I SA/Kr 988/13

Uzasadnienie

UZSADNIENIE

Decyzjami z dnia 21 grudnia 2012 r. nr [...] i [...] Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy decyzję Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w przedmiocie określenia podatku dochodowego od osób fizycznych za 2007 r. i 2008 r.

Decyzje te zostały wysłane na adres pełnomocnika podatnika i z uwagi na niemożność doręczenia adresatowi , zostały pozostawione na okres 14 dni w urzędzie pocztowym w dyspozycji adresata . W dniu 10 stycznia 2013 r. zostały odebrana z urzędu pocztowego przez Podatnika W.R.

Decyzje te zostały następnie zaskarżone do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie , który wyrokiem z dnia 3 października 2013 r. sygn. akt I SA/Kr 251/13 skargi oddalił .

W dniu 25.01.2013r Naczelnik Urzędu Skarbowego wystawił tytuł wykonawczy nr [...] i nr [...] w oparciu o decyzje Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 21.12.2012r nr [...] i nr [...] określające wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2007 i 2008r. Przedmiotowe tytuły wykonawcze zostały doręczone zobowiązanemu dnia 11.02.2013r.

Pismem z dnia 12.02.2013r W.R. zgłosił zarzuty w związku z art. 33 pkt 2 i 7 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zobowiązany podniósł, że w związku z nieskutecznym doręczeniem decyzji podatkowych brak jest wymagalności egzekwowanego obowiązku, oraz że sprawa została skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego bez uprzedniego doręczenia pisemnego upomnienia zobowiązanemu o którym mowa w art. 15 § l w/w ustawy.

Naczelnik Urzędu Skarbowego postanowieniem z dnia 28.02.2013r nr [...] uznał zarzuty zgłoszone pismem z dnia 12.02.2013r za bezzasadne.

Na powyższe postanowienie zobowiązany pismem z dnia 15.03.2013r wniósł zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej, wnosząc o uchylenie powyższego postanowienia,. Zobowiązany powołał się na te same argumenty co w piśmie z dnia 12.02.2013r tj. nieskuteczne doręczenie decyzji podatkowych oraz brak doręczenia pisemnego upomnienia.

Dyrektor Izby Skarbowej postanowieniem z dnia 10 maja 2013 r. utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wyjaśnił , że w przedmiotowej sprawie wierzyciel nie wyraził swojego stanowiska w oddzielnym postanowieniu, ponieważ zgodnie z uchwałą Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25.06.2007r sygn. akt I FPS 4/06, postanowienia o stanowisku wierzyciela w sprawie wniesionych zarzutów są bezprzedmiotowe w sytuacji, gdy wierzyciel i organ egzekucyjny to ta sama jednostka organizacyjna, ten sam podmiot.

Odnosząc się do zarzutu nie doręczenia decyzji podatkowych na ręce ustanowionego pełnomocnika do reprezentowania strony, Dyrektor zauważył, że decyzje Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 2l.l2.20Ur nr [...] i nr [...] utrzymujące w mocy decyzje Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej z dnia 11.09.2012r nr [...], nr [...] określające wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2007r. i 2008r. zostały skierowane na ręce ustanowionego pełnomocnika Z.D. zam. w K. przy ul. B. co wynika z potwierdzenia odbioru z dnia 10.01.2013r.

Odnosząc się do zarzutu dotyczącego wszczęcia postępowania egzekucyjnego bez uprzedniego doręczenia upomnienia zauważono, że postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero wówczas, gdy upłynął termin do wykonania obowiązku i wierzyciel przesłał zobowiązanemu pisemne upomnienie, w którym wezwał go do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego.

Jednak od zasady tej prawodawca wprowadził wyjątki i tak, w myśl § 13 pkt l rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, postępowanie egzekucyjne może być wszczęte bez uprzedniego doręczenia upomnienia m. in. w przypadkach, gdy należność pieniężna została określona w orzeczeniu.

W przedmiotowej sprawie należności pieniężne zostały określone w orzeczeniu, zatem postępowanie egzekucyjne mogło być wszczęte bez uprzedniego doręczenia upomnienia.

Wobec powyższego, na dzień złożenia zarzutów jak i zażalenia, nie zaistniały fakty wymienione w art. 33 pkt 7 powołanej ustawy, zatem nie można uznać zarzutu strony jako zasadnego.

Na powyższe rozstrzygnięcie została wniesiona skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w której zarzucono naruszenie art. 123 § 1 w związku z art. 145 § 2 Ordynacji podatkowej .

W uzasadnieniu skargi podniesiono, że pomimo ustanowionego w sprawie pełnomocnika decyzje wymiarowe zostały doręczone podatnikowi. Natomiast wszelka korespondencja od momentu złożenia do akt sprawy pełnomocnictwa, doręczona jest do rąk pełnomocnika. Doręczenie pisma stronie, zamiast pełnomocnikowi, czyni je bezskutecznym. Nie można w takim przypadku uznać, że pismo weszło do obrotu prawnego. Niewprowadzenie pisma do obrotu prawnego uniemożliwia egzekwowanie wynikających z niego obowiązków albo realizację wynikających z niego praw. Powoduje także, że nie biegną terminy na czynności procesowe uzależnione od daty doręczenia (np. termin na wniesienie odwołania czy zażalenia).

Pominięcie przez organ pełnomocnika w toku postępowania jest jednoznaczne z pominięciem strony. Jest to wada kwalifikowana, stanowiąca jedną z zapisanych w art. 240 Ordynacji Podatkowej przesłanek do wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną. W polskim postępowaniu podatkowym, podobnie jak w KPA, przyjęto obowiązywanie zasady oficjalności doręczeń. Przedmiotowa zasada zawarta w art. 144 Ordynacji podatkowej, który stwierdza, że organ podatkowy doręcza pisma za pokwitowaniem przez pocztę stronie. Zgodnie z art. 145 § 2 Ordynacji podatkowej, jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi (identycznie art. 40 § 2 KPA). Przepis ten stanowi zatem nakaz dla organu podatkowego do doręczania pism nie stronie, ale pełnomocnikowi, jeżeli ten został ustanowiony. Jak stwierdził SN w uzasadnieniu do postanowienia z 9.9.1993 r., przepis ten nie dopuszcza żadnych wyjątków i zgodnie z przyjętą w kodeksie postępowania administracyjnego zasadą oficjalności doręczeń obarcza organy administracyjne prowadzące postępowanie obowiązkiem doręczania wszystkich pism procesowych, a w tym orzeczeń (decyzji i postanowień) pełnomocnikowi ustanowionemu w sprawie. Jeżeli organ administracji pomija pełnomocnika w toku czynności postępowania administracyjnego, to niweczy skutki staranności strony w dążeniu do ochrony swych praw i interesów i otrzymania takiej ochrony prawnej, jaką powinna ona uzyskać w państwie prawa. Jak zatem wynika z powyższego uzasadnienia, doręczenie pisma stronie z pominięciem pełnomocnika jest prawnie bezskuteczne.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej podtrzymał swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji .

Rozpoznając niniejszą sprawę Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Dokonując kontroli zaskarżonej decyzji pod względem jej zgodności z prawem w świetle art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25.07.2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), stwierdzić należy, że wbrew zarzutom skargi postanowienie to nie narusza ani przepisów prawa materialnego, ani też przepisów postępowania w stopniu uzasadniającym jej uchylenie. Skarga nie zasługuje zatem na uwzględnienie.

Rozpoznając niniejszą sprawę Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Dokonując kontroli zaskarżonej decyzji pod względem jej zgodności z prawem w świetle art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25.07.2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), stwierdzić należy, iż wbrew zarzutom skargi postanowienie nie narusza ani przepisów prawa materialnego, ani też przepisów postępowania w stopniu uzasadniającym jego uchylenie. Skarga nie zasługuje zatem na uwzględnienie.

Istota sporu w niniejszej sprawie ogniskuje się wokół problemu skuteczności i doręczenia decyzji wymiarowych będących podstawą prowadzonego postępowania egzekucyjnego.

Kwestię doręczania pism w toku postępowania podatkowego reguluje Ordynacja podatkowa, która przewiduje, iż organ podatkowy doręcza stronie, jej przedstawicielowi lub ustanowionemu pełnomocnikowi (art. 145 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej) pisma za pokwitowaniem przez pocztę, przez swoich pracowników lub przez upoważnione osoby (art. 144). W przypadku doręczania pism osobom fizycznym, przez które należy rozumieć zarówno stronę postępowania podatkowego, jak też jej przedstawiciela lub ustanowionego pełnomocnika, w pierwszej kolejności dokonuje się go bądź to bezpośrednio w stosunku do adresata pisma, bez korzystania z pośrednictwa innych osób, poprzez doręczenie w jego mieszkaniu lub miejscu pracy (art. 148 § 1 ), w siedzibie organu podatkowego (art. 148 § 2 pkt 1 ) lub w każdym miejscu, gdzie się adresata zastanie (art. 148 § 3 ), bądź też w drodze doręczenia pośredniego w miejscu pracy adresata, ale osobie upoważnionej przez pracodawcę do odbioru korespondencji (art. 148 § 2 pkt 2 . Stosownie do art. 150 Ordynacji podatkowej w razie niemożności doręczenia pisma osobie uprawnionej do jej odbioru:

1) poczta przechowuje pismo przez okres 14 dni w swojej placówce pocztowej - w przypadku doręczania pisma przez pocztę;

2) pismo składa się na okres 14 dni w urzędzie gminy (miasta) - w przypadku doręczania pisma przez pracownika organu podatkowego lub przez inną upoważnioną osobę.

Adresata zawiadamia się dwukrotnie o pozostawaniu pisma w placówce pocztowej lub urzędzie gminy. Powtórne zawiadomienie następuje w razie niepodjęcia pisma w terminie 7 dni. Zawiadomienie o pozostawaniu pisma w wymienionych wyżej miejscach umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata. W tym przypadku doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia okresu czternastodniowego, a pismo pozostawia się w aktach sprawy.

Ustawodawca podatkowy jako zasadę wskazał, że pisma doręcza się stronie. Jednak gdy strona działa przez przedstawiciela, pisma doręcza się temu przedstawicielowi, np. rodzicom, kuratorowi lub opiekunowi kuratorowi osoby nieobecnej. Z kolei gdy strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi.

W niniejszej sprawie okolicznością bezsporną jest to, że miejscem do doręczeń był adres pełnomocnika strony – Z.D.. Z powodu niemożności doręczenia decyzji na adres pełnomocnika przesyłka została awizowana i pozostawiona do dyspozycja adresata czyli Z.D. w urzędzie pocztowym. Również okolicznością bezsporną przyznaną przez Stronę i nie kwestionowaną przez organ jest fakt , że decyzje ostatecznie zostały odebrane przez Stronę .

W świetle przedstawionego stanu faktycznego przyznać należy Skarżącemu, że doręczenia decyzji organu odwoławczego dokonano z naruszeniem art. 145 § 2 ustawy Ordynacja podatkowa. Zgodnie z powołanym przepisem jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika - pisma doręcza się temu pełnomocnikowi. Ustanawiając pełnomocnika strona najczęściej chroni się przed skutkami nieznajomości prawa, jeżeli zatem organ administracji pomija pełnomocnika w toku czynności postępowania, to niweczy skutki staranności strony w dążeniu do ochrony swych praw i interesów oraz otrzymania takiej ochrony prawnej, jaką powinna ona uzyskać w państwie prawa (por. postanowienie SN z dnia 09 września 1993 r. w sprawie sygn. akt III ARN 45/93, OSNC 1994 r., nr 5, poz. 112).

Niemniej w ocenie Sądu okoliczność, że doręczenie było wadliwe i nastąpiło z oczywistym naruszeniem art. 145 § 2 Ordynacji podatkowej, nie może być utożsamiana z brakiem doręczenia.

Niezwykle istotną okolicznością w niniejszej sprawie modyfikująca stan faktyczny jest bowiem fakt , że Skarżący nie tylko odebrał zaskarżoną decyzje ale skorzystał z przysługujących mu uprawnień i zaskarżył ww. decyzje do sądu administracyjnego nie podnosząc przy tym zarzutu wadliwego doręczenia decyzji.

Nie ulega zatem wątpliwości, że decyzje zostały skutecznie doręczone co pośrednio zostało potwierdzone przez skarżącego we wniesionych skargach . Tym samym zgodnie z art. 212 Ordynacji podatkowej organ podatkowy, który je wydał, jest nimi związany i funkcjonują one w obiegu prawnym.

Uchybienie przepisom postępowania - bo taki charakter mają przepisy regulujące sposób doręczania pism - zarówno na gruncie procedury cywilnej, jak i kodeksu postępowania administracyjnego czy Ordynacji podatkowej, jest tego rodzaju uchybieniem, które może jedynie, ale nie zawsze musi mieć wpływ na wynik sprawy. W przypadku naruszenia zasady oficjalności wskutek niezgodności działań organu z przepisami o doręczeniach, czynność, której ono dotyczyło, może być uznana za pozbawioną prawnego znaczenia. Ocena w tym zakresie wymaga indywidualizacji. Dokonując tej oceny należy uwzględnić rodzaj pisma wadliwie doręczonego, rodzaj czynności procesowej, której ono dotyczy.( Wyrok NSA sygn. akt I GSK 826/09) Oznacza to , że nie w każdym przypadku naruszenie tego przepisu będzie równoznaczne z niedoręczeniem decyzji.

Na gruncie niniejszej sprawy należy bowiem odróżnić brak doręczenia od doręczenia wprawdzie wadliwego , ale dokonanego, którego data jest niekwestionowana i nie budzi żadnych wątpliwości . W rozróżnieniu tym uprawnione jest oparcie się na fakcie terminowego złożenia skargi zwłaszcza , gdy uczyniła to strona , której decyzje należało doręczyć . Złożenie skargi oznacza bowiem , że decyzje te dotarły do strony w terminie i w sposób umożliwiający zapoznanie się z ich treścią a następnie skorzystanie z tego środka zaskarżenia. Podkreślić więc należy , iż doręczenie decyzji bezpośrednio stronie nie miało wpływu na skorzystanie przez Skarżącą z możliwości uruchomienia postępowania skargowego. Skarżący zaakceptował taki sposób doręczenia czego dał wyraz składając skargi do sądu administracyjnego. Podkreślić ponadto należy , że organ podatkowy nie naruszył prawa w zakresie procedury doręczania decyzji. Decyzje zostały bowiem prawidłowo skierowane na adres pełnomocnika , natomiast fakt otrzymania ich przez stronę był wynikiem jej działalności. To Skarżący odebrał decyzje pomimo tego, że nie były one skierowane do niego. Również brak negatywnych skutków procesowych takiego doręczenia powoduje, że ewidentnie wadliwe doręczenie decyzji na gruncie niniejszej sprawy nie ma wpływu na wynik sprawy tym samym nie można go utożsamiać z brakiem doręczenia .

Potwierdzeniem powyższego poglądu są także wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19.02.2008 r., sygn. akt I FSK 282/07, z 27.07. 2010 r. sygn. akt. I GSK 826/09 oraz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 18 lutego 2004. sygn. akt III SA 1895/02 .

W tym miejscu należy przypomnieć, że zgodnie z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a. Sąd uchyla decyzję jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Z przepisu tego wynika, że w sytuacji, gdy Sąd stwierdzi naruszenie prawa procesowego, ale jednocześnie naruszenie to nie miało istotnego wpływu na wynik sprawy, brak jest podstaw do uchylenia zaskarżonej decyzji. Autor skargi kasacyjnej nie wykazuje, żeby faktycznie uszczerbek w uprawnieniach strony wystąpił. W tym stanie rzeczy należy uznać zarzuty skargi kasacyjnej za niezasadne. Sąd nie miał podstaw do zastosowania art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a., skoro stwierdzone uchybienie nie miało istotnego wpływu na wynik sprawy.

Mając na uwadze powyższe ustalenia i wnioski należy powiedzieć, iż brak jest ustawowych przesłanek do uwzględnienia skargi, w związku z czym należało ją oddalić na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30.08.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270).