płatną przez użytkownika, użytkownik jest zobowiązany dokonać przedpłaty na konto viaToll przed rozpoczęciem przejazdu po drodze płatnej. Jeżeli natomiast podczas jazdy użytkownik otrzyma komunikat ostrzegawczy o braku środków pozwalających na uiszczenie opłaty elektronicznej za dalszą jazdę, ma opuścić drogę płatną. Niezależnie od powyższego użytkownik jest zobowiązany do uiszczenia opłaty elektronicznej w przypadku chęci kontynuowania jazdy drogą płatną (§ 6 ust. 8 Ogólnych warunków). Ogólne warunki nie przewidują możliwości powstania “debetu", a następnie jego pokrycia (rozliczenia) wskutek później dokonanej zapłaty. Według § 6 ust. 9 Ogólnych warunków, przejazd po drodze płatnej bez środków na opłacenie opłaty elektronicznej zawsze stanowi naruszenie ustawy o drogach publicznych i podlega karze, o której mowa w tej ustawie.
Skargi na powyższe decyzje organu z dnia [...] stycznia 2013 r. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie P. N., wnosząc o uchylenie decyzji obu instancji oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Sprawa ze skargi na decyzję nr [...] została zarejestrowana pod sygn. akt VI SA/Wa 741/13, natomiast sprawa ze skargi na decyzję nr [...] została zarejestrowana pod sygn. akt VI SA/Wa 742/13.
Skarżący zarzucił organowi naruszenie:
- art. 13 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 13 k ust. 1 pkt 1, art. 13 ust. 3 u.d.p. oraz art. 50 pkt 1 lit. j, art. 51 ust. 6 pkt 1 lit. b, art. 51 ust. 7 u.t.d. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie do stanu faktycznego w niniejszej sprawie,
- art. 75 § 1 i art. 77 § 1 i § 2 k.p.a. poprzez niedopuszczenie jako dowodu wszystkiego co miałoby przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a niedopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu elektroniki na okoliczność tego, czy w dniu 7 listopada 2011 r. był sygnał na bramownicy kontrolnej, czy była informacja dotycząca pobranych środków z konta skarżącego oraz czy system Viatoll działał prawidłowo mając na uwadze treść zawartej umowy oraz dowody już przeprowadzone w sprawie, co skutkowało naruszeniem prawdy obiektywnej (art. 7 k.p.a.) poprzez nie sprawdzenie mimo zarzutów skarżącego czy nie doszło do błędu systemu.
Skarżący podkreślił, że nie jest prawdą, iż w dniu [...] listopada 2011 r. stan jego konta w systemie wynosił 0, bowiem jak wynika z zestawienia transakcji z okresu rozliczeniowego 1.11.2011 r.- 30.11.2011 r. w dniu 7 listopada 2011 r. zostały pobrane opłaty za przejazd przez kolejne 2 bramki tuż po godzinie 19:38:05.
Skarżący wskazał, że od początku postępowania kwestionuje prawidłowość działania systemu ViaToll, i złożył stosowne dowody. Pismo Kapsch Telematic Services Sp. z o. o. nie jest dokumentem urzędowym, a prywatnym, a więc nie wywołuje skutków prawnych określonych w art. 76 § 1 k.p.a. Zatem treść tegoż pisma nie jest dowodem tego co zostało w nim urzędowo stwierdzone, a zatem nie może być bezkrytycznie przyjmowane przez organ. Opinia biegłego, mającego do dyspozycji dane w systemie ViaToll w określonym czasie i miejscu oraz analizując dokumenty w postaci dowodów i dat uiszczonych opłat stwierdziłby w sposób niebudzący wątpliwości czy wygenerowano błędne dane wskutek niewłaściwego działania systemu ViaToll czy tez zawiniła osoba dokonująca rozliczenia, skoro wygenerowano notę obciążeniową, że należność została uiszczona.
W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał dotychczasowe stanowisko i wniósł o jej oddalenie.
Ustanowiony w sprawy pełnomocnik z urzędu skarżącego adwokat M. S. pismami z dnia 5 listopada 2013 r. uzupełnił skargi, podnosząc zarzuty naruszenia:
- art. 13 k ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 3 u.d.p. poprzez wielokrotne naliczenie kary pieniężnej za jeden przejazd odcinkiem drogi krajowej, podczas gdy przepis ten nie przewiduje możliwości wielokrotnego wymierzenia kary za jeden przejazd danym odcinkiem drogi,
- naruszenie art. 7, art. 8, art. 77, art. 80 k.p.a. poprzez naruszenie zasady prawdy obiektywnej polegającej na niepodjęciu wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, pominięcie istotnych okoliczności, niewyczerpujące rozpatrzenie całokształtu materiału dowodowego i jego dowolna ocenę, a także poprzez naruszenie zasady zaufania obywateli do organów państwa w szczególności poprzez niewyjaśnienie okoliczności podnoszonych przez skarżącego oraz ogólnikowe i lakoniczne ustosunkowanie się do argumentów przez niego zgłoszonych.
W ww. pismach wskazano, że dokonana przez organ wykładnia art. 13k ust. 1 pkt 1 u.d.p., a dopuszczająca kumulowanie kar pieniężnych za przejazd bez uiszczenia opłaty jest nieprawidłowa i nie ma umocowania w obowiązujących przepisach prawa, co zostało potwierdzone w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 kwietnia 2013 r. sygn. akt VI SA/Wa 2744/12. Dodatkowo kwestia dopuszczalności Kumulatywnego nakładania kar została zakwestionowana przez Rzecznika Praw Obywatelskich w wystąpieniu do Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 19 czerwca 2013 r.
Wskazując na naruszenie przepisów postępowania administracyjnego, podkreślono, że organ nie wyjaśnił kwestii podnoszonej przez skarżącego w toku postępowania administracyjnego, iż konto skarżącego ViaToll było regularnie doładowywane, a urządzenie ViaBox nigdy nie sygnalizowało braku środków, dlatego jedynym możliwym powodem niezarejestrowania incydentów był błąd systemu. W dniu kontrolowanego przejazdu skarżący skontrolował na stacji nr [...][...] w S. stan konta ViaToll, gdzie został poinformowany, że są środki pieniężne na koncie. Początek przejazdu skarżącego drogami publicznymi w dniu [...] listopada 2011 r., za przejazd którymi należna jest opłata, został zarejestrowany o godzinie 16:33. W wyniku kontroli ustalono, że skarżący nie uiścił opłaty za przejazd przez bramownice o godzinie 19:34:12 i o godzinie19:38:05. Przeprowadzona kontrola nie wykazała jednak, że nieopłacony został również wcześniejszy przejazd przez bramownicę o godz. 19:30, jak i późniejszy o godz. 20:35. Wynika więc z tego, że zarówno przed godziną 19:34 jak i po godzinie 19:38 skarżący posiadał środki na koncie ViaToll pozwalające na uiszczenie opłaty, zaś nie posiadał ich jedynie przy przejazdach przez dwie powyższe bramownice. Zdaniem skarżącego sytuacja ta budzi uzasadnione wątpliwości co do prawidłowości działania systemu ViaToll w dniu [...] listopada 2011 r., zaś organ bezkrytycznie przyjął wyjaśnienia Kapsch Telematic Services Sp. z o. o.
Skarżący nadmienił, że dokumentacja fotograficzna przekazana przez ww. spółkę z przejazdu skarżącego przez omawiane bramownice w żaden sposób nie potwierdza, że bramownice działały prawidłowo, a stanowi jedynie dowód, że skarżący przez bramownice przejechał.
Na rozprawie w dniu 15 listopada 2013 r. Sąd postanowił na podstawie art. 111 § 2 p.p.s.a. połączyć sprawy o sygn. akt VI SA/Wa 741/13 i VI SA/Wa 742/13, do wspólnego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia i prowadzenia obu spraw pod sygn. akt VI SA/Wa 741/13.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje;
Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz.1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Chodzi więc o kontrolę aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywaną pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słuszności.
Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną - art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 dalej jako "p.p.s.a.").
Rozpoznając sprawę z punktu widzenia powyższych kryteriów stwierdzić należy, że skarga zasługuje na uwzględnienie albowiem skarżone decyzje zostały wydane z naruszeniem przepisów prawa materialnego oraz postępowania.
Dokonując analizy prawnej rozpatrywanej sprawy na wstępie podnieść należy, iż, z treści art. 13 ust. 1 pkt 3 u.d.p. wynika dla korzystających z dróg publicznych obowiązek ponoszenia opłat za przejazdy po drogach krajowych pojazdów samochodowych, za które uważa się także zespół pojazdów składający się z pojazdu samochodowego oraz przyczepy lub naczepy o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony, w tym autobusów niezależnie od ich dopuszczalnej masy całkowitej (opłaty elektronicznej). Opłata ta, w myśl art. 13ha ust. 1 u.d.p. jest pobierana za przejazd po drogach krajowych lub ich odcinkach, określonych w przepisach wydanych na podstawie ust. 6. Natomiast jej wysokość ustala się jako iloczyn liczby kilometrów przejazdu i stawki tej opłaty za kilometr dla danej kategorii pojazdu, według art. 13ha ust. 2 u.d.p.
Przepisy u.d.p. przewidują możliwość uiszczenia opłaty elektronicznej jedynie w systemie elektronicznego poboru opłat, zgodnie z art. 13i (art. 13hc ust. 1 u.d.p.).
Zasadą jest, że pobranie opłaty następuje poprzez urządzenie na potrzeby pobierania tych opłat instalowane w pojeździe samochodowym. Obowiązek oferowania takiego urządzenia spoczywa na podmiotach pobierających opłaty z wykorzystaniem systemów elektronicznego poboru, zgodnie z art. 13i ust. 3 u.d.p.
Kierujący pojazdem samochodowym wyposażonym w urządzenie na potrzeby pobierania opłat elektronicznych, z mocy art. 13i ust. 4a u.d.p. jest obowiązany do: włączenia urządzenia podczas przejazdu po drodze, na której pobiera się opłatę (pkt 1); wprowadzenia do urządzenia prawidłowych danych o rodzaju pojazdu (pkt 2); używania urządzenia zgodnie z przeznaczeniem (pkt 3).
Zasady wnoszenia opłat elektronicznych i ich rozliczania reguluje wydane na podstawie art. 40a ust. 5 u.d.p. rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 kwietnia 2011 r. w sprawie wnoszenia opłat elektronicznych i ich rozliczania oraz przekazywania opłat elektronicznych i kar pieniężnych na rachunek Krajowego Funduszu Drogowego (Dz.U. nr 91, poz. 524) dalej jako "rozporządzenie z 30 kwietnia 2011 r.". Według § 3 ust. 1 powołanego rozporządzenia: przed rozpoczęciem korzystania z sieci dróg krajowych objętych opłatą elektroniczną użytkownik: 1. zawiera umowę z pobierającym opłatę elektroniczną dotyczącą korzystania z dróg krajowych lub ich odcinków objętych opłatą elektroniczną w formie pisemnej; 2. odbiera od pobierającego opłatę elektroniczną urządzenie; 3. instaluje urządzenie w pojeździe; 4. wnosi przedpłatę - w przypadku wybrania formy wnoszenia opłaty elektronicznej, o której mowa w § 5 ust. 2 pkt 1 czyli w formie przedpłaty; 5. ustanawia zabezpieczenie oraz przekazuje pobierającemu opłatę elektroniczną dokument potwierdzający jego ustanowienie - w przypadku wybrania przez użytkownika formy wnoszenia opłaty elektronicznej, o której mowa w § 5 ust. 2 pkt 2 czyli płatności okresowej za zabezpieczeniem.
Wniesienie opłaty elektronicznej w formie przedpłaty następuje przed rozpoczęciem korzystania z sieci dróg krajowych objętych opłatą elektroniczną, w kwocie nie mniejszej niż pozwalająca na odbycie planowanego przejazdu w całości, w myśl § 7 ust. 1 rozporządzenia z 30 kwietnia 2011 r. Przez wniesienie opłaty elektronicznej w formie przedpłaty rozumie się wpływ środków na rachunek bankowy, na który wnoszona ma być opłata elektroniczna, określony w umowie między użytkownikiem a pobierającym opłatę, zgodnie z § 7 ust. 2 cytowanego rozporządzenia.
Zgodnie z treścią art. 13k ust. 1 pkt 1 u.d.p. za przejazd po drodze krajowej kierującemu pojazdem samochodowym, o którym mowa w art. 13 ust. 1 pkt 3, za który pobiera się opłatę elektroniczną bez uiszczenia tej opłaty - wymierza się karę pieniężną w wysokości 3 000 złotych. Kary pieniężne, o których mowa w ust. 1 i 2, nakładają, w drodze decyzji administracyjnej, uprawnieni do kontroli, o których mowa w art. 13l ust. 1 (art. 13k ust. 4 u.d.p.). W myśl art. 13l ust. 1 pkt 2 u.d.p. - do kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej, w tym kontroli używanego w pojeździe urządzenia, o którym mowa w art. 13i ust. 3, jeżeli jest ono wymagane, oraz nałożenia i pobierania kar pieniężnych, o których mowa w art. 13k, są uprawnieni inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego.
W rozpoznawanych sprawach organ administracji drogowej stwierdzając poruszanie się przez skarżącego po płatnym odcinku drogi krajowej, wyszczególnionej w załączniku nr 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r., bez uiszczenia opłaty elektronicznej - w dniu 7 listopada 2011 r. o godz. 19:34 oraz 19:38, na zasadzie art. 13k ust. 1 pkt 1 u.d.p. nałożył na skarżącego karę pieniężną w wysokości 3 000 zł za każdy zarejestrowany przez bramownicę przejazd.
W ocenie Sądu materiał dowodowy zebrany w niniejszej sprawie nie przedstawia pełnej sekwencji zdarzeń obrazujących brak uiszczenia opłaty elektronicznej, które pozwoliłyby na jednoznaczne stwierdzenie czy do realizacji rzeczonego obowiązku nie doszło z przyczyn leżących po stronie kierowcy.
Zgodnie z unormowaną w art. 7 k.p.a. zasadą prawdy obiektywnej organy administracji publicznej "podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy". Stosownie do tej zasady, organ prowadzący postępowanie ma obowiązek zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego, aby ustalić stan faktyczny sprawy zgodny z rzeczywistością. W szczególności jest obowiązany dokonać wszechstronnej oceny okoliczności konkretnego przypadku na podstawie analizy całego materiału dowodowego, a stanowisko wyrażone w decyzji uzasadnić w sposób wymagany przez przepisy kodeksu postępowania administracyjnego (np. wyrok NSA z dnia 26 maja 1981 r., SA 810/81, ONSA 1981, nr 1, poz. 45). W wyroku z dnia 23 listopada 1994 r., III ARN 55/94, OSNAPiUS 1995, nr 7, poz. 83 Sąd Najwyższy podkreślił, że: "jako dowolne należy traktować ustalenia faktyczne znajdujące wprawdzie potwierdzenie w materiale dowodowym, ale niekompletnym, czy nie w pełni rozpatrzonym. Zarzut dowolności wykluczają dopiero ustalenia dokonane w całokształcie materiału dowodowego (art. 80 k.p.a.), zgromadzonego i zbadanego w sposób wyczerpujący (art. 77 § 1 k.p.a.), a więc przy podjęciu wszystkich kroków niezbędnych dla dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, jako warunku niezbędnego do wydania decyzji o przekonującej treści (art. 7 k.p.a.)". Przy czym z zasadą prawdy obiektywnej ściśle wiąże się zawarta w art. 8 k.p.a. zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa, która określa wyraźnie to, co implicite jest zawarte w zasadzie praworządności. Z zasady wyrażonej w art. 8 k.p.a. wynika bowiem przede wszystkim wymóg praworządnego i sprawiedliwego prowadzenia postępowania i rozstrzygnięcia sprawy przez organ administracji publicznej, co jest zasadniczą treścią zasady praworządności. Tylko postępowanie odpowiadające takim wymogom i decyzje wydane w wyniku postępowania tak ukształtowanego mogą wzbudzać zaufanie obywateli do organów administracji publicznej nawet wtedy, gdy decyzje administracyjne nie uwzględniają ich żądań (por. Jaśkowska Małgorzata, Wróbel Andrzej, Komentarz do art. 8 kodeksu postępowania administracyjnego /Dz.U.00.98.1071/, [w:] M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, LEX, 2009, wyd. III).
Przenosząc powyższe rozważania na grunt badanej sprawy stwierdzić należy, że organ dokonując ustaleń co do okoliczności stanowiących fakty prawotwórcze nie sprostał stawianym wyżej wymogom.
Zdaniem Sądu za niedostatecznie wyjaśnioną w niniejszej sprawie uznać należy zasadniczą kwestię ilości przejazdów zrealizowanych przez skarżącego w dniu [...] listopada 2011 r. płatnym odcinkiem drogi ekspresowej G.-J. (z obwodnicą G.). W przedmiotowej sprawie jako wyróżnik przejazdu, za który nałożono karę pieniężną wskazano godzinę 19:34.
W sprawie o sygnaturze akt sądowych VI SA/Wa 742/13, która zarządzeniem wydanym na rozprawie w dniu 15 listopada 2013r. została połączona z niniejszą sprawą do wspólnego rozpoznania, została zaskarżona decyzja Głównego Inspektora Transportu Drogowego, którą nałożono na skarżącego karę za przejazd tym samym odcinkiem drogi w tym samym dniu, zaś wyróżnikiem tego przejazdu była godzina 19:38.
W takim stanie faktycznym w ocenie Sądu organ nakładając na skarżącego dwie kary finansowe, jako wyróżnik przejazdów wskazał jedynie godzinę rejestracji przejazdu przez poszczególne bramownice. Dwa zarejestrowane incydenty dzieli cztery minuty różnicy, co samo w sobie musi oznaczać, że nie doszło do zrealizowania dwóch różnych przejazdów po tym samym odcinku drogi płatnej.
Wynika to wprost z treści art. 13ha ust. 1 u.d.p., który wprost wskazuje, że opłata elektroniczna jest pobierana "za przejazd po drogach krajowych lub ich odcinkach". Na mocy ust. 6 art. 13ha u.d.p. Rada Ministrów wydała rozporządzenie z dnia 22 marca 2011 r., w którego załączniku nr 2 pkt 9) jednoznacznie określiła odcinki drogi krajowej nr 94 za przejazd, którymi, zgodnie z art. 13ha ust. 1 u.d.p., pobierana jest opłata elektroniczna. Stosownie do pkt 9 załącznika nr 2 do rozporządzenia opłatę elektroniczną pobiera się na wskazanym odcinku drogi płatnej , przez co należy rozumieć, że opłata ta, zgodnie z art. 13ha ust. 1 u.d.p., jest pobierana za przejazd tym odcinkiem, a więc za przejazd całym odcinkiem tej drogi, przy czym przez określenie opłata za przejazd danym odcinkiem drogi należy rozumieć opłatę naliczoną przez wszystkie bramownice. Będzie to zatem jedna opłata za konkretny odcinek drogi.
Zdaniem składu orzekającego Sądu w niniejszej sprawie, uprawnione staje się w związku z tym stwierdzenie, iż w świetle powołanych przepisów, skoro za przejazd konkretnym odcinkiem drogi jest naliczana jedna opłata elektroniczna, to za brak wniesienia tej opłaty za przejazd tym samym konkretnym odcinkiem drogi w tym samym dniu, może zostać naliczona tylko jedna kara pieniężna w podanej przez przepis art. 13k ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych wysokości.
W tych warunkach skarżący mógł zostać ukarany za przejazd wykonany w dniu [...] listopada 2011 r. o godz. 19:34 na odcinku drogi ekspresowej G.-J. (z obwodnicą G.), natomiast ukaranie go niejako dodatkowo za kontynuowanie przejazdu tego samego dnia tym samym odcinkiem drogi płatnej o godz. 19:38, tak jakby w istocie o tej godzinie wykonywał odrębny przejazd, naruszało wskazane przepisy, które to naruszenie miało wpływ na wynik sprawy.
W tym kontekście podnieść także należy, iż w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 sierpnia 2013r. (sygn. akt II GSK 1467/12) Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że "[...] zarządcy dróg zobowiązani zostali do oznakowania dróg, na których pobierana jest opłata elektroniczna tabliczkami T-34. Znaki kierunku i miejscowości wraz z tabliczką T-34, stanowią dla użytkowników dróg informację, na jakiej drodze się znajdują i czy za przejazd tą drogą pobierana jest opłata elektroniczna. Znaki te jednocześnie umożliwiają uczestnikom ruchu podjąć decyzję, co do wyboru drogi, płatnej bądź bezpłatnej. Oznacza to, że znak drogowy w postaci tabliczki T-34 wskazuje odcinek drogi, na którym pobierana jest opłata. Przejazd po drodze oznaczonej znakiem T-34 bez uiszczenia stosownej opłaty elektronicznej stanowi naruszenie treści tego znaku.
W konsekwencji należy uznać, że obok funkcji informacyjnej znak T-34 zawiera zakaz poruszania się po drodze krajowej bez opłaty, a zatem łączy w swojej treści zarówno funkcję informacji, jaki i zakazu lub zobowiązania do określonego zachowania".
Naczelny Sąd Administracyjny w powołanym wyroku stanął też na stanowisku, że "umieszczona pod znakiem drogowym tabliczka E-34 konkretyzuje obowiązek uiszczenia opłaty elektronicznej za przejazd odcinkiem drogi publicznej tak oznaczonym. Brak odpowiedniej informacji o płatnym odcinki drogi, uniemożliwia użytkownikowi drogi zorientowanie się, na jakiej drodze znajduje się i dokonania odpowiedniego wyboru pomiędzy drogą płatną, a alternatywną drogą bezpłatną. Korzystającego w takiej sytuacji z drogi płatnej, nieoznaczonej tabliczką E-34, nie można obciążać odpowiedzialnością za nieuiszczenie opłaty i wymierzać karę pieniężną.
Prawo administracyjne ujemne konsekwencje wiąże z faktem obiektywnego naruszenia prawa, to jednak zgodnie ze standardami demokratycznego państwa prawa i zaufania do jego organów, nie do zaakceptowania jest taka sytuacja, gdy korzystającemu z drogi publicznej i stosującemu się do dyrektyw płynących ze znaków drogowych, wymierzana jest kara pieniężna, stanowiąca w istocie konsekwencję niedopełnienia obowiązku odpowiedniego oznakowania drogi przez właściwe organy administracji".
Naczelny Sąd Administracyjny w cytowanym wyroku wyraźnie wskazał, że: "zgodnie z regułami wynikającymi z art. 2 Konstytucji, warunkiem zastosowania sankcji administracyjnej z art. 13k ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych jest doprowadzenie do stanu zgodnego z zasadami państwa prawa poprzez odpowiednie oznakowanie drogi, tak, aby korzystający z dróg publicznych mieli świadomość ciążącego na nich obowiązku".
W świetle przytoczonych wywodów Naczelnego Sądu Administracyjnego stwierdzić zatem należy, że w przedmiotowej sprawie organ również nie wyjaśnił istotnej w spawie kwestii prawidłowego oznakowania odcinka drogi, po którym realizowany był sporny przejazd.
Odnosząc się na koniec do zarzutu naruszenia przez organ przepisów postępowania, w ocenie Sądu w toku postępowania poprzedzającego wydanie zaskarżonej decyzji o nałożeniu kary pieniężnej organ nie wyjaśnił w sposób niebudzący wątpliwości wszystkich istotnych okoliczności sprawy, które uzasadniałyby nałożenie na skarżącego kary pieniężnej za przejazd bez uiszczenia opłaty elektronicznej. Za uprawione Sąd uznał wskazane w pismie procesowym stanowiącym uzupełnienie skargi, braki w materiale dowodowym sprawy. W szczególności nie została w sposób przekonujący wyjaśniona przyczyna braku odpowiednich kwot na koncie skarżącego w dniu dokonywania przejazdu wskazanym odcinkiem drogi płatnej o godz. 19:34 oraz 19:38, podczas gdy zarejestrowane przejazdy skarżącego przez inne bramownice w nieodległych sekwencjach czasowych, zarówno przed ww. godziną jak i po nie wskazały na nieuiszczenie należnej opłaty elektronicznej. W tej sytuacji istotne znaczenie ma ustalenie czy system poboru opłat we wskazanych miejscach i czasie działał prawidłowo, która to kwestia zdaniem Sadu nie została przez organ w pełni wyjaśniona.
W rozpoznawanej sprawie skarżący stanowczo i konsekwentnie tłumaczył (wskazując na przedkładane dowody), że wniósł konieczne opłaty za przejazd, mając wiedzę, w jakiej wysokości za przedmiotowy odcinek drogi, który wielokrotnie przejeżdżał, opłaty te wynoszą, jednakże na skute wadliwości działania systemu elektronicznego nadzorowanego przez firmę Kapsch na dwóch bramownicach z nieznanego powodu opłaty nie zostały pobrane. W związku z tym wnosił o przeprowadzenie dowodów przez Inspekcję Transportu Drogowego, celem wykazania wadliwości tego systemu (awarii wymienionych bramownic). Główny Inspektor Transportu Drogowego ograniczył się jednak do akceptacji informacji udzielanych przez spółkę Kapsch, co do których można mieć zastrzeżenia, czy odpowiadają w pełnym zakresie materii wskazanej w wezwaniach organu.
Sąd nie jest władny do czynienia właściwych ustaleń celem wyjaśnienia sprzeczności w danych o opłatach za przejazd skarżącego i w tym zakresie nie może zastępować organu administracji publicznej prowadzącego postępowanie administracyjne. Tymczasem Główny Inspektor Transportu Drogowego, poza informacjami przyjmowanymi za wiarygodne i niekwestionowane od spółki Kapsch, innych własnych ustaleń w tej sprawie nie przeprowadził, mimo iż to nie spółka Kapsch prowadzi postępowanie administracyjne, lecz organ administracji, który w postępowaniu tym powinien wykazać się własnymi ustaleniami, nie budzącymi wątpliwości.
Skarżący podnosił także, że zgodnie z umową zawartą z ViaTOLL, powinien być informowany w trakcie jazdy komunikatami ostrzegawczymi o braku środków na koncie za pośrednictwem kanałów komunikacji wybranych podczas zakładania konta przez właściciela pojazdu, a więc np. za pośrednictwem telefonu komórkowego, telefonu stacjonarnego, poczty e-mail itd., a żadnych takich komunikatów nie było, co może wskazywać na wadliwość działania systemu nadzorowanego przez GDDiK lub na braki w jego organizacji. W tym zakresie organ administracji nie wskazał na konkretne swoje ustalenia.
Tym samym wydając przedmiotową decyzję organ administracji naruszył także przepisy postępowania administracyjnego, a w szczególności art. 7 k.p.a., art. 77 § 1 k.p.a. oraz art. 80 k.p.a. poprzez nieustalenie wszystkich okoliczności istotnych dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy.
Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i art. 152 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji wyroku, rozstrzygając o kosztach postępowania zgodnie z art. 200, w związku art. 205 § 2 p.p.s.a.
