IV SA/Wr 263/13

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] lutego 2013r., Nr [...] D. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we W. powołując się na przepis art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2011r., Nr 212, poz. 1263 ze zm.), art. 235¹ i art. 235² kodeksu pracy (Dz.U. z 1998r., Nr 21, poz. 94 ze zm.) oraz § 8 ust. 1 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. Nr 105, poz. 869 ze zm.) i art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. po rozpatrzeniu odwołania J. K. od decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w L. z dnia [...] października 1012r., Nr [...] o braku podstaw do stwierdzenia u J.K. choroby zawodowej - zespołu wibracyjnego: postać naczyniowo-nerwowa, postać mieszana naczyniowo-nerwowa i kostno-stawowa (poz.22.1, poz.22.3 wykazu chorób zawodowych wymienionych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych) - utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy szczegółowo przedstawił przebieg zatrudnienia J. K., wskazując, że skarżący zatrudniony był kolejno:

- od dnia 5 września 1962 r. do 18 kwietnia 1970 r. w Zakładzie Budowy Sieci Elektrycznej w K., obecnie [...] Sp. z o. o. jako maszynista koparek w narażeniu na wibrację ogólną,

- od dnia 18 maja 1970 r. do 24 lipca 1971 r. w [...] Oddział ZG L. jako operator ładowarki w narażeniu na wibrację ogólną,

- od dnia 29 września 1971 r. do 16 czerwca 1973 r. w [...] Zakład Budowy Kopalń, obecnie Przedsiębiorstwo Budowy Kopalń "[...]" jako kierowca samochodu osobowego w narażeniu na wibrację ogólną,

- od dnia 20 czerwca 1973 r. do 15 sierpnia 1974 r. w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacji w L. jako kierowca autobusu w narażeniu na wibrację ogólną,

- od dnia 17 sierpnia 1974 r. do 31 października 1987 r. w [...] Zakład Transportu w L. obecnie [...]. na n/wym. stanowiskach (praca w narażeniu na wibrację ogólną):

• od dnia 17 sierpnia 1974 r. do 31 marca 1981 r. jako operator koparki,

• od dnia 1 kwietnia 1981 r. do 14 września 1981 r. jako mechanik,

• od dnia 15 września 1981 r. do 11 listopada 1983 r. jako kierowca dźwigu,

• od dnia 16 września 1983 r. do 25 września 1985 r. przebywał na rencie,

• od dnia 26 września 1985 r. do 31 października 1987 r. jako operator koparki.

Na skutek zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w P. wszczął postępowanie administracyjne, kierując w/w na badania do D. Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy we W. - Oddział w L.. Ośrodek ten dnia [...] sierpnia 2011r. wydał orzeczenie lekarskie nr [...] o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej: zespołu wibracyjnego (poz. 22) u odwołującego się. W uzasadnieniu tegoż orzeczenia podano, iż: "(...) Z zebranej w toku postępowania dokumentacji medycznej wynika, że pacjent już w latach osiemdziesiątych leczony był ambulatoryjnie i szpitalnie z powodu objawów rwy kulszowej prawostronnej i bólów kręgosłupa odcinka lędźwiowo-krzyżowego. Od 1983 roku pobierał świadczenie rentowe z powodu schorzeń kręgosłupa. W badaniu MRI [rezonans magnetyczny - wyj. Organu] z 2009 roku stwierdzono zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne odcinka lędźwiowo-krzyżowego z wypuklinami na poziomie L4-L5 i L5-S ze stenozą. Pacjent z tego powodu leczony był operacyjnie. (...) W wykonanym zdjęciu rąk z 14.03.2011 r. stwierdzono: Kości rąk są nieco porotyczne. Cechy umiarkowane zwężonych szpar stawowych obu rąk. Drobne wyciągnięcie kostne przy środkowej części kości łódeczkowatej prawego nadgarstka. Poza tym obraz części kostnych rąk w granicach normy. Wykonane badania termometrii skórnej z próbą oziębieniową, progi czucia wibracji są w granicach normy. Dla rozpoznania choroby zawodowej wymagane jest wykazanie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy rozpoznanym schorzeniem, a warunkami pracy. (...) Przeprowadzone pacjentowi badania specjalistyczne nie potwierdziły obecności żadnej postaci zespołu wibracyjnego. Mając powyższe na uwadze nie znaleziono podstaw do rozpoznania zespołu wibracyjnego, choroby zawodowej wymienionej w poz. 22 w wykazie chorób zawodowych."

Również Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w S. po przeprowadzeniu w trybie odwoławczym badań J. K., orzeczeniem lekarskim z dnia [...] października 2011 r., Nr [...] stwierdził brak podstaw do rozpoznania choroby zawodowej: zespołu wibracyjnego postać naczyniowo-nerwowa (poz. 22.1). W uzasadnieniu stwierdzono, cyt.: " W trakcie obecnej obserwacji klinicznej przeprowadzono u pacjenta diagnostykę ukierunkowaną na wykrycie ewentualnych następstw zdrowotnych narażenia zawodowego na drgania mechaniczne. Dwukrotnie wykonane próby oziębieniowe w temperaturze +10°C i + 14°C wypadły ujemnie, nie obserwowano objawu Raynauda. Termometria skórna wykazała wydłużony czas odnowy termicznej w ręce lewej i brak powrotu temperatury do wartości wyjściowych w ręce prawej. W badaniu palestezjometrycznym stwierdzono niewielkie podwyższenie wartości progów czucia wibracji dla ręki prawej - 85,3 dB i umiarkowane dla ręki lewej - 93,0 dB. Biorąc pod uwagę dane z wywiadu, wyniki przeprowadzonych aktualnie badań, a zwłaszcza ujemny wynik prób oziębieniowych oraz fakt ustania narażenia na drgania mechaniczne w 1987 r. nie znaleziono podstaw do rozpoznania u pacjenta postaci naczyniowo-nerwowej zespołu wibracyjnego."

Dnia 18 kwietnia 2012r. na wniosek organu I instancji ww. placówka diagnostyczno-orzecznicza II stopnia wydała uzupełnione orzeczenie lekarskie nr [...] o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej - zespołu wibracyjnego: postaci mieszanej: naczyniowo- nerwowej i kostno-stawowej (poz. 22.3) u J. K.. W uzasadnieniu wskazano m.in., iż: "(...) Uwzględniając dane z wywiadu, wyniki przeprowadzonych aktualnie badań, a zwłaszcza badanie ortopedyczne oraz ocenę radiogramów układu kostno-stawowego kończyn górnych nie uzasadnia rozpoznania postaci kostno-stawowej zespołu wibracyjnego. Wobec powyższego - brak jest podstaw do rozpoznania zespołu wibracyjnego postaci mieszanej: naczyniowo nerwowej i kostno-stawowej."

Na podstawie opisanych wyżej orzeczeń lekarskich i w oparciu o ocenę narażenia zawodowego, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w L. dnia [...] października 2012 r. wydał decyzję nr [...] o braku podstaw do stwierdzenia u J. K. choroby zawodowej - zespołu wibracyjnego: postać naczyniowo-nerwowa oraz postać mieszana: naczyniowo-nerwowa i kostno-stawowa (poz. 22.1, poz. 22.3 wykazu chorób zawodowych).

Od powyższej decyzji J. K. wniósł odwołanie. Nie zgadzając się z jej rozstrzygnięciem, odwołujący stwierdził, że istniejące dolegliwości zdrowotne są ściśle związane z wykonywaną w przeszłości pracą zawodową.

D. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we W. po przeanalizowaniu akt sprawy, zwrócił się do ww. jednostek orzeczniczych o uzupełnienia wydanych orzeczeń lekarskich, a w szczególności wyjaśnienia przyczyn braku podstaw do uznania schorzeń, na które cierpi J. K. za chorobę zawodową, mając na względzie uznane przez organy sanitarne narażenie zawodowe na działanie drgań mechanicznych o działaniu ogólnym. Organ odwoławczy zwrócił się do placówki orzeczniczej I stopnia diagnostycznego o wyjaśnienie podniesionego przez stronę zarzutu dotyczącego niekompletnej dokumentacji medycznej, a na podstawie której zostało wydane orzeczenie lekarskie nr [...] z dnia [...]08.2011r. J.K. podniósł iż, cyt.: "Podstawowy błąd popełnił Ośrodek Medycy Pracy w L. wydając opinię bez kompletu badań, dokładnego wywiadu dolegliwości pacjenta, pozostałych rtg stawów (łokciowych, barkowych, kręgosłupa szyjnego), które dopiero wykonano w Sosnowcu, ale opinie wydano bez kompletu badań."

W odpowiedzi na powyższe wezwanie organu – w piśmie Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w S. z dnia 17 grudnia 2012 r. stwierdzono, że podtrzymywane jest stanowisko o braku podstaw do rozpoznania u J. K. choroby zawodowej - postaci naczyniowo-nerwowej zespołu wibracyjnego. Wskazano przy tym, że, cyt.: "W przypadku J. K. obraz kliniczny i wyniki badań dodatkowych nie odpowiadają postaci naczyniowo-nerwowej zespołu wibracyjnego, ani z uwagi na wywiad chorobowy, ani też stwierdzane objawy chorobowe i wyniki badań dodatkowych. Ta postać zespołu wibracyjnego cechuje się wolnym narastaniem zmian (przez lata) przechodząc kolejno przez okres zwiastunów, zmian wczesnych oraz zmian zaawansowanych, są to akroparestezje, drętwienia, tępe bóle rąk oraz nadwrażliwość na zimno manifestująca się tzw. objawem Raynauda, którego obiektywnym potwierdzeniem są dodatnie wyniki prób oziębieniowych. W przypadku J. K. próby oziębieniowe wypadły ujemnie, nie potwierdzając tym samym wiodącej (w postaci naczyniowo-nerwowej) nadwrażliwości na zimno. Natomiast termometria skórna, jak i palestezjometria są badaniami dodatkowymi, potwierdzającymi ewentualne rozpoznanie postaci naczyniowo-nerwowej zespołu wibracyjnego, a nie determinującymi to rozpoznanie, zwłaszcza przy braku objawów klinicznych odpowiadających naczyniowo-nerwowej postaci zespołu wibracyjnego. (...) Rozpoznanie zespołu wibracyjnego można postawić w przypadku istnienia skutków zdrowotnych narażenia na drgania mechaniczne o natężeniach stwarzających ryzyko powstania choroby zawodowej. Rozpoznanie choroby zawodowej wymaga potwierdzenia związku z warunkami pracy bezspornego lub z co najmniej wysokim prawdopodobieństwem. Należy również zwrócić uwagę na fakt, że okres wystąpienia objawów wskazujących na określoną jednostkę chorobową, w tym przypadku zespół wibracyjny - zgodnie z kryteriami zamieszczonymi w aktualnie obowiązującym wykazie wynosi do 1 roku w przypadku postaci naczyniowo-nerwowej i 3 lata w przypadku postaci kostno-stawowej i mieszanej od zakończenia pracy w narażeniu. W przypadku J. K. okres, który upłynął od pracy w narażeniu na wibrację do wszczęcia postępowania w kierunku choroby zawodowej wynosi 24 lata, w dokumentacji medycznej brak jest potwierdzenia występowania w trakcie zatrudnienia w narażeniu na wibrację i do roku od jego ustania objawów chorobowych mogących odpowiadać postaci naczyniowo-nerwowej zespołu wibracyjnego. Ponadto fakt narażenia w przeszłości na wibrację ogólną nie może być rozpatrywany w kontekście naczyniowo-nerwowej postaci zespołu wibracyjnego dotyczącej kończyn górnych i związanej z narażeniem na drgania mechaniczne o działaniu miejscowym (emitowanym prze ręce). Aktualny wykaz chorób zawodowych nie uwzględnia żadnej jednostki chorobowej, w tym zmian w kręgosłupie, jako następstw narażenia na wibracje ogólną. (...)."

Również D. Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy we W. Oddział w L. w piśmie z dnia 21 grudnia 2012r. podtrzymał dotychczasowe stanowisko, a nadto wskazał, iż cyt.: "(...) z analizy uzyskanych kart oceny narażenia zawodowego wynika, że J. K. w okresie od 09.1962 r. do 11.1983 r. następnie od 09.1985 r. do 10.1987 r. narażony był głównie na drgania mechaniczne o działaniu ogólnym przekazywanych na pracownika przez siedzisko. W trakcie pracy u ostatniego pracodawcy od 04.1981 r. do 14.09.1981 r. tj. przez 5 i pół miesiąca narażony był na działanie wibracji miejscowej, tzn. przekazywanej na kończyny górne. Narażenie to wiązało się z wykonywaniem napraw sprzętu przy użyciu wiertarek ręcznych i stołowych i nie miało charakteru długotrwałego. Od 16.09.1983 r. do 25.09.1985 r. J. K. przebywał na rencie z powodu schorzeń kręgosłupa. W trakcie diagnostyki w tut. Ośrodku przeprowadzane badania ukierunkowane były zgodnie z wymogami dotyczącymi orzecznictwa w zakresie zgłoszonego podejrzenia choroby zawodowej, na wszystkie postacie zespołu wibracyjnego, tj. postać naczyniowo-nerwową, postać kostno-stawową, postać mieszaną: naczyniowo-nerwową i kostno-stawową schorzenia. Z uwagi na znacznie przekroczony okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów choroby upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej, pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym, brak udokumentowanych odchyleń od stanu prawidłowego w zakresie kończyn górnych w okresie zatrudnienia oraz brak długotrwałego narażenia zawodowego na drgania mechaniczne o działaniu miejscowym przekazywanych przez kończyny górne, uznano za zasadne wykonanie jedynie zdjęcia dłoni, które jak wynika z wyniku badania nie wykazało charakterystycznych dla postaci kostno-stawowych odchyleń od stanu prawidłowego. Zespół wibracyjny wywołany ogólnym działaniem drgań mechanicznych charakteryzuje się wieloobjawową odpowiedzią ustroju na drgania mechaniczne z powierzchni, na której pracownik stoi bądź siedzi. Schorzenie manifestuje się różnorodnością objawów klinicznych, które trudno jednoznacznie zdefiniować, ponieważ mogą dotyczyć układu kostno-stawowego, układu nerwowego, naczyniowego, narządu wzroku, słuchu, przewodu pokarmowego. Z uwagi na identyczny obraz ww. schorzeń wywołanych przyczynami pozazawodowymi, istotny w diagnostyce choroby zawodowej, poza narażeniem zawodowym, jest przebieg kliniczny zgłaszanych przez pacjenta dolegliwości i wyniki przeprowadzonych badań. Z wywiadu chorobowego uzyskanego od pacjenta wynika, że leczony jest od lat osiemdziesiątych z powodu dolegliwości bólowych i ograniczenia funkcji kręgosłupa. Z tego powodu był operowany oraz pobierał świadczenie rentowe. Zespoły bólowe kręgosłupa należą do szeroko rozpowszechnionych w populacji ogólnej, co daje im rangę chorób społecznych. Występują niezależnie od wieku, płci, narażenia zawodowego. Stąd też rozpoznane u J. K. zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa przy braku innych obiektywnych objawów zespołu wibracyjnego, wykluczyły możliwość uznania jako następstwo wykonywanej pracy zawodowej. Jednocześnie D. Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy we W. Oddział w L. informuje, że orzeczenie wydane w trybie odwoławczym oparte jest na całości dokumentacji medycznej przekazanej przez DWOMP do Instytutu Medycyny Pracy, stąd zastrzeżenia J. K. w tej kwestii są niezasadne."

W konsekwencji powyższego, D. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny stwierdził, że w przypadku J.K. nie zostały spełnione warunki do stwierdzenia choroby zawodowej, a to: choroba musi być rozpoznana przez upoważnioną do tego placówkę służby zdrowia i znajdować się w wykazie chorób zawodowych; choroba ta musi być wywołana czynnikami szkodliwymi znajdującymi się w środowisku pracy albo sposobem wykonywania pracy oraz wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych musi nastąpić w okresie ustalonym w załączniku do ww. rozporządzenia. W niniejszej sprawie, dwie w/w niezależne placówki diagnostyczno-orzecznicze uprawnione do orzekania w sprawach chorób zawodowych, były zgodne o braku podstaw do rozpoznania u J. K. choroby zawodowej: zespołu wibracyjnego postać naczyniowo-nerwowa oraz postać mieszana: naczyniowo-nerwowa i kostno-stawowa (poz. 22.1 i poz. 22.3). W tychże jednostkach medycznych wykonano szereg badań diagnostycznych, których wyniki nie potwierdziły rozpoznania zmian chorobowych będących podstawą do stwierdzenia ww. postaci choroby wibracyjnej. Zgodnie z wiedzą medyczną zespół wibracyjny cechuje się m.in. nadwrażliwością na zimno manifestującą się tzw. objawem Raynauda, którego obiektywnym potwierdzeniem są dodatnie wyniki prób oziębieniowych. W przypadku J. K. próby oziębieniowe wypadły ujemnie, nie potwierdzając tym samym nadwrażliwości na zimno.

Ponadto – podkreślił dalej organ, w przypadku J. K. upłynął okres uprawniający do rozpoznania ww. schorzeń zawodowych. Zgodnie bowiem z w/w rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych, dopuszcza się okres 1 - 3 lat (w zależności od postaci: 1 roku w przypadku postaci naczyniowo- nerwowej i 3 lata w przypadku postaci kostno-stawowej i mieszanej) od zakończenia ekspozycji zawodowej, w czasie którego istnieje możliwość rozpoznania zespołu wibracyjnego, pod warunkiem udokumentowania objawów chorobowych dotyczących ww. schorzeń. W rozpatrywanym przypadku okres, który upłynął od pracy w narażeniu na wibrację do wszczęcia postępowania w kierunku choroby zawodowej wynosi 24 lata, zaś w dokumentacji medycznej brak jest potwierdzenia występowania w trakcie zatrudnienia w narażeniu na wibrację i do roku od jego ustania objawów chorobowych mogących odpowiadać postaci naczyniowo-nerwowej zespołu wibracyjnego. Z dokumentacji medycznej wynika, że J. K. leczony jest od lat osiemdziesiątych z powodu dolegliwości bólowych i ograniczenia funkcji kręgosłupa. Zespoły bólowe kręgosłupa, zdaniem lekarzy orzeczników, należą do szeroko rozpowszechnionych w populacji ogólnej, co daje im rangę chorób społecznych. Stąd też rozpoznane u w/w zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa przy braku innych obiektywnych objawów zespołu wibracyjnego, wykluczyło możliwość uznania jako następstwo wykonywanej pracy zawodowej. Zatem dolegliwości zdrowotne J. K. nie potwierdzają zawodowej etiologii występujących u niego schorzeń.

W konsekwencji, organ odwoławczy stwierdził, że warunek dotyczący rozpoznania u w/w klinicznego choroby zawodowej: zespołu wibracyjnego postać naczyniowo-nerwowa oraz postać mieszana: naczyniowo-nerwowa i kostno-stawowa (poz. 22.1, poz. 22.3) nie został spełniony z uwagi na brak skutków zdrowotnych działania wibracji miejscowej w układzie naczyniowo-nerwowym i kostno-stawowym odwołującego się, mimo potwierdzonego i niekwestionowanego wieloletniego narażenia zawodowego na drgania ogólne.

Nadto w ocenie organu odwoławczego wydane w sprawie orzeczenia lekarskie poprzedzone specjalistycznymi badaniami stanu zdrowia odwołującego się oraz analizą zgromadzonej dokumentacji są obiektywne, przekonujące oraz wyczerpująco umotywowane.

Odnosząc się zarzutu strony dotyczącego powiązania dolegliwości zdrowotnych u J. K. z wykonywaną pracą zawodową, organ stwierdził, że w tym zakresie zostało wypracowane stanowisko przez Sądy Administracyjne, z treści którego wynika, że wydane w sprawie orzeczenia lekarskie mają charakter opinii biegłego, a organ prowadzący postępowanie jest nimi związany.

W dalszej części uzasadnienia zaskarżonej decyzji, organ podkreślił, że fakt występowania czynników szkodliwych na stanowisku pracy nie jest równoznaczny z wystąpieniem choroby zawodowej u pracownika narażonego na dany czynnik. Do stwierdzenia choroby zawodowej nie jest wystarczające wykazanie ekspozycji zawodowej na czynnik wywołujący chorobę, lecz musi być również rozpoznanie choroby zawodowej, dokonane przez jednostkę właściwą do rozpoznania chorób zawodowych. Przy rozpatrywaniu choroby zawodowej jakkolwiek niezmiernie istotna jest kwestia narażenia zawodowego, to jednak brak istnienia określonych skutków zdrowotnych tego narażenia przesądza o braku podstaw do rozpoznania tej choroby.

Odnosząc się do sugestii J. K. zawartej w odwołaniu dotyczącej niekompletnej dokumentacji medycznej, na podstawie której zostało wydane orzeczenie lekarskie nr [...]z dnia [...] sierpnia 2011r. – organ stwierdził, że to upoważnieni lekarze decydują zgodnie z wiedzą medyczną o rodzaju i zakresie prowadzonych badań diagnostycznych. Organ nie posiadając wiedzy specjalistycznej, ani umocowania prawnego, nie może ingerować w proces orzeczniczy. Strona odwołująca się wyciąga taki wniosek tylko na podstawie tego, iż orzeczenie lekarskie rozstrzyga na jej niekorzyść. J. K. wskazując na wadliwość procesu orzeczniczego nie przedstawia w tej materii żadnych dowodów ani przekonujących argumentów mogących potwierdzać prawdziwość zarzutu. Lekarze orzekający nie prowadzą natomiast diagnostyki w kierunku wskazania, co jest przyczyną obserwowanego u danego pacjenta schorzenia, lecz badają czy może ono mieć tło zawodowe. Ustawodawca nie nakłada na jednostki orzecznicze takiego obowiązku, co zresztą w większości przypadków leży poza zakresem kompetencji takich jednostek - nie posiadają one bowiem odpowiedniej bazy diagnostycznej.

Mając powyższe na uwadze, D. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wobec braku rozpoznania klinicznego, które wymagane jest do stwierdzenia choroby zawodowej, nie znalazł podstaw prawnych ani faktycznych do zmiany decyzji organu I instancji i orzekł jak wyżej.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu na powyższą decyzję wniósł J. K.. Ponawiając zarzuty oraz argumentacje przedstawiona w odwołaniu, skarżący nie godząc się z wydanymi decyzjami stwierdził, że organ winien był wydać samodzielną decyzję w sprawie, a nie opierać się na innej opinii lekarskiej, która jest niepodważalna i ostateczna.

Dodatkowo podniósł, że w okresie 1987 do 2002 pracował jako mechanik samochodowy również w narażeniu na wibrację miejscową, co oznacza zdaniem skarżącego, że narażenie na drgania nie zakończyły się w 1987r., lecz w 2002r..

Skarżący podkreślił, że w okresie Jego zatrudnienia - nikt nie wysyłał pracowników, pracujących na sprzęcie powodującym wibracje na badania okresowe z uwzględnieniem warunków uciążliwych i szkodliwych, aby w porę zapobiegać drastycznym zmianom chorobowym.

Zdaniem skarżącego liczne, a taksatywnie wymienione w skardze schorzenia na które cierpi skarżący mają swoja przyczynę w narażeniu przez okres 15 lat na wibrację miejscową.

Zakwestionował stanowisko organu, że zmiany polegające na drętwieniu i osłabieniu czucia dłoni, zmiany kości kręgosłupa szyjnego są zmianami nietypowymi i niezależnymi od warunków pracy. Jego zdaniem, wszystkie te zmiany chorobowe należą do typowych zmian, które powstają u osób pracujących na sprzęcie, w których jest ciągła wibracja (wstrząsy) ogólna i miejscowa oraz warunki uciążliwe w miejscu pracy.

Do skargi, skarżący załączył:

1) Świadectwo pracy z zatrudnienia w WPK L. jako mechanik samochodowy. Praca w szczególnych warunkach na sprzęcie: wiertarki ręczne, stołowe, udarowe, klucze udarowe do demontażu i montażu kół, klucze udarowe do montażu i demontażu podzespołów samochodowych.

2) Świadectwo pracy z zatrudnienia w PKS L. – jako mechanik samochodowy. Praca na sprzęcie: wiertarki ręczne, stołowe, udarowe, klucze udarowe do montażu i demontażu kół oraz podzespołów samochodowych.

3) Wyniki badania szpitalnego – karta informacyjna.

4) Badanie słuchu.

5) Badanie błędnika.

6) Opis rtg dłoni.

W odpowiedzi na skargę D. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Na wstępie podkreślić należy, że Wojewódzki Sąd Administracyjny nie orzeka o istocie sprawy administracyjnej, czyli nie przyznaje określonych uprawnień, jak i nie odmawia ich przyznania, lecz rozstrzyga o legalności decyzji, to jest o ich zgodności z prawem na podstawie stanu prawnego i faktycznego istniejącego w dniu wydania zaskarżonej decyzji.

Działając w granicach kompetencji wynikających z art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych /Dz. U. Nr 153, poz. 1269/ w związku z art. 3 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zwaną dalej p.p.s.a. /t.j. Dz. U. z 2012r., poz.270/, Wojewódzki Sąd Administracyjny jest obowiązany skontrolować, czy zaskarżona decyzja odpowiada prawu, czy też to prawo narusza i w zależności od tej oceny orzec w sposób przewidziany w art. 145 lub art. 151 p.p.s.a.

Dokonując kontroli legalności zaskarżonej decyzji, Sąd stosownie do zapisu art. 134 p.p.s.a. nie jest związany granicami skargi. Przepis ten umożliwia Sądowi wszechstronne i obiektywne zbadanie sprawy niezależnie od podniesionych zarzutów.

Mając na uwadze powyższe, Sąd stwierdził, że skarga nie może być uwzględniona, jako że uchylenie decyzji administracyjnej, względnie stwierdzenie jej nieważności, przez Sąd następuje tylko w razie istnienia istotnych wad w przeprowadzonym postępowaniu lub naruszenia przepisów prawa materialnego mającego wpływ na wynik sprawy /art. 145 § 1 p.p.s.a./. Takie zaś wady i uchybienia nie występują w niniejszej sprawie.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 235¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. - Kodeks pracy - za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym".

Zatem o stwierdzeniu choroby zawodowej decyduje wykazanie, iż rozpoznane schorzenie zamieszczone jest w wykazie chorób zawodowych stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. Nr 105, poz. 869 ze zm.), a także wykazanie, że schorzenie owo zostało spowodowane działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy lub w związku ze sposobem wykonywania pracy.

Zadaniem organu administracji sanitarnej prowadzącego postępowanie w przedmiocie stwierdzenia choroby zawodowej jest zatem ustalenie, czy u danej osoby występuje schorzenie zamieszczone w wykazie chorób zawodowych oraz ustalenie istnienia bądź nie istnienia związku przyczynowego tego schorzenia z warunkami wykonywania pracy.

I tak w myśl § 4 ust. 1 w/w rozporządzenia, właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny, który otrzymał zgłoszenie wszczyna postępowanie, a w szczególności kieruje pracownika, którego podejrzenie dotyczy, na badanie do jednostki orzeczniczej, o której mowa w § 5 ust. 2 omawianego rozporządzenia w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania.

Niewątpliwe jest w niniejszej sprawie, że na skutek dokonanego przez skarżącego zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej ze wskazaniem na poz.22 wykazu chorób zawodowych, stanowiącym załącznik do w/w rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych, wszczęte zostało w tym zakresie postępowanie.

W związku z tym skarżący został poddany badaniu w jednostkach orzeczniczych, to jest w D. Wojewódzkim Ośrodku Medycyny Pracy we W. Oddział w L., a także w Instytucie Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w S. w kierunku rozpoznania choroby zawodowej.

I tak niewątpliwe jest w sprawie, że jednostki te wydając kolejno orzeczenia, a to orzeczenie z dnia [...] sierpnia 2011r., Nr [...] (k.9), uzupełnione opinią z dnia 21 grudnia 2012r. (k.39) oraz orzeczenia z dnia [...] października 2011r., Nr [...] i Nr [...] (k.16), orzeczenie z dnia [...] stycznia 2012r., Nr [...] (k.19), uzupełnione opinią z dnia 17 grudnia 2012r. (k.38) - nie rozpoznały u skarżącego J. K. choroby zawodowej w postaci zespołu wibracyjnego: postać naczyniowo-nerwowa, postać mieszana naczyniowo-nerwowa i kostno-stawowa (poz.22.1, poz.22.3 wykazu chorób zawodowych wymienionych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych).

Wbrew zarzutom skarżącego, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na stwierdzenie, aby zachodziły podstawy do zakwestionowania w/w opinii jednostek orzeczniczych pierwszego i drugiego stopnia, zwłaszcza że w ramach uzupełniającego postępowania dowodowego, organ odwoławczy uzyskał od w/w jednostek medycznych uzupełniające – kompletne opinie (K.38 i k.39) będące m.innymi odpowiedzią na podniesione w odwołaniu zarzuty skarżącego, a dot. w szczególności niekompletnej dokumentacji medycznej..

Niesporne jest w sprawie i co jest w sprawie bardzo istotne, że lekarze obu w/w jednostek medycznych wydali jednobrzmiące orzeczenia o braku podstaw do stwierdzenia u skarżącego opisanej wyżej choroby zawodowej, opierając się w tej mierze na wynikach przeprowadzonych badań oraz analizując szczegółowo warunki pracy skarżącego.

Zgodzić się należy z organami, że każde orzeczenie lekarskie w sprawie choroby zawodowej ma charakter opinii biegłego, bez której organ sanitarny nie może dokonać we własnym zakresie rozpoznania choroby i ustalenia, czy mieści się ona w wykazie chorób zawodowych. W orzecznictwie wielokrotnie podkreślano, że wydane w sprawie orzeczenie lekarskie jednostki właściwej do rozpoznania chorób zawodowych ma charakter opinii biegłego, a organ prowadzący postępowanie jest nim związany. Organ nie ma prawa samodzielnej oceny dokumentacji lekarskiej, prowadzącej do odmiennego rozpoznania schorzenia. Związanie to wynika z tego, że orzeczenie lekarskie stanowi jedyny wiarygodny środek dowodowy służący stwierdzeniu choroby zawodowej, jeśli nie budzi wątpliwości w świetle pozostałych dowodów. Organy administracji są związane ustaleniami orzeczeń diagnostycznych i nie dysponując przeciwdowodami, które mogłyby orzeczenia te podważyć, nie mają w tym zakresie podstaw do przyjęcia, iż rzeczywisty stan zdrowia skarżącego kształtuje się odmiennie od wyników badań stanowiących podstawę orzeczeń lekarskich (por.wyrok Naczelnego Sadu Administracyjnego z 5 stycznia 2007r., sygn. akt II OSK 1078/06, publ. CBOSA).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, stwierdzić należy, iż skoro organy administracji związane były ustaleniami dokonanymi w opisanych wyżej orzeczeniach lekarskich, gdy zaś opinie te odpowiadają warunkom opinii w rozumieniu art. 84 § 1 k.p.a., jako, że wyjaśniają istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności i są rzeczowo i przekonywująco uzasadnione, to w konsekwencji tegoż Sąd orzekający w niniejszej sprawie - nie będąc uprawniony do poddawania analizie materiału dowodowego z medycznego punktu widzenia (por.np wyrok WSA w Warszawie z dnia 19 marca 2007 r., sygn. akt VII SA/Wa 2429/06, wyrok WSA w Warszawie z dnia 5 listopada 2008 r., sygn. akt VIII SA/Wa 256/08 dostępne w CBOSA), uznał, że organy opierając się na stanowiskach uprawnionych placówek medycznych, rozstrzygnęły sprawę zgodnie z prawem.

Sąd podzielił tym samym stanowisko organów, iż sama praca wykonywana w warunkach narażenia na czynniki szkodliwe – a co w niniejszej sprawie jest okolicznością niesporną - nie jest wystarczającą podstawą do stwierdzenia choroby zawodowej. Niezbędne jest bowiem kliniczne rozpoznanie choroby zawodowej, a takie rozpoznanie choroby nie miało miejsca w niniejszej sprawie.

W konsekwencji powyższego, stwierdzić należy, że organy zasadnie przyjęły brak podstaw do stwierdzenia u skarżącego przedmiotowej choroby zawodowej, co przekłada się na stwierdzenie, że organy w niniejszym postępowaniu – wbrew zarzutom skarżącego - nie naruszyły reguł prowadzenia postępowania dowodowego określonych w art. 7, art. 77 i art. 80 k.p.a., prawidłowo ustalając istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktyczne, a wyprowadzone z nich wnioski nie wykraczają poza swobodną ocenę dowodów.

Sąd nie podziela także podniesionego przez skarżącego zarzutu naruszenia § 6 ust.1 omawianego rozporządzenia, z tej to przede wszystkim przyczyny, że z akt sprawy nie wynika, by jednostki orzecznicze miały jakiekolwiek wątpliwości do kompletności materiałów /dowodów/, a w oparciu o które wydawane były orzeczenia. Z lektury akt sprawy niewątpliwie wynika, że lekarze tych jednostek nie korzystali z uprawnień, o jakich mowa jest w § 6 ust.5 rozporządzenia.

Również nie jest zasadny zarzut naruszenia przepisu art.75 § 1 k.p.a. poprzez powoływanie się na załączone dopiero na etapie skargi dokumenty w postaci świadectwa pracy z dnia 12.01.2004r. z Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego Sp. z o.o. w L. oraz zaświadczenia z dnia 04.01.2013 r. z Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej w L. S.A. wskazujące, iż J. K. pracował zawodowo do dnia 29.03.2002r. Okoliczność ta jest bez znaczenie, gdyż przyczyną braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej u J. K. nie jest okres (lata) pracy zawodowej bądź brak narażenia zawodowego, tylko brak objawów klinicznych działania wibracji miejscowej w układzie naczyniowo-nerwowym i kostno-stawowym. Warunek zaś dotyczący rozpoznania klinicznego u skarżącego choroby zawodowej: zespołu wibracyjnego postać naczyniowo-nerwowa oraz postać mieszana: naczyniowo- nerwowa i kostno-stawowa (poz. 22.1, poz. 22.3) nie został spełniony z uwagi – jak to wyżej Sąd podkreślił, na brak skutków zdrowotnych działania wibracji miejscowej w układzie naczyniowo-nerwowym i kostno-stawowym, mimo potwierdzonego i niekwestionowanego wieloletniego narażenia zawodowego na wibrację.

Załączone do skargi zaświadczenia - karta informacyjna leczenia szpitalnego z dnia 29.10.2012r., zaświadczenie lekarskie z dnia 30.01.2013r. z Poradni Audiologicznej oraz wynik badania radiologicznego rąk z dnia 12.03.2013r. - potwierdzają dolegliwości zdrowotne J. K., które nie są kwestionowane przez uprawnionych lekarzy orzeczników, lecz nie mają one związku przyczynowo-skutkowego ze schorzeniem – zespołem wibracyjnym.

W okolicznościach niniejszej sprawy istotne również jest to, że w przypadku skarżącego upłynął okres uprawniający do rozpoznania ww. schorzeń zawodowych. Zgodnie bowiem z regulacją zawartą w omawianym rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych, dopuszcza się okres 1 - 3 lat (w zależności od postaci: 1 roku w przypadku postaci naczyniowo-nerwowej i 3 lata w przypadku postaci kostno-stawowej i mieszanej) od zakończenia ekspozycji zawodowej, w czasie którego istnieje możliwość rozpoznania zespołu wibracyjnego, pod warunkiem udokumentowania objawów chorobowych dotyczących ww. schorzeń. W niniejszej sprawie, okres, który upłynął od pracy w narażeniu na wibrację do wszczęcia postępowania w kierunku choroby zawodowej wynosi 9 lat, (uwzględniając załączone świadectwo pracy oraz ww. zaświadczenie o pracy do 2002 r.) zaś w dokumentacji medycznej brak jest potwierdzenia występowania w trakcie zatrudnienia w narażeniu na wibrację i do roku lub trzech lat od jego ustania objawów chorobowych mogących odpowiadać odpowiednio postaci naczyniowo-nerwowej zespołu wibracyjnego lub mieszanej.

Powyższe jest o tyle istotne, że z przepisu art. art. 235² kodeksu pracy jednoznacznie wynika, iż rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów choroby w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych .

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że podnoszone przez skarżącego okoliczności związane m. innymi ze stanem zdrowia, aczkolwiek bardzo istotne z punktu widzenia skarżącego, nie mogły być uwzględnione przez Sąd z tej to przede wszystkim przyczyny, iż względy społeczne, czy też sprawiedliwości społecznej Sąd ten nie może brać pod uwagę, jako, że dotyczą one sfery pozaprawnej.

Z tych właśnie powodów Wojewódzki Sąd Administracyjny, uznając, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, na podstawie art. 151 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.

H.B.29.10.2013 r.