I SA/Bd 566/13
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy
2013-10-08Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Ewa Kruppik-Świetlicka
Urszula Wiśniewska
Zdzisław Pietrasik /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: sędzia NSA Zdzisław Pietrasik (spr.) Sędziowie: sędzia WSA Ewa Kruppik - Świetlicka sędzia WSA Urszula Wiśniewska Protokolant: starszy sekretarz sądowy Marcin Frydrych po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 08 października 2013 r. sprawy ze skargi J. M. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu składek 1. uchyla zaskarżoną decyzję, 2. określa, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana w całości.
Uzasadnienie
Wnioskiem z dnia [...]. J. M. (skarżąca) zwróciła się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o umorzenie należności z tytułu składek podnosząc, że zadłużenie powstało w sposób przez nią niezawiniony oraz, że sytuacja finansowa, majątkowa i zdrowotna w jakiej się obecnie znajduje uniemożliwia i uniemożliwiać będzie spłatę długu.
Decyzją z dnia [...]. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
w B. odmówił umorzenia należności z tytułu składek w łącznej kwocie [...] zł. Zakład uznał, iż nie znalazł podstaw do umorzenia należności wobec braku całkowitej nieściągalności, o której stanowi art. 28 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007r. Nr 11, poz. 74 ze zm.), dalej u.s.u.s., nie znalazł również podstaw do umorzenia należności w oparciu o art. 28 ust. 3a powołanej ustawy, tj. ze względu na ważny interes osoby zobowiązanej do opłacania składek.
We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zobowiązana podniosła, że ZUS nienależycie przeanalizował zebrany materiał dowodowy i bezpodstawnie odmówił umorzenia zaległości. Wskazała, że podała jako podstawę prawną wniosku
o umorzenie art. 28 ust. 3a u.s.u.s. Zarzuciła, że organ bezpodstawnie nie przeprowadził wnioskowanego przez nią dowodu z dokumentacji medycznej na okoliczność stanu zdrowia, która również przekłada się na jej możliwości zarobkowe. W tym zakresie powołała się na wyrok NSA z 2012.01.24, sygn. akt II GSK1488/10.
Skarżąca zauważyła, że z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, ze ZUS całkowicie pominął stan jej zdrowia i nie uwzględnił sytuacji rodzinnej, wskazała ze celowym byłoby wysłuchanie jej na okoliczność sytuacji życiowej.
Strona stwierdziła, że zadłużenie z tytułu składek było przez nią nie zawinione,
a sytuacja finansowa, majątkowa i zdrowotna, w jakiej się obecnie znajduje uniemożliwia i uniemożliwiać będzie spłatę długu. Ponadto, zobowiązana zarzuciła, że ZUS oparł się o nieaktualne zarobki męża.
W ocenie skarżącej, nie można również uzależniać umorzenia zadłużenia od tego czy dłużnik ma przyznane świadczenie z pomocy społecznej czy też nie.
Zdaniem strony, odmowa umorzenia należności z tytułu składek naruszyła zasadę praworządności oraz pogłębiania zaufania obywatela do Państwa, a umorzenie należności za czas od marca 2009r. umożliwiłoby skorzystanie z "dobrodziejstwa abolicji".
Decyzją z dnia [...]. Zakład Ubezpieczeń Społecznych utrzymał
w mocy decyzję z dnia [...]. odmawiającą umorzenia należności składkowych w łącznej kwocie [...] zł.
W uzasadnieniu organ stwierdził, że w przedmiotowej sprawie nie zachodzi całkowita nieściągalność zadłużenia na podstawie przepisów art. 28 ust. 3 u.s.u.s., na co również powołała się skarżąca w swoim wniosku. W ocenie Zakładu, ze zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego nie wynika także, aby zaistniała jednoznaczna przesłanka umorzenia należności z przyczyn szczególnych, tj. ze względu na ważny interes osoby zobowiązanej do opłacania składek, stosownie do art. 28 ust. 3a u.s.u.s. w zw. z § 3 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003r. (Dz. U. Nr 141, poz. 1365).
Organ podał, że jak wynika z dokonanych ustaleń, skarżąca prowadzi działalność gospodarczą (sprzedaż detaliczna żywności, napojów i wyrobów tytoniowych prowadzona na straganach i targowiskach). Ponadto do [...]. była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia w G. M. M. Aktualnie przebywa na świadczeniu rehabilitacyjnym, którego stawka dzienna brutto wynosi [...] zł, za kwiecień 2013r. wysokość świadczenia wyniosła [...] zł brutto. Mąż zobowiązanej B. M., z którym ma ona rozdzielność majątkową, ale z którym prowadzi wspólne gospodarstwo domowe, jest zatrudniony w PW. M. Sp. z o.o. z siedzibą w K. i jest oddelegowany do pracy za granicą. Wynagrodzenie netto B. M. osiągnięte w okresie [...]. wyniosło miesięcznie średnio [...] EUR (ok. [...] zł).
Na utrzymaniu skarżącej i jej męża pozostaje syn. Z treści oświadczenia z dnia [...]. o stanie rodzinnym i majątkowym oraz sytuacji materialnej oraz przedłożonych dokumentów wynika, że zobowiązana posiada spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w B. ul. W. [...], na którym ustanowiona została hipoteka kaucyjna stanowiąca prawne zabezpieczenie pożyczki, której Bank P. SA udzielił [...]. skarżącej oraz jej mężowi (kwota pożyczki [...] zł). Ponadto strona skarżąca posiada samochód F. rocznik [...]. Miesięczny koszt utrzymania mieszkania, według oświadczenia z dnia [...]. wynosi: [...] zł, koszty energii elektrycznej to [...] zł., gaz [...] zł. Organ zaznaczył, że zobowiązana nie przedstawiła żadnych dokumentów potwierdzających wysokość i fakt ponoszenia kosztów utrzymania mieszkania i wykazanych opłat, mimo że o możliwości przedłożenia dokumentów potwierdzających aktualną sytuację materialną była poinformowana. Ze złożonego oświadczenia i kserokopii umów pożyczki wynika, że poza pożyczką
z 2001 r. w dniu [...]. skarżąca zaciągnęła w Banku P. SA pożyczkę
w kwocie [...] zł, której część [...] zł przeznaczyła na spłatę kredytów w L. B. Łączna miesięczna rata spłaty pożyczek wynosi ok. [...] zł. Spłata pożyczek nastąpi odpowiednio [...] i [...].
Zakład podkreślił, że w trakcie postępowania strona nie ujawniła wysokości dochodów męża oraz kwoty, jaką łoży na utrzymanie. Ponadto, zdaniem organu, nie jest prawdą, że wysokość świadczenia rehabilitacyjnego, które skarżąca otrzymuje wynosi [...] zł, gdyż jak ustalono jest to kwota [...] zł brutto.
Wobec powyższego organ stwierdził, że dochody uzyskiwane przez zobowiązaną oraz jej męża, zapewniają [...] osobowej rodzinie minimum socjalne.
W ocenie Zakładu, istotnym dla sprawy pozostaje również fakt, że zobowiązana spłaca swoje zobowiązania wobec innych wierzycieli - instytucji finansowych,
w których zaciągnęła pożyczki i stara się wywiązać ze swoich zobowiązań, traktując banki jako wierzycieli uprzywilejowanych, wobec których dług należy spłacać
w pierwszej kolejności.
Odnosząc się do zarzutu nieuwzględnienia przy rozstrzyganiu sprawy złego stanu zdrowia skarżącej organ wyjaśnił, że wnosząc o ponowne rozpatrzenie sprawy, znając treść decyzji ZUS, nie załączyła ona do wniosku żadnych nowych dokumentów. Żadne dokumenty nie zostały również złożone w związku z wysłanym do strony pismem z dnia [...]., w którym poinformowano o możliwości przedłożenia dokumentów potwierdzających aktualną sytuację materialną
i zdrowotną. W związku z brakiem odpowiedzi na pismo informujące o możliwości przedłożenia dowodów w sprawie wydłużono postępowanie do [...]. W dniu [...]. zobowiązana skierowała do ZUS pismo, w którym poinformowała że do [...]. nie będzie w stanie przedłożyć pełnej dokumentacji medycznej przedstawiającej aktualny stan zdrowia.
W piśmie tym strona wskazała, że w okresie od [...]. do [...] ma wyznaczonych [...] wizyt u lekarzy specjalistów, jednocześnie zadeklarowała, że jeżeli będzie w posiadaniu części wyników badań lekarskich z [...]. to dostarczy je do ZUS.
Ponieważ skarżąca nie dostarczyła w tym terminie żadnych nowych dowodów, postanowieniem z dnia [...] r. ponownie wydłużono termin załatwienia sprawy do dnia [...]. Organ zauważył, że pomimo wydłużenia terminu, zobowiązana nie przedłożyła dodatkowej dokumentacji i wyników badań.
Zakład wskazał, że skarżąca nie posiada orzeczenia lekarskiego, z którego wynikałoby, że jej stan zdrowia wyklucza lub w znacznym stopniu ogranicza możliwość zatrudnienia. Strona nie przedłożyła również orzeczenia, że ktoś z rodziny ze względu na stan zdrowia wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, co mogłoby również mieć wpływ na ograniczenie możliwości jej zatrudnienia.
W ocenie organu, istotne dla sprawy jest również to, że w listopadzie 2012r. zobowiązana wystąpiła do ZUS z wnioskiem o przyznanie renty inwalidzkiej i tego świadczenia nie otrzymała, co oznacza, że stan jej zdrowia rokuje możliwość powrotu do pracy. Ponadto, Zakład zauważył, że skarżąca mimo złego stanu zdrowia, kontynuowała prowadzenie działalności gospodarczej i to w sytuacji, gdy przynosiła ona w ostatnich trzech latach stratę.
Reasumując, organ stwierdził, że natychmiastowa rezygnacja z należności byłaby
w tym przypadku nieuzasadniona. Jednakże zaznaczył, że skarżąca może skorzystać z umorzenia części zadłużenia w oparciu o przepisy ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r., poz. 1551). Natomiast pozostała część zadłużenia może zostać na wniosek strony objęta ulgą
w postaci układu ratalnego, dostosowanego do jej aktualnych możliwości finansowych i sytuacji życiowej.
Zakład wyjaśnił również, że sprawę rozpatrzono również w oparciu o przepisy ustawy z dnia 30 kwietnia 2004r.o postępowaniu sprawach dotyczących pomocy publicznej (t.j. Dz. U. z 2007r. Nr 59, poz.404 ze zm).
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego strona wniosła
o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie:
- art. 28 ust. 3a u.s.u.s.,
- art. 145 § 1 pkt 5 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 267), dalej k.p.a.,
- art. 10 § 1 k.p.a.,
- art. 75 § 1 k.p.a.,
- art. 77 § 1 w zw. z art. 7 i 8 k.p.a. poprzez poczynienie ustaleń faktycznych sprzecznych z zebranym materiałem dowodowym.
W uzasadnieniu podniosła, że organ nie zebrał należycie materiału dowodowego, ponieważ całkowicie pominął dokumenty złożone przez nią w dniu [...]. (dokumentację medyczną, świadectwo pracy). Nie był zatem w stanie prawidłowo i wyczerpująco przeanalizować jej stanu zdrowia. Nie uwzględnił także faktu rozwiązania stosunku pracy. Strona podkreśliła, że jej sytuacja materialna ulegnie jeszcze pogorszeniu, ponieważ z dniem [...]. zakończy prowadzenie działalności gospodarczej.
W ocenie skarżącej, nieprawdziwe są zatem zawarte w uzasadnieniu decyzji stwierdzenia, że nie udokumentowała ustawowych przesłanek przemawiających za umorzeniem. Wszelkie posiadane dokumenty przedłożyła, jednak organ ich nie uwzględnił. Strona zarzuciła, że Zakład nigdy nie wezwał jej do złożenia ustnych wyjaśnień bądź uzupełniających informacji ani z urzędu, ani nawet na jej wniosek zawarty we wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy. Stwierdziła, że przez całe postępowanie starała się przedkładać wszystkie dokumenty, które mogły mieć znaczenie dla sprawy, jednakże, jak wynika z uzasadnienia zaskarżonej decyzji organ posiadał wciąż niewyjaśnione wątpliwości.
Strona podkreśliła, że to organ z urzędu podejmuje wszystkie czynności niezbędne dla dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Przy tym ma obowiązek należytego
i wyczerpującego informowania strony o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie jej praw i obowiązków. W jej opinii, ZUS nie wywiązał się ze swych ustawowych powinności.
Zdaniem skarżącej, niezgodne z prawem było także postępowanie organu związane ze zgłaszanymi przez nią dowodami. Wyjaśniła, że pismem z dnia [...]. została zawiadomiona, że w terminie [...] dni może zająć ostateczne stanowisko
w sprawie. Pismo to odebrała [...] zatem termin upływał [...]. Również do dnia [...]. przesunięto termin załatwienia jej sprawy (pismo z [...].).
W dniu [...] złożyła pismo (omyłkowo datowane na [...]), do którego dołączyła obszerną dokumentację medyczną. Poinformowała także o rozwiązaniu z nią umowy o pracę, na dowód czego przedłożyła świadectwo pracy. W ocenie strony, skoro czas do wypowiedzenia się miała do dnia [...] (czyli do końca tego dnia), wydanie z tą datą decyzji nie uwzględniającej jej stanowiska należy uznać za przedwczesne
i niezgodne z prawem. Skarżąca podniosła, że w momencie wydawania decyzji istniały nowe okoliczności faktyczne i dowody, które nie były znane organowi z jego własnej winy, bądź też świadomie zostały pominięte. Takie postępowanie organu, według strony skarżącej narusza prawo i stanowi przesłankę do wznowienia postępowania administracyjnego stosownie do art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. Na poparcie swojej argumentacji strona powołała się na stanowisko doktryny oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17.04.2008r., sygn. akt I OSK 644/07.
Ponadto, skarżąca zaznaczyła, że samochód F. /rocznik [...]r./ jest pojazdem, który nie stanowi żadnej wartości. Dodała również, że z mężem pozostaje w rozdzielności majątkowej, nie prowadzi z nim wspólnego gospodarstwa domowego. Wskazała, że mąż utrzymuje syna, ponosi koszty jego nauki, które pochłaniają znaczną część jego dochodów.
Na koniec skarżąca podkreśliła, że jej sytuacja majątkowa i zdrowotna jest tragiczna. Brak możliwości podjęcia zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, a także niemożność prowadzenia działalności gospodarczej stawia ją w sytuacji całkowitego pozbawienia środków do życia.
W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, w całości podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem. Z kolei przepis art. 3 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz.U. z 2012 r., Poz. 270 ze zm.; dalej jako p.p.s.a.), stanowi, że kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na decyzje administracyjne.
W wyniku takiej kontroli decyzja może zostać uchylona w razie stwierdzenia, że naruszono przepisy prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy lub doszło do takiego naruszenia przepisów prawa procesowego, które mogłoby
w istotny sposób wpłynąć na wynik sprawy, ewentualnie w razie wystąpienia okoliczności mogących być podstawą wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a), b) i c) p.p.s.a.).
Z przepisu art. 134 § 1 p.p.s.a. wynika natomiast, że Sąd rozstrzyga
w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
Dokonując sądowej kontroli we wskazanym zakresie uznać należało, że skarga zasługuje na uwzględnienie, albowiem Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydając zaskarżoną decyzję naruszył przepisy postępowania administracyjnego
w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy, co z kolei czyniło zasadnym jej uchylenie na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a.
Ustawodawca w art. 10 k.p.a. ustanowił zasadę ogólną czynnego udziału strony w postępowaniu. Z zasady tej wynikają dla organu administracji publicznej obowiązki, a mianowicie zagwarantowanie stronie czynnego udziału w każdym stadium postępowania oraz zagwarantowanie stronie przed wydaniem decyzji możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Kształtuje on zatem prawa strony, czego następstwem prawnym jest to, że strona rozporządza swymi prawami, a zatem w razie odstąpienia przez stronę od ich realizacji nie można z tego tytułu wyprowadzać negatywnych następstw dla strony.
Innymi słowy prowadzone postępowanie administracyjne rządzi się określonymi zasadami wynikającymi z przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Ich naruszenie w toku prowadzonego postępowania skutkować może wadliwością całego postępowania. Zasada prawa do czynnego udziału doznaje, co prawda, wyjątków wskazanych w art. 10 § 2 k.p.a., zgodnie z którym organ administracji może odstąpić od omawianej zasady tylko wówczas, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, a przyczyny odstąpienia od tej zasady organ powinien utrwalić w formie adnotacji w aktach sprawy (art. 10 § 3), jednakże dopuszczalność prowadzenia postępowania bez czynnego udziału strony w postępowaniu jest jedynie wyjątkiem, a zatem jako wyjątek podlega ścisłej wykładni. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż zasadę tą przyjmuje także Europejski Kodeks Dobrej Administracji (art. 16), co wskazuje na wagę tej zasady.
Obowiązkiem organu prowadzącego postępowanie jest pouczenie strony o prawie do zapoznania się z aktami i złożenia końcowego oświadczenia; organ ma także obowiązek wstrzymać się od wydania decyzji do czasu złożenia tego oświadczenia w wyznaczonym terminie (wyrok WSA w Krakowie z dnia 14 grudnia 2007 r., II SA/Kr 569/07). "Zawarte w treści art. 10 § 1 k.p.a. sformułowanie "przed wydaniem decyzji" jednoznacznie wskazuje, że chodzi tu o ten moment postępowania, w którym organ administracji publicznej, po zakończeniu postępowania dowodowego, przechodzi do fazy podjęcia rozstrzygnięcia. Dotyczy to zarówno postępowania przed organem pierwszej, jak i drugiej instancji. Możliwość wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji jest więc dla strony niejako ostatnią szansą na przedstawienie i uzasadnienie swojego stanowiska. Natomiast wyznaczenie stronie terminu na wypowiedzenie się jest uzasadnione koniecznością określenia czasu, w jakim organ administracji publicznej oczekiwać powinien na jej stanowisko w sprawie. To, czy strona skorzysta z przysługującego jej prawa, pozostawiono wyłącznie jej uznaniu" (wyrok WSA
w Warszawie z dnia 13 grudnia 2007 r., V SA/Wa 1991/07).
Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy zauważyć należy, że pismem z dnia [...]. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. zawiadomił skarżącą, że zakończył postępowanie w sprawie jej wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy o umorzenie należności z tytułu składek.
W związku z powyższym pouczył stronę, że zgodnie z art. 10 k.p.a. ma ona prawo do wypowiadania się co do zebranych dowodów oraz zgłoszonych żądań w terminie 3 dni od daty doręczenia pisma. Jednocześnie Zakład wyjaśnił, że w przypadku nie skorzystania z przysługującego prawa decyzja zostanie podjęta w oparciu o zebrany materiał dowodowy znajdujący się w aktach sprawy (d. k. nr [...] akt administracyjnych). Pismo zostało doręczone skarżącej w dniu [...]., co wynika ze zwrotnego poświadczenia odbioru (d. k. nr [...] akt administracyjnych). Zatem termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego zgodnie z pouczeniem zawartym w piśmie organu z dnia [...]. upływał skarżącej z dniem [...]. W tym też dniu (tj. [....].) skarżąca zrealizowała swoje prawo i złożyła pismo, do którego załączyła obszerną dokumentację medyczną (d. k. nr [...] akt administracyjnych). Ponadto,
w przedmiotowym piśmie strona poinformowała, że z dniem [...]. jej dotychczasowy pracodawca W. S. M. – M. M. rozwiązał z nią umowę o pracę.
Jak wynika z akt sprawy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu [...]. wydał decyzję utrzymującą w mocy decyzję odmawiającą skarżącej umorzenia należności z tytułu składek, jednocześnie stwierdzając, że: "Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przychylił się do argumentacji, zawartej we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, z uwagi na nie udokumentowanie przez Panią występowania przesłanek przemawiających jednoznacznie za umorzeniem należności z tytułu składek" (str. [...] zaskarżonej decyzji, k. [...] akt administracyjnych).
Z uwagi na okoliczność, że zgodnie z pouczeniem zawartym w piśmie organu z dnia [...]. termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego upływał skarżącej w dniu [...]., wydanie decyzji w tym samym dniu należy uznać za przedwczesne i naruszające art. 10 § 1 k.p.a.
Zauważyć należy, że wyrażona w tym przepisie zasada wysłuchania stron jest jedną z kluczowych gwarancji procedury administracyjnej, która zabezpiecza prawo adresata przyszłej decyzji do obrony swoich interesów nie tylko przez wnoszenie środków odwoławczych, ale także przed wydaniem rozstrzygnięcia. Jednocześnie,
w ścisłym związku pozostaje z nią art. 81 powołanej ustawy, w świetle którego okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnioną jedynie wtedy, gdy strona miała możność zajęcia stanowiska co do przeprowadzonych dowodów. Jak zauważa się w judykaturze, naruszenie tych przepisów może skutkować powstaniem kwalifikowanej wady postępowania.
Takie działanie organu administracji, jak w niniejszej sprawie, uznać należy za nieuprawnione, naruszające także przepisy art. 6, art. 7, art. 8 i art. 9 k.p.a., zobowiązujące organ do działania na podstawie przepisów prawa, prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do władzy publicznej, należytego
i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa,
i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Organy również
w toku postępowania stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny
i słuszny interes obywateli.
Wobec powyżej wykazanej kwalifikowanej wady postępowania, Sąd uznał skargę za zasadną. Jednocześnie Sąd wyjaśnia, że nie odniósł się do pozostałych zarzutów skargi, bowiem z uwagi na konieczność zapewnienia udziału strony
w postępowaniu, byłoby to przedwczesne.
Rozpoznając zatem ponownie sprawę organ administracji publicznej powinien zgodnie z art. 153 p.p.s.a. uwzględnić uwagi Sądu w zakresie umożliwienia stronie zajęcia stanowiska co do zebranego materiału dowodowego.
W tej sytuacji, skoro decyzja została wydana z naruszeniem art. 10 § 1 i art. 81 ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego, przy czym stopień tego naruszenia był tego rodzaju, że miał wpływ na wynik sprawy, Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c i art. 152 orzekł jak w sentencji wyroku.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Ewa Kruppik-ŚwietlickaUrszula Wiśniewska
Zdzisław Pietrasik /przewodniczący sprawozdawca/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: sędzia NSA Zdzisław Pietrasik (spr.) Sędziowie: sędzia WSA Ewa Kruppik - Świetlicka sędzia WSA Urszula Wiśniewska Protokolant: starszy sekretarz sądowy Marcin Frydrych po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 08 października 2013 r. sprawy ze skargi J. M. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu składek 1. uchyla zaskarżoną decyzję, 2. określa, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana w całości.
Uzasadnienie
Wnioskiem z dnia [...]. J. M. (skarżąca) zwróciła się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o umorzenie należności z tytułu składek podnosząc, że zadłużenie powstało w sposób przez nią niezawiniony oraz, że sytuacja finansowa, majątkowa i zdrowotna w jakiej się obecnie znajduje uniemożliwia i uniemożliwiać będzie spłatę długu.
Decyzją z dnia [...]. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
w B. odmówił umorzenia należności z tytułu składek w łącznej kwocie [...] zł. Zakład uznał, iż nie znalazł podstaw do umorzenia należności wobec braku całkowitej nieściągalności, o której stanowi art. 28 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007r. Nr 11, poz. 74 ze zm.), dalej u.s.u.s., nie znalazł również podstaw do umorzenia należności w oparciu o art. 28 ust. 3a powołanej ustawy, tj. ze względu na ważny interes osoby zobowiązanej do opłacania składek.
We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zobowiązana podniosła, że ZUS nienależycie przeanalizował zebrany materiał dowodowy i bezpodstawnie odmówił umorzenia zaległości. Wskazała, że podała jako podstawę prawną wniosku
o umorzenie art. 28 ust. 3a u.s.u.s. Zarzuciła, że organ bezpodstawnie nie przeprowadził wnioskowanego przez nią dowodu z dokumentacji medycznej na okoliczność stanu zdrowia, która również przekłada się na jej możliwości zarobkowe. W tym zakresie powołała się na wyrok NSA z 2012.01.24, sygn. akt II GSK1488/10.
Skarżąca zauważyła, że z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, ze ZUS całkowicie pominął stan jej zdrowia i nie uwzględnił sytuacji rodzinnej, wskazała ze celowym byłoby wysłuchanie jej na okoliczność sytuacji życiowej.
Strona stwierdziła, że zadłużenie z tytułu składek było przez nią nie zawinione,
a sytuacja finansowa, majątkowa i zdrowotna, w jakiej się obecnie znajduje uniemożliwia i uniemożliwiać będzie spłatę długu. Ponadto, zobowiązana zarzuciła, że ZUS oparł się o nieaktualne zarobki męża.
W ocenie skarżącej, nie można również uzależniać umorzenia zadłużenia od tego czy dłużnik ma przyznane świadczenie z pomocy społecznej czy też nie.
Zdaniem strony, odmowa umorzenia należności z tytułu składek naruszyła zasadę praworządności oraz pogłębiania zaufania obywatela do Państwa, a umorzenie należności za czas od marca 2009r. umożliwiłoby skorzystanie z "dobrodziejstwa abolicji".
Decyzją z dnia [...]. Zakład Ubezpieczeń Społecznych utrzymał
w mocy decyzję z dnia [...]. odmawiającą umorzenia należności składkowych w łącznej kwocie [...] zł.
W uzasadnieniu organ stwierdził, że w przedmiotowej sprawie nie zachodzi całkowita nieściągalność zadłużenia na podstawie przepisów art. 28 ust. 3 u.s.u.s., na co również powołała się skarżąca w swoim wniosku. W ocenie Zakładu, ze zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego nie wynika także, aby zaistniała jednoznaczna przesłanka umorzenia należności z przyczyn szczególnych, tj. ze względu na ważny interes osoby zobowiązanej do opłacania składek, stosownie do art. 28 ust. 3a u.s.u.s. w zw. z § 3 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003r. (Dz. U. Nr 141, poz. 1365).
Organ podał, że jak wynika z dokonanych ustaleń, skarżąca prowadzi działalność gospodarczą (sprzedaż detaliczna żywności, napojów i wyrobów tytoniowych prowadzona na straganach i targowiskach). Ponadto do [...]. była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia w G. M. M. Aktualnie przebywa na świadczeniu rehabilitacyjnym, którego stawka dzienna brutto wynosi [...] zł, za kwiecień 2013r. wysokość świadczenia wyniosła [...] zł brutto. Mąż zobowiązanej B. M., z którym ma ona rozdzielność majątkową, ale z którym prowadzi wspólne gospodarstwo domowe, jest zatrudniony w PW. M. Sp. z o.o. z siedzibą w K. i jest oddelegowany do pracy za granicą. Wynagrodzenie netto B. M. osiągnięte w okresie [...]. wyniosło miesięcznie średnio [...] EUR (ok. [...] zł).
Na utrzymaniu skarżącej i jej męża pozostaje syn. Z treści oświadczenia z dnia [...]. o stanie rodzinnym i majątkowym oraz sytuacji materialnej oraz przedłożonych dokumentów wynika, że zobowiązana posiada spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w B. ul. W. [...], na którym ustanowiona została hipoteka kaucyjna stanowiąca prawne zabezpieczenie pożyczki, której Bank P. SA udzielił [...]. skarżącej oraz jej mężowi (kwota pożyczki [...] zł). Ponadto strona skarżąca posiada samochód F. rocznik [...]. Miesięczny koszt utrzymania mieszkania, według oświadczenia z dnia [...]. wynosi: [...] zł, koszty energii elektrycznej to [...] zł., gaz [...] zł. Organ zaznaczył, że zobowiązana nie przedstawiła żadnych dokumentów potwierdzających wysokość i fakt ponoszenia kosztów utrzymania mieszkania i wykazanych opłat, mimo że o możliwości przedłożenia dokumentów potwierdzających aktualną sytuację materialną była poinformowana. Ze złożonego oświadczenia i kserokopii umów pożyczki wynika, że poza pożyczką
z 2001 r. w dniu [...]. skarżąca zaciągnęła w Banku P. SA pożyczkę
w kwocie [...] zł, której część [...] zł przeznaczyła na spłatę kredytów w L. B. Łączna miesięczna rata spłaty pożyczek wynosi ok. [...] zł. Spłata pożyczek nastąpi odpowiednio [...] i [...].
Zakład podkreślił, że w trakcie postępowania strona nie ujawniła wysokości dochodów męża oraz kwoty, jaką łoży na utrzymanie. Ponadto, zdaniem organu, nie jest prawdą, że wysokość świadczenia rehabilitacyjnego, które skarżąca otrzymuje wynosi [...] zł, gdyż jak ustalono jest to kwota [...] zł brutto.
Wobec powyższego organ stwierdził, że dochody uzyskiwane przez zobowiązaną oraz jej męża, zapewniają [...] osobowej rodzinie minimum socjalne.
W ocenie Zakładu, istotnym dla sprawy pozostaje również fakt, że zobowiązana spłaca swoje zobowiązania wobec innych wierzycieli - instytucji finansowych,
w których zaciągnęła pożyczki i stara się wywiązać ze swoich zobowiązań, traktując banki jako wierzycieli uprzywilejowanych, wobec których dług należy spłacać
w pierwszej kolejności.
Odnosząc się do zarzutu nieuwzględnienia przy rozstrzyganiu sprawy złego stanu zdrowia skarżącej organ wyjaśnił, że wnosząc o ponowne rozpatrzenie sprawy, znając treść decyzji ZUS, nie załączyła ona do wniosku żadnych nowych dokumentów. Żadne dokumenty nie zostały również złożone w związku z wysłanym do strony pismem z dnia [...]., w którym poinformowano o możliwości przedłożenia dokumentów potwierdzających aktualną sytuację materialną
i zdrowotną. W związku z brakiem odpowiedzi na pismo informujące o możliwości przedłożenia dowodów w sprawie wydłużono postępowanie do [...]. W dniu [...]. zobowiązana skierowała do ZUS pismo, w którym poinformowała że do [...]. nie będzie w stanie przedłożyć pełnej dokumentacji medycznej przedstawiającej aktualny stan zdrowia.
W piśmie tym strona wskazała, że w okresie od [...]. do [...] ma wyznaczonych [...] wizyt u lekarzy specjalistów, jednocześnie zadeklarowała, że jeżeli będzie w posiadaniu części wyników badań lekarskich z [...]. to dostarczy je do ZUS.
Ponieważ skarżąca nie dostarczyła w tym terminie żadnych nowych dowodów, postanowieniem z dnia [...] r. ponownie wydłużono termin załatwienia sprawy do dnia [...]. Organ zauważył, że pomimo wydłużenia terminu, zobowiązana nie przedłożyła dodatkowej dokumentacji i wyników badań.
Zakład wskazał, że skarżąca nie posiada orzeczenia lekarskiego, z którego wynikałoby, że jej stan zdrowia wyklucza lub w znacznym stopniu ogranicza możliwość zatrudnienia. Strona nie przedłożyła również orzeczenia, że ktoś z rodziny ze względu na stan zdrowia wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, co mogłoby również mieć wpływ na ograniczenie możliwości jej zatrudnienia.
W ocenie organu, istotne dla sprawy jest również to, że w listopadzie 2012r. zobowiązana wystąpiła do ZUS z wnioskiem o przyznanie renty inwalidzkiej i tego świadczenia nie otrzymała, co oznacza, że stan jej zdrowia rokuje możliwość powrotu do pracy. Ponadto, Zakład zauważył, że skarżąca mimo złego stanu zdrowia, kontynuowała prowadzenie działalności gospodarczej i to w sytuacji, gdy przynosiła ona w ostatnich trzech latach stratę.
Reasumując, organ stwierdził, że natychmiastowa rezygnacja z należności byłaby
w tym przypadku nieuzasadniona. Jednakże zaznaczył, że skarżąca może skorzystać z umorzenia części zadłużenia w oparciu o przepisy ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r., poz. 1551). Natomiast pozostała część zadłużenia może zostać na wniosek strony objęta ulgą
w postaci układu ratalnego, dostosowanego do jej aktualnych możliwości finansowych i sytuacji życiowej.
Zakład wyjaśnił również, że sprawę rozpatrzono również w oparciu o przepisy ustawy z dnia 30 kwietnia 2004r.o postępowaniu sprawach dotyczących pomocy publicznej (t.j. Dz. U. z 2007r. Nr 59, poz.404 ze zm).
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego strona wniosła
o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie:
- art. 28 ust. 3a u.s.u.s.,
- art. 145 § 1 pkt 5 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 267), dalej k.p.a.,
- art. 10 § 1 k.p.a.,
- art. 75 § 1 k.p.a.,
- art. 77 § 1 w zw. z art. 7 i 8 k.p.a. poprzez poczynienie ustaleń faktycznych sprzecznych z zebranym materiałem dowodowym.
W uzasadnieniu podniosła, że organ nie zebrał należycie materiału dowodowego, ponieważ całkowicie pominął dokumenty złożone przez nią w dniu [...]. (dokumentację medyczną, świadectwo pracy). Nie był zatem w stanie prawidłowo i wyczerpująco przeanalizować jej stanu zdrowia. Nie uwzględnił także faktu rozwiązania stosunku pracy. Strona podkreśliła, że jej sytuacja materialna ulegnie jeszcze pogorszeniu, ponieważ z dniem [...]. zakończy prowadzenie działalności gospodarczej.
W ocenie skarżącej, nieprawdziwe są zatem zawarte w uzasadnieniu decyzji stwierdzenia, że nie udokumentowała ustawowych przesłanek przemawiających za umorzeniem. Wszelkie posiadane dokumenty przedłożyła, jednak organ ich nie uwzględnił. Strona zarzuciła, że Zakład nigdy nie wezwał jej do złożenia ustnych wyjaśnień bądź uzupełniających informacji ani z urzędu, ani nawet na jej wniosek zawarty we wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy. Stwierdziła, że przez całe postępowanie starała się przedkładać wszystkie dokumenty, które mogły mieć znaczenie dla sprawy, jednakże, jak wynika z uzasadnienia zaskarżonej decyzji organ posiadał wciąż niewyjaśnione wątpliwości.
Strona podkreśliła, że to organ z urzędu podejmuje wszystkie czynności niezbędne dla dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Przy tym ma obowiązek należytego
i wyczerpującego informowania strony o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie jej praw i obowiązków. W jej opinii, ZUS nie wywiązał się ze swych ustawowych powinności.
Zdaniem skarżącej, niezgodne z prawem było także postępowanie organu związane ze zgłaszanymi przez nią dowodami. Wyjaśniła, że pismem z dnia [...]. została zawiadomiona, że w terminie [...] dni może zająć ostateczne stanowisko
w sprawie. Pismo to odebrała [...] zatem termin upływał [...]. Również do dnia [...]. przesunięto termin załatwienia jej sprawy (pismo z [...].).
W dniu [...] złożyła pismo (omyłkowo datowane na [...]), do którego dołączyła obszerną dokumentację medyczną. Poinformowała także o rozwiązaniu z nią umowy o pracę, na dowód czego przedłożyła świadectwo pracy. W ocenie strony, skoro czas do wypowiedzenia się miała do dnia [...] (czyli do końca tego dnia), wydanie z tą datą decyzji nie uwzględniającej jej stanowiska należy uznać za przedwczesne
i niezgodne z prawem. Skarżąca podniosła, że w momencie wydawania decyzji istniały nowe okoliczności faktyczne i dowody, które nie były znane organowi z jego własnej winy, bądź też świadomie zostały pominięte. Takie postępowanie organu, według strony skarżącej narusza prawo i stanowi przesłankę do wznowienia postępowania administracyjnego stosownie do art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. Na poparcie swojej argumentacji strona powołała się na stanowisko doktryny oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17.04.2008r., sygn. akt I OSK 644/07.
Ponadto, skarżąca zaznaczyła, że samochód F. /rocznik [...]r./ jest pojazdem, który nie stanowi żadnej wartości. Dodała również, że z mężem pozostaje w rozdzielności majątkowej, nie prowadzi z nim wspólnego gospodarstwa domowego. Wskazała, że mąż utrzymuje syna, ponosi koszty jego nauki, które pochłaniają znaczną część jego dochodów.
Na koniec skarżąca podkreśliła, że jej sytuacja majątkowa i zdrowotna jest tragiczna. Brak możliwości podjęcia zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, a także niemożność prowadzenia działalności gospodarczej stawia ją w sytuacji całkowitego pozbawienia środków do życia.
W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, w całości podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem. Z kolei przepis art. 3 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz.U. z 2012 r., Poz. 270 ze zm.; dalej jako p.p.s.a.), stanowi, że kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na decyzje administracyjne.
W wyniku takiej kontroli decyzja może zostać uchylona w razie stwierdzenia, że naruszono przepisy prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy lub doszło do takiego naruszenia przepisów prawa procesowego, które mogłoby
w istotny sposób wpłynąć na wynik sprawy, ewentualnie w razie wystąpienia okoliczności mogących być podstawą wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a), b) i c) p.p.s.a.).
Z przepisu art. 134 § 1 p.p.s.a. wynika natomiast, że Sąd rozstrzyga
w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
Dokonując sądowej kontroli we wskazanym zakresie uznać należało, że skarga zasługuje na uwzględnienie, albowiem Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydając zaskarżoną decyzję naruszył przepisy postępowania administracyjnego
w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy, co z kolei czyniło zasadnym jej uchylenie na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a.
Ustawodawca w art. 10 k.p.a. ustanowił zasadę ogólną czynnego udziału strony w postępowaniu. Z zasady tej wynikają dla organu administracji publicznej obowiązki, a mianowicie zagwarantowanie stronie czynnego udziału w każdym stadium postępowania oraz zagwarantowanie stronie przed wydaniem decyzji możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Kształtuje on zatem prawa strony, czego następstwem prawnym jest to, że strona rozporządza swymi prawami, a zatem w razie odstąpienia przez stronę od ich realizacji nie można z tego tytułu wyprowadzać negatywnych następstw dla strony.
Innymi słowy prowadzone postępowanie administracyjne rządzi się określonymi zasadami wynikającymi z przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Ich naruszenie w toku prowadzonego postępowania skutkować może wadliwością całego postępowania. Zasada prawa do czynnego udziału doznaje, co prawda, wyjątków wskazanych w art. 10 § 2 k.p.a., zgodnie z którym organ administracji może odstąpić od omawianej zasady tylko wówczas, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, a przyczyny odstąpienia od tej zasady organ powinien utrwalić w formie adnotacji w aktach sprawy (art. 10 § 3), jednakże dopuszczalność prowadzenia postępowania bez czynnego udziału strony w postępowaniu jest jedynie wyjątkiem, a zatem jako wyjątek podlega ścisłej wykładni. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż zasadę tą przyjmuje także Europejski Kodeks Dobrej Administracji (art. 16), co wskazuje na wagę tej zasady.
Obowiązkiem organu prowadzącego postępowanie jest pouczenie strony o prawie do zapoznania się z aktami i złożenia końcowego oświadczenia; organ ma także obowiązek wstrzymać się od wydania decyzji do czasu złożenia tego oświadczenia w wyznaczonym terminie (wyrok WSA w Krakowie z dnia 14 grudnia 2007 r., II SA/Kr 569/07). "Zawarte w treści art. 10 § 1 k.p.a. sformułowanie "przed wydaniem decyzji" jednoznacznie wskazuje, że chodzi tu o ten moment postępowania, w którym organ administracji publicznej, po zakończeniu postępowania dowodowego, przechodzi do fazy podjęcia rozstrzygnięcia. Dotyczy to zarówno postępowania przed organem pierwszej, jak i drugiej instancji. Możliwość wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji jest więc dla strony niejako ostatnią szansą na przedstawienie i uzasadnienie swojego stanowiska. Natomiast wyznaczenie stronie terminu na wypowiedzenie się jest uzasadnione koniecznością określenia czasu, w jakim organ administracji publicznej oczekiwać powinien na jej stanowisko w sprawie. To, czy strona skorzysta z przysługującego jej prawa, pozostawiono wyłącznie jej uznaniu" (wyrok WSA
w Warszawie z dnia 13 grudnia 2007 r., V SA/Wa 1991/07).
Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy zauważyć należy, że pismem z dnia [...]. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. zawiadomił skarżącą, że zakończył postępowanie w sprawie jej wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy o umorzenie należności z tytułu składek.
W związku z powyższym pouczył stronę, że zgodnie z art. 10 k.p.a. ma ona prawo do wypowiadania się co do zebranych dowodów oraz zgłoszonych żądań w terminie 3 dni od daty doręczenia pisma. Jednocześnie Zakład wyjaśnił, że w przypadku nie skorzystania z przysługującego prawa decyzja zostanie podjęta w oparciu o zebrany materiał dowodowy znajdujący się w aktach sprawy (d. k. nr [...] akt administracyjnych). Pismo zostało doręczone skarżącej w dniu [...]., co wynika ze zwrotnego poświadczenia odbioru (d. k. nr [...] akt administracyjnych). Zatem termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego zgodnie z pouczeniem zawartym w piśmie organu z dnia [...]. upływał skarżącej z dniem [...]. W tym też dniu (tj. [....].) skarżąca zrealizowała swoje prawo i złożyła pismo, do którego załączyła obszerną dokumentację medyczną (d. k. nr [...] akt administracyjnych). Ponadto,
w przedmiotowym piśmie strona poinformowała, że z dniem [...]. jej dotychczasowy pracodawca W. S. M. – M. M. rozwiązał z nią umowę o pracę.
Jak wynika z akt sprawy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu [...]. wydał decyzję utrzymującą w mocy decyzję odmawiającą skarżącej umorzenia należności z tytułu składek, jednocześnie stwierdzając, że: "Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przychylił się do argumentacji, zawartej we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, z uwagi na nie udokumentowanie przez Panią występowania przesłanek przemawiających jednoznacznie za umorzeniem należności z tytułu składek" (str. [...] zaskarżonej decyzji, k. [...] akt administracyjnych).
Z uwagi na okoliczność, że zgodnie z pouczeniem zawartym w piśmie organu z dnia [...]. termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego upływał skarżącej w dniu [...]., wydanie decyzji w tym samym dniu należy uznać za przedwczesne i naruszające art. 10 § 1 k.p.a.
Zauważyć należy, że wyrażona w tym przepisie zasada wysłuchania stron jest jedną z kluczowych gwarancji procedury administracyjnej, która zabezpiecza prawo adresata przyszłej decyzji do obrony swoich interesów nie tylko przez wnoszenie środków odwoławczych, ale także przed wydaniem rozstrzygnięcia. Jednocześnie,
w ścisłym związku pozostaje z nią art. 81 powołanej ustawy, w świetle którego okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnioną jedynie wtedy, gdy strona miała możność zajęcia stanowiska co do przeprowadzonych dowodów. Jak zauważa się w judykaturze, naruszenie tych przepisów może skutkować powstaniem kwalifikowanej wady postępowania.
Takie działanie organu administracji, jak w niniejszej sprawie, uznać należy za nieuprawnione, naruszające także przepisy art. 6, art. 7, art. 8 i art. 9 k.p.a., zobowiązujące organ do działania na podstawie przepisów prawa, prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do władzy publicznej, należytego
i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa,
i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Organy również
w toku postępowania stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny
i słuszny interes obywateli.
Wobec powyżej wykazanej kwalifikowanej wady postępowania, Sąd uznał skargę za zasadną. Jednocześnie Sąd wyjaśnia, że nie odniósł się do pozostałych zarzutów skargi, bowiem z uwagi na konieczność zapewnienia udziału strony
w postępowaniu, byłoby to przedwczesne.
Rozpoznając zatem ponownie sprawę organ administracji publicznej powinien zgodnie z art. 153 p.p.s.a. uwzględnić uwagi Sądu w zakresie umożliwienia stronie zajęcia stanowiska co do zebranego materiału dowodowego.
W tej sytuacji, skoro decyzja została wydana z naruszeniem art. 10 § 1 i art. 81 ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego, przy czym stopień tego naruszenia był tego rodzaju, że miał wpływ na wynik sprawy, Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c i art. 152 orzekł jak w sentencji wyroku.
