VI SA/Wa 636/13

Uzasadnienie

VI SA/Wa 636/13

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] grudnia 2012 r. Urząd Patentowy RP, na podstawie art. 90 ust. 1 pkt 3 i art. 224 ust. 4 oraz art. 245 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.), po rozpoznaniu wniosku J. O. o ponowne rozpatrzenie sprawy, utrzymał w mocy decyzję własną z dnia [...] lipca 2012 r. stwierdzającą wygaśnięcie z dniem [...] listopada 2011 r. patentu na wynalazek oznaczony numerem Pat-207811 z powodu nieuiszczenia w przewidzianym terminie opłaty za 8. rok ochrony wynalazku.

W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia Urząd Patentowy wskazał, że decyzją z dnia [...] lipca 2012 r. stwierdził wygaśnięcie z dniem [...] listopada 2011 r. patentu na wynalazek pt.: "Wielofunkcyjny stół do ćwiczeń siłowych ręki" oznaczonego numerem Pat-207811 z powodu nieuiszczenia w przewidzianym terminie opłaty za 8. okres ochrony wynalazku.

We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy uprawniony podniósł, że powodem uchybienia terminu do uiszczenia wymaganej opłaty były problemy zdrowotne i finansowe. Wraz z wnioskiem uiścił na rachunek Urzędu m.in. zaległą opłatę za 8. okres ochrony patentu powiększoną o opłatę dodatkową w wysokości 30% opłaty należnej z tytułu uiszczenia opłaty za ochronę po upływie wyznaczonego terminu.

Organ wyjaśnił, iż zgodnie z art. 90 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo własności przemysłowej patent wygasa na skutek nieuiszczenia w przewidzianym terminie opłaty okresowej.

W myśl zasady wyrażonej w art. 224 ust. 2 powyższej ustawy opłaty za dalsze okresy ochrony powinny być uiszczane z góry, nie później niż w dniu, w którym upływa poprzedni okres ochrony. Wyjątkowo opłaty takie mogą być uiszczane w ciągu 6 miesięcy po upływie powyższego terminu, przy równoczesnym uiszczeniu opłaty dodatkowej w wysokości 30% opłaty należnej (art. 224 ust. 4 zd. 1). Powyższy termin "dodatkowy" nie podlega jednak, w myśl art. 224 ust. 4 zd. 2, przywróceniu.

Organ stwierdził, iż w przedmiotowej sprawie ostatnim dniem 7 roku ochrony wynalazku był 10 listopada 2011 r., tak więc podstawowy termin do uiszczenia opłaty okresowej za kolejny - 8. rok ochrony wynalazku, upływał w tymże dniu. Zgodnie jednak z przepisem art. 224 ust. 4 zd. 1 ustawy Prawo własności przemysłowej opłata za 8. rok ochrony wynalazku wraz z opłatą dodatkową w wysokości 30% opłaty należnej mogła być przez uprawnionego wniesiona w dodatkowym 6 miesięcznym terminie tj. do 10 maja 2012 r. Z uwagi na to, że uprawniony nie wniósł wymaganej opłaty w żadnym z powyższych okresów, a zarazem w świetle art. 224 ust. 4 zd. 2 ustawy p.w.p. nie ma możliwości przywrócenia terminu do wniesienia opłaty okresowej za kolejny rok ochrony wynalazku, Urząd Patentowy uznał, że zostały spełnione ustawowe warunki, określone w art. 90 ust. 1 pkt 3 ustawy p.w.p., wymagane do wydania decyzji stwierdzającej wygaśnięcie z dniem 10 listopada

2011 r. patentu na wynalazek oznaczony numerem Pat-207811.

Urząd Patentowy stwierdził nadto, iż w sprawie nie wystąpiły nadzwyczajne okoliczności, które mogłyby stanowić podstawę do uwzględnienia uchybienia terminu zgodnie z art. 243 ust. 6 ustawy Prawo własności przemysłowej, w myśl którego do terminów uchybionych z powodu nadzwyczajnych okoliczności stosuje się odpowiednio przepisy o zawieszeniu biegu przedawnienia z powodu siły wyższej i wyjaśnił, iż pojęcie siły wyższej ujmowane jest w orzecznictwie i doktrynie jako zdarzenie zewnętrzne, które ma charakter nadzwyczajny, któremu nie można zapobiec. Do niniejszej kategorii zaliczane są zdarzenia o charakterze katastrof przyrodniczych (np. powodzie, huragany, trzęsienia ziemi) lub nadzwyczajnych zaburzeń życia zbiorowego (np. wojna, rozruchy), które uniemożliwiają uprawnionemu dokonanie określonej czynności. Zdaniem organu za nadzwyczajną okoliczność w rozumieniu powyższych przepisów nie mogą być zatem uznane problemy zdrowotne czy przejściowe kłopoty finansowe uprawnionego.

Organ dodał, iż ustawa p.w.p. przewiduje środki prawne, z których uprawniony może, wobec przejściowych trudności, skorzystać. Przykładowo przepis zawarty w art. 226 ust. 2 i 3 ustawy p.w.p. pozwala uprawnionemu wnieść o zwolnienie go (w części lub w całości) z obowiązku wniesienia wymaganej opłaty za kolejny okres ochrony. W przedmiotowej sprawie uprawniony wniosku takiego nie złożył.

W skardze wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie J. O., zwany dalej skarżącym, wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz zasądzenie kosztów postępowania.

Podniósł zarzut naruszenia przepisów prawa procesowego mający istotny wpływ na wynik postępowania, tj. art. 7 k.p.a. w związku z art. 77 k.p.a., polegający na niewyjaśnieniu istotnych okoliczności sprawy.

Rozwijając w uzasadnieniu zarzuty skargi, skarżący stwierdził, iż przyczyną niedotrzymania terminu opłaty za 8. rok ochrony patentu, były problemy zdrowotne oraz sytuacja finansowa. Nadto, za utrzymaniem dalszej ochrony patentowej przemawia znaczenie patentu w rehabilitacji pacjentów z uszkodzeniami ręki oraz oryginalność rozwiązania technicznego. Skarżący podkreślił, iż jednocześnie z wnioskiem o ponowne rozpoznanie sprawy uiszczona została opłata za 8. rok ochrony patentu wraz z opłatą dodatkową w wysokości 30% opłaty należnej. Co więcej, skarżący uiścił także opłatę za 9 rok ochrony. W ocenie skarżącego Urząd Patentowy RP nie dokonał wnikliwej analizy przedstawionych przez niego okoliczności będących przyczyną opóźnienia z wniesieniem opłaty za 8. rok ochrony patentu nr Pat-207811, a jedynie odwołał się do poglądów orzecznictwa i doktryny, nie przeprowadzając w tym zakresie innych środków dowodowych.

Nadto, określone problemy zdrowotne i problemy rodzinne (pomoc bratu po 2 zawałach oraz operacji wszczepienia bajpasów) stanowiły w ocenie skarżącego przesłankę przemawiająca za uwzględnieniem wniosku. Skarżący podkreślił, iż w czasie trwania problemów zdrowotnych i rodzinnych miał ograniczone możliwości realizacji nałożonych na niego obowiązków, jednakże nie miał zamiaru uchylać się od uiszczenia opłaty za ochronę patentową, o czym świadczy fakt wpłaty dotychczasowych opłat oraz opłaty za 9. rok ochrony patentowej.

Co więcej, Urząd Patentowy nie odniósł się do wniosku o przywrócenie ważności patentu nr Pat-207811, motywem złożenia którego było znaczenie omawianego rozwiązania technicznego w rehabilitacji pacjentów z uszkodzeniami ręki z przyczyn neurologicznych, ortopedycznych, urazowych, reumatycznych i innych. Ponadto, przedmiotowy wynalazek jest oryginalnym i unikatowym rozwiązaniem technicznym, które jest rozpoznawalne w kraju i za granicą (Włochy, Czechy, Wenezuela, Niemcy). Istotnym dla skarżącego jest fakt, iż już w rok po uzyskaniu patentu, doszło do utraty jego ochrony, po 6- letniej "walce" o jego przyznanie.

Skarżący dodał, iż w 2012 r. uzyskał samodzielnie następne dwa patenty: nr 213341 oraz nr 213342 - za ochronę których wniósł terminowo wymagane opłaty okresowe. Podkreślił, iż ma w planach zgłoszenie w Urzędzie Patentowym RP kolejnych zastrzeżeń patentowych z zakresu rehabilitacji ręki, jednakże, mając na uwadze problemy związane z przedmiotowym patentem, z ubiegania się o taką ochronę najprawdopodobniej zrezygnuje.

Skarżący podniósł, iż zawarta w decyzji o udzieleniu patentu informacja o terminach płatności za poszczególne okresy ochronne nie jest w dostateczny sposób jasna. Nadto, mając na uwadze ochronę praw twórcy wynalazku, w ocenie skarżącego, wątpliwości budzi brak powiadomienia o zaległościach w płatności opłat. Wskazał także, iż na gruncie niniejszej sprawy uszczerbku nie doznały żadne istotne interesy społeczne, ponieważ uiścił opłatę za 8. rok ochrony wraz z opłatą dodatkową w wysokości 30% opłaty należnej, a nadto opłatę za 9. rok ochrony przedmiotowego patentu.

W odpowiedzi na skargę Urząd Patentowy wniósł o jej oddalenie oraz podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

W piśmie procesowym z dnia 4 września 2013 r., stanowiącym polemikę z odpowiedzią na skargę, skarżący podtrzymał swoje zarzuty dodając, że z pkt 3 informacji załączonej do decyzji o udzieleniu patentu z dnia [...] października 2010 r. wynika, że opłaty za następne okresy ochrony należy wnosić w ostatnim dniu upływającego okresu ochrony. Skarżący stwierdził, że dla osoby, będącej laikiem w dziedzinie prawa, informacja taka może oznaczać, że jest to ostatni dzień okresu ochrony, za który należy wnieść opłatę, czyli w niniejszej sprawie byłby to ostatni dzień ósmego okresu ochrony wynalazku, rozpoczynającego się 10 listopada 2011 r. i kończącego 9 listopada 2012 r. Przyznał, że treść przepisu art. 224 ust. 1 p.w.p. wskazywałaby na opóźnienie w uiszczeniu opłaty za kolejny okres ochronny, jednakże z wiążącego go pouczenia organu wynika, że jego interpretacja co do końcowego terminu uiszczenia opłaty jest właściwa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Patent na wynalazek pt.: "Wielofunkcyjny stół do ćwiczeń siłowych ręki" nr Pat.207811 został udzielony w okresie obowiązywania ustawy Prawo własności przemysłowej.

Należy podkreślić, iż korzystanie z patentu rodzi obowiązek uiszczania opłat za kolejne okresy ochronne w określonych ustawowo terminach, o czym stanowi art. 222 i nast. p.w.p. Nieuiszczenie opłaty okresowej w wymaganym terminie powoduje wygaśnięcie patentu i daje UP RP kompetencję do wydania decyzji stwierdzającej wygaśniecie stosownie do unormowań zawartych w art. 90 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 p.w.p. Zgodnie bowiem z art. 90 ust. 1 pkt 3 p.w.p. patent wygasa na skutek nieuiszczenia w przewidzianym terminie opłaty okresowej.

W myśl art. 224 ust. 1 p.w.p. termin do uiszczenia opłaty za pierwszy okres ochrony, określonej w decyzji o udzieleniu patentu, wynosi trzy miesiące od daty doręczenia wezwania. Jednocześnie, jak stanowi zdanie drugie ust. 1 art. 224 p.w.p., zgłaszający może uiścić opłatę za dalsze rozpoczęte okresy ochrony lub opłatę wymaganą do przedłużenia ochrony na okresy rozpoczęte przed tym terminem.

Przepis art. 224 ust. 2 p.w.p. stanowi, że opłaty za dalsze okresy ochronne są uiszczane, z zastrzeżeniem ust. 1 tego artykułu ustawy, z góry, nie później niż w dniu, w którym upływa poprzedni okres ochronny, przy czym opłaty za dalsze okresy ochronne mogą być uiszczane w ciągu jednego roku przed tym terminem określonym w ust. 2 (art. 224 ust. 3 p.w.p.). Nadto w ust. 4 art. 224 p.w.p. przewidziano dodatkowy 6-miesięczny termin na uiszczenie opłaty, rozpoczynający bieg po upływie terminu określonego w ust. 2 art. 224 p.w.p. Opłata uiszczona w terminie dodatkowym jest podwyższana o opłatę dodatkową w wysokości 30% opłaty podstawowej.

Z przedstawionych regulacji wynika również, że ustawa nie dopuszcza przywrócenia terminu podstawowego, określonego w art. 224 ust. 2 p.w.p. Podmioty, które nie uiściły opłaty okresowej w terminie podstawowym, mogą uniknąć skutków związanych z niedopełnieniem tego obowiązku (art. 90 ust. 1 pkt 3) wnosząc opłatę w terminie dodatkowym. Tym samym termin dodatkowy uiszczenia opłaty, przewidziany w art. 224 ust. 4 p.w.p. spełnia funkcję podobną do instytucji przywrócenia terminu (podstawowego) (zob. przykładowo wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 kwietnia 2011 r. sygn. GSK 405/10 LEX nr 992380).

Zdaniem Sądu, w rozpatrywanej sprawie organ prawidłowo uznał, że ostatnim dniem 7. roku ochrony wynalazku był 10 listopada 2011 r., a zatem termin o jakim mowa w art. 224 ust. 4 zd. 1 upływał w tym dniu. Również prawidłowo organ obliczył termin dodatkowy z art. 224 ust. 4 p.w.p. wskazując, że skarżący mógł wnieść stosowną opłatę (powiększoną o 30% opłaty należnej) do dnia 10 maja 2012 r.

Jak wynika z akt sprawy i co nie jest sporne, stosowna opłata za 8. rok ochrony wynalazku wraz z opłatą dodatkową w wysokości 30% opłaty należnej za ochronę z tytułu uiszczenia opłaty po upływie wyznaczonego terminu zostały wniesione w dniu 30 lipca 2012 r. – a więc po upływie ustawowych terminów, o których mowa w art. 224 ust. 2 i 4 omawianej ustawy.

Podnieść przy tym należy, iż wprawdzie art. 243 ust. 6 p.w.p. stanowi, że do terminów, do których nie ma zastosowania przepis ust. 1 (tj. terminów niepodlegających przywróceniu) uchybionych z powodu nadzwyczajnych okoliczności stosuje się odpowiednio przepisy o zawieszeniu biegu przedawnienia z powodu siły wyższej i w sprawach tych Urząd Patentowy wydaje, po przedstawieniu przez zainteresowanego odpowiednich dowodów, postanowienia. W niniejszej sprawie, zdaniem Sądu, nie było podstaw do zastosowania powyższego trybu, bo treść wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy nie daje podstaw do przyjęcia, iż zamiarem strony było domaganie się zastosowania przepisów o zawieszeniu biegu przedawnienia z powodu siły wyższej.

Zgodzić się należy z organem, że niedopełnienie przez skarżącego obowiązku uiszczenia opłaty za 8. rok ochrony wynalazku nie wynikało z okoliczności nadzwyczajnych, których wystąpienia nie można było przewidzieć, czy też im zaradzić, a które mogłyby stanowić podstawę do uwzględnienia uchybienia terminu w myśl art. 243 ust. 6 ustawy p.w.p. albowiem, zgodnie z poglądami wypracowanymi przez orzecznictwo, okolicznościami nadzwyczajnymi nie są określone problemy zdrowotne i rodzinne strony, jak również jej sytuacja finansowa.

Wbrew zatem twierdzeniom skarżącego, Urząd Patentowy RP w sposób prawidłowy dokonał oceny przedstawionych przez niego okoliczności. Zarzuty naruszenia art. 7, 8, 77 i 80 k.p.a. nie są więc zasadne.

W piśmie procesowym z dnia 4 września 2013 r. skarżący odwołuje się do wadliwości i zaniedbań Urzędu Patentowego wiążących się z niejasnym i niezrozumiałym dla laika pouczeniem o terminach do wnoszenia opłat.

W ocenie Sądu również i te zarzuty nie zasługują na uwzględnienie.

Z informacji Urzędu Patentowego RP zawartej na odwrocie decyzji z dnia [...] października 2010 r. o udzieleniu przedmiotowego patentu wynika, że opłaty za następne okresy ochrony (tj. poczynając od 4. roku ochrony) należy wnieść najpóźniej w ostatnim dniu upływającego okresu ochrony. Zdaniem Sądu powyższa informacja jest zbieżna w swej treści z przepisem art. 224 ust. 2 p.w.p., który stanowi, że "opłaty za dalsze okresy ochrony są uiszczane, z zastrzeżeniem ust. 1 z góry, nie później niż w dniu, w którym upływa poprzedni okres ochrony".

Skoro bowiem we wzmiankowanej informacji jest mowa o opłacie za następny okres oraz konieczności wniesienia jej najpóźniej w ostatnim dniu upływającego okresu (czyli poprzedniego) nie ulega wątpliwości, że stosowna opłata ma być uiszczona z góry (tj. na gruncie niniejszej sprawy za 8. rok ochrony powinna zostać uiszczona w ostatnim dniu poprzedniego okresu tj. 7. roku ochrony).

Należy przy tym podkreślić, że niezależnie od obowiązków ciążących na organie administracji, strona powinna dołożyć należytej staranności w zaznajomieniu się z przepisami prawa materialnego, które regulują jej prawa i obowiązki.

Decyzja o udzieleniu patentu zawiera także pouczenie odnośnie skutków nieuiszczenia opłaty za I okres ochrony wynalazku.

Pouczenie to było niezbędne ze względu na to, iż decyzja o udzieleniu patentu jest decyzją warunkową. Udzielenie patentu następuje pod warunkiem uiszczenia opłaty za pierwszy okres ochrony (art. 52 ust. 2 p.w.p.), w przeciwnym razie Urząd Patentowy RP stwierdza wygaśnięcie decyzji o udzieleniu patentu.

Zaakcentować przy tym należy, iż skarżący nie zwracał się do Urzędu Patentowego RP o wyjaśnienia w przedmiocie ustalenia terminu do wnoszenia opłat za kolejne okresy ochrony.

Natomiast wskazanie w decyzji podstawy prawnej działania Urzędu Patentowego RP w sprawie udzielenia spornego patentu pozwalało skarżącemu dotrzeć do odpowiedniego aktu prawnego – w tym przypadku ustawy Prawo własności przemysłowej – i zaznajomić się z przepisami dotyczącymi m.in. opłat za okresy ochronne, a także skutków ich nieuiszczenia.

Wobec niezasadności zarzutów skargi oraz niestwierdzenia przez Sąd z urzędu tego rodzaju uchybień, które mogłyby mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia, które sąd ma obowiązek badać z urzędu - skargę należało oddalić.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270), skargę jako nieuzasadnioną oddalił.