II FSK 1360/14

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 12 grudnia 2013 r. sygn. akt I SA/Łd Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi odrzucił skargę B.T. - dalej jako "Skarżąca", na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia 11 marca 2013 r. w przedmiocie określenia zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2007 r.

Przedstawiając w uzasadnieniu powyższego postanowienia stan sprawy Sąd pierwszej instancji podał, że Skarżąca wniosła skargę na decyzję w sprawie określenia zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2007 r.

Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału I z dnia 29 października 2013 r. pełnomocnik Skarżącej został wezwany do uiszczenia wpisu od skargi. W treści zarządzenia wskazano wysokość wpisu od skargi, termin, w którym należy uiścić opłatę oraz zamieszczono pouczenie o konsekwencjach nieuiszczenia wpisu od skargi. Odpis zarządzenia został doręczony pełnomocnikowi Skarżącej w dniu 7 listopada 2013 r. Wpis nie został uiszczony.

Sąd pierwszej instancji na podstawie art. 220 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.) - powoływanej dalej jako "P.p.s.a.", postanowił o odrzuceniu skargi, gdyż stosownie do treści art. 220 § 1 P.p.s.a., sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie zostanie uiszczona należna opłata. W tym przypadku, z zastrzeżeniem § 2 i 3, przewodniczący wzywa wnoszącego pismo, aby pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania uiścił opłatę w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia wezwania [...]. W myśl § 3 tego artykułu skarga, skarga kasacyjna, zażalenie oraz skarga o wznowienie postępowania, od których pomimo wezwania nie został uiszczony należny wpis, podlega odrzuceniu przez sąd. W sprawie, pomimo prawidłowo doręczonego odpisu zarządzenia zawierającego wezwanie do uiszczenia wpisu od skargi, wpis nie został uiszczony.

W skardze kasacyjnej Skarżąca, działając przez swojego pełnomocnika, zaskarżyła postanowienie w całości. Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła, na podstawie art. 174 pkt 1 i 2 P.p.s.a., naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy oraz przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 220 § 3 P.p.s.a., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu, że przedmiotowej sprawie skarga podlega odrzuceniu ze względu na to, że nie został od niej uiszczony wpis sądowy, w czasie gdy Skarżąca wniosła stosowną opłatę, tyle tylko, że omyłkowo uczyniła to na niewłaściwe konto Sądu Rejonowego w P.;

- art. 45 ust. 1 w zw. z art. 12 i art. 78 Konstytucji RP, przez błędną ich interpretację, polegającą na wydaniu rozstrzygnięcia odmawiającego z nieuzasadnionych przyczyn stronie prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP) oraz prawa do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji (art. 78 Konstytucji RP).

W oparciu o powyższe zarzuty wniesiono o:

- uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji;

- przeprowadzenie na podstawie art. 193 P.p.s.a. w zw. z art. 106 § 3 P.p.s.a. dowodu uzupełniającego z dokumentu, na potwierdzenie dokonania transakcji nr [...] z dnia 8 listopada 2013 r. na okoliczność uiszczenia wpisu we właściwym terminie i wysokości, należycie opłaconego, jednak na rachunek Sądu Rejonowego;

- skierowanie pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego w zakresie zgodności treści przepisu art. 219 § 2 P.p.s.a. z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 2 i art. 78 Konstytucji RP;

- zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pełnomocnik Skarżącej stwierdził, że nie sposób zgodzić się z zaskarżonym postanowieniem, bowiem stosowny wpis został uiszczony przez Skarżącą we właściwej kwocie i w przypisanym terminie, zasilając tym samym budżet Skarbu Państwa odpowiednią kwotą środków pieniężnych niezbędnych do nadania sprawie biegu. Przelew na rachunek bankowy został w prawidłowy sposób opisany, wyraźnie wskazujący czego dotyczy. Nie zgadzał się wyłącznie numer rachunku, na który został dokonany przelew - wpis bowiem trafił na konto Sądu Rejowego w P. Na poparcie swojego stanowiska pełnomocnik Skarżącej przywołał postanowienie NSA z dnia 3 września 2004 r. sygn. akt OZ 344/04, w którym przyjęto, że dopuszczalne jest w świetle art. 219 § 2 P.p.s.a., uiszczenie opłaty od skargi kasacyjnej lub zażalenia bezpośrednio na rachunek bankowy Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zdaniem pełnomocnika Skarżącej, brak jest zatem podstaw do różnicowania sytuacji, kiedy wpis został uiszczony nieprawidłowo na rachunek Naczelnego Sądu Administracyjnego zamiast wojewódzkiego sądu administracyjnego, od sytuacji, w której wpis został uiszczony na rachunek innego sądu, bowiem w finalnym rozrachunku kwoty wpisów i tak zasilają budżet Skarbu Państwa. Wniesienie wpisu na rachunek niewłaściwego sądu nie powinno być interpretowane jako niewniesienie opłaty, ale jej wniesienie w sposób nieprawidłowy. Opłaty sądowe bez względu na to, czy zostają uiszczone na rzecz wojewódzkiego sądu administracyjnego, czy Naczelnego Sądu Administracyjnego są dochodami budżetu państwa w ramach jednej części budżetu państwa (postanowienie NSA z dnia 1 lutego 2005 r. sygn. akt OZ 1268/04).

Pełnomocnik Skarżącej zwrócił uwagę, że art. 220 § 3 P.p.s.a. stanowi, iż skarga ulega odrzuceniu, jeżeli pomimo wezwania nie zostanie od niej uiszczony wpis. W przepisie tym mowa jest jedynie o nieuiszczeniu należnego wpisu, a nie o przypadkach jego wniesienia na rachunek nieprawidłowego sądu.

Pełnomocnik Skarżącej powołując się na załączone do skargi kasacyjnej potwierdzenie dokonania operacji z dnia 8 listopada 2013 r. podniósł, że mamy do czynienia z wniesieniem należnego wpisu (tj. wpisu we właściwej wysokości i właściwym terminie), a zatem nie istnieją przesłanki odrzucenia skargi z art. 220 § 3 P.p.s.a.

Powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 kwietnia 2008 r. sygn. akt SK 11/07 pełnomocnik Skarżącej podniósł, że wprawdzie w odniesieniu do postępowania sądowoadministracyjnego nie znajduje on zastosowania, to jednak treść § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 27, poz. 199) jest tożsama z art. 219 P.p.s.a., a w związku z tym istnieją poważne wątpliwości, co do jego konstytucyjności, bowiem Trybunał Konstytucyjny uznał przepis ten w części obejmującej słowo "właściwe" za niezgodny z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 78 Konstytucji RP, przez swoją niedookreśloność i ze względu na ograniczenie prawa strony do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw i podlega oddaleniu.

Badając pierwszy zarzut naruszenia przepisów postępowania mających wpływ na wynik sprawy, tj. art. 220 § 3 P.p.s.a., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że skarga podlegała odrzuceniu, ponieważ nie został uiszczony od niej wpis sądowy, podczas gdy Skarżąca wniosła stosowną opłatę omyłkowo na konto sądu powszechnego, należy uznać go za niezasadny.

Zgodnie bowiem z art. 220 § 1 P.p.s.a., sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie zostanie uiszczona należna opłata. W tym przypadku, z zastrzeżeniem § 2 i 3, przewodniczący wzywa wnoszącego pismo, aby pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania, uiścił opłatę w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia wezwania. Skarga, skarga kasacyjna, zażalenie oraz skarga o wznowienie postępowania, od których pomimo wezwania nie został uiszczony należny wpis, podlegają odrzuceniu przez sąd (§ 3). Skutkiem braku wykonania zarządzenia o wezwaniu do uzupełnienia braków formalnych, jak również braków fiskalnych skargi, jest zatem jej odrzucenie.

Za prawidłowe należy uznać stanowisko Sądu pierwszej instancji w przedmiocie odrzucenia skargi z powodu braku uiszczenia wpisu sądowego. Wpis ten nie został bowiem uiszczony w sposób wskazany w art. 219 § 2 P.p.s.a. Przepis ten stanowi, że opłatę sądową uiszcza się gotówką do kasy właściwego sądu administracyjnego lub na rachunek bankowy właściwego sądu.

W niniejszej sprawie wezwanie do uiszczenia wpisu w kwocie 3 530 zł zostało skutecznie doręczone pełnomocnikowi Skarżącej w dniu 7 listopada 2013 r. (zwrotne potwierdzenie odbioru k. 47 akt sądowych). Wobec tego siedmiodniowy termin do wykonania zarządzenia upływał z dniem 14 listopada 2013 r. Należy w tym miejscu zauważyć, że w przedmiotowym wezwaniu Sąd poinformował o sposobie uiszczenia wpisu oraz podał, na jaki numer rachunku należy uiścić wymagany wpis, jednocześnie pouczając, że nieuiszczenie wpisu sądowego we wskazanym terminie spowoduje odrzucenie skargi.

Tymczasem Skarżąca zamiast uiścić wymagany wpis sądowy od skargi na numer rachunku bankowego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, wskazany w zarządzeniu Przewodniczącego Wydziału z dnia 29 października 2013 r., dokonała w dniu 8 listopada 2013 r. przelewu wpisu w wysokości 3 530 zł na rachunkiem bankowy Sądu Rejonowego w P., który bez wątpienia nie był sądem właściwym w rozumieniu art. 219 § 2 P.p.s.a.

Pełnomocnik Skarżącej podnosząc zarzut naruszenia art. 220 § 3 P.p.s.a. stanął na stanowisku, że omyłkowe uiszczenie wpisu sądowego przez Skarżącą na konto Sądu Rejonowego, zamiast na konto Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi nie może skutkować odrzuceniem przez Sąd pierwszej instancji tej skargi z powodu nieuiszczenia należnego wpisu.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, mając na uwadze powyższe okoliczności, nie można uznać dokonania wpłaty wpisu sądowego od skargi omyłkowo na rachunek Sądu Rejonowego, a nie na rachunek Sądu administracyjnego pierwszej instancji, za prawidłowe i skuteczne, a zatem nastąpiło nieprawidłowe wykonanie wezwania Sądu, w wyniku czego Skarżąca nie uiściła stosownej opłaty w sposób wymagany przepisami. W sprawie opłata została wniesiona do zupełnie innego sądu, który nie był właściwy do rozpoznania niniejszej sprawy i nie miał jej rozpoznawać (zob. postanowienie NSA z dnia 21 lipca 2014 r. sygn. akt I FSK 1050/14).

Gdyby uznać za zasadną argumentację rozpoznawanej skargi kasacyjnej, odnoszącą się do jednostek budżetowych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2008 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, z późn. zm.), oznaczałoby to, iż dopuszczalne jest uiszczenie opłaty sądowej na rachunek dowolnej jednostki budżetowej, co w świetle brzmienia art. 219 § 2 P.p.s.a., jest poglądem nie do zaakceptowania.

Naczelny Sąd Administracyjny w tym składzie w pełni podziela ugruntowany orzecznictwie tego Sądu pogląd, iż uchybienie obowiązkowi należytego opłacenia pisma może polegać nie tylko na uiszczeniu opłaty sądowej w niewłaściwej wysokości, czy też po upływie przewidzianego w ustawie terminu, lecz również na uiszczeniu opłaty na niewłaściwy rachunek bankowy, tj. inny rachunek niż rachunek wojewódzkiego sądu administracyjnego, który jest właściwy do rozpoznania sprawy, np. na rachunek innego wojewódzkiego sądu administracyjnego, sądu powszechnego, czy też organu administracyjnego (zob. postanowienia NSA: z dnia 19 czerwca 2008 r. sygn. akt II OSK 825/08, z dnia 28 kwietnia 2010 r. sygn. akt II OSK 767/10, z dnia 8 lipca 2011 r. sygn. akt II FZ 328/11, z dnia 22 czerwca 2012 r. sygn. akt II GSK 968/12, z dnia 16 marca 2011 r. sygn. akt I GSK 311/11, z dnia 18 grudnia 2008 r. sygn. akt I OSK 1451/08).

Natomiast w orzecznictwie tym wyrażony został pogląd, że dopuszczalne jest uiszczenie wpisu od skargi na rachunek Naczelnego Sądu Administracyjnego zamiast na rachunek wojewódzkiego sądu administracyjnego, który wydał zaskarżony wyrok, bowiem nie można jednoznacznie twierdzić, że Naczelny Sąd Administracyjny nie jest również właściwym sądem administracyjnym w rozumieniu art. 219 § 2 P.p.s.a, skoro rozpoznanie skargi kasacyjnej należy do właściwości tego sądu (zob. postanowienia NSA: z dnia 3 września 2004 r. sygn. akt OZ 344/04, z dnia 10 listopada 2004 r. sygn. akt II GZ 96/04, z dnia 1 lutego 2005 r. sygn. akt OZ 1268/04, z dnia 10 kwietnia 2014 r. sygn. akt II GSK 182/14).

Takiej analogii nie da się zastosować w sprawie, w której wpisu pomimo wezwania Sądu pierwszej instancji, Skarżąca dokonała na konto sądu powszechnego. Wprawdzie Skarżąca prawidłowo oznaczyła nazwę sądu, wysokość wpisu oraz przez kogo i na jaki akt wnoszona jest skarga, jednak wpłata została dokonana na rachunek Sądu Rejonowego w P., który nie był sądem właściwym, a tylko wniesienie opłaty a konto sądu właściwego, zgodnie z art. 219 § 2 P.p.s.a, powoduje, że skarga została wniesiona skutecznie.

Nieuiszczenie w terminie należnego wpisu od skargi, obliguje Sąd do jej odrzucenia na podstawie art. 220 § 3 P.p.s.a.

Bezzasadny jest także zarzut naruszenia art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 78 Konstytucji RP. Wynikające z tego pierwszego przepisu konstytucyjne prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd, nie zwalnia osoby chcącej z takiego prawa skorzystać z wymogów wynikających z przepisów danej procedury sądowej, w tym przypadku z obowiązku uiszczenia wpisu w sposób przewidziany ustawą.

Co się zaś tyczy wniosku o skierowanie pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego o zgodność art. 219 § 2 P.p.s.a. z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 2 oraz art. 78 Konstytucji RP, nie ma on żadnego uzasadnienia prawnego. Sąd w składzie orzekającym nie ma żadnych obiekcji, co do konstytucyjności art. 219 § 2 P.p.s.a. Kwestia ewentualnych wątpliwości, które mogłyby powstać co do sposobu rozumienia użytego w tym przepisie zwrotu "właściwego sądu", jak już była o tym mowa, zostały w sposób korzystny dla skarżących przesądzone w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego poprzez uznanie za skuteczne wpłat wpisów od skarg, dokonywanych także na rachunek Naczelnego Sądu Administracyjnego. Natomiast nie ma żadnych wątpliwości, o czy również była już mowa, że Sąd Rejonowy nie jest właściwym sądem w rozumieniu art. 219 § 2 P.p.s.a.

Pełnomocnik Skarżącej w skardze kasacyjnej twierdzi, że opłata sądowa na konto sądu rejonowego została uiszczona omyłkowo. Odnosząc się do takiej argumentacji wyjaśnić należy, że w żaden sposób nie zmienia ona prawidłowych ustaleń Sądu pierwszej instancji, co do nieuiszczenia w terminie stosownej opłaty sądowej. Okoliczności wskazujące na omyłkę, czy brak winy w uiszczeniu opłaty niewłaściwemu sądowi mogłyby stanowić podstawę do wystąpienia z wnioskiem o przywrócenie terminu. W sytuacji bowiem, gdy strona uchybiła terminowi z powodu okoliczności przez siebie niezawinionych ma możliwość wystąpienia z wnioskiem o przywrócenie terminu, którego zasadniczym celem jest wyeliminowanie negatywnych skutków uchybienia terminowi.

Mając na uwadze powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w zw. z art. 182 § 1 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji postanowienia.