VIII SA/Wa 568/13

Uzasadnienie

Minister Obrony Narodowej postanowieniem z dnia [...] maja 2013 r. nr [...], działając na podstawie art. 127 § 2 i art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm. – dalej jako Kpa), po rozpoznaniu zażalenia A. S. utrzymał w mocy postanowienie Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego nr [...] z dnia [...] marca 2013 r. o odmowie wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego nr [...]. z dnia [...] listopada 2010 r. o zwolnieniu A. S. z zawodowej służby wojskowej i przeniesieniu do rezerwy.

W uzasadnieniu postanowienia Minister Obrony Narodowej ustalił następujący stan faktyczny.

A. S. pełnił zawodową służbę wojskową na stanowisku służbowym starszego technika w Centrum [...]. Rozkazem personalnym Dowódcy [...] Nr [...] (pkt [...]) z dnia [...] września 2010 r. został zwolniony z zawodowej służby wojskowej z dniem [...] listopada 2010 r. i przeniesiony do rezerwy wskutek nieusprawiedliwionej nieobecności w służbie jednorazowo przez okres trzech dni roboczych. Po rozpoznaniu odwołania od tej decyzji, Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, decyzją Nr [...]. z dnia [...] listopada 2010 r. uchylił rozkaz personalny Nr [...] (pkt [...]) z dnia [...] września 2010 r. w części dotyczącej daty zwolnienia żołnierza z zawodowej służby wojskowej i ustalił nową datę zwolnienia na dzień [...] grudnia 2010 r. W pozostałej części zaskarżoną decyzję utrzymał w mocy.

Decyzja Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia [...] listopada 2010 r. została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Wyrokiem z dnia 5 maja 2011 r. sygn. akt VIII SA/Wa 51/11 Sąd oddalił skargę.

Pismem z dnia [...] sierpnia 2012 r. A. S. na podstawie art. 147 w zw. z art. 145 § 1 pkt 5 Kpa wystąpił z wnioskiem o wznowienie postępowania w przedmiocie zwolnienia i przeniesienia do rezerwy, a w konsekwencji o uchylenie rozkazu personalnego Dowódcy [...] z dnia [...] września 2010 r. oraz ostatecznej decyzji Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia [...] listopada 2010 r. i przywrócenie go do służby. W uzasadnieniu wniosku wskazał, że wyszły na jaw nowe okoliczności faktyczne i dowody istniejące, a nieznane organowi w dniu wydania decyzji, w szczególności opinia sądowo – psychiatryczna z dnia [...] września 2010 r. oraz uzupełniająca opinia sądowo – psychiatryczna z dnia [...] października 2011 r., które zdaniem wnioskodawcy stanowiły podstawę umorzenia przez Wojskową Prokuraturę Garnizonową w [...] postępowania przeciwko niemu o czyn z art. 338 § 3 Kk. Z opinii tych, zdaniem wnioskodawcy, w sposób jednoznaczny wynika, że przyczyna nieobecności w jednostce wojskowej w okresie od [...] kwietnia do [...] maja 2010 r. była przez niego niezawiniona i stanowiła konsekwencję jego długotrwałej choroby [...], faktycznie uniemożliwiającej wykonywanie obowiązków służbowych.

Postanowieniem Nr [...] z dnia [...] marca 2013 r. Szef Sztabu Generalnego WP odmówił wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją Szefa Sztabu Generalnego WP Nr [...] z dnia [...] listopada 2010 r. uznając, że przedmiotowy wniosek został złożony z uchybieniem terminu, o którym mowa w art. 148 Kpa.

Po rozpoznaniu zażalenia A. S. Minister Obrony Narodowej postanowieniem nr [...] z dnia [...] maja 2013 r. utrzymał w mocy postanowienie z dnia [...] marca 2013 r. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wskazał, że istotnym dla uznania, czy strona dochowała przewidzianego w art. 148 § 2 Kpa miesięcznego terminu na złożenie wniosku o wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt 5 Kpa jest ustalenie daty, w jakiej dowiedziała się o tej przyczynie oraz czy wskazane przez nią przesłanki uzasadniające wznowienie postępowania odnoszą się do nowych, istotnych dla sprawy okoliczności faktycznych lub nowych dowodów, które musiały istnieć w dniu wydania decyzji i nie mogły być znane organowi, który wydał decyzję. Organ odwoławczy nie podzielił stanowiska strony, która podniosła, że o nowych okolicznościach w sprawie tj. o opinii sądowo – psychiatrycznej z dnia [...] września 2010 r. i opinii uzupełniającej z dnia [...]października 2011 r. jej pełnomocnik dowiedział się w dniu [...] sierpnia 2012 r. tj. w dacie kiedy A. S. udzielił pełnomocnictwa adwokatowi Z. P. do złożenia wniosku o wznowienie postępowania. Podkreślił natomiast, że w następstwie umorzenia dochodzenia prowadzonego przez Wojskową Prokuraturę Garnizonową przeciwko skarżącemu do akt sprawy wpłynęło pełnomocnictwo z dnia [...] lutego 2012 r., w którym ustanowił on swoim obrońcą adwokata Z. P.. Zgodnie z informacją uzyskaną z Wojskowej Prokuratury Garnizonowej wyżej wymieniony adwokat zapoznał się z aktami sprawy w dniu 6 marca 2012 r. Z powyższego organ wywiódł, że najpóźniej w tej dacie zarówno skarżący jak i jego pełnomocnik posiadali wystarczającą wiedzę do sporządzenia wniosku o wznowienie postępowania.

Jednocześnie organ stwierdził, że pomijając uchybienie terminowi do złożenia wniosku, po dokonaniu analizy sprawy nie znalazł podstaw do wznowienia postępowania z urzędu. Wymienione przez stronę okoliczności istniały w dniu wydania decyzji ostatecznej tj. [...] listopada 2010 r. Treść wskazywanej opinii sądowo – psychiatrycznej z dnia [...] września 2010 r. nie stanowiła w ocenie organu podstawy ani nawet prawdopodobieństwa wydania decyzji odmiennej treści. W opinii tej biegli nie stwierdzili u A. S. choroby [...] ani [...] w żadnym czasie. Tym samym w ocenie organu formułowane przez stronę zarzuty na poparcie tezy o ograniczonej – na skutek choroby [...] – zdolności do kierowania własnym postępowaniem są bezzasadne i nie mogą stanowić podstawy do przyjęcia, że nieobecność na służbie była usprawiedliwiona.

W skardze na postanowienie Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] maja 2013 r. A. S. wniósł o jego uchylenie zarzucając rażące naruszenie:

- art. 147 w zw. z art. 145 § 1 pkt 5 Kpa poprzez utrzymanie postanowienia Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia [...] marca 2013 r. pomimo wyjścia na jaw nowych istotnych okoliczności faktycznych i dowodów nieznanych organowi w dniu wydania decyzji,

- art. 148 Kpa poprzez błędne przyjęcie, że skarżący uchybił terminowi do złożenia wniosku o wznowienie postępowania przyjmując, że dniem od którego należy liczyć ten termin jest dzień 18 marca 2011 r., kiedy to skarżący złożył oświadczenie o zapoznaniu się z opinią sądowo – psychiatryczną z dnia [...] września 2010 r., nie uwzględniając ograniczenia poczytalności skarżącego związanej z chorobą [...], która dopiero w dniu [...] sierpnia 2012 r. pozwoliła pokierować mu swoim postępowaniem i ustanowić pełnomocnika w sprawie,

- art. 8 Kpa poprzez uznanie przez Szefa Sztabu Generalnego WP, że skoro sprawa zwolnienia ze służby skarżącego została zakończona wyrokiem sądu administracyjnego oddalającym skargę, to jest on niewłaściwy do rozpoznania niniejszej sprawy,

- art. 7 w zw. z art. 12 Kpa poprzez opieszałe i mało wnikliwe działanie skutkujące niepodjęciem stosownych kroków w zakresie rozpoznania wniosku skarżącego o wznowienie postępowania,

- art. 82 Kc poprzez przyjęcie przez organy obu instancji, że skarżący podczas składania oświadczenia w dniu [...] marca 2011 r. o zapoznaniu się z opinią sądowo – psychiatryczną, a także do dnia [...] sierpnia 2012 r. tj. kiedy udzielił pełnomocnictwa adwokatowi był świadomy i mógł swobodnie podejmować decyzje i wyrażać swoją wolę.

W obszernym uzasadnieniu skargi przedstawił przebieg postępowania i podkreślił, że organ zamiast szczegółowo zbadać przedmiot sprawy zwrócił się jedynie do Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w [...] o nadesłanie informacji dotyczących nieusprawiedliwionej nieobecności skarżącego w pracy w dniach od [...] kwietnia do [...] maja 2010 r., a przesłany protokół przesłuchania skarżącego potraktował jako główną podstawę zwolnienia go ze służby. Pominięcie tak istotnej okoliczności jak choroba skarżącego oraz brak świadomości i swobody w powzięciu decyzji w zakresie istotnych dla niego spraw stanowi rażące naruszenie przepisów postępowania. Zdaniem skarżącego gdyby organ podczas procedowania powziął wiadomość o jego długotrwałej chorobie, a nie opierał się wyłącznie na protokole wyjaśnień to okoliczność ta stanowiła podstawę do wznowienia postępowania. Skarżący podobnie jak w zażaleniu podkreślił, że od daty udzielenia przez niego pełnomocnictwa adwokatowi do złożenia wniosku o wznowienie postępowania, które miało miejsce w dniu [...] sierpnia 2012 r. rozpoczął bieg termin do złożenia tego wniosku. Wcześniej bowiem miał on ograniczoną poczytalność wskutek przewlekłej choroby [...] i dlatego oświadczenie, które złożył w dniu [...] marca 2011 r. (data, którą organ uznaje za początek terminu z art. 148 Kpa) o zapoznaniu się z opinią sądowo – psychiatryczną (główną i uzupełniającą) jest nieważne.

W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie i wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i to z przepisami obowiązującymi w dacie jej wydania.

Skarga analizowana pod tym kątem nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wyjaśnić należy, że wznowienie postępowania administracyjnego jest instytucją procesową, stwarzającą możliwość prawną ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej zakończonej ostateczną decyzją, jeśli postępowanie, w którym zapadła taka decyzja, było dotknięte jedną z kwalifikowanych wad prawnych (por. B. Adamiak - B. Adamiak / J. Borkowski Kodeks postępowania administracyjnego Komentarz, Wyd. 8, s. 627). Zaliczane jest do jednego z trybów nadzwyczajnych postępowania administracyjnego, ponieważ jego celem jest kontrola prawidłowości decyzji wydanej w zwykłym postępowaniu. Wznowienie postępowania uregulowane zostało całościowo w powoływanej wyżej ustawie Kodeks postępowania administracyjnego.

Zgodnie z treścią art. 148 § 1 Kpa podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu administracji publicznej, który wydał w sprawie decyzję w pierwszej instancji, w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia postępowania. Zatem w pierwszej kolejności organ właściwy do rozpoznania wniosku o wznowienie postępowania sprawdza, czy jest on dopuszczalny z przyczyn podmiotowych oraz przedmiotowych, a także, czy strona zachowała termin do jego wniesienia. Wystąpienie którejkolwiek z wymienionych wyżej przesłanek negatywnych skutkuje odmową wznowienia postępowania.

Natomiast stosownie do treści art. 145 § 1 pkt 5 Kpa w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, który wydał decyzję.

W rozpoznawanej sprawie kwestią sporną jest ustalenie początku biegu terminu do złożenia wniosku o wznowienie postępowania. Organy administracji publicznej obydwu instancji ustaliły bowiem, że dniem, od którego zaczął biec miesięczny termin do wniesienia wniosku o wznowienie postępowania, jest dzień [...] marca 2011 r. kiedy to skarżący zapoznał się z opinią sądowo – psychiatryczną z dnia [...] września 2010 r. znajdującą się w aktach dochodzenia prowadzonego przeciwko niemu przez Wojskową Prokuraturę Garnizonową o czyn z art. 338 § 3 Kk. Ustalenia te zostały zakwestionowane przez A. S., który przyjął, że początkiem biegu terminu do wniesienia wniosku o wznowienie jest data [...] sierpnia 2012 r. tj. dzień ustanowienia w przedmiotowej sprawie pełnomocnika, gdyż wcześniej nie był on w stanie kierować swoim postępowaniem. W ocenie Sądu prawidłowej interpretacji stanu prawnego w kontekście sytuacji faktycznej dokonały organy orzekające w sprawie. Podkreślenia wymaga, że w art. 148 § 1 Kpa chodzi o dzień, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia postępowania, a nie o dzień, w którym strona dowiedziała się, że dana okoliczność może stanowić podstawę wznowienia. Świadomość prawnego znaczenia okoliczności faktycznej lub dowodu jako podstawy wznowienia postępowania nie ma wpływu na ocenę zachowania terminu przewidzianego w art. 148 § 1 Kpa (v. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 stycznia 2002 r. sygn. akt V SA 1460/2001; ONSA 2003/2 poz. 61).

O ewentualnej podstawie wznowienia postępowania skarżący w ocenie Sądu dowiedział się w dniu [...] marca 2011 r. kiedy to zapoznał się z opinią sądowo – psychiatryczną, co potwierdził pisemnym oświadczeniem z tej samej daty i czego nie kwestionuje. Słusznie w tej sytuacji organ uznał to oświadczenie skarżącego za wystarczający przejaw kształtowania stosunku prawnego, gdyż norma prawna wiąże z nim określone skutki prawne niezależnie od tego, czy działający zdawał sobie z tego sprawę. Gdyby nawet przyjąć, że skarżący ze względu na swój stan zdrowia pozostawał do dnia [...] sierpnia 2012 r. - którą to datę wskazuje jako początek biegu miesięcznego terminu na wystąpienie z wnioskiem o wznowienie postępowania - w stanie ograniczonej zdolności do kierowania własnym postępowaniem, to i tak jego obrońca w sprawie o czyn z art. 338 § 3 Kk (ustanowiony następnie w dniu [...] sierpnia 2012 r. pełnomocnikiem w przedmiotowej sprawie) adwokat Z. P. zapoznał się w dniu [...]marca 2012 r. z całością akt sprawy o sygn. [...] w tym z powoływaną opinią sądowo – psychiatryczną. Zatem najpóźniej w tej dacie posiadał on wiedzę wystarczającą do sporządzenia wniosku o wznowienie postępowania dotyczącego zwolnienia skarżącego ze służby. Ustalenia powyższego, w zakresie posiadanej wiedzy nie zmienia okoliczność, że adwokat Z. P. będący wcześniej obrońcą skarżącego, jego pełnomocnikiem w przedmiotowej sprawie został ustanowiony dopiero w dniu [...] sierpnia 2012 r., trudno byłoby bowiem przyjąć, że nie znał akt sprawy prowadzonej przez Wojskową Prokuraturę Garnizonową i nie posiadał wiedzy o sporządzonej opinii sądowo – psychiatrycznej. Poza tym z treści tej opinii, którą skarżący traktuje jako nowy dowód w sprawie istniejący w dniu wydania decyzji ostatecznej wynika, że stwierdzono u niego jedynie występowanie innego zakłócenia życia psychicznego w postaci zespołu [...] w chwili badania jak i w okresie inkryminowanym. Z dokumentu tego wynika również, że "tempore criminis żołnierz nie miał zniesionej ani znacznie ograniczonej zdolności do rozpoznania czynu i pokierowania postępowaniem". Brak też jest zdaniem Sądu dowodów wskazujących na to, by w dacie zapoznania się z powoływaną opinią sądowo – psychiatryczną tj. [...] marca 2011 r. skarżący nie był zdolny pokierować własnym postępowaniem. Nie potwierdza tego w żaden sposób opinia uzupełniająca z dnia [...] października 2011 r., która za aktualne uznała wnioski zawarte w opinii z dnia [...] września 2010 r.

Zatem zarzut skargi naruszenia art. 148 Kpa należy uznać za chybiony. Nie sposób również przypisać organom orzekającym w sprawie naruszenia art. 147 w zw. z art. 145 Kpa. Pierwszy z nich przewiduje, że wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony. W przedmiotowej sprawie organy mimo stwierdzenia, że wniosek o wznowienie został złożony z uchybieniem terminu dokonały oceny pod względem ewentualnego wznowienia postępowania z urzędu mimo, że żaden przepis prawa nie zobowiązuje do wszczęcia postępowania o wznowienie w takiej sytuacji (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 lipca 2013 r. sygn. akt II OSK 678/12 - dostępne w bazie orzeczeń pod adresem http://orzeczenia.nsa.gov.pl.). Oceniły również istnienie przesłanek wymienionych w § 5 pkt 1 art. 145 Kpa i wyjaśniły, że wymaga on kumulatywnego ich spełnienia tj. nowe okoliczności faktyczne i nowe dowody muszą zostać ujawnione po wydaniu decyzji ostatecznej, okoliczności te i dowody musiały istnieć już wcześniej, to jest w chwili wydawania decyzji ostatecznej, lecz dla tego organu są one nowymi tylko dlatego, że nie były mu wcześniej znane.

Podkreślić należy, że spełnienie warunku ujawnienia nowych okoliczności i dowodów należy odnieść do organu, a nie strony. Oznacza to, że organ nimi nie dysponował i nie były one mu znane. Nowe okoliczności przedstawiają zatem taki stan faktyczny i prawny, który istniał w chwili wydawania przez organ decyzji ostatecznej, lecz nie był on znany organowi z niezależnych od tego organu przyczyn, mający wpływ na status prawny strony, tj. zakres jej praw i obowiązków, a w konsekwencji na treść merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy. Sąd podziela stanowisko organów, że skarżący nie miał ograniczonej zdolności do rozpoznawania swoich czynów i pokierowania własnym postępowaniem. Był w pełni poczytalny także przed dniem [...] sierpnia 2012 r., mógł więc sam pokierować własnym postępowaniem, ustanowić pełnomocnika, bądź osobiście złożyć wniosek o wznowienie postępowania. W związku z powyższym powoływana jako istotna nowa okoliczność w żaden sposób nie miałaby wpływu na odmienne rozstrzygnięcie od dotychczasowego w przedmiocie zwolnienia skarżącego ze służby.

Sąd nie podziela również zarzutu naruszenia art. 7, art. 8 i art. 12 Kpa. Jeśli bowiem stanowisko organu w zakresie właściwości okazało się wadliwe, a organ skorygował swoje postępowanie to strona nie poniosła żadnych ujemnych skutków takiego działania i w żaden sposób jej one nie obciążały. W kontekście powyższych rozważań brak jest podstaw do uznania oświadczenia skarżącego z dnia [...] marca 2011 r. za nieważne w rozumieniu art. 82 Kc także i ten zarzut okazał się chybiony.

Z wymienionych wyżej względów, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) skargę oddalił.