I OSK 1819/13

Uzasadnienie

Zaskarżonym skargą kasacyjną wyrokiem z dnia 13 maja 2013 r., sygn. akt II SA/Wa 204/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (1) oddalił skargę T. D. na uchwałę Zarządu Dzielnicy Żoliborz Miasta Stołecznego Warszawy z dnia [...] października 2012 r., nr [...], w przedmiocie odmowy zakwalifikowania do wynajęcia lokalu mieszkalnego i umieszczenia na liście osób oczekujących na najem; (2) przyznał wynagrodzenie tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

W uzasadnieniu wyroku Sąd przedstawił następujący stan sprawy.

Zarząd Dzielnicy Żoliborz uchwałą nr [...] z dnia [...] października 2012 r. – podjętą na podstawie § 6 pkt 8 uchwały Nr XLVI/1422/2008 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie przekazania dzielnicom m.st. Warszawy do wykonania niektórych zadań i kompetencji m.st. Warszawy (Dz. Urz. Woj. Maz. z 2008 r. nr 220, poz. 9485 ze zm.) w związku z § 4 pkt 1, § 22 ust. 2 pkt 3, oraz § 24 ust. 1 Uchwały Nr LVIII/1751/2009 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 9 lipca 2009 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy (Dz. Urz. Woj. Maz. z 2009 r. nr 132, poz. 3937 ze zm.) – odmówił zakwalifikowania T. D. do wynajęcia lokalu mieszkalnego i umieszczenia na liście osób oczekujących na najem lokalu.

W uzasadnieniu do uchwały organ podał, że zgodnie z § 24 ust. 1 uchwały Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 9 lipca 2009 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu m.st. Warszawy, wnioski zaopiniowane przez Komisję Mieszkaniową rozpatruje Zarząd Dzielnicy, który rozstrzyga o zakwalifikowaniu i umieszczeniu wnioskodawcy na liście osób oczekujących na najem lokalu. Komisja mieszkaniowa na posiedzeniu w dniu [...] października 2012 r. jednogłośnie negatywnie zaopiniowała sprawę przyznania lokalu mieszkalnego na rzecz T. D. Odmowa uzasadniona została treścią § 4 pkt 1 uchwały tj. zagęszczenie w zajmowanym lokalu bez zgody wynajmującego wynosi 17,50 m/os, przy kryterium 6,00 m/os oraz treścią § 22 ust. 2 pkt 3 ww. uchwały tj. wzięto pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez wnioskodawcę z lokalu, a w szczególności wywiązywanie się z warunków określonych w umowie najmu. Umowa najmu została wypowiedziana pismem z dnia [...] lipca 2012 r. z powodu zadłużenia czynszowego.

Pismem z dnia 23 listopada 2012 r. T. D. wezwała do usunięcia naruszenia prawa. W uzasadnieniu podała, że organ bezprawnie i bezpodstawnie posługuje się kryterium zagęszczenia. Zakwestionowała także wysokość zaległości czynszowych, co było podstawą wypowiedzenia umowy najmu lokalu.

W odpowiedzi na to wezwanie Zarząd Dzielnicy Żoliborz m.st. Warszawy uchwałą Nr [...] z dnia [...] grudnia 2012 r. podtrzymał negatywne stanowisko, co do przyznania T. D. lokalu mieszkalnego z zasobu m.st. Warszawy, wyrażone w uchwale z dnia [...] października 2012 r.

Uchwała Zarząd Dzielnicy Żoliborz m.st. Warszawy z dnia [...] października 2012 r. Nr [...] stała się przedmiotem skargi T. D. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Skarżąca podniosła między innymi, że zamieszkiwany przez nią lokal TBS zajmuje bezprawnie i powinna go jak najszybciej opuścić. Uważa zastosowanie § 22 ust. 2 pkt 3 powołanej uchwały za bezpodstawne, gdyż ocena przez Zarząd Dzielnicy realizacji umowy z TBS jest nieuprawniona. Organ nie zna treści umowy, ani warunków jej realizacji, a więc nie ma prawa do oceny zadłużenia z tytułu opłat czynszu. Podała, że przeciw TBS wniosła pozew do Sądu.

Dla realizacji swoich uprawnień powołała się na § 5 ust. 2 pkt 3 lit. a i lit. b uchwały z 2009 r., ustanawiający wyjątki od postanowień § 4 pkt 1 oraz na § 7 ust. 1 pkt 8 lit. a i b. Wskazała również, że z dołączonych zaświadczeń wynika, że ona i jej brat spełniają kryterium dochodowe według § 1 pkt 26 i § 4 pkt 2. Podała, że oboje prowadzą odrębne gospodarstwa.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując w całości stanowisko zawarte w uchwale Zarządu Dzielnicy Żoliborz m.st. Warszawy. Opierając się na dokumentacji zawartej w aktach lokalowych organ wyjaśnił, że rodzina państwa D. wraz z niepełnosprawną matką (zmarłą w [...] r.) przez ok. 15 lat ubiegała się o pomoc mieszkaniową w Urzędzie Dzielnicy Praga Południe – o zamianę lokalu dwupokojowego przy ul. [...] m. [...], 4 piętro bez windy, na lokal równorzędny położony na niższej kondygnacji lub w budynku z windą. W roku 2002 Zarząd Dzielnicy Praga Południe zaproponował państwu D. zamianę na lokal trzypokojowy położony w zasobie TBS przy ul. [...] m. [...], w zamian za lokal przy ul. [...] m. [...], na co zainteresowani wyrazili zgodę. Następnie w wyniku uwzględnienia reklamacji usterkowych w listopadzie 2005 r. TBS Praga Południe dokonała zamiany na lokal nr [...] przy ul. [...].

Państwo D. ubiegali się w roku 2011 o zamianę lokalu nr [...] przy ulicy [...] na lokal z zasobu miasta stołecznego Warszawy. Komisja Mieszkaniowa na posiedzeniu w dniu [...] maja 2011 r. jednogłośnie negatywnie zaopiniowała powyższy wniosek. Uchwałą Nr [...] z dnia [...] lipca 2011 r. Zarząd Dzielnicy Żoliborz negatywnie zakwalifikował sprawę zamiany lokalu. Powodem odmowy był art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, który uniemożliwia włączenie lokalu należącego do TBS do mieszkaniowego zasobu gminy, a więc realizację sprawy w trybie "zamiany z urzędu". T. i B. D. zostali wówczas poinformowani o możliwości realizacji ich sprawy mieszkaniowej poprzez znalezienie kontrahenta do zamiany lokalu pomiędzy stronami.

Odnosząc się do zarzutów skargi organ podkreślił, że T. D. ma w pełni zabezpieczone warunki mieszkaniowe w lokalu nr [...] przy ul. [...] o powierzchni użytkowej 59,30 m² i powierzchni mieszkalnej 35,00 m², przy dwóch osobach w nim zamieszkujących (zagęszczenie wynosi 17,50 m²/os, lokal składa się z dwóch pokoi o powierzchni 22,30 m² i 12,70 m²).

Oddalając skargę wskazanym na wstępie wyrokiem z dnia 13 maja 2013 r., II SA/Wa 204/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził, że skarga na powyższą uchwałę została zgodnie z art. 52 § 4 p.p.s.a. poprzedzona wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa, na które odpowiedź została doręczona skarżącej w dniu 15 czerwca 2012 r. Skarga została natomiast wniesiona w dniu 29 czerwca 2012 r., a więc w terminie trzydziestodniowym, określonym w art. 53 § 2 p.p.s.a. W tej sytuacji należało ją uznać za dopuszczalną. Przechodząc do merytorycznej oceny skargi Sąd I instancji uznał, że nie zasługuje ona na uwzględnienie.

W przepisie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 r. nr 31, poz. 266 ze zm.) ustawodawca określił kategorie osób, które posiadają prawo do najmu lokalu mieszkalnego z gminnego zasobu, a osobami takimi są osoby nie mające zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych, mieszkające na terenie gminy i posiadające niskie dochody. Jeśli chodzi o zasady oraz tryb wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, w tym sposób postępowania przy rozpatrywaniu i załatwianiu wniosków o najem lokali, ustawodawca w art. 21 powołanej ustawy powierzył te kwestie radzie gminy.

W rozpoznawanej sprawie upoważnienie zawarte w art. 21 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego realizuje uchwała nr LVIII/1751/2009 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 9 lipca 2009 r., która w § 4 określa warunki, jakie muszą spełniać osoby ubiegające się o zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego z zasobu mieszkaniowego m.st. Warszawy. W § 4 uchwała ta postanawia, że lokale z mieszkaniowego zasobu mogą być wynajmowane osobom, które są bezdomne albo pozostają w trudnych warunkach mieszkaniowych, przy czym za trudne warunki mieszkaniowe uznaje się zamieszkiwanie w lokalu, w którym na osobę przypada nie więcej niż 6m² powierzchni mieszkalnej, a także zamieszkiwanie w pomieszczeniach nienadających się na stały pobyt ludzi w rozumieniu przepisów prawa budowlanego (pkt 1), a nadto, w których gospodarstwie domowym średni dochód na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekracza minimum dochodowego (pkt 2).

W uzasadnieniu zaskarżonej uchwały wskazano, że wnioskodawca zamieszkuje w lokalu mieszkalnym, w którym na osobę przypada więcej niż 6m² powierzchni mieszkalnej. W świetle ustaleń poczynionych przez organ, T. D. zamieszkuje obecnie razem ze swoim bratem w lokalu nr [...] przy ul. [...] w Warszawie, który znajduje się w zasobach TBS. Jest to lokal dwupokojowy o powierzchni użytkowej 59,30 m² i powierzchni mieszkalnej 35,00 m². Przy dwóch osobach zamieszkujących w tym lokalu na jedną osobę przypada 17,50 m² powierzchni mieszkalnej.

W ocenie Sądu, w świetle powyższych ustaleń organ miał uzasadnione podstawy do tego, aby stwierdzić, iż skarżąca nie spełnia przesłanki zamieszkiwania w trudnych warunkach mieszkaniowych, o której mowa w § 4 pkt 1 uchwały z 2009 r., gdyż zamieszkuje w lokalu mieszkalnym, w którym na osobę przypada więcej niż 6 m² powierzchni mieszkalnej.

Wprawdzie w § 5 ust. 2 uchwały wymienione zostały kategorie osób, do których nie stosuje się postanowień § 4 pkt 1, jednak w ocenie Sądu I instancji należy podzielić stanowisko organu, iż skarżąca nie kwalifikuje się do żadnej z kategorii osób wymienionych w ust. 2 § 5. Wbrew twierdzeniom skarżącej nie można uznać, że należy ona do osób wymienionych w § 5 ust. 2 pkt 3 ww. uchwały, tj. osób pozostających w związku z warunkami mieszkaniowymi w wyjątkowo trudnej sytuacji zdrowotnej, rodzinnej lub społecznej. Brak jest bowiem podstaw do rozumienia "warunków zamieszkiwania" inaczej, niż jako warunków faktycznych zamieszkiwania (powierzchnia, wyposażenie, stan techniczny, ilość osób korzystających z lokalu itp.). Okoliczności prawne związane z lokalem, w tym między innymi wysokość opłat czynszowych związanych z najmem lokalu do "warunków zamieszkiwania" natomiast nie należą. Dlatego też podnoszone przez skarżącą okoliczności dotyczące problemów z ponoszeniem przez nią wysokich opłat za zajmowany aktualnie lokal mieszkalny znajdujący się w zasobach TBS, nie mogły być rozpatrywane przez organ w kontekście "warunków zamieszkiwania" mających wpływ na jego wyjątkowo trudną sytuację zdrowotną, rodzinną lub społeczną.

Aby skarżąca mogła zostać zakwalifikowana do wynajęcia lokalu mieszkalnego z zasobu miasta stołecznego Warszawy musi spełniać łącznie przesłanki określone w § 4 pkt 1 i pkt 2 uchwały nr LVIII/1751/2009 Rady miasta stołecznego Warszawy. Skarżącą przesłanek określonych w § 4 pkt 1 uchwały nie spełnia, gdyż zamieszkuje w lokalu mieszkalnym, w którym na osobę przypada więcej niż 6m² powierzchni mieszkalnej, a zatem nie może być uznana za osobę pozostającą w trudnych warunkach mieszkaniowych, co prowadzi do wniosku, że zaskarżona uchwała odpowiada prawu.

Skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 maja 2013 r., II SA/Wa 204/13, wniosła T. D. Zaskarżając wyrok w całości zarzuciła mu naruszenie przepisów postępowania:

1. art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 141 § 4 p.p.s.a., art. 133 § 1 p.p.s.a. i art. 134 § 1 p.p.s.a. poprzez nierozpoznanie niniejszej sprawy i niewyjaśnienie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zapadłego rozstrzygnięcia lecz przekopiowanie uzasadnienia z uzasadnienia wyroku wydanego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w dniu 18 stycznia 2013 roku (sygn. akt II SA/Wa 1240/12);

2. art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez przedstawienie stanu sprawy niezgodnie ze stanem rzeczywistym, a w konsekwencji oddalenie skargi T. D.;

3. art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) p.p.s.a. poprzez oddalenie skargi T. D. mimo naruszenia przez Zarząd Dzielnicy Żoliborz miasta stołecznego Warszawy § 5 ust. 2 pkt 3 lit. a) i b) uchwały Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 9 lipca 2009 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali mieszkalnych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy;

4. art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) p.p.s.a. poprzez oddalenie skargi T. D., mimo naruszenia przez Zarząd Dzielnicy Żoliborz miasta stołecznego Warszawy art. 7 k.p.a., art. 77 § 1-4 k.p.a. i art. 107 § 1-5 k.p.a. i mimo nieustalenia przez ten organ warunków mieszkaniowych skarżącej i związku sytuacji zdrowotnej, rodzinnej i społecznej z tymi warunkami mieszkaniowymi;

5. art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 prawo o ustroju sądów administracyjnych poprzez zaniechanie zbadania, czy Zarząd Dzielnicy Żoliborz miasta stołecznego Warszawy ustalił stan faktyczny zgodnie z przepisami postępowania administracyjnego i w konsekwencji niezasadne przyjęcie, że po stronie skarżącej nie zaistniał związek miedzy pozostawaniem w wyjątkowo trudnej sytuacji zdrowotnej, rodzinnej i społecznej a jej warunkami mieszkaniowymi.

W oparciu o powyższe skarżąca kasacyjnie wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W obszernym uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono między innymi, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie nie dokonał samodzielnego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, lecz w istocie dokonał przeniesienia rozstrzygnięcia zapadłego w sprawie troczącej się przed Wojewódzkim Sąd Administracyjny w Warszawie ze skargi bata T. D., zakończonej wyrokiem z dnia 18 stycznia 2013 roku (sygn. akt II SA/Wa 1240/12) – na grunt niniejszej sprawy. Do wniosku tego prowadzi porównanie uzasadnień obu wyroków, począwszy od zwrotu "Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje". Świadczy to o tym, że Sąd nie dokonał rzeczywistej analizy tej konkretnej sprawy, lecz podjął się przekopiowania rozstrzygnięcia i uzasadnienia zapadłego w innej sprawie.

Między obydwoma sprawami tożsamość jest jedynie pozorna, bowiem w obu sprawach są dwie zindywidualizowane uchwały, które zostały następnie zaskarżone. Między oboma sprawami istnieją też różnice dotyczące sytuacji zdrowotnej osoby skarżącej. Ponadto sytuacja zdrowotna T. D. uległa pogorszeniu w stosunku do stanu jej zdrowia w czasie, gdy była rozpoznawana sprawa jej brata. Inny był również stan faktyczny, bowiem wniosek skarżącej był złożony w sytuacji wypowiedzenia umowy najmu lokalu mieszkalnego przez TBS Warszawa Południe.

Nieprawidłowe jest też rozstrzygnięcie Sądu dotyczące braku zaistnienia okoliczności zawartych w § 5 ust. 2 pkt 3 lit. a) i b) uchwały nr LVIII/1751/2009 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 9 lipca 2009 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali mieszkalnych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy. Sąd najwyraźniej nie dostrzegł, że w niniejszej sprawie Zarząd Dzielnicy Żoliborz m. st. Warszawy nie był zupełnie zainteresowany ustaleniem warunków zamieszkania skarżącej. W konsekwencji ustalenie braku związku sytuacji zdrowotnej, rodzinnej i społecznej skarżącej z warunkami mieszkaniowymi, bez ustalenia tych warunków — nie znajduje uzasadniania. Stan techniczny mieszkania i jego wyposażenie powoduje dla skarżącej istotne uciążliwości, gdyż jest ona osobą niepełnosprawną.

Przepis § 5 ust. 2 pkt 3 lit. a) i b) uchwały właśnie z tego powodu wyłącza konieczność spełnienia kryterium powierzchni mieszkania, bowiem z uwagi na sytuację zdrowotną mieszkańców może okazać się, że określona w § 4 pkt 1 powierzchnia 6 m2 może być niewystarczająca. Taka też jest w przypadku skarżącej.

Skarżąca jest osobą, która od miesiąca października roku 2012 jest skazana na okresowe poruszanie się na wózku inwalidzkim, w okresach pogorszenia choroby kręgosłupa pozostających w stałym związku z jej chorobą podstawową [...] i jest ona zagrożona koniecznością jego stałego użytkowania. W konsekwencji w przypadku osób niepełnosprawnych poruszających się na wózku inwalidzkim (także okresowo) przyjęcie kryterium 6 m2 jest wyłączone, właśnie przez regulację zaqwartą w § 5 ust. 2 pkt 3 lit. a) i b) uchwały nr LVIII/1751/2009. Rozstrzygnięcie Sądu zaskarżone niniejszą skargą kasacyjną sprowadza się natomiast do uznania regulacji zawartej w § 5 ust. 2 pkt 3 lit. a) i b) uchwały nr LVIII/1751/2009 za martwą. Nie sposób bowiem przyjąć, jakie warunki musiałyby być spełnione dla uruchomienia normy zawartej w tym przepisie.

Jedyne oględziny lokalu były dokonane przy okazji innej sprawy, pomijając fakt, iż wykonano je przeszło 2 lata temu. Sąd nie ustosunkował się do rozbieżnych stanowisk stron odnośnie do stanu technicznego lokalu, zapewne z powodu braku ustalenia przez organ warunków mieszkaniowych skarżącej i nieprawidłowo oraz bez oparcia w materiale zgromadzonym w sprawie ustalił pozytywną ocenę warunków mieszkaniowych. Sąd w żaden sposób nie odniósł się do oświadczenia skarżącej odnośnie braku odpowiednich warunków sanitarnych w lokalu, którego nie można odnowić z powodu występowania wad (łuszczących się sufitów z wysoleniami na złączach ścian i oznakami zagrzybienia, odklejającej się mozaiki podłogowej, wadliwej wentylacji z nawiewem do wewnątrz, uniemożliwiającej korzystanie z kąpieli w okresie zimowym), jednak przede wszystkim odnośnie nieprzystosowania lokalu do potrzeb osób niepełnosprawnych i uniemożliwienie skarżącej dokonania tego przystosowania we własnym zakresie (np. niewłaściwie dobrana i wadliwie zamontowana wanna, stwarzająca niebezpieczeństwo przy korzystaniu z niej).

Po informacji skarżącej o pogorszeniu jej stanu zdrowia powodującego okresową, a w przyszłości być może stałą konieczność poruszania się na wózku inwalidzkim, organ nie dokonał oceny warunków lokalowych i otoczenia budynku pod kątem wymagań osób poruszających się na wózku inwalidzkim. Wobec braku jakichkolwiek ustaleń ze strony organu co do związku stanu zdrowia skarżącej z warunkami mieszkaniowymi, do skargi kasacyjnej załączona została karta informacyjna Samodzielnego Publicznego Centralnego Szpitala Klinicznego Klinika Neurologiczna z dnia [...] października 2012 r., z której wynika konieczność okresowego poruszania się na wózku inwalidzkim w przypadku nasilenia objawów chorobowych oraz zlecenie na wózek inwalidzki, dowód sprzedaży i kartę gwarancyjną, a także informacja Ośrodka Pomocy Społecznej z dnia [...] września 2012 r. wykazująca związek miedzy warunkami mieszkaniowymi a stanem zdrowia skarżącej.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Miasto stołeczne Warszawa wniosło o jej oddalenie podnosząc, że sytuacja skarżącej i jej brata jest podobna (to samo żądanie i miejsce zamieszkania), a więc nie może dziwić podobne potraktowanie obydwu skarg przez Sąd I instancji.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Przepis art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 – p.p.s.a.) stanowi, że Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak pod rozwagę nieważność postępowania. Przesłanki nieważności określone w art. 183 § 2 p.p.s.a. w tej sprawie nie wystąpiły, zatem należało odnieść się do zarzutów wyartykułowanych w podstawach skargi kasacyjnej.

Rozpatrywana skarga kasacyjna podlegała uwzględnieniu, jako mająca usprawiedliwione podstawy, aczkolwiek uzasadnione okazały się tylko zarzuty dotyczące naruszenia art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 141 § 4 p.p.s.a. i art. 134 § 1 p.p.s.a. oraz § 5 ust. 2 pkt 3 lit. a) i b) uchwały Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 9 lipca 2009 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali mieszkalnych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy – dalej: uchwała z dnia 9 lipca 2009 r.

Oddalając skargę T. D. na uchwałę Zarządu Dzielnicy Żoliborz Miasta Stołecznego Warszawy z dnia [...] października 2012 r., nr [...] (dalej: zaskarżona uchwała), w przedmiocie odmowy zakwalifikowania T. D. do wynajęcia lokalu mieszkalnego i umieszczenia na liście osób oczekujących na najem lokalu, Sąd I instancji stanął na stanowisku, że skarżąca nie spełnia przesłanki zamieszkiwania w trudnych warunkach mieszkaniowych, o której mowa w § 4 pkt 1 uchwały z dnia 9 lipca 2009 r., gdyż zamieszkuje w lokalu, w którym na osobę przypada więcej niż 6 m² powierzchni mieszkalnej. Ponadto, zdaniem Sądu Wojewódzkiego, nie należy ona do osób wymienionych w § 5 ust. 2 pkt 3 tej uchwały, tj. osób pozostających w związku z warunkami mieszkaniowymi w wyjątkowo trudnej sytuacji zdrowotnej, rodzinnej lub społecznej.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego Sąd Wojewódzki niewłaściwie zrozumiał treść § 5 ust. 2 pkt 3 lit. a) i b) uchwały z dnia 9 lipca 2009 r., który stanowi, że postanowień § 4 pkt 1 nie stosuje się do osób pozostających w związku z warunkami mieszkaniowymi w wyjątkowo trudnej sytuacji zdrowotnej, rodzinnej lub społecznej obejmującej:

a) niepełnosprawność wnioskodawcy lub innej osoby uprawnionej do wspólnego zamieszkiwania,

b) ciężką, przewlekłą chorobę wnioskodawcy lub innej osoby uprawnionej do wspólnego zamieszkiwania.

Przepis § 4 pkt 1 uchwały z dnia 9 lipca 2009 r. w dniu podejmowania zaskarżonej uchwały stanowił natomiast, że lokale z mieszkaniowego zasobu mogą być wynajmowane osobom, które są bezdomne albo pozostają w trudnych warunkach mieszkaniowych, przy czym za trudne warunki mieszkaniowe uznaje się zamieszkiwanie za zgodą właściciela w lokalu, w którym na osobę przypada nie więcej niż 6 m2 powierzchni mieszkalnej, a także zamieszkiwanie w pomieszczeniach nienadających się na stały pobyt ludzi w rozumieniu przepisów prawa budowlanego.

Z zestawienia tych dwóch przepisów wynika, że jeśli określona osoba znajduje się w związku z warunkami mieszkaniowymi w wyjątkowo trudnej sytuacji zdrowotnej, rodzinnej lub społecznej (przez co rozumie się między innymi niepełnosprawność i ciężką, przewlekłą chorobę), to jej warunki mieszkaniowe, które w normalnych okolicznościach nie byłyby uznane za trudne (powyżej 6 m2 powierzchni mieszkalnej na osobę), mogą być za takie uznane ("postanowień § 4 pkt 1 nie stosuje"), jeżeli właśnie ze względu na stan jej zdrowia (niepełnosprawność lub ciężką i przewlekłą chorobę), inne warunki zamieszkiwania stawiają ją w wyjątkowo trudnej sytuacji. Innymi słowy, nawet jeśli osoba niepełnosprawna lub ciężko i przewlekle chora zamieszkuje w lokalu, którego powierzchnia mieszkalna przekracza 6 m2 na osobę, to nie stanowi to przeszkody do przyznania jej lokalu z zasobów miasta, jeśli zamieszkiwanie w dotychczasowym lokalu z uwagi na jej sytuację zdrowotną jest wyjątkowo trudne. Mimo bowiem większej niż minimalna powierzchni, inne warunki mieszkaniowe mogą być niedostosowane do sytuacji zdrowotnej lokatora, który spełnia przy tym kryteria dochodowe, o jakich mowa w § 4 pkt 2 uchwały z 2009 r.

To niewłaściwe zrozumienie treści § 5 ust. 2 pkt 3 lit. a) i b) uchwały z dnia 9 lipca 2009 r. spowodowało, że badając zgodność z prawem zaskarżonej uchwały Sąd I instancji nie zweryfikował ustaleń organu, pod kątem sytuacji mieszkaniowej skarżącej (innej niż sama powierzchnia zajmowanego lokalu), w tym tego, czy ze względu na jej stan zdrowia zajmowany lokal nie stawia skarżącej "w wyjątkowo trudnej sytuacji". Już bowiem w wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa skarżąca wskazywała na pogorszenie się jej stanu zdrowia, co udokumentowała kartą informacyjną ze szpitala. Kierując się treścią § 5 ust. 2 pkt 3 lit. a) i b) uchwały z dnia 9 lipca 2009 r. należało ustalić, czy choroba skarżącej, a także konieczność okresowego poruszania się na wózku inwalidzkim oraz wady lokalu wskazywane organowi (również wymienione w skardze kasacyjnej – odnośnie przystosowania lokalu do poruszania się na wózku, nawiewu w łazience, zamontowania wanny, pęknięć ścian i.t.d.) nie stwarzają dla skarżącej "wyjątkowo trudnych" warunków do zamieszkiwania.

Brak odniesienia się przez Sąd I instancji do przesłanek stosowania § 5 ust. 2 pkt 3 lit. a) i b) uchwały z dnia 9 lipca 2009 r. w okolicznościach tej konkretnej sprawy powoduje, że za zasadny należy uznać zarzut naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a., jako że Sąd Wojewódzki nie wyjaśnił właściwie podstawy prawnej rozstrzygnięcia, a tym samym nie wywiązał się z obowiązku oceny legalności działania organu zarówno na płaszczyźnie zgodności z prawem materialnym, jak i co do ustalenia okoliczności faktycznych, istotnych z punktu widzenia powołanej normy prawa miejscowego. Obowiązek taki spoczywał na Sądzie I instancji niezależnie od zarzutów i wniosków skargi (art. 134 § 1 p.p.s.a.), a zaniechanie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W tej sytuacji tym większe znaczenie należy przypisać zarzutowi naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez przekopiowanie, jak trafnie wskazuje autor skargi kasacyjnej, uzasadnienia z innej sprawy (z wyroku wydanego w sprawie ze skargi brata skarżącej). Takie działanie Sądu Wojewódzkiego nie tylko nie zawiera zindywidualizowanej oceny skargi na tle okoliczności tej sprawy, co po części jest wynikiem, jak wspomniano wyżej, błędnego odczytania treści normy prawa miejscowego, ale także indywidualnej oceny dopuszczalności skargi w tej sprawie. "Przekopiowanie" uzasadnienia (w części dotyczącej rozważań Sądu) z innej sprawy objęło bowiem również datę udzielenia odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa i datę wniesienia skargi, co spowodowało, że wedle ustaleń Sądu Wojewódzkiego wniesienie skargi w tej sprawie nastąpiło przed podjęciem zaskarżonej uchwały, co w rzeczywistości nie miało miejsca.

Naczelny Sąd Administracyjny nie uznał natomiast zasadności pozostałych zarzutów skargi kasacyjnej, w tym naruszenia art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) p.p.s.a. poprzez oddalenie skargi, mimo naruszenia przez organ art. 7 k.p.a., art. 77 § 1-4 k.p.a. i art. 107 § 1-5 k.p.a. Przepisy art. 151 i art. 145 p.p.s.a. mają charakter wynikowy i naruszenie tego pierwszego, będącego podstawą rozstrzygnięcia Sądu I instancji, Naczelny Sąd Administracyjny uznał w związku z naruszeniem art. 141 § 4 p.p.s.a. Natomiast z art. 1 i 2 k.p.a. nie wynika, aby przepisy tego kodeksu miały zastosowanie w sprawie podjęcia przez jednostkę samorządu terytorialnego uchwały z zakresu administracji publicznej.

Zauważyć także należy, że naruszenie art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (p.u.s.a.) – poza odmową rozpoznania skargi, mimo wniesienia jej z zachowaniem przepisów prawa – może polegać na rozpoznaniu skargi przy zastosowaniu innych wzorców kontroli, niż zgodność z prawem, zaś naruszenie przepisu art. 1 § 2 p.u.s.a. może polegać na wykroczeniu poza właściwość sądu albo zastosowaniu środka nieznanego ustawie. W niniejszej sprawie żaden z tych przypadków naruszenia art. 1 p.u.s.a. nie wystąpił, przy czym przepis ten nie może być naruszony poprzez wadliwe dokonanie kontroli przez sąd administracyjny, a taką właśnie postać naruszenia wskazuje autor skargi kasacyjnej.

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 § 1 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.