III SA/Wa 2090/13

Uzasadnienie

Naczelnika [...] decyzją z [...] kwietnia 2013 r., ustalił Skarżącemu – Z.A. wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od spadków i darowizn w kwocie 21.315 zł z tytułu nabycia praw do spadku po zmarłej 13 maja 2011 r. H.K.

W uzasadnieniu wskazał, że jak wynika z prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego dla W. w W. 1 Wydział Cywilny z dnia 22 marca 2012 r. sygn. akt I Ns[...] spadek po zmarłej 13 maja 2011 r. H.K. na podstawie testamentu notarialnego nabył syn Z.A w całości. Wskazane postanowienie uprawomocniło się w dniu 13 kwietnia 2012 r i w tej dacie powstał w rozpatrywanej sprawie obowiązek podatkowy.

Następnie 24 grudnia 2012 r. do [...] Urzędu Skarbowego W. wpłynęło zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3 uzupełnione korektą z 9 kwietnia 2013 r., w którym Skarżący wskazał do opodatkowania lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość o powierzchni użytkowej 35,19 m2 wraz z udziałem w częściach wspólnych nieruchomości nr Kw [...] oraz w nieruchomości gruntowej nr Kw [...] położony w W. przy ul. [...] o wartości 300.000 zł oraz środki pieniężne zgromadzone w banku [...] S.A. w kwocie 23.953,54 zł. Podatnik wymienione składniki masy spadkowej nabył w całości.

Z uwagi na niespełnienie przez Skarżącego warunku określonego w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768, ze zm.), dalej "u.p.s.d." odliczając od podstawy opodatkowania kwotę wolną w I grupie podatkowej organ ustalił zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn w kwocie 21.315 zł.

W odwołaniu od powyższej decyzji Skarżący zarzucił organowi podatkowemu pierwszej instancji nie uwzględnienie w wydanej decyzji faktycznej daty poznania przez Skarżącego postanowienia Sądu stwierdzającego nabycie spadku po zmarłej H.K., a tym samym nie zastosowanie w sprawie zwolnienia podatkowego, o którym mowa w art. 4a u.p.s.d. Skarżący podniósł, iż o fakcie nabycia spadku dowiedział się dopiero 20 listopada 2012 r. w momencie otrzymania od Prezesa Sądu Okręgowego w W. odpowiedzi na pismo z 7 listopada 2012 r.

Dyrektora Izby Skarbowej w W. decyzją z [...] czerwca 2013 r. utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

W uzasadnieniu wskazał, że art. 1 ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. Stanowi, iż podatkowi podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. spadku. Z treści art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2009 r. wynika, że zwalnia się od podatku od spadków i darowizn nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie w drodze dziedziczenia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku. Tak więc podstawę do skorzystania ze zwolnienia podatkowego stanowi łączne spełnienie wyżej wymienionych warunków, tj. nabywca należy do grupy osób enumeratywnie wymienionych w art. 4a ust. 1 u.p.s.d. oraz nabycie zostało zgłoszone właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Przepis art. 4a ust.3 w/w ustawy wskazuje natomiast, że w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczanych do I grupy podatkowej.

W badanej sprawie obowiązek podatkowy powstał 13 kwietnia 2012 r., w związku z czym spadkobierca zobowiązany był do zachowania wskazanego przez ustawodawcę sześciomiesięcznego terminu do złożenia zgłoszenia obowiązującego w dacie powstania dla niego obowiązku podatkowego. Aby miało zastosowanie całkowite zwolnienie od podatku od spadków i darowizn, zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych SD-Z2 powinno być złożone do organu podatkowego pierwszej instancji najpóźniej 13 października 2012 r., natomiast podatnik zeznanie podatkowe złożył 24 grudnia 2012 r. - zatem po upływie zakreślonego ustawą terminu.

Odnosząc się do zarzutu podatnika dotyczącego nieprawidłowego poinformowania przez Sąd o wydanym postanowieniu o nabyciu praw do spadku. Dyrektor Izby Skarbowej w W. stwierdził, że nie może to stanowić przesłanki do zastosowania zwolnienia podatkowego, albowiem zwolnienie uregulowane w art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. ma charakter przywileju podatkowego (finansowego), którego uzyskanie jest możliwe na równych zasadach dla wszystkich podatników, ale po spełnieniu ściśle określonych kryteriów formalnych. Rzeczą samych podatników jest wobec tego dochowanie należytej staranności w celu uzyskania korzyści podatkowej.

W skardze na powyższą decyzję Skarżący powtarzając zarzuty podniesione w odwołaniu od decyzji organu podatkowego I instancji wskazał na naruszenie art. 4a ust 2 i 3 u.p.s.d. Wyjaśnił, że opóźnienie w złożeniu zgłoszenia o nabyciu praw do spadku po zmarłej matce było spowodowane tym, ze postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku zostało wydane na rozprawie 22 marca 2012 r, na którą nie został wezwany . O fakcie tym dowiedział się dopiero 20 listopada 2012 r. w momencie otrzymania od Prezesa Sądu Rejonowego W. odpowiedzi na pismo z 7 listopada 2012 r. Wobec powyższego w przedmiotowej sprawie winien mieć zastosowanie zwolnienie z opodatkowania przewidziane w art. 4a ust 2 u.p.s.d.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w W. podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie skargi.

Na rozprawie w dniu 8 stycznia 2014 r. przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie Skarżący wyjaśnił, że na pierwszej rozprawie Sąd poinformował go o konieczności wyznaczenia kolejnej rozprawy i poinformował Skarżącego o terminie, w którym rozprawa ma się odbyć. (k-25 akt sądowych)

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje: Skarga jest bezzasadna.

Kwestią sporną w rozpoznawanej sprawie jest okoliczność, czy skarżący mógł skorzystać ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ust. 1 u.p.s.d., w myśl którego to przepisu zwolnieniu od podatku podlega m.in. nabycie w drodze dziedziczenia własności rzeczy lub praw majątkowych przez zstępnych (dzieci zmarłego), jeżeli zgłoszą fakt nabycia w drodze dziedziczenia w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku właściwemu urzędowi skarbowemu.

W przypadku niespełnienia tego warunku nabywca traci prawo do zwolnienia, a nabycie podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej, zgodnie z art. 4a ust. 3 u.p.s.d.

W art. 4a ust. 2 u.p.s.d. ustawodawca ustanowił odstępstwo od zasady wynikającej z art. 4a ust. 1, zgodnie z którym, jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 art. 4a u.p.s.d., zwolnienie od podatku stosuje się wtedy, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie miesiąca od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.

Dokonując wykładni wskazanych przepisów należy przypomnieć, że zgodnie z art. 924 k.c., spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, a spadkobierca, w myśl art. 925 k.c., nabywa spadek w chwili jego otwarcia. Oznacza to, że nabycie spadku następuje z mocy prawa, oraz że postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku (czy też akt poświadczenia dziedziczenia) mają tylko deklaratoryjny, a nie konstytutywny, charakter.

W przypadku dziedziczenia ustawodawca określił moment powstania obowiązku podatkowego na dzień uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku (art. 4a ust. 1 u.p.s.d.). Powyższa zasada odnosi się do sytuacji, w której spadkobierca ma wiedzę o toczącym się postępowaniu w sprawie stwierdzenia nabycia spadku, a więc sam składa stosowny wniosek lub uczestniczy w tym postępowaniu zakończonym wydaniem przez sąd postanowienia. Natomiast w art. 4a ust. 2 u.p.s.d. ustawodawca uregulował inną sytuację polegającą na tym, że osoba której przysługuje prawo do spadku nie wie o tym fakcie, nie posiada wiedzy o toczącym się postępowaniu spadkowym lub w ogóle nie wie o otwarciu i nabyciu spadku. W tym przypadku spadkobierca chcąc skorzystać ze zwolnienia podatkowego, o którym mowa w art. 4a ust. 2 u.p.s.d. winien wykazać, że bez własnych zaniedbań lub zaniechań nie wiedział o nabyciu przez niego spadku a następnie zgłosi nabyty spadek (rzeczy lub prawa majątkowe) naczelnikowi urzędu skarbowego, nie później niż w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu. Z niekwestionowanych przez podatnika ustaleń organów podatkowych nie wynika aby podatnik dowiedział się o nabyciu spadku 20 listopada 2012 r. Wręcz przeciwnie, z akt sprawy wynika niezbicie, że podatnik posiadał wiedzę o prowadzonym postępowaniu spadkowym po zmarłej matce , które wszczęte zostało na jego wniosek i brał w nim czynny udział. Mimo, iż w skardze podnosi, że nie był wezwany na rozprawę w dniu 22 marca 2012 r. na której zostało wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, to na rozprawie w dniu 8

stycznia 2013 r. przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie Skarżący wyjaśnił, iż był powiadomiony przez Sąd o terminie kolejnej rozprawy ze względów, o których pisze w skardze. To, że Skarżący nie stawił się na rozprawę w dniu 22 marca 2012 r., o której był powiadomiony i dopiero w listopadzie 2012 r. zainteresował się sprawą, pisząc skargę do Prezesa Sądu, świadczy tylko o braku dbałości w prowadzeniu spraw przez Skarżącego, a nie o tym, że nie wiedział o nabyciu spadku.

W ocenie Sądu wyjaśnienia Skarżącego w tym zakresie są niewiarygodne, co trafnie oceniły organy podatkowe.

Wobec powyższego należy jednoznacznie stwierdzić, że w rozpoznawanej sprawie brak jest podstaw do zastosowania regulacji zawartej w art. 4a ust. 2 u.p.s.d. Oznacza to, że podatnik złożył po terminie zgłoszenie o nabyciu rzeczy i praw majątkowych w drodze dziedziczenia, a to uzasadnia stwierdzenie braku podstaw do prawa do zwolnienia od podatku przewidzianego w art. 4a u.p.s.d.

Z tych wszystkich względów Sąd na podstawie art.151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r.-Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz.760 )