IV SA/Wr 359/13

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi jest decyzja D. Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego we W. z dnia [...] 2011 r., Nr [...] w przedmiocie stwierdzenia u [...] choroby zawodowej: choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa - borelioza (poz.26 wykazu chorób zawodowych wymienionych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych), ponieważ wyrokiem z dnia 12 lutego 2013r., sygn.akt II OSK 2492/12 Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 12 czerwca 2012r., sygn.akt IV S.A./Wr 134/12 i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu we Wrocławiu.

Z przyjętego w sprawie stanu faktycznego wynika, że dnia 30 września 2010r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w W. na skutek zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej u [...] wszczął postępowanie administracyjne w sprawie choroby zawodowej: choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa - borelioza (poz. 26). Organ ten skierował [...] na badania do D. Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy we W. Oddział w W. w celu rozpoznania choroby zawodowej. Po wykonaniu badań lekarskich i analizie zgromadzonej dokumentacji w/w DWOMP dnia [...] 2011r. wydał orzeczenie lekarskie nr [...] o rozpoznaniu u [...] choroby zawodowej - choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa - borelioza (poz. 26). W uzasadnieniu tegoż orzeczenia stwierdzono, cyt.: " (...) w wywiadzie epidemiologicznym podaje, że był ukłuty przez kleszcza pod kolanem lewym w sierpniu 2009r. podczas wykonywania pracy w terenie w okolicy [...], z następowym rumieniem, który wystąpił w grudniu 2009r. Od początku 2010r. pacjent był leczony antybiotykami z rozpoznaniem boreliozy (...). W wykonanym teście w kierunku boreliozy - WB/IgM stwierdzono - test graniczny i WB/lgG - test dodatni. Potwierdzono przebycie boreliozy i Syndromia post Lyme borelia. (...) biorąc pod uwagę okres narażenia zawodowego od 14.09.1992 r. do chwili obecnej na czynniki biologiczne - kleszcze - przenosiciele bakterii krętka borelia - czynnika sprawczego boreliozy, charakterystyczny obraz kliniczny, potwierdzony badaniami serologicznymi (test ELISA, WB), jest podstawą do uznania rozpoznanej u pacjenta [...] choroby boreliozy, za chorobę zawodową nabytą w trakcie wykonywania pracy w terenie".

Na podstawie powyższego orzeczenia lekarskiego i w oparciu o ocenę narażenia zawodowego, Państwowy Powiatowy inspektor Sanitarny w W. dnia [...] 2011r. wydał decyzję Nr [...] o stwierdzeniu u [...] choroby zawodowej: choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa - borelioza (poz. 26).

Od powyższej decyzji odwołanie wniosła [...] Sp. z o.o. Oddział [...] zarzucając, że organ I instancji błędnie ustalił stan faktyczny sprawy, uznając, iż praca na stanowisku montera gazociągów-spawacza stanowi pracę w narażeniu na ukłucie przez kleszcze.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] 2011r., nr [...] D. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we W. powołując się na przepis art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263), art. 235¹ i art. 235² kodeksu pracy oraz § 8 ust. 1 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 105, poz. 869), a także art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., utrzymał w mocy decyzję organu I instancji. Zdaniem organu odwoławczego do stwierdzenia choroby zawodowej przez właściwego Państwowego Inspektora Sanitarnego muszą być spełnione łącznie, jak to wynika w art. 2351 i art. 2352 k.p. oraz § 5 ust. 2 i ust. 3 w/w rozporządzenia w sprawie chorób zawodowych, trzy warunki:

1. choroba musi być rozpoznana przez upoważnioną do tego placówkę służby zdrowia i znajdować się w wykazie chorób zawodowych,

2. choroba ta musi być wywołana czynnikami szkodliwymi znajdującymi się w środowisku pracy albo sposobem wykonywania pracy,

3. wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych musi nastąpić w okresie ustalonym w załączniku do ww. rozporządzenia.

W przypadku [...] przesłanki te - zdaniem organu odwoławczego zostały spełnione. I tak niezależna placówka diagnostyczno-orzecznicza uprawniona do orzekania w sprawach chorób zawodowych: D. Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy we W. Oddział w W. rozpoznała u [...] chorobę zawodową: choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa - borelioza (poz. 26 zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r.). Powyższe orzeczenie lekarskie wydane zostało po analizie dokumentacji medycznej [...], przeprowadzonych badaniach w ww. Ośrodku oraz potwierdzonym narażeniu zawodowym.

Dalej organ odwoławczy stwierdził, że kwestionowane przez odwołującego się narażenie zawodowe w zakładzie pracy zostało ocenione przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w W. i udokumentowane w karcie oceny narażenia zawodowego sporządzonej dnia 17 września 2010r. Ustalone przez organ I instancji narażenie zawodowe jest - w ocenie organu odwoławczego spójne z całością zebranych materiałów dowodowych (ocena ryzyka zawodowego z 30 stycznia 2009 r. oraz protokół kontroli w [...] Sp. z o.o. Oddział [...] z dnia 18 lipca 2011 r., sporządzone przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w W., a także "protokoły z wysłuchania świadków" [...] oraz [...], sporządzone przez Zespół Powypadkowy [...]).

W ocenie organu odwoławczego ustalenia Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w W. oraz orzeczenie D. Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy we W. Oddział w W. dotyczące narażenia zawodowego są spójne i nie budzą żadnych wątpliwości.

Odnośnie powoływania się przez zakład pracy na wykonywanie pracy przez [...] w odzieży ochronnej, organ odwoławczy podkreślił, że fakt stosowania działań profilaktycznych nie wyklucza rozpoznania i stwierdzenia choroby zawodowej.

Organ odwoławczy nie podzielił także zarzutu dot. nieuwzględnienia dokumentacji medycznej, dokumentacji powypadkowej i dokumentacji prac gazoniebezpiecznych, a także przesłuchania świadków zdarzenia z 19 sierpnia 2009r., gdyż dokumenty te znajdują się w aktach sprawy i były przedmiotem oceny wraz z całością zebranego materiału dowodowego.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu [...] sp. z o.o. [...] (obecnie [...] ) - wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji, zarzucając:

1) naruszenie przepisów prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.: art. 78 w zw. z art. 7 w zw. art. 77 § 1 w zw. z art. 10 k.p.a. poprzez nieuzasadnione zaniechanie przeprowadzenia dowodu w postaci przesłuchań świadków [...] i [...] i zastąpienie owych dowodów protokołami zeznań sporządzonymi w toku postępowania powypadkowego, na okoliczności:

- przebiegu zdarzenia mającego powodować u [...] zachorowanie na boreliozę (ukąszenie kleszcza);

- warunków pracy na stanowisku monter sieci gazowych w zakładzie strony skarżącej dotyczących narażenia pracowników na ukąszenie kleszcza w czasie wykonywania obowiązków pracowniczych (stosowane zabezpieczenia w postaci odzieży ochronnej, typ środowiska pracy pracownika na stanowisku monter sieci gazowych);

2) naruszenie art. 7 w zw. z art. 77 w zw. z art. 80 k.p.a. poprzez nie ustalenie, czy wykonywanie pracy przez pracowników [...] na stanowisku monter sieci gazowych w odzieży ochronnej wyklucza w przypadku [...] istnienie wysokiego prawdopodobieństwa ukłucia kleszcza w trakcie wykonywania przez niego obowiązków pracowniczych, a tym samym powstanie z tych przyczyn choroby zawodowej (boreliozy);

3) naruszenie art. 89 § 2 k.p.a. poprzez zaniechanie przeprowadzenia rozprawy administracyjnej w sytuacji, gdy było to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków oraz stron postępowania.

W uzasadnieniu przedstawionych zarzutów stwierdzono, że organy inspekcji sanitarnej obu instancji wadliwie i w sposób niepełny ustaliły stan faktyczny w sprawie. Zaniechały wszechstronnego zbadania okoliczności pracy [...] w charakterze aparatowego mieszalni gazów, montera i montera spawacza, poprzestając na ustaleniach zawartych w karcie oceny narażenia zawodowego, która w sposób niepełny ukazuje charakter jego pracy.

W odpowiedzi na skargę D. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we W. wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uwzględniając powyższą skargę - opisanym wyżej wyrokiem z dnia 12 czerwca 2012r., sygn.akt IV S.A./Wr 134/12 uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji. W uzasadnieniu w/w wyroku, Sąd stwierdził, że w rozpoznawanej sprawie organy orzekające nie dążyły do należytego wyjaśnienia wszystkich okoliczności i ustalenia stanu faktycznego zgodnego z rzeczywistością, naruszając tym samym przepisy art. 7, art. 77 § 1, art. 80 i art. 136 k.p.a., co mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Sąd uznał, że skoro dla kleszcza charakterystyczna jest potencjalna wszechobecność na terenach zielonych, bez względu na miejsce ich położenia (lasy, łąki, ogrody, parki), to kontakt z nim jest zawsze możliwy zarówno w związku z wykonywaną pracą, jak i bez tego związku. Prowadzi to do wniosku, że postępowanie dowodowe w tej sprawie musi być prowadzone ze szczególną pieczołowitością i starannością, by - na ile jest to możliwe - rozstrzygnięcie nie było oparte tylko na domniemaniu związku przyczynowego między chorobą zawodową, a warunkami narażającymi na jej powstanie, ale również na wszelkich dopuszczalnych dowodach pozwalających stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że choroba pozostaje lub nie w ścisłym związku z pracą.

Sąd zwrócił uwagę, że w sprawie tej strona skarżąca zgłosiła wnioski o przeprowadzenie dowodów mających zanegować lub potwierdzić bezsporność lub wysokie prawdopodobieństwo związku choroby [...] z pracą, ale nie zostały one uwzględnione przez organy inspekcji sanitarnej.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji nie sposób było uczynić podstawą oceny pisemnego oświadczenia bezpośredniego przełożonego [...] – [...]. Dokument ten mógł, co najwyżej służyć organowi, jako źródło informacji, co do środków dowodowych, koniecznych do przeprowadzenia, celem ustalenia faktów prawotwórczych w niniejszej sprawie.

Również wniosek o zbadanie, czy poszkodowany pracownik używał odzieży ochronnej w dniu, w którym został ukąszony przez kleszcza nie zmierzał do ustalenia stopnia winy stron w zaistniałym zdarzeniu, lecz miał na celu ocenę - czy z uwagi na właściwości tej odzieży - należycie spełniała ona swoją funkcję chroniącą pracownika przed ukąszeniem owada, zatem, czy odzież ta mogła skutecznie chronić przed czynnikami szkodliwymi w środowisku pracy.

Waloru zeznań świadka, zdaniem Sądu pierwszej instancji, nie ma oświadczenie [...] i [...], którzy byli bezpośrednimi uczestnikami zdarzenia. Wynika to z tego, że osoby te zostały wysłuchane w charakterze świadków w ramach postępowania prowadzonego na podstawie art. 237 k.p. oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. nr 105, poz. 870). Akt ten określa tryb postępowania powypadkowego w samodzielny i odrębny sposób w stosunku do procedury administracyjnej, nie przewidując m.in. rygorów postępowania dowodowego przewidzianych w k.p.a., w tym np. pouczenia o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania. Tymczasem w orzecznictwie sądowoadministracyjnym jest akcentowany fakt, że samo oświadczenie osoby fizycznej bez pouczenia o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania nie jest wystarczające dla uznania go równoważnym z dowodem zeznań świadka.

Wobec tego, że dowody osobowe zgromadzone przez organ nie odpowiadały standardom wymaganym przez przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, co oznacza, że były wadliwe, można założyć – podkreślił Sąd I instancji, że organ na ich podstawie mógł dokonać wadliwych ustaleń stanowiących o sposobie rozstrzygnięcia sprawy.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji trudno także odmówić racji stronie skarżącej, że w sprawie należało przeprowadzić rozprawę administracyjną, albowiem w przedstawionym stanie sprawy byłaby to najlepsza forma jej wyjaśnienia z uwzględnieniem zasady kontradyktoryjności i bezpośredniości postępowania.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożył D. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we W., zarzucając:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego przez jego błędna wykładnię, a to przez przyjęcie, że art. 235¹ i art. 235² KP pozwala na wyprowadzenie wniosków, że w sprawie nie zebrano wystarczających dowodów wykazujących związek przyczynowo-skutkowy między chorobą zawodową a warunkami narażającymi na jej powstanie, a należało zdaniem sądu dodatkowo dowodzić tego związku przyczynowego, poprzez np. ustalenie czy pracownik nosił odzież ochronną, podczas gdy zebrane dowody w postaci w szczególności karty oceny narażenia zawodowego wystarczający sposób dowodzą istnienia tego związku przyczynowego.

2) naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy tj.:

- art. 141 § 4 p.p.s.a. oraz art. 77 § 1 k.p.a. dotyczący przedstawienia stanu sprawy przez uznanie, że wydane przez organ ostateczne rozstrzygnięcie było oparte na domniemaniu związku przyczynowego między chorobą zawodową a warunkami narażającymi na jej powstanie, a nie a dowodach zebranych przez organy inspekcji sanitarnej w sprawie pozwalających stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że choroba pozostaje w ścisły związku z pracą, podczas gdy postępowanie dowodowe przeprowadzone przez organy w tej sprawie pozwoliło na stwierdzenie z najwyższym prawdopodobieństwem, że przedmiotowa choroba zawodowa pozostaje w ścisłym związku przyczynowym z wykonywaną pracą zawodową, na co wskazuje dowód w postaci oceny narażenia zawodowego oraz rozpoznania dokonanego przez uprawnione placówki medyczne.

- art. 141 § 4 p.p.s.a. oraz art. 77 § 1 k.p.a. dotyczy przedstawienia stanu sprawy przez uznanie, że w przedmiotowej sprawie fakt zachorowania na chorobę zawodową wymienioną w wykazie oraz fakt narażenia zawodowego nie jest wystarczającym dowodem dla wykazania związku przyczynowego między warunkami pracy a rozpoznaną chorobą zawodową, albowiem zdaniem Sądu, organ jest zobligowany do przeprowadzenia dodatkowego postępowania dowodowego w tym zeznań świadków, co zdaniem Sądu nie zostało w pełni przeprowadzone, a zwłaszcza nie pouczono świadków o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania, podczas gdy niewątpliwym jest, że zainteresowany pracownik [...] mógł doznać ukąszenia przez kleszcza zakażonego bakterią podczas pracy zawodowej.

W uzasadnieniu autor skargi kasacyjnej wskazał, że przedstawiony w uzasadnieniu wyroku zarzut o niedopuszczeniu dowodów, które wykazałyby bezsporny związek pracy z chorobą zawodową jest niezasadny, albowiem należałoby przeprowadzić badanie kleszcza, który ukąsił [...] tego konkretnego dnia, co z oczywistych przyczyn jest niemożliwe, a i tak nie wykluczałoby to faktu, że pracownik innego dnia mógł zostać ukąszony przez kleszcza w pracy.

Zdaniem skarżącego kasacyjnie organu przestrzeganie przez pracodawcę przepisów dotyczących profilaktyki zdrowotnej pracowników rzutuje tylko na ustalenie winy bądź braku winy pracodawcy w powstaniu choroby zawodowej, nie ma natomiast znaczenia dla ustalenia istnienia związku przyczynowego pomiędzy schorzeniem a warunkami pracy.

Zgodnie z art. 89 § 1 k.p.a. przeprowadzenie rozprawy administracyjnej ma na celu przyśpieszenie i uproszczenie postępowania, co byłoby bezcelowe w kontekście już ustalonego stanu faktycznego spójnego z materiałem dowodowym. Podkreślono przy tym, że strona skarżąca w ciągu trwania całego postępowania nie zwróciła się z wnioskiem w tej sprawie, a w ocenie organu nie było takiej potrzeby.

Odpowiedź na skargę kasacyjną wniosła [...], podzielając w pełni stanowisko i argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku z dnia 12 czerwca 2012r., sygn.akt IV S.A./Wr 134/12.

Opisanym wyżej wyrokiem z dnia 12 lutego 2013r., sygn.akt II OSK 2492/12 Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie uwzględniając skargę kasacyjną, uchylił zaskarżony, a opisany wyżej wyrok Sądu I instancji i przekazał sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania, stwierdzając, że skarga kasacyjna ma usprawiedliwione podstawy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Na wstępie podkreślić należy, że Wojewódzki Sąd Administracyjny nie orzeka o istocie sprawy administracyjnej, czyli nie przyznaje określonych uprawnień, jak i nie odmawia ich przyznania, lecz rozstrzyga o legalności decyzji, to jest o ich zgodności z prawem na podstawie stanu prawnego i faktycznego istniejącego w dniu wydania zaskarżonej decyzji.

Działając w granicach kompetencji wynikających z art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych /Dz. U. Nr 153, poz. 1269/ w związku z art. 3 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zwaną dalej p.p.s.a. /t.j. Dz. U. z 2012r., poz.270/, Wojewódzki Sąd Administracyjny jest obowiązany skontrolować, czy zaskarżona decyzja odpowiada prawu, czy też to prawo narusza i w zależności od tej oceny orzec w sposób przewidziany w art. 145 lub art. 151 p.p.s.a.

Przystępując do szczegółowych rozważań w pierwszym rzędzie wskazać należy, że na tak dokonaną ocenę w istotny sposób rzutuje fakt, iż skoro niniejsza sprawa była na skutek skargi kasacyjnej przedmiotem rozpoznania Naczelnego Sądu Administracyjnego i który prawomocnym wyrokiem z dnia 12 lutego 2013r., sygn.akt II OSK 2492/12 uchylił opisany wyżej wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 12 czerwca 2012r., sygn.akt IV SA/Wr 134/12 i przekazał temu Sądowi sprawę do ponownego rozpoznania, to w takiej sytuacji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy przez tut. Sąd zastosowanie znajduje art. 190 p.p.s.a. stanowiący, że wojewódzki sąd administracyjny, któremu sprawę przekazano, pozostaje związany wykładnią prawa dokonaną przez Naczelny Sąd Administracyjny. Obowiązek przyjęcia wykładni Naczelnego Sądu Administracyjnego nie ma wprawdzie charakteru bezwzględnego, gdyż orzecznictwo i doktryna dopuszczają od niego odstępstwa, ale w bardzo ograniczonym zakresie. Omawiane wyjątki mogą występować wówczas, gdy stan faktyczny sprawy ustalony w wyniku ponownego jej rozpoznania ulegnie tak zasadniczej zmianie, że do nowo ustalonego stanu faktycznego należy stosować przepisy prawa odmienne od wyjaśnionych przez Naczelny Sąd Administracyjny lub gdy przy niezmienionym stanie faktycznym zmieni się stan prawny (por. T. Woś, H.Knysiak-Molczyk, M.Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Wyd. Prawnicze, Warszawa 2005, str. 577; wyrok WSA w Warszawie z dnia 7 czerwca 2005 r., sygn.akt VI SA/Wa 2065/04 - LEX nr 167124; wyrok NSA z dnia 28 listopada 2005 r., sygn.akt I FSK 294/05 - LEX nr 187537).

W kontekście przywołanych unormowań, orzekający ponownie w niniejszej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu został związany wykładnią wyrażoną w motywach wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 lutego 2013r. , sygn.akt II OSK 2492/12 , albowiem w okolicznościach tej sprawy nie zaistniały wymienione wcześniej przesłanki umożliwiające odstąpienie od oceny prawnej wyrażonej w tymże wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Tym samym dalsze rozważania na temat legalności zaskarżonej decyzji muszą być prowadzone na podstawie stanowiska Sądu wyższej instancji.

Niewątpliwe jest w sprawie, że w uzasadnieniu wyroku kasacyjnego Naczelny Sąd Administracyjny przesądził w istotnych kwestiach.

I tak Naczelny Sąd Administracyjny powołując się na przepis art.235¹ i art. 235² kodeksu pracy, jak i § 6 ust.1 oraz § 8 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r. w sprawie wykazu chorób zawodowych (Dz.U. Nr 105, poz. 869 ze zm.), Sąd drugiej instancji stwierdził, że, cyt. "(...) postępowanie w przedmiocie stwierdzenia choroby zawodowej zasadniczo jest zdeterminowane regulacjami Kodeksu pracy i rozporządzenia wykonawczego w sprawie chorób zawodowych. Stanowią one lex specialis wobec przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Oznacza to, że zasady - normy procedury administracyjnej, zwłaszcza te dotyczące postępowania dowodowego, pełnią rolę służebną w procesie stwierdzenia choroby zawodowej, gwarantując obiektywne i praworządne prowadzenie postępowania.

W razie ustalenia przez właściwego lekarza, że rodzaj rozpoznanej u pracownika choroby mieści się w wykazie, a pracownik świadczył pracę w warunkach narażenia zawodowego, tak lekarz, jak i organy inspekcji sanitarnej obowiązane są uznać takie schorzenie za chorobę zawodową. Domniemanie to upada, jeżeli zebrany materiał dowodowy pozwala, bezspornie, albo z wysokim prawdopodobieństwem wykluczyć taki związek przyczynowo-skutkowy, to znaczy wskazać inną, niż zawodowa etiologię choroby.

W przedmiotowej sprawie orzeczenie lekarskie było podstawowym, ale nie jedynym dowodem dla Powiatowego Inspektora Sanitarnego, do wydania decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej. Inspektor brał bowiem również pod uwagę ocenę narażenia zawodowego pracownika, opis stanowiska pracy i charakter wykonywanych obowiązków [...]. Wskazał, że jako monter gazociągów i dodatkowo, jako spawacz pracuje on przy naprawie, konserwacji i oględzinach gazociągów zlokalizowanych poza terenami zabudowanymi tj. na polach, lasach i terenach podmokłych.

W ocenie składu orzekającego Naczelnego Sądu Administracyjnego, w realiach sprawy, organy inspekcji sanitarnej trafnie oceniły, że zgromadzony materiał dowodowy pozwalał stwierdzić z wysokim prawdopodobieństwem, że [...] wykonywał pracę w warunkach narażających na powstanie choroby zawodowej- boreliozy.

Dla uznania choroby zawodowej wystarczy samo stwierdzenie istnienia warunków narażających na jej powstanie, nie jest natomiast konieczne udowodnienie, że w danym wypadku warunki takie ją spowodowały, zaś niedające się usunąć wątpliwości nie mogą być tłumaczone na niekorzyść pracownika (por. wyrok NSA z dnia 7 kwietnia 1982 r. w sprawie o sygn. II SA 372/82, ONSA 1982/1/33). Oczywiście domniemanie powstania choroby zawodowej w związku z pracą, może zostać obalone przez pracodawcę, jeśli udowodni, że zachorowanie jest skutkiem innej przyczyny, niż warunki pracy.

W przedmiotowej sprawie kluczowym zagadnieniem nie jest potwierdzenie faktu ukąszenia pracownika przez kleszcza. W postępowaniu administracyjnym potwierdzono bowiem, że charakter środowiska pracy [...] stwarzał ryzyko ukąszenia przez kleszcza, co spełnia przesłankę wskazującą na związek powstałego schorzenia z wykonywaną pracą. Fakt zaistnienia zdarzenia dodatkowo wzmacnia tezę o narażeniu zawodowym, nie mniej jednak, gdyby to zdarzenie nie miało miejsca, nie byłoby przesłanką do odmowy rozpoznania choroby.

Niewątpliwie czynnikiem sprawczym zdiagnozowanego schorzenia - boreliozy są bakterie Borrelia burgdorferi a nie kleszcz. Kleszcz jest tylko nosicielem ww. bakterii, zatem samo ukąszenie przez kleszcza nie oznacza, że ten, który ukłuł [...] pod lewym kolanem w sierpniu 2009 r., był nosicielem chorobotwórczych bakterii. W związku z tym niemożliwym jest ustalenie bezspornie czy dane zdarzenie mogło wywołać chorobę. Z tych też względów, zgodnie z ustawową definicją choroby zawodowej, powinno się oceniać tylko potencjalną możliwość wystąpienia takiego zdarzenia. Materiał aktowy wskazuje, że [...], podczas wykonywania czynności zawodowych, mógł zostać ukąszony przez kleszcza, który zakaził go Borrelia burgdorferi, które wywołały chorobę zakaźną boreliozę. Z tych powodów niemożliwym jest przedstawienie przeciwdowodu, który by wykluczał wskazane przez Sąd domniemanie prawne. Zatem zgłaszane przez pracodawcę wnioski dowodowe nie wniosłyby do sprawy niczego nowego, gdyż dotyczyłyby one samego zdarzenia - ukąszenia przez kleszcza, nie byłyby natomiast w stanie wykluczyć przeprowadzonej oceny narażenia zawodowego, czyli potencjalnej możliwości ukąszenia przez kleszcza będącego nosicielem bakterie Borrelia burgdorferi(...)".

W dalszej części uzasadnienia wyroku kasacyjnego, NSA powołując się na przepis art. 7, 75 § 1, 77 § 1 i 78 k.p.a. stwierdził, że, cyt.: "(...) nie można zgodzić się z Sądem pierwszej instancji, że w niniejszej sprawie waloru dowodowego nie mają oświadczenia [...] i [...] - bezpośrednich świadków zdarzenia ukłucia przez kleszcza [...]. Osoby te zostały wysłuchane w charakterze świadków w ramach postępowania prowadzonego na podstawie art. 237 Kodeksu pracy oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. nr 105, poz. 870). Zdaniem Sądu pierwszej instancji akt ten określa tryb postępowania powypadkowego w samodzielny i odrębny sposób w stosunku do procedury administracyjnej, nie przewidując m.in. rygorów postępowania dowodowego przewidzianych w k.p.a., w tym np. pouczenia o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania. Należy jednak założyć, że przesłuchani w niniejszym postępowaniu świadkowie, pouczeni o odpowiedzialności karnej, z dużym prawdopodobieństwem przedstawiliby tożsame oświadczenia, co do przyczyn i okoliczności zdarzenia ukłucia przez kleszcza [...], do oświadczeń złożonych do protokołu powypadkowego.

Należy zgodzić się ze skarżącym kasacyjnie, że fakt stosowania działań profilaktycznych nie wyklucza rozpoznania i stwierdzeniach choroby zawodowej. Stosowanie środków ochronnych może, co najwyżej obniżyć poziom występującego zagrożenia, lecz go nie eliminuje w 100%. Fakt stosowania indywidualnych środków ochrony nie oznacza, że osoba je stosująca nie pracuje w warunkach narażenia na czynnik powodujący chorobę zawodową, (por. wyrok NSA z dnia 15 lutego 2010 r., sygn. II OSK 335/10, [w:] CBOSA). Przestrzeganie przez pracodawcę przepisów dotyczących profilaktyki zdrowotnej pracowników rzutuje tylko na ustalenie winy bądź braku winy pracodawcy w powstaniu choroby zawodowej, nie ma natomiast znaczenia dla ustalenia istnienia związku przyczynowego pomiędzy schorzeniem a warunkami pracy. Zatem fakt stosowania, bądź nie stosowania przez [...] odzieży ochronnej nie ma w przedmiotowej sprawie znaczenia dla ustalenia związku przyczynowo-skutkowego miedzy ukąszeniem przez kleszcza, a stwierdzeniem choroby zawodowej. Osobną kwestią jest skuteczność stosowania odzieży ochronnej, której używanie nie wyklucza ukąszenia przez kleszcza. Nie można zgodzić się z Sądem pierwszej instancji, że należało dążyć do ustalenia stopnia winy strony. Do organów inspekcji sanitarnej i do sądów administracyjnych nie należy rozstrzyganie, kto ponosi odpowiedzialność za powstanie choroby zawodowej, bowiem te kwestie rozstrzygają sądy powszechne (sądy pracy). Zatem wywody poczynione przez Sąd w tym zakresie nie znajdują uzasadnienia w obowiązujących przepisach prawa (por. wyrok NSA z dnia 26 marca 2009 r. sygn. akt II OSK 1794/08, [w:] CBOSA).

Nie można też podzielić stanowiska Sądu pierwszej instancji, że w niniejszym postępowaniu należało przeprowadzić rozprawę administracyjną.(...) W niniejszej sprawie nie zaistniały ustawowe przesłanki przeprowadzenia rozprawy administracyjnej, bowiem w zgromadzonym materiale dowodowym znajdują się oświadczenia wszystkich stron postępowania, które są ze sobą zgodne i potwierdzają ustalenia organów inspekcji sanitarnej obu instancji, w związku z tym dowody te nie wymagają dodatkowych wyjaśnień. Wskazać trzeba, że przeprowadzenie rozprawy administracyjnej ma na celu przyśpieszenie i uproszczenie postępowania, co byłoby bezcelowe w kontekście już ustalonego stanu faktycznego spójnego z materiałem dowodowym.

Poza tym, ani powtórzenie czynności dowodowych - zebranie zeznań świadków, ani rozprawa administracyjna nie wykluczyłyby faktu, że [...] pracował w środowisku, w którym bytują kleszcze, i że w związku z tym podczas wykonywania czynności zawodowych potencjalnie był narażony na ukąszenie przez kleszcza. Tylko takie dowody mogłyby doprowadzić do wykluczenia związku przyczynowo-skutkowego.".

Zważyć należy, że powyższe ustalenia, a właściwie stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego przedstawione w w/w wyroku z dnia 12 lutego 2013r, są z punktu widzenia przepisu art. 153 p.p.s.a. w związku z art. 190 p.p.s.a. o tyle istotne, że ocena prawna wyrażona w tymże wyroku NSA niewątpliwie wiążą w sprawie ten sąd.

Oznacza to, iż dokonując badania zasadności wniesionej skargi, wojewódzki sąd administracyjny związany powyższymi ustaleniami Naczelnego Sądu Administracyjnego, doszedł do wniosku, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Tak jak to już wyżej Sąd zauważył, WSA we Wrocławiu, któremu sprawa została przekazana do ponownego rozpatrzenia, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny w opisanym wyżej wyroku z dnia 12 lutego 2013r., sygn.akt II OSK 2492/12. Podkreślić przy tym należy, że tak w orzecznictwie jak i doktrynie przyjmuje się, że "związanie wykładnią prawa" oznacza wykładnię przepisów prawa materialnego i procesowego, jak i kwestii zastosowania określonego przepisu prawa jako podstawy do wydania określonej decyzji.

Wydany w niniejszej sprawie wyrok odzwierciedla stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego zawarte w opisanym wyżej wyroku tegoż Sądu z dnia 12 lutego 2013r., sygn.akt II OSK 2492/12, a którym to stanowiskiem, jak to już kilkakrotnie Sąd I instancji podkreślił - w myśl cyt. wyżej art. 190 p.p.s.a. był związany. Powołany przepis w sposób jednoznaczny wyznacza kierunek postępowania Sądu pierwszej instancji, który nie posiada już, na tym etapie postępowania sądowoadministracyjnego, swobody w zakresie wykładni prawa, jak również nie może odstąpić od wskazań co do dalszego postępowania.

W tym stanie rzeczy - przy kierunku rozumowania Naczelnego Sądu Administracyjnego zawartym w opisanym wyżej wyroku kasacyjnym z dnia 12 lutego 2013r., sygn.akt II OSK 2492/12 - zgromadzony w sprawie przez organy materiał dowodowy obligował Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu do stwierdzenia, że podniesione w skardze zarzuty dot. naruszenia przez organy tak przepisów prawa procesowego, jak i przepisów prawa materialnego nie były zasadne.

Otóż niewątpliwe jest w sprawie, że zgodnie z art. 235¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy ( Dz. U. z 1998 r, Nr 21, poz. 94 ze zm.) dodanym ustawą z dnia 22 maja 2009 r.( Dz. U. Nr 99, poz. 825), która weszła w życie 3 lipca 2009 r., za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym".

Stosownie z kolei do § 8 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych ( Dz. U. nr 105, poz. 869), decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej wydaje się na podstawie materiału dowodowego, a w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim oraz formularzu oceny narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika. Przy czym, jak wynika z § 5 ust. 1-3 rozporządzenia, właściwym do orzekania w zakresie chorób zawodowych jest lekarz spełniający wymagania kwalifikacyjne określone w ustawie o służbie medycyny pracy, zatrudniony w jednej z jednostek orzeczniczych I lub II stopnia, wskazanych w tym przepisie.

Z przytoczonych wyżej przepisów wynika, że decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej może być wydana, jeżeli spełnione zostaną łącznie następujące przesłanki: schorzenie zostanie rozpoznane jako choroba zawodowa przez lekarza zatrudnionego we właściwej jednostce orzeczniczej; w środowisku pracy występowały czynniki szkodliwe dla zdrowia i bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem można stwierdzić istnienie związku przyczynowego między stwierdzonym schorzeniem a warunkami pracy.

W rozpatrywanej sprawie Sąd - kierując się ustaleniami i stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego zawartym w opisanym wyżej wyroku z dnia 12 lutego 2013r., sygn.akt II OSK 2492/12, nie znalazł podstaw do zakwestionowania ustaleń organów sanitarnych, iż w okolicznościach niniejszej sprawy spełnione zostały w/wyżej przesłanki konieczne do wydania decyzji o stwierdzeniu u [...] opisanej wyżej choroby zawodowej.

Jak podkreślił NSA w opisanym wyżej wyroku, z opinii – orzeczenia lekarskiego jednostki orzeczniczej wynika jednoznacznie, że badania lekarskie [...] ujawniły objawy kliniczne , które są charakterystyczne dla chorób zakaźnych lub pasożytniczych - borelioza (poz.26 wykazu chorób zawodowych wymienionych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych).

Skoro zaś przedmiotowa opinia – orzeczenie wydane przez wyspecjalizowaną (uprawnioną) jednostkę medyczna jest spójne, wyczerpujące i należycie uzasadnione, to orzekające w niniejszej sprawie organy sanitarne miały pełne podstawy do jego uwzględnienia. Dokonana tym samym przez organy ocena tegoż orzeczenia lekarskiego nie jest oceną dowolną, jako, że znajduje oparcie w jego treści.

Jak podkreślił w uzasadnieniu swojego, a opisanego wyżej wyroku Naczelny Sąd Administracyjny, utrwalone jest stanowisko w orzecznictwie przyjmujące związanie organów inspekcji sanitarnej rozpoznaniem podanym w orzeczeniu lekarskim wydanym przez uprawnione podmioty medyczne i w konsekwencji przyjmujące brak podstaw do samodzielnej oceny dokumentacji lekarskiej przez te organy prowadzącej do odmiennego rozpoznania choroby. Utrwalone jest także stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, który przyjmuje, że organ nie może orzekać bez orzeczenia lekarskiego bądź sprzecznie z nim. Sądy administracyjne także nie są uprawnione do oceny wartości merytorycznej orzeczenia lekarskiego.

Z powyższych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny w obecnym składzie, akceptując tym samym ocenę NSA, nie zgodził się z zarzutem podniesionym w skardze, że zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem przepisów postępowania tj. art. 7, art. 77 § 1, art. 78 § 1 i art. 80 k.p.a. W ocenie Sądu, ustalony w sprawie stan faktyczny w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia (mając na uwadze stanowisko NSA zajęte w opisanym wyżej wyroku) - nie budzi wątpliwości.

Ponadto, jak jednoznacznie stwierdził NSA w uzasadnieniu w/w wyroku z dnia 12 marca 2013r., organy nie naruszyły także przepisu art. 89 § 2 k.p.a. nie przeprowadzając rozprawy administracyjnej. Oznacza to tym samym, że podniesiony w skardze do WSA przedmiotowy zarzut nie jest również zasadny.

Biorąc pod uwagę powyższe, Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, że w rozpatrywanej sprawie brak jest podstaw do przyjęcia, iż w sprawie naruszone zostały przepisy o których jest mowa w art.145 § 1 pkt 1 lit.a i c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Z tych to też powodów - na podstawie art. 151 w związku z art.153 i art. 190 zdanie pierwsze ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - orzeczono jak w sentencji.