I SA/Gl 193/13

Uzasadnienie

J. G., adres do doręczeń: A Sp. z o.o., M., ul. [...], zwany dalej zamiennie "stroną", "zobowiązanym" lub "skarżącym", działający przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, wniósł skargę na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K., zwanego dalej "organem odwoławczym", Nr [...] z [...]r. utrzymujące w mocy postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w T., zwanego dalej "organem egzekucyjnym", Nr [...] z [...]r. odmawiającego umorzenia – na wniosek strony - postępowania egzekucyjnego, prowadzonego na podstawie tytułów wykonawczych Prezydenta Miasta B.. Zaskarżone postanowienie zostało wydane na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tj. z 2000 r. Dz. U. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), zwanej dalej "k.p.a.", oraz art. 17, art. 18 i art. 59 § 2 i 4 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tj. z 2012 r., poz. 1015), zwanej dalej "u.p.e.a" lub "ustawą egzekucyjną".

Do wydania zaskarżonego postanowienia doszło w następującym stanie faktycznym.

Na podstawie tytułów wykonawczych Prezydenta Miasta B., wystawionych na zaległości strony w podatku od nieruchomości, organ egzekucyjny prowadzi egzekucję z nieruchomości zobowiązanego położonych w miejscowości S. oraz w miejscowości S., dokonując ich zajęcia zawiadomieniami z 3 lutego 2012 r. nr [...] i nr [...], wzywającymi jednocześnie do zapłaty długu, doręczonymi za zwrotnym potwierdzeniem odbioru 8 lutego 2012 r.

Pismem z 25 maja 2012 r. zobowiązany zwrócił się do organu egzekucyjnego o umorzenie postępowania egzekucyjnego. We wniosku podniósł, że część należności, w stosunku do których jest prowadzona egzekucja jest przedawniona. W tym zakresie obowiązek nie istnieje, co uzasadnia umorzenie postępowania na podstawie art. 59 § 1 pkt 2 u.p.e.a. Nadto wskazał, że tytuły wykonawcze, na podstawie, których jest prowadzona egzekucja nie dotyczą jego zobowiązań podatkowych, lecz zobowiązań podatkowych spółki B Sp. z o.o., zwanej dalej "spółką", w której pełnił funkcję prezesa zarządu. Podkreślił, że nie została wydana żadna decyzja, która ustaliłaby jego osobistą odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Zachodzi więc błąd co do osoby zobowiązanej, a to stanowi podstawę do umorzenia postępowania na podstawie art. 59 § 1 pkt 4 u.p.e.a.

Pismem z 30 maja 2012 r. organ egzekucyjny zwrócił się do wierzyciela o ustosunkowanie do twierdzeń zobowiązanego zawartych w tym wniosku. Po otrzymaniu odpowiedzi, w której wierzyciel stanowczo zakwestionował twierdzenia zobowiązanego, organ egzekucyjny postanowieniem z [...]r. nie uwzględnił wniosku strony i odmówił umorzenia postępowania egzekucyjnego.

Zostało ono uchylone w trybie zażaleniowym postanowieniem organu odwoławczego z [...]r., a sprawa została przekazana do ponownego rozpatrzenia organowi egzekucyjnemu.

Organ egzekucyjny postanowieniem z [...]r., ponownie nie uwzględnił wniosku strony i odmówił umorzenia postępowania egzekucyjnego. W uzasadnieniu wskazał, iż jak stanowi art. 29 § 1 ustawy egzekucyjnej organ egzekucyjny bada tytuł wykonawczy pod kątem dopuszczalności egzekucji, natomiast nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku nim objętego. Z tego względu zwrócił się o wypowiedź wierzyciela, przedstawiając jego stanowisko w uzasadnieniu postanowienia. Dowodziło ono, iż należności podatkowe, do których prowadzona jest egzekucja z nieruchomości, zabezpieczone zostały wpisem hipoteki przymusowej w okresie ich wymagalności, na nieruchomościach stanowiących własność zobowiązanego. Mając więc na uwadze, iż egzekwowane zaległości podatkowe dotyczą lat 1998-2011 - powołując się na art. 70 § 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tj.: Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.), zwanej dalej "Ordynacją podatkową" – wywiódł, że nie uległy one przedawnieniu, z zastrzeżeniem jednakże, że po upływie terminu przedawnienia mogą być egzekwowane wyłącznie z przedmiotu hipoteki. Organ egzekucyjny podkreślił, że mimo doręczenia zawiadomienia Sądu o dokonanych wpisach hipoteki przymusowej, a także odpisów tytułów wykonawczych oraz zawiadomień o zajęciu nieruchomości, zobowiązany nie skorzystał z przysługujących mu środków zaskarżenia. Ponadto stwierdził, że zaległości objęte tytułami wykonawczymi, na podstawie których jest prowadzone postępowanie egzekucyjne stanowią zaległości zobowiązanego. Kopie skutecznie doręczonych decyzji ustalających wysokość zobowiązania podatkowego zobowiązanego za lata 1998-2011 zostały przekazane organowi egzekucyjnemu wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji. Decyzje zaopatrzono w klauzule wykonalności. Natomiast zaległości spółki są objęte odrębnym postępowaniem i nie są dochodzone w przedmiotowym postępowaniu egzekucyjnym.

W zażaleniu na to postanowienie zobowiązany zarzucił naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, w szczególności art. 7 i art. 10 k.p.a. Wskazał, że organ oparł swoje rozstrzygnięcie na stanowisku wierzyciela, które nie zostało mu przekazane. Wywiódł, że organ uchybił obowiązkowi podjęcia wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, a także naruszył jego uprawnienie do czynnego udziału w każdym stadium postępowania oraz jego prawo do wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów; w szczególności z tego względu, że nie umożliwiono mu wypowiedzenia się co do stanowiska wierzyciela, które stanowiło podstawę podjętego rozstrzygnięcia.

Postanowieniem z [...]r. organ odwoławczy utrzymał w mocy postanowienie organu egzekucyjnego z [...]r. W uzasadnieniu opisał przebieg postępowania, zacytował art. 59 § 1 u.p.e.a. i wskazał, że wbrew twierdzeniom zobowiązanego w sprawie nie zachodzą przesłanki umorzenia postępowania egzekucyjnego określone w punkcie 2 i 4 tego przepisu. Motywując swoje stanowisko w tym zakresie, odwołał się do wyżej prezentowanej argumentacji organu egzekucyjnego, która w pełni podzielił i przyjął za własną. Odnosząc się do zarzutów zażalenia stwierdził, że art. 10 k.p.a. nie stosuje się w postępowaniu egzekucyjnym; stosuje się natomiast art. 73 § 1 i § 2 k.p.a. Zobowiązany posiadał wiedzę o podejmowanych czynnościach egzekucyjnych oraz o działaniach wierzyciela; mógł i może nadal skorzystać z przysługujących mu - na podstawie art. 73 k.p.a. – uprawnień.

W skardze na to postanowienie, skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, zobowiązany wniósł o: 1) uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia oraz poprzedzającego go postanowienia organu egzekucyjnego, 2) umorzenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie tytułów wykonawczych Prezydenta Miasta B..

Zobowiązany zarzucił:

1. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik postępowania, w szczególności art. 7 i art. 17 u.p.e.a.,

2. naruszenie art. 59 § 1 u.p.e.a.,

3. naruszenie art. 110 u.p.e.a.

Podkreślając w uzasadnieniu skargi, iż znaczna część należności, w stosunku do których prowadzi się egzekucję, jest przedawniona, zobowiązany przyznał, iż zabezpiecza je hipoteka przymusowa wpisana do ksiąg wieczystych, ale nie zakwestionowanie tych wpisów spowodowane było okolicznościami osobistymi uniemożliwiającymi zaskarżenie tych wpisów.

Zdaniem skarżącego zarówno organ egzekucyjny, jak i organ odwoławczy naruszyły art. 7 kpa, nakładający obowiązek podjęcia wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy. Z uzasadnienia bowiem przedmiotowego postanowienia wynika, że podstawą jego wydania było stanowisko wierzyciela z 6 czerwca 2012 r., lecz treści przedmiotowego stanowiska zobowiązany nie zna, gdyż nie doręczył go ani wierzyciel, ani organ egzekucyjny.

Akceptując taki tok postępowania organy naruszyły art. 17 ustawy egzekucyjnej, nakazujący wyrażenie stanowiska wierzyciela w sprawach dotyczących postępowania egzekucyjnego w formie postanowienia, na które służy zażalenie. Brak doręczenia tego postanowienia skarżącemu stanowi naruszenie przepisów i w żaden sposób nie sanuje tego wykazywana przez organ odwoławczy możliwość zapoznania się z aktami sprawy.

Nadto zobowiązany dodał, że organ administracyjny nie wyjaśnił stanu faktycznego sprawy, gdyż zgodnie z treścią art. 110 ust. 2 u.p.e.a., egzekucja z nieruchomości może być prowadzona tylko w odniesieniu do należności pieniężnych określonych lub ustalonych w decyzji ostatecznej lub wynikających z orzeczenia sądu zaopatrzonego w klauzulę, a w niniejszej sprawie żadna decyzja określająca zobowiązanie nie została wydana.

Tym samym wniosek o umorzenie był w pełni uzasadniony, a organ odwoławczy nie wyjaśnił wszelkich okoliczności faktycznych przed wydaniem rozstrzygnięcia.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie podtrzymując swoje stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu. Odnosząc się do zarzutów dotyczących wygaśnięcia obowiązku wskutek przedawnienia wskazał, że zarzut jest chybiony, ponieważ w księgach wieczystych nr [...] oraz nr [...] figurują wpisy hipotek przymusowych na rzecz Gminy B. zabezpieczające jej należności podatkowe, co potwierdza zobowiązany w skardze, a to oznacza, iż zaległości podatkowe nie są przedawnione i mogą być egzekwowane z przedmiotu hipoteki.

Za bezzasadny uznał zarzut naruszenia art. 7 k.p.a. wskazując, że przepisy normujące kwestie umorzenia postępowania egzekucyjnego nie uzależniają orzekania w tej sprawie od stanowiska wierzyciela. W każdym jednak przypadku zgłoszenia przez zobowiązanego argumentów, których ocena wykracza poza kompetencje organu egzekucyjnego, ma on obowiązek wyjaśnienia tych kwestii z wierzycielem, co też ten organ uczynił. Takie wyjaśnienie, nie jest stanowiskiem wierzyciela, o którym mowa w art. 17 § 1 ustawy egzekucyjnej, a więc nie jest dla niego wymagana forma postanowienia i nie ma też obowiązku jego doręczenia zobowiązanemu.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 110 u.p.e.a. stwierdził, że jest on chybiony, ponieważ podstawą wystawienia spornych tytułów wykonawczych były ostateczne decyzje Prezydenta Miasta B. ustalające zobowiązanemu podatek od nieruchomości za lata 1998-2011, zaopatrzone w klauzulę wykonalności.

W piśmie z 8 kwietnia 2013 r. skarżący podtrzymał zarzuty zawarte w skardze. Nadto - odwołując się do treści art. 17 u.p.e.a. - podniósł, że nie zgadza się z tezą organu odwoławczego, iż stanowisko wierzyciela nie wymagało formy postanowienia. Ponieważ art. 59 u.p.e.a. nie zastrzega innej formy dla stanowiska wierzyciela, stanowisko takie winno było być wyrażone w formie postanowienia. Organ odwoławczy akceptując naruszenie art. 17 i art. 59 ustawy egzekucyjnej, dopuścił się naruszenia art. 7 i art. 77 k.p.a. Zarzucił również, że w zaskarżonym postanowieniu nie uwzględniono wszelkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy w zakresie zarzutu naruszenia art. 110 u.p.e.a., ponieważ tylko wskazano, że tytuły wykonawcze zostały wystawione w oparciu o decyzje ustalające podatek od nieruchomości, ale nie wskazano jakie to były decyzje – co potwierdza zasadność zarzutu naruszenia art. 7 oraz art. 77 k.p.a.

W piśmie z 24 lipca 2013 r. organ odwoławczy podtrzymał stanowisko zawarte w odpowiedzi na skargę. Podkreślił, że w postępowaniu w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego przepisy nie wymagają uzyskania stanowiska wierzyciela, co nie wyklucza zasięgnięcia jego opinii w konkretnym zakresie i taka wypowiedź została uzyskana przez organ egzekucyjny. To że nie nazwano jej postanowieniem nie ma wpływu na poprawność rozstrzygnięcia organu egzekucyjnego. Za bezzasadny uznał zarzut nie wykazania w zaskarżonym postanowieniu ostatecznych decyzji ustalających zobowiązanemu podatek od nieruchomości, bo wymieniono je w tytułach wykonawczych. Żaden tez przepis nie wymaga załączania do tytułów wykonawczych decyzji stanowiących podstawę prawną dochodzonych przymusowo należności.

Na rozprawie pełnomocnik skarżącego wnosił i wywodził jak w skardze, domagając się zasądzenia kosztów postępowania. Wskazał, że nie miał świadomości o istnieniu decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe i podkreślił, iż w sytuacji, gdy w sprawie egzekucyjnej wypowiada się wierzyciel, powinno to nastąpić w formie postanowienia, z uwagi na interesy zobowiązanego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje.

Skarga jest nieuzasadniona, albowiem zaskarżone postanowienie nie narusza prawa w sposób określony w art. 145 ustawy p.p.s.a.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej (§ 1). Kontrola, o której mowa w § 1, sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (§ 2). Stosownie do art. 3 § 2 pkt 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zmianami), zwanej dalej "ustawą p.p.s.a.", kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie.

Stwierdzenie, że zaskarżone postanowienie zostało wydane z naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, innym naruszeniem przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, obliguje Sąd do uchylenia zaskarżonego postanowienia (art. 145 § 1 pkt 1 ustawy p.p.s.a.). Natomiast w razie nieuwzględnienia skargi sąd skargę oddala (art. 151 ustawy p.p.s.a.).

Postępowanie zakończone w administracyjnym toku instancji, zaskarżonym postanowieniem - toczyło się na wniosek strony - w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego. Organ egzekucyjny stwierdził, że w sprawie nie zachodzi żadna przesłanka umorzenia; w szczególności postępowanie nie potwierdziło występowania – podnoszonych przez stronę - przesłanek określonych w art. 59 § 1 pkt 2 i 4 u.p.e.a. Organ odwoławczy podzielił to stanowisko i utrzymał w mocy postanowienie organu egzekucyjnego. Strona w skardze podnosiła, że w sprawie zachodzi przesłanka częściowego wygaśnięcia obowiązku wskutek przedawnienia części dochodzonych egzekucyjnie należności (potwierdzając okoliczność, iż doszło do ich hipotecznego zabezpieczenia). Jednocześnie zarzuciła organom uchybienia proceduralne mające istotny wpływ na wynik sprawy, polegające na nienależytym wyjaśnieniu stanu faktycznego sprawy, w szczególności w związku z uzyskaniem przez organ egzekucyjny stanowiska wierzyciela w niezgodnej z przepisami formie i z pominięciem zobowiązanego. Organ odwoławczy zarzutom tym stanowczo zaprzeczył. Stan faktyczny sprawy został wyżej przedstawiony, a w dalszej części uzasadnienia będzie przytaczany wyłącznie w zakresie niezbędnym dla oceny prawidłowości subsumcji.

Przechodząc do stanu prawnego sprawy Sąd wskazuje, że organ prowadzący postępowanie egzekucyjne jest obowiązany umorzyć to postępowanie z urzędu, gdy w jakikolwiek sposób uzyska informacje o przyczynach uzasadniających umorzenie. Wystąpienie przesłanek stanowiących podstawę umorzenia postępowania obliguje zawsze do takiego zakończenia postępowania egzekucyjnego, bez względu na to, czy zostaną one stwierdzone z urzędu, czy też wyjdą na jaw w wyniku zgłoszonych zarzutów, bądź też w inny sposób zostaną zakomunikowane organowi egzekucyjnemu. Przepis art. 59 § 1 u.p.e.a. jest bowiem przepisem bezwzględnie obowiązującym i ma charakter związany. Stosownie do tego przepisu prawnego postępowanie egzekucyjne umarza się:

1) jeżeli obowiązek został wykonany przed wszczęciem postępowania;

2) jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał;

3) jeżeli egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administracyjnego, orzeczenia sądowego albo bezpośrednio z przepisu prawa;

4) gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego lub gdy egzekucja nie może być prowadzona ze względu na osobę zobowiązanego;

5) jeżeli obowiązek o charakterze niepieniężnym okazał się niewykonalny;

6) w przypadku śmierci zobowiązanego, gdy obowiązek jest ściśle związany z osobą zmarłego;

7) jeżeli egzekucja administracyjna lub zastosowany środek egzekucyjny są niedopuszczalne albo zobowiązanemu nie doręczono upomnienia, mimo iż obowiązek taki ciążył na wierzycielu;

8) jeżeli postępowanie egzekucyjne zawieszone na żądanie wierzyciela nie zostało podjęte przed upływem 12 miesięcy od dnia zgłoszenia tego żądania;

9) na żądanie wierzyciela;

10) w innych przypadkach przewidzianych w ustawach.

Natomiast zgodnie z § 2 tego przepisu prawnego postępowanie egzekucyjne może być umorzone w przypadku stwierdzenia, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne. W przypadkach, o których mowa w § 1 i 2, organ egzekucyjny wydaje postanowienie w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego, chyba że umorzenie postępowania egzekucyjnego następuje na podstawie art. 34 § 4 (§ 3). Postanowienie, o którym mowa w § 3, wydaje się na żądanie zobowiązanego lub wierzyciela albo z urzędu (§ 4). Na postanowienie w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego przysługuje zażalenie zobowiązanemu oraz wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym (§ 5).

Instytucja umorzenia postępowania egzekucyjnego ma na celu zakończenie tego postępowania, najczęściej z przyczyn natury formalnej, gdy w danej, konkretnej sytuacji zaistniałej w jego toku wykonanie obowiązku przez zobowiązanego jest niemożliwe lub niedopuszczalne. Umorzenie postępowania egzekucyjnego oznacza, że nie jest realizowany jego cel; wiąże się z trwałymi przeszkodami uniemożliwiającymi dalsze jego prowadzenie. Przesłanki umorzenia postępowania egzekucyjnego są w znacznej części następstwem pojawienia się przyczyn niedopuszczalności postępowania egzekucyjnego.

Ponieważ – jak wyżej wskazano - organ egzekucyjny jest obowiązany umorzyć postępowanie egzekucyjne, jeżeli w sprawie zachodzi chociażby jedna z przesłanek wymienionych w art. 59 § 1 u.p.e.a. - w sprawie w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego kluczowe znaczenie ma ustalenie, czy taka przesłanka występuje. Oznacza to konieczność ustalenia wszystkich istotnych okoliczności w tym zakresie, z poszanowaniem zasad wynikających z art. 7 i 77 k.p.a. (do których odpowiedniego stosowania odsyła art. 18 ustawy egzekucyjnej).

Skarżący zarzucił naruszenie art. 7 k.p.a., art. 77 k.p.a. w związku z art. 17 § 1 i 59 § 1 u.p.e.a. Skarżący w skardze i piśmie procesowym z 8 kwietnia 2013 r. w różny sposób formułował ten zarzut, nie budzi jednak wątpliwości, iż zarzucił nie ustalenie i nie uwzględnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy, w związku z oparciem zaskarżonego postanowienia na stanowisku wierzyciela, które nie zostało wydane w formie zaskarżalnego postanowienia i w konsekwencji nie zostało doręczone skarżącemu (do którego skarżący nie mógł się ustosunkować).

Sąd stwierdza, że zarzut jest bezpodstawny. Nie znajduje bowiem oparcia w przepisach prawa twierdzenie skarżącego o obowiązku nadania wyjaśnieniom wierzyciela złożonym w tym postępowaniu formy procesowej zaskarżalnego postanowienia. Nadto nie uchybiono obowiązkowi zapewnienia stronie prawa do czynnego udziału w postępowaniu, w zakresie wyznaczonym odpowiednim stosowaniem art. 10 k.p.a. w związku z art. 73 k.p.a.

Art. 7 w związku z art. 77 k.p.a. nakazuje organom podjęcie wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy poprzez wyczerpujące zebranie i rozpatrzenie materiału dowodowego. Natomiast art. 17 § 1 u.p.e.a. stanowi, że o ile przepisy ustawy egzekucyjnej nie stanowią inaczej, rozstrzygnięcie i zajmowane przez organ egzekucyjny lub wierzyciela stanowisko w sprawach dotyczących postępowania egzekucyjnego następuje w formie postanowienia. Na postanowienie to służy zażalenie, jeżeli ustawa egzekucyjna lub Kodeks postępowania administracyjnego tak stanowi. Zażalenie wnosi się do organu odwoławczego za pośrednictwem organu egzekucyjnego w terminie 7 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia.

Sąd stwierdza, że art. 17 § 1 u.p.e.a. nie stanowi samoistnej podstawy prawnej do wydania postanowienia. Przepis ten wskazuje jedynie, że wymienione w ustawie egzekucyjnej rozstrzygnięcia zapadają w formie postanowienia. Niemniej możliwość wydania takiego rozstrzygnięcia musi wprost wynikać z ustawy (por. też wyrok WSA w Poznaniu z 29 września 2010 r., I SA/Po 410/10, LEX nr 749902). U.p.e.a. nie stanowi o możliwości wydania postanowienia w przedmiocie stanowiska wierzyciela w postępowaniu w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego. Ustawodawca nie przewidział możliwości wypowiedzenia się wierzyciela w formie procesowej przed podjęciem rozstrzygnięcia w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego. Gdyby wierzyciel wydał takie postanowienie, to nie miałoby ono podstawy prawnej (por. wyrok WSA w Gdańsku z 21 września 2011 r., I SA/Gd 525/11, LEX nr 1090131).

Nie oznacza to jednak, iż organ egzekucyjny nie jest uprawniony do zwrócenia się do wierzyciela z żądaniem złożenia wyjaśnień, czy ustosunkowania się do pisma zobowiązanego. Taką ewentualność niewątpliwie dopuścić trzeba, w szczególności w związku: z jednej strony – z brakiem uprawnień organu egzekucyjnego do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym; z drugiej strony – z obowiązkiem uwzględnienia z urzędu przesłanek umorzenia postępowania. Wyjaśnienia złożone przez wierzyciela podlegają ocenie dowodowej organu i nie są dla niego wiążące.

Chybiony jest więc zarzut, że wierzyciel, do którego zwrócił się organ egzekucyjny, winien był wydać zaskarżalne postanowienie i doręczyć je stronie. Brak podstawy prawnej do takiego współdziałania wierzyciela. Zasadnie przeto wierzyciel odpowiedział pismem kierowanym do organu egzekucyjnego.

Formułując ten zarzut skarżący podkreślił, iż nie miał możliwości ustosunkowania się do stanowiska wierzyciela, wskazując, iż naruszono jego prawo do czynnego udziału w postępowaniu – z negatywnym skutkiem dla prawidłowości ustaleń dowodowych.

Sąd wskazuje, że art. 18 u.p.e.a. przewiduje w postępowaniu egzekucyjnym w administracji odpowiednie zastosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Ustawodawca nakazuje zatem stosowanie przepisów k.p.a. w postępowaniu egzekucyjnym z uwzględnieniem jego specyfiki, polegającej przede wszystkim na przymusowym charakterze tego postępowania, a także konieczności zapewnienia szybkości i skuteczności wykonania określonych prawem obowiązków. Postępowanie egzekucyjne jest bowiem postępowaniem, którego cel stanowi wykonanie obowiązków wynikających z aktów administracyjnych lub innych aktów poddanych egzekucji. Odpowiednie zastosowanie przepisów k.p.a. oznacza konieczność ich uwzględnienia z modyfikacjami pozwalającymi uniknąć sprzeczności pomiędzy ustawą egzekucyjną a k.p.a., jak też uwzględniającymi czynności procesowe nieprzewidziane w k.p.a. Akcesoryjne stosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego możliwe jest wyłącznie w sytuacji, kiedy nie pozostaje to w sprzeczności z ratio legis ustawy egzekucyjnej.

Sąd stwierdza, że ta reguła powinna być też uwzględniona w zakresie interpretacji zasad ogólnych postępowania administracyjnego. W postępowaniu egzekucyjnym znacznie ograniczone zastosowanie ma wynikająca z art. 10 k.p.a. zasada czynnego udziału strony w postępowaniu (wyrok NSA z 13 października 2005 r., II FSK 157/05, LEX nr 173123 oraz powołane w tym wyroku poglądy doktrynalne). W orzecznictwie ukształtował się nawet pogląd, że zasada ta w ogóle nie znajduje zastosowania w tym postępowaniu (wyrok WSA w Warszawie z 12 kwietnia 2005 r., III SA 3483/03, LEX nr 165982, wyrok WSA w Szczecinie z 7 kwietnia 2011 r., I SA/Sz 54/11, LEX nr 991440). Ustawa egzekucyjna w wielu miejscach pozwala bowiem na skuteczne dokonanie czynności egzekucyjnych bez konieczności zapewnienia uczestnikom możliwości czynnego w nich udziału, np. zajmowanie praw majątkowych. Zastosowanie art. 10 k.p.a. do każdej czynności w praktyce uniemożliwiłoby wyegzekwowanie od zobowiązanych jakiegokolwiek świadczenia. Organ egzekucyjny nie mógłby wykonać żadnej czynności, jeżeli nie miałby dowodu na skuteczne doręczenie zobowiązanemu i wierzycielowi informacji o zamierzonej do wykonania czynności. Jedynie w ściśle określonych w ustawie egzekucyjnej przypadkach organ egzekucyjny został zobowiązany do zawiadomienia uczestników postępowania o określonej czynności.

W ocenie Sądu odpowiednie stosowanie przepisów k.p.a. w zakresie zagwarantowania stronie czynnego udziału w postępowaniu egzekucyjnym oznacza, że organ egzekucyjny nie jest zobowiązany do zapewnienia stronie możliwości wypowiedzenia się co do zebranego w sprawie materiału przed wydaniem orzeczenia; jest natomiast zobowiązany do respektowania praw strony w zakresie wyznaczonym treścią art. 73 k.p.a. Na mocy tego przepisu strona jest uprawniona do wglądu w akta sprawy, może z nich sporządzać kopie, odpisy czy notatki, a w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem strony może żądać uwierzytelnienia kopii lub odpisów, czy też wydania jej uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy. Powiązanie zasady wynikającej z art. 10 k.p.a. z zasadami wynikającymi z art. 7 i 8 k.p.a. nakazuje organowi działanie w sposób umożliwiający stronie realizację uprawnienia wynikającego z art. 73 k.p.a. w sytuacjach, gdy organ dąży do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy.

Sąd stwierdza, że wskazanym wyżej zasadom organy nie uchybiły. Występując do wierzyciela o ustosunkowanie się do twierdzeń zobowiązanego zamieszczonych we wniosku o umorzenie postępowania, organ egzekucyjny poinformował o tym zobowiązanego, przesyłając do niego egzemplarz swojego pisma z 30 maja 2012 r., który zobowiązany odebrał (k. 21 akt administracyjnych). Z akt sprawy wynika, że zobowiązany nie napotykał na żadne utrudnienia w zakresie dostępu do akt; sam zobowiązany również takiego zarzutu nie stawiał.

Sąd wskazuje, że nawet przyjęcie poglądu odmiennego od wyżej prezentowanego, postulującego konieczność zapewnienia zobowiązanemu prawa do czynnego udziału w postępowaniu w szerszym zakresie niż wyżej wskazany, nie mogłaby doprowadzić do uchylenia zaskarżonego postanowienia, ponieważ zgodnie z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy p.p.s.a. Sąd uchyla postanowienie, jeżeli stwierdza naruszenie przepisów postępowania mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Niewątpliwie do tak kwalifikowanego naruszenia przepisów postępowania nie doszło. Zarówno w toku postępowania przed organami, jak i postępowania sądowego zobowiązany nie podniósł żadnej okoliczności pozwalającej zakwestionować prawdziwość i zasadność twierdzeń wierzyciela, na których oparł się organ egzekucyjny w postanowieniu z [...] r. Pobocznie i dodatkowo jedynie wskazać jeszcze trzeba, że treść wyjaśnień wierzyciela została bardzo wiernie przytoczona w uzasadnieniu tego postanowienia. W zażaleniu zaś na to postanowienie skarżący podnosił wyłącznie zarzuty formalne (naruszenia art. 7 i art. 10 k.p.a.); nie kwestionował natomiast treści wyjaśnień wierzyciela.

Z powodów wyżej szczegółowo opisanych Sąd kwalifikuje jako bezzasadny zarzut naruszenia przepisów postępowania w sposób mający istotny wpływ na wynik postępowania; naruszenia – zdaniem skarżącego - polegającego na nienależytym wyjaśnieniu stanu faktycznego sprawy, w szczególności w związku z uzyskaniem przez organ egzekucyjny stanowiska wierzyciela w niezgodnej z przepisami formie i z pominięciem skarżącego.

Jako chybiony Sąd kwalifikuje również zarzut naruszenia art. 110 u.p.e.a., który początkowo był motywowany przez stronę okolicznością, iż w sprawie nie została wydana żadna decyzja określająca zobowiązanie, zaś w piśmie z 8 kwietnia 2013 r. strona od tak sprecyzowanego zarzutu odstąpiła i stwierdziła, że zaskarżone postanowienie nie uwzględnia wszelkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy w zakresie zarzutu naruszenia tego przepisu, ponieważ tylko stwierdza, że tytuły wykonawcze zostały wystawione w oparciu o decyzje ustalające podatek od nieruchomości, ale nie wskazano jakie to w istocie były decyzje – co potwierdza zasadność zarzutu naruszenia art. 7 oraz art. 77 k.p.a.

Zgodnie z art. 110 § 2 u.p.e.a. egzekucja administracyjna z nieruchomości może być prowadzona tylko w celu wyegzekwowania należności pieniężnych określonych lub ustalonych w decyzji ostatecznej lub wynikających z orzeczenia sądu zaopatrzonego w klauzulę wykonalności oraz z tytułu wykonawczego, o którym mowa w art. 44 ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz art. 16 ustawy o udzielaniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym.

Sąd stwierdza, że z akt sprawy jednoznacznie wynika, że podstawą wystawienia tytułów wykonawczych na zaległości skarżącego w podatku od nieruchomości były ostateczne decyzje Prezydenta B. ustalające skarżącemu podatek od nieruchomości za lata 1998-2011, zaopatrzone w klauzulę wykonalności. Sformułowany przez skarżącego zarzut naruszenia art. 110 u.p.e.a. w związku z art. 7 i art. 77 k.p.a. jest oczywiście bezzasadny, ponieważ przepisy nie nakazują wymienienia takich decyzji w postanowieniach wydawanych w toku postępowania egzekucyjnego. Decyzje zostały wymienione w tytułach wykonawczych, co wypełnia wymogi wynikające z norm prawnych. W tym zakresie niewątpliwie nie doszło do żadnego naruszenia ani art. 110 u.p.e.a, ani przepisów proceduralnych w związku z tym przepisem.

Mając powyższe na względzie Sąd stwierdza, że postępowanie wyjaśniające w zakresie objętym przedmiotem postępowania zostało przeprowadzone zgodnie z prawem; zaś w wyniku należycie przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego organy prawidłowo ustaliły, że w sprawie nie występuje żadna z przesłanek umorzenia postępowania egzekucyjnego. Sąd uznaje za chybiony zarzut naruszenia art. 59 § 1 u.p.e.a.

We wniosku o umorzenie postępowania skarżący podniósł, że część należności, w stosunku do których jest prowadzona egzekucja, jest przedawniona. W tym zakresie obowiązek nie istnieje, co uzasadnia umorzenie postępowania na podstawie art. 59 § 1 pkt 2 u.p.e.a. Nadto wskazał, że tytuły wykonawcze, na podstawie, których jest prowadzona egzekucja nie dotyczą jego zobowiązań podatkowych, lecz zobowiązań podatkowych spółki; zachodzi więc błąd co do osoby zobowiązanej, a to stanowi podstawę do umorzenia postępowania na podstawie art. 59 § 1 pkt 4 u.p.e.a.

W zakresie przesłanki wymienionej w art. 59 § 1 pkt 4 organ egzekucyjny w uzasadnieniu postanowienia z 13 września 2012 r. wskazał, że zaległości objęte tytułami wykonawczymi, na podstawie których jest prowadzone postępowanie egzekucyjne stanowią zaległości zobowiązanego. Kopie skutecznie doręczonych decyzji ustalających wysokość zobowiązania podatkowego zobowiązanego za lata 1998-2011 zostały przekazane organowi egzekucyjnemu wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji. Decyzje zaopatrzono w klauzule wykonalności. Natomiast zaległości spółki są objęte odrębnym postępowaniem i nie są dochodzone w przedmiotowym postępowaniu egzekucyjnym. Organ odwoławczy zaakceptował te twierdzenia, a zobowiązany tego stanowiska organów nie zakwestionował. Sąd stwierdza, że okoliczność, iż w sprawie nie występuje przesłanka umorzenia określona w art. 59 § 1 pkt 4 u.p.e.a., na etapie postępowania sądowego nie była już sporna, a stanowisko organów znajduje potwierdzenie w materiale zgromadzonym się w aktach sprawy.

Natomiast w zakresie przesłanki wymienionej w art. 59 § 1 pkt 2 organy – odwołując się do wyjaśnień wierzyciela, znajdujących potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym – wskazały, że należności dotyczące podatku od nieruchomości za lata 1998-1999 zostały zabezpieczone wpisem hipoteki przymusowej w księgach wieczystych nr [...] i [...], prowadzonych przez Sąd Rejonowy w T. (data wpisu KW nr [...]: 19 czerwca 2002 r., KW nr [...]: 22 maja 2002 r.). Ponadto wpisem hipoteki w ww. księgach zabezpieczono zaległości zobowiązanego względem wierzyciela z tytułu podatku od nieruchomości za okres od trzeciej raty 2003 r. do trzeciej raty 2004 r. (KW nr [...] - wpis z 10 stycznia 2005 r.), za okres od trzeciej raty 2006 r. do pierwszej raty 2007 r. (KW nr [...] - wpis z 20 lipca 2007 r.), za okres od drugiej do trzeciej raty 2007 r. (KW nr [...]- wpis z 31 października 2007 r.).

Jednocześnie należności za okres od pierwszej raty 2000 r. do drugiej raty 2003 r. oraz za okres od czwartej raty 2004 r. do drugiej raty 2006 r. zostały zabezpieczone wpisem hipotek przymusowych w księgach wieczystych KW nr [...], KW nr [...], KW nr [...], prowadzonych przez Sąd Rejonowy w B.. Jak wyjaśnił wierzyciel, nieruchomości te zostały sprzedane w drodze licytacji komorniczej, jednak nie został dokonany ostateczny planu podziału należności wyegzekwowanej. Z tego względu nie zaistniała jeszcze podstawa do zawiadomienia organu egzekucyjnego o zmianie wysokości należności objętych tytułami wykonawczymi.

Organy wskazały także, iż na bieg terminu przedawnienia miała również wpływ okoliczność, iż zobowiązany wnioskiem z 29 października 2002 r. wystąpił do organu restrukturyzacyjnego o objęcie postępowaniem restrukturyzacyjnym w trybie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji należności publicznoprawnych od przedsiębiorców (Dz. U. nr 155, poz. 1287 ze zm.) należności z tytułu podatku od nieruchomości za lata 1998-2001 oraz pierwszą i drugą ratę 2002 r., jednakże w związku z niespełnieniem warunków restrukturyzacji określonych w ustawie, decyzją z [...]r. Prezydent Miasta B. umorzył postępowanie restrukturyzacje. Zgodnie z art. 14 wskazanej ustawy bieg terminu przedawnienia płatności należności objętych restrukturyzacją uległ zawieszeniu na okres od dnia wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego do dnia wydania decyzji o zakończeniu restrukturyzacji.

Sąd stwierdza, że zgromadzony materiał dowodowy wskazuje, że prawidłowo organ odwoławczy ustalił, że w sprawie nie występuje przesłanka umorzenia postępowania określona w art. 59 § 1 pkt 2 u.p.e.a. Co do zasady bowiem zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku (art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej). Na mocy art. 14 § 3 w związku z art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji należności publicznoprawnych od przedsiębiorców, bieg terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych z tytułu podatku od nieruchomości za lata 1998-2001 oraz pierwszej i drugiej raty za 2002 r. uległ zawieszeniu w okresie od 29 października 2002 r. do 30 kwietnia 2004 r., kiedy toczyło się postępowanie restrukturyzacyjne. Nadto doszło do zabezpieczenia hipotecznego zobowiązań podatkowych strony w okresie ich wymagalności, co szczegółowo wyżej opisano. Okoliczność tę zobowiązany potwierdził. Zgodnie z art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką, z zastrzeżeniem że po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki. Prezentowane wyżej ustalenia – w świetle przytoczonych i przywołanych przepisów prawnych - jednoznacznie wskazują, że dochodzone egzekucyjnie należności nie uległy przedawnieniu.

Zasadnie więc organy stwierdziły, że również druga z powołanych przez stronę przesłanek obligatoryjnego umorzenia postępowania egzekucyjnego w sprawie nie występuje. Z akt sprawy wynika także, iż organy nie posiadały z urzędu wiedzy na temat występowania w sprawie innej z przesłanek wymienionych w art. 59 § 1 u.p.e.a. W tym stanie rzeczy jako zgodną z prawem należy ocenić odmowę umorzenia postępowania egzekucyjnego.

Wbrew przekonaniu skarżącego żadnego wpływu na dokonaną przez Sąd ocenę działania organu pod kątem zgodności z prawem nie mogła mieć podnoszona przez skarżącego okoliczność, iż nie mógł zakwestionować wpisów hipotecznych ze względów osobistych. Dla oceny czy doszło do wygaśnięcia zobowiązania w wyniku przedawnienia nie mają żadnego znaczenia powody, dla których strona nie korzysta z przysługujących jej środków zaskarżenia. Przepis jednoznacznie przesądza, że nie ulegają przedawnieniu, a więc nie wygasają zobowiązania zabezpieczone hipoteką (art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej).

Z powodów wyżej opisanych Sąd, na podstawie art. 151 ustawy p.p.s.a., oddalił skargę.