II SA/Go 632/13
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp.
2013-09-26Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Adam Jutrzenka-Trzebiatowski
Marek Szumilas /przewodniczący sprawozdawca/
Mirosław TrzeckiSentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marek Szumilas (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Mirosław Trzecki Sędzia WSA Adam Jutrzenka - Trzebiatowski Protokolant st. sekr. sąd. Anna Lisowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 września 2013 r. sprawy ze skargi I.H.Z. na postanowienie Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania administracyjnego oddala skargę.
Uzasadnienie
Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego postanowieniem z dnia [...] czerwca 2013 roku nr [...] utrzymał w mocy postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] kwietnia 2013 roku nr [...] odmawiające I.H.Z. wznowienia postępowania.
Wnioskiem nadanym 8 czerwca 2012 roku, I.H.Z., powołując się na przepis art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a., wystąpiła do PINB o wznowienie postępowania zakończonego wskazaną decyzją nr [...] z dnia [...] lipca 2006 roku udzielającą pozwolenia na użytkowanie oraz decyzją zatwierdzającą zamienny projekt budowlany odbudowy tego budynku.
Następnie pismem z dnia [...] lipca 2012 roku wnioskodawczyni dodatkowo powołała się na przesłankę do wznowienia postępowania z art. 148 § 1 pkt 8 k.p.a. wskazując okoliczność wydania decyzji nr [...] w oparciu o decyzję nr [...] z dnia [...] maja 2006 roku zatwierdzającą projekt zamienny inwestycji, uchyloną później przez Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
Postanowieniem [...] lipca 2012 roku nr [...] PINB postanowił wznowić postępowanie administracyjne w sprawie odbudowy budynku mieszkalnego w [...], zakończone jego ostateczną decyzją nr [...] z dnia [...] lipca 2006 roku.
Decyzją nr [...] z dnia [...] sierpnia 2012 roku (znak: [...]), organ I instancji, odmówił uchylenia swojej decyzji ostatecznej nr [...] z dnia [...] lipca 2006 roku udzielającej inwestorom H. i R.P. pozwolenia na użytkowanie odbudowanego budynku mieszkalnego w [...].
Decyzją z dnia [...] października 2012 roku (znak [...]),Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.
Wojewódzki Sad Administracyjny w Gorzowie Wlkp. wyrokiem z dnia 16 stycznia 2013 roku w spr. II SA/Go 966/12 uchylił decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] października 2012 roku nr [...] w oraz poprzedzającą ją decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] sierpnia 2012 roku nr [...], a także uchylił postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] lipca 2012 r. nr [...].
W uzasadnieniu wyroku Sąd stwierdził, ze E.Z. posiadał przymiot strony w postępowaniu legalizacyjnym, zakończonym decyzją z dnia nr [...] z dnia [...] lipca 2006 roku, jako ówczesny właściciel nieruchomości sąsiedniej położonej przy ul. [...] zważywszy na fakt, iż odbudowywany budynek mieszkalny inwestorów posadowiony jest w granicy obu nieruchomości z otworem okiennym w ścianie szczytowej i oknami połaciowymi usytuowanymi od strony jego działki. Fakt niedoręczenia jemu powyższej decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, oznacza pominięcie go jako strony w postępowaniu legalizacyjnym, zakończonym tą decyzją.
Sąd stwierdził, że I.Z., wnioskująca o wznowienie postępowania administracyjnego, nie ma własnego, samoistnego tytułu prawnego do takiego żądania, jej przymiot strony w postępowaniu wznowieniowym może wynikać z tytułu następstwa prawnego po właścicielu nieruchomości sąsiedniej położonej w obszarze oddziaływania obiektu budowlanego, będącego przedmiotem postępowania legalizacyjnego. Złożenie takiego wniosku rozpoczyna nowe postępowanie administracyjne w stosunku do postępowania prowadzonego w trybie zwykłym, aczkolwiek w ramach sukcesji prawa, tożsamości przedmiotu sprawy oraz podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Skoro więc E.Z., jako właściciel działki graniczącej z nieruchomością R. i H.P., powinien być stroną toczącego się za jego życia postępowania legalizacyjego, a bez własnej winy nie brał udziału w tym postępowaniu, to w ramach sukcesji, polegającej na wstąpieniu w ogół praw i obowiązków spadkodawcy, prawo do domagania się wznowienia postępowania z na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. przysługuje następcom prawnym (np. spadkobiercom).
W ocenie Sądu , zgodnie z przepisem art. 148 § 2 k.p.a., termin do złożenia podania o wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. biegnie od dnia w którym strona dowiedziała się o decyzji kończącej postępowanie którego dotyczy wniosek o wznowienie. Co do zasady, w stosunku do następców prawnych (spadkobierców) pominiętej strony, termin o jakim mowa w art. 148 § 1 pkt 2 biegnie od powzięcia przez nich wiadomości o takiej decyzji, nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy poprzednik prawny spadkobierców mając wiedzę o wydaniu decyzji w postępowaniu, w którym został pominięty nie skorzystał, w przysługującym mu czasie, liczonym stosownie do art. 148 § 2 k.p.a., z uprawnienia do wznowienia postępowania. W przekonaniu Sądu, spadkobiercy pominiętej strony dziedziczą bowiem w takim przypadku, wraz z prawami majątkowymi do nieruchomości, także sytuację prawno – procesową pominiętej strony. Nie może im bowiem przysługiwać "więcej prawa" niżby posiadała sama pominięta strona, składając aktualnie wniosek o wznowienie. Wynika to również z faktu, iż interes prawny następców prawnych pominiętej strony nie ma charakteru samoistnego, własnego. Jest to interes "pochodny", a tym samym wiążący się z sytuacją w jakiej znajdował się poprzednik prawny (spadkodawca).
W ocenie Sądu okoliczność, iż E.Z. nie skorzystał – w określonym przez przepis prawa czasie ani przez okres ok. 5 lat do chwili śmierci – z uprawnienia do wznowienia postępowania legalizacyjnego zakończonego decyzją PINB nr [...], nie może pozostawać obojętny dla oceny dochowania przez skarżącą – następcę prawnego pominiętej strony terminu do złożenie wniosku o wznowienie na podstawie art. 154 § 1 pkt 4 k.p.a. Uznanie, iż w takiej sytuacji skarżącej, jako spadkobierczyni męża, termin do wznowienia postępowania, w którym on został pominięty, biegnie dopiero od powzięcia przez nią wiadomości o decyzji PINB nr [...], godzi w zasadę trwałości decyzji ostatecznych (art. 16 § 1 k.p.a.). Dopuszcza ona bowiem uchylanie albo zmianę takich decyzji stwierdzanie ich nieważności lub wznowienie postępowania tylko w przypadkach przewidzianych w Kodeksie postępowania administracyjnego i ustawach szczególnych, a tym samym i w terminach wyznaczonych dla wzruszania takich decyzji w trybach nadzwyczajnych. Dalszą konsekwencją takiego uznania byłaby konieczność przyjęcia, iż w analogicznej sytuacji, każdy kolejny spadkobierca mógłby wnosić o wznowienie postępowania, powołując się na fakt "dowiedzenia się przez siebie" o decyzji.
Odnośnie wniosku o wznowienie, opartego o przesłankę z pkt 8 § 1 art. 145 k.p.a. i z uwzględnieniem, iż w tym przypadku termin ten liczony jest od dnia dowiedzenia się przez stronę o okoliczności stanowiącej podstawę wznowienia (art. 148 § 1 k.p.a.) tj. o uchyleniu decyzji PINB z dnia [...] maja 2006 r. nr [...] co powinno być rozważona w odniesieniu do podania skarżącej w tej kwestii.
Ponownie rozpatrując sprawę, Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w dniu [...] kwietnia 2013 roku wydał postanowienie nr [...]. Postanowieniem tym, organ odmówił I.H.Z. wznowienia postępowania administracyjnego z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 4 i pkt 8 k.p.a., w sprawie zakończonej ostateczną decyzją nr [...] wydaną przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego dnia [...] lipca 2006 roku.
W uzasadnieniu powyższego postanowienia Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego wskazał, że wnioskodawczym nie posiada "samoistnej" legitymacji do występowania w charakterze strony zarówno w postępowaniu zwykłym zakończonym decyzją nr [...], jak i w postępowaniu nadzwyczajnym (wznowieniowym). Przymiot strony może wynikać wyłącznie z tytułu następstwa prawnego po poprzednim właścicielu nieruchomości. Natomiast z aktu dziedziczenia, wynika, że I.H.Z. należy do kręgu spadkobierców zmarłego w E.Z., zatem dziedziczy "sytuację prawno-procesową" w jakiej znajdował się spadkodawca.
Organ pierwszej instancji wskazał, że E.Z. posiadał wiedzę na temat wydania decyzji nr [...] co najmniej od dnia [...] sierpnia 2006 roku. Wnioskiem z tej daty zwrócił się on bowiem do WINB o stwierdzenie nieważności w/w decyzji. Tym samym określony w art. 148 § 2 k.p.a. termin jednego miesiąca, uprawniający do złożenia podania o wznowienie postępowania zakończonego tą decyzją w oparciu o przesłankę określoną w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a., winien być liczony co najmniej od w/w daty. Zdaniem PINB analogicznie należało rozważyć dopuszczalność wznowienia postępowania pod kątem zachowania terminu, o jakim mowa w art. 148 § 1 k.p.a., przy badaniu przesłanki określonej w art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. Mianowicie organ wskazał, że o wycofaniu z obrotu prawnego decyzji nr [...] Pan E.Z. posiadał wiedzę w dniu [...] stycznia 2008 r., tj. w dacie pisma skierowanego do PINB.
W związku z powyższym Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego wskazał, że skoro w ustawowym terminie poprzednik prawny spadkobierców nie skorzystał z przysługującego mu prawa do wznowienia postępowania, to termin ten nie może być liczony "od nowa" dla każdego ze spadkobierców. Ich interes prawny nie ma bowiem charakteru samoistnego lecz jest to interes "pochodny", a tym samym wiążący się z sytuacją, w jakiej znajdował się poprzednik prawny (spadkodawca). Zdaniem PINB podanie z dnia [...] czerwca 2012 roku oraz z dnia [...] lipca 2012 roku. zostały złożone z naruszeniem terminu jednego miesiąca, o którym mowa w art. 148 k.p.a.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła I.H.Z., zarzucając:
- naruszenie art. 149 § 3 k.p.a. wobec braku podstaw do wydania postanowienia o odmowie wznowienia postępowania, przeprowadzenia badania legitymacji wnioskodawczym jako strony na etapie złożenia wniosku o wznowienie oraz badanie podstawy złożenia wniosku z art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a.,
- naruszenie art. 143 § 1 i 2 k.p.a., poprzez niezastosowanie tego przepisu i nieprzeprowadzenie postępowania co do badania przyczyn wznowienia z art. 145 § 1 pkt 4 i 8 k.p.a., w szczególności ustalenia interesu prawnego wnioskodawczym,
- błędne przyjęcie, że termin do złożenia wniosku o wznowienie postępowania w oparciu o art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. należy liczyć od dnia 24 stycznia 2008 roku. Wskazała, że o decyzji nr [...] z dnia [...] maja 2006 roku dowiedziała się w dniu 23 czerwca 2012 r., tj. w dniu doręczenia jej przez PINB pisma z dnia [...] czerwca 2012 roku. Przy czym już [...] czerwca 2012 roku, w odpowiedzi na wezwanie PINB z dnia [...] czerwca 2012 roku rozszerzyła podstawę prawną wznowienia o pkt 8 § 1 art. 145 k.p.a.
Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego, postanowieniem z dnia [...] czerwca 2013 roku nr [...] utrzymał w mocy postanowienie organu pierwszej instancji. W pierwszej kolejności organ podkreślił, że sprawa była już przedmiotem oceny sądowej. Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu Sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność były przedmiotem zaskarżenia. Organy administracji rozpatrując sprawę ponownie obowiązane są zastosować się do oceny prawnej oraz wskazań zawartych w uzasadnieniu wyroku.
Wznowienie postępowania jako instytucja procesowa, ma na celu stworzenie prawnej możliwości ponownego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej, która zakończona została decyzją ostateczną. Reguły związane z wszczęciem postępowania wznowieniowego oraz z wydawanymi w jego toku rozstrzygnięciami są szczegółowo uregulowane w kodeksie postępowania administracyjnego. Wniesienie podania o wznowienie postępowania i termin do jego wniesienia uregulowane zostały w art. 148 § 1 i 2 k.p.a. Zgodnie z tym artykułem podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu administracji publicznej, który wydał w sprawie decyzję w pierwszej instancji, w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia postępowania. Przy czym dochowanie tego terminu musi być przez stronę udowodnione. Wznowienie zaś postępowania w przypadku uchybienia powyższego terminu stanowi rażące naruszenie prawa, gdyż godzi w ogólną zasadę trwałości decyzji administracyjnych. Jeżeli strona żąda wznowienia postępowania z tej przyczyny, że bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu (art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a.), to termin do wniesienia podania o wznowienie postępowania biegnie od dnia, w którym dowiedziała się o decyzji. Nie ma przy tym znaczenia, w jaki sposób dowiedziała się ona o tej decyzji.
Organ ustalił, że E.Z. nie została doręczona decyzja PINB nr [...] z dnia [...] lipca 2006 roku kończąca postępowanie legalizacyjne. Z akt administracyjnych wynika jednakże, iż fakt wydania tej decyzji, zawarte w niej rozstrzygnięcie i uzasadnienie było znane poprzednikowi prawnemu wnioskującej co najmniej od dnia 21 sierpnia 2006 roku. Wnioskiem z tej daty zwrócił się on bowiem do WINB o stwierdzenie nieważności decyzji PINB nr [...]. Odpis decyzji nr [...] został E.Z. doręczony w trybie ustawy O dostępie do informacji publicznej w dniu 6 sierpnia 2011 roku.
Organ wskazał, że zgodnie z przepisem art. 148 § 2 k.p.a. termin do złożenia podania o wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. biegnie od dnia, w którym strona dowiedziała się o decyzji kończącej postępowanie, którego dotyczy wniosek o wznowienie. Odwołując się do wytycznych zawartych w powołanym wyroku organ stwierdził, iż co do zasady, w stosunku do następców prawnych (spadkobierców) pominiętej strony, termin o jakim mowa w art. 148 § 1 pkt 2 biegnie od powzięcia przez nich wiadomości o takiej decyzji Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy poprzednik prawny spadkobierców mając wiedzę o wydaniu decyzji w postępowaniu, w którym został pominięty nie skorzystał, w przysługującym mu czasie, liczonym stosownie do art. 148 § 2 k.p.a., z uprawnienia do wznowienia postępowania. Spadkobiercy pominiętej strony dziedziczą bowiem w takim przypadku, wraz z prawami majątkowymi do nieruchomości, także sytuację prawno-procesową pominiętej strony. Nie może im bowiem przysługiwać "więcej prawa" niżby posiadała sama pominięta strona, składając aktualnie wniosek o wznowienie. Wynika to również z faktu, iż interes prawny następców prawnych pominiętej strony nie ma charakteru samoistnego, własnego. Jest to interes "pochodny", a tym samym wiążący się z sytuacją w jakiej znajdował się poprzednik prawny (spadkodawca).
Zdaniem organu okoliczność, iż E.Z. nie skorzystał – w określonym przez przepis prawa czasie ani przez okres około 5 lat do chwili śmierci – z uprawnienia do wznowienia postępowania legalizacyjnego zakończonego decyzją PINB [...] (także z ewentualnym wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenie podania), decydując się na skorzystanie z innego trybu nadzwyczajnego do jej wyeliminowania z obrotu prawnego, nie może pozostawać obojętny dla oceny dochowania przez Skarżącą – następcę prawnego pominiętej strony terminu do złożenie wniosku o wznowienie na podstawie art. 154 § 1 pkt 4 k.p.a. Uznanie, iż w takiej sytuacji wnioskodawczyni, jako spadkobierczyni męża, termin do wznowienia postępowania, w którym on został pominięty, biegnie dopiero od powzięcia przez nią wiadomości o decyzji PINB nr [...], godzi w zasadę trwałości decyzji ostatecznych (art. 16 § 1 k.p.a.). Dopuszcza ona bowiem uchylanie albo zmianę takich decyzji stwierdzanie ich nieważności lub wznowienie postępowania tylko w przypadkach przewidzianych w Kodeksie postępowania administracyjnego i ustawach szczególnych, a tym samym i w terminach wyznaczonych dla wzruszania takich decyzji w trybach nadzwyczajnych. Dalszą konsekwencją takiego uznania byłaby konieczność przyjęcia, iż w analogicznej sytuacji, każdy kolejny spadkobierca mógłby wnosić o wznowienie postępowania, powołując się na fakt "dowiedzenia się przez siebie" o decyzji.
W związku z powyższym, zdaniem WINB, organ powiatowy prawidłowo uznał, że żądanie wznowienia postępowania w oparciu o przesłankę określoną w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. wniesione zostało z naruszeniem terminu jednego miesiąca, o którym mowa w art. 148 k.p.a.
Odnośnie zachowania terminu do złożenia wniosku o wznowienie postępowania w oparciu o przesłankę określoną w art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. organ stwierdził, że przepis ten przewiduje możliwość wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją, jeżeli decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione. Zdaniem organu stanowisko I.H.Z., że termin do złożenia wniosku o wznowienie postępowania w oparciu o w/w przesłankę nie należy liczyć od dnia 24 stycznia 2008 roku jest błędnie.
Organ w tym zakresie odwołał się do oceny prawnej wyrażonej w wyroku z dnia w spr. II SA/Go 966/12, że kwestia "terminowości" złożenia wniosku w odniesieniu do podania I.H.Z. o wznowienie, opartego o w/w przesłankę powinna być rozważona z uwzględnieniem, iż w tym przypadku termin ten liczony jest od dnia dowiedzenia się przez stronę o okoliczności stanowiącej podstawę wznowienia (art. 148 § 1 Kpa) tj. o uchyleniu decyzji PINB nr [...] z dnia [...] maja 2006 roku. Odnosząc się do treści zażalenia organ stwierdził, że z akt administracyjnych sprawy jednoznacznie wynika, iż o wycofaniu z obrotu prawnego decyzji nr [...] PINB z dnia [...] maja 2006 roku E.Z. posiadał wiedzę w dniu 24 stycznia 2008 roku, tj. w dacie pisma skierowanego do PINB.
W ocenie organu odwoławczego, Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego prawidłowo uznał, iż ocenę zachowania przez wnioskującą terminu złożenia wniosku o wznowienie postępowania, w oparciu o przesłankę określoną w art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. ,należało dokonać analogicznie jak omówioną wyżej przesłankę z art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. Tym samym organ I instancji prawidłowo uznał, że żądanie wznowienia postępowania w oparciu o przesłankę określoną w art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. również wniesione zostało z naruszeniem terminu jednego miesiąca, o którym mowa w art. 148 k.p.a.
Resumując, WINB stwierdził, że zaskarżone postanowienie nr [...] Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] kwietnia 2013 roku znak: [...] w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania administracyjnego odpowiada obowiązującym przepisom.
Na powyższe postanowienie I.Z. złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. domagając się uchylenia zaskarżonego postanowienia i poprzedzającego go postanowienia PINB nr [...]. Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła:
1) naruszenie art. 149 § 3 k.p.a. ze względu na brak podstawy do odmowy wznowienia postępowania w drodze postanowienia, gdyż z samego wniosku nie wynika, że wnioskodawca nie ma legitymacji procesowej oraz że termin wniesienia wniosku o wznowienie postępowania nie został zachowany.
2) naruszenie art. 10 § 1 k.p.a. ze względu na to, że odmawiając wznowienia postępowania organ uniemożliwił stronie czynny udział w postępowania i wypowiedzenie się co do zgłoszonych żądań.
3) naruszenie art. 148 § 1 k.p.a. ze względu na błędne ustalenie terminu, w którym strona dowiedziała się o okolicznościach stanowiących podstawę do wznowienia postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a.
4) naruszenie art. 153 p.p.s.a. z powodu nieprzeprowadzenia postępowania w zakresie zleconym przez WSA w wyroku z dnia 16 stycznia 2013 roku w sprawie II SA/Go 966/12 tj. zbadania terminowości złożenia wniosku o wznowienie postępowania z art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. z ustaleniem kiedy strona dowiedziała się o uchyleniu decyzji PINB nr [...] z dnia [...] maja 2006 roku.
W uzasadnieniu skargi podniosła nadto, że Sąd w wyroku wydanym w sprawie II SA/Go 966/12 nakazał organom zbadać terminowość złożonego wniosku przez skarżącą o wznowienie postępowania opartego na przesłance z art. 145 § 1 pkt 8 z uwzględnieniem, iż termin ten liczy się od dnia dowiedzenia się przez stronę o uchyleniu decyzji PINB z [...] maja 2006 roku nr [...], zaś w tym zakresie organy obu instancji nie dokonały żadnych ustaleń.
Strona skarżąca zarzuciła naruszenie art. 149 § 3 k.p.a. wobec braku podstaw do wydania postanowienia o odmowie wznowienia postępowania. Z samego wniosku skarżącej nie wynika, że nie ma ona legitymacji procesowej oraz, że termin do złożenia wniosku o wznowienie postępowania nie został zachowany. Zatem organ winien był wznowić postępowanie i dopiero w toku postępowania wznowieniowego ustalić legitymację procesową strony oraz przeprowadzenia badania kiedy strona dowiedziała się o uchyleniu decyzji PINB nr [...]. W ocenie skarżącej stanowisko organu II instancji, iż termin do złożenia wniosku o wznowienie postępowania należy dokonać analogicznie jak w przypadku badania przesłanki z art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. jest nieuprawniony.
Skarżąca wniosek o wznowienie postępowania złożyła jako następca prawny zmarłego E.Z.. Zmarły nie brał udziału przy wydaniu decyzji [...] PINB, jednakże po powzięciu wiadomości o wydaniu tej decyzji nie wszczął we właściwym terminie postępowania wznowieniowego. Dlatego też wnioskodawczym posiadając pochodny interes prawny nie mogła w oparciu o tą przesłankę wznowić postępowania.
Jeżeli chodzi zaś o przesłankę wznowieniową z art 145 § 1 pkt 8 k.p.a., to skarżąca posiada własny interes prawny w tym postępowaniu i w związku z powyższym organ miał obowiązek wykonać zalecenie Sądu z powyższego wyroku i przeprowadzić postępowanie celem ustalenia czy wniosek z tej przesłanki został złożony w terminie.
Strona skarżąca zarzuca również błędne przyjęcie, że termin do wniesienia wniosku o wznowienie postępowania należy liczyć od dnia 24 stycznia 2008 roku. Skarżąca oświadczyła, że informację o decyzji nr [...] powzięła w dniu 23 czerwca 2012 roku, od doręczenia jej pisma z dnia [...] czerwca 2012 roku przez PINB. Natomiast o tym, że ta decyzja została uchylona strona dowiedziała się w tym samym okresie, bowiem już [...] czerwca 2012 roku strona rozszerzyła przesłankę wznowienia postępowania z art. 145 § 1 pkt 8 tj. iż decyzja nr [...] została uchylona, a na tej podstawie zostało wydane pozwolenie na użytkowanie obiektu – decyzja nr [...].
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga okazała się niezasadna.
Kontrola sądu administracyjnego, zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) i art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 roku, poz. 270 ze zm.) – dalej nazywana jako p.p.s.a., polega na badaniu zgodności z prawem zaskarżonych aktów administracyjnych. Kontrola ta sprowadza się do zbadania, czy w toku rozpoznania sprawy organy administracji publicznej nie naruszyły prawa materialnego i procesowego w stopniu istotnie wpływającym na wynik sprawy. Ocena taka jest dokonywana według stanu i na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu. Na podstawie art. 134 § 1 p.p.s.a., w postępowaniu sądowoadministracyjnym obowiązuje zasada oficjalności. Zgodnie z jej treścią, sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami oraz powołaną podstawą prawną.
Kierując się wyżej wskazanym zakresem właściwości sądu administracyjnego, przyznane przez ustawodawcę kompetencje orzecznicze tego sądu mają charakter zasadniczo kasacyjny. Podkreśla się bowiem, że sąd administracyjny nie może zastępować organów administracji publicznej w procesie administrowania (R. Hauser, Konstytucyjny model polskiego sądownictwa administracyjnego, w: red. J. Stelmasiak, J. Niczyporuk, S. Fundowicz, Polski model sądownictwa administracyjnego, Lublin 2003 r., str. 145). Sąd dokonując kontroli zgodności z prawem zaskarżonej decyzji był zobowiązany w razie jego skasowania do sformułowania na podstawie art. 153 p.p.s.a. – oceny prawnej oraz wiążących wskazań co do dalszego postępowania w sprawie, które wiążą następnie zarówno Sąd, jak i organy administracji orzekające w sprawie.
Przedmiotem kontroli Sądu jest ocena legalności postanowienia Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] czerwca 2013 roku znak [...] utrzymujące w mocy postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] kwietnia 2013 nr [...] odmawiającego I.H.Z. wznowienia postępowania administracyjnego zakończonego ostateczną decyzją z dnia [...] lipca 2006 roku nr [...] wydaną przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Wskazane postanowienia wydane zostały w jednym z nadzwyczajnych trybów postępowania administracyjnego, jakim jest wznowienie postępowania.
Sąd dokonując kontroli zaskarżonej decyzji miał na uwadze, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. prawomocnym wyrokiem z dnia 16 stycznia 3013 roku, w spr. II SA/Go 966/12 uchylił decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] października 2012 roku nr [...] w przedmiocie odmowy uchylenia decyzji oraz poprzedzającą ją decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] sierpnia 2012 roku nr [...], II a nadto uchylił postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] lipca 2012 roku nr [...] w przedmiocie wznowienia postępowania.
Organy Nadzoru Budowlanego obydwu instancji, a także Sąd w sprawie kontrolującej ich postępowanie – zgodnie z dyspozycją zawartą w przepisie art. 153 p.p.s.a., pozostawały związane oceną prawną oraz wskazaniami co do dalszego postępowania, wyrażonymi w powyżej opisanym wyroku albowiem, zgodnie z powołanym przepisem, ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia.
Przez ocenę prawną należy rozumieć ocenę prawnej wartości sprawy. Ocena prawna może dotyczyć stanu faktycznego, wykładni przepisów prawa materialnego i procesowego, prawidłowości korzystania z uznania administracyjnego oraz kwestii zastosowania określonego przepisu prawa jako podstawy do wydania decyzji. Wskazania co do dalszego postępowania stanowią z reguły konsekwencję oceny prawnej. Dotyczą one sposobu działania w toku ponownego rozpoznania sprawy i mają na celu uniknięcie błędów już popełnionych i wskazanie kierunku, w którym winno zmierzać przyszłe postępowanie (J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2012 r., s. 397 uw. 1, 2; M. Jagielska, J. Jagielski, R. Stankiewicz, w: red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011 r., s. 544, Nb 1-3).
Przepis art. 153 p.p.s.a. ma charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że ani organ administracji publicznej, ani sąd, orzekając ponownie w tej samej sprawie, nie mogą nie uwzględnić oceny prawnej i wskazań wyrażonych wcześniej w orzeczeniu sądu, gdyż są nimi związane. Nieprzestrzeganie tego przepisu w istocie podważałoby obowiązującą w demokratycznym państwie prawnym zasadę sądowej kontroli nad aktami i czynnościami organów administracji i prowadziło do niespójności działania systemu władzy publicznej. Związanie oceną prawną wyrażoną w wyroku (uzasadnieniu orzeczenia) oraz wynikającymi z niej wskazaniami co do dalszego postępowania oznacza, że organ nie może formułować nowych ocen prawnych, sprzecznych z wyrażonym wcześniej poglądem, lecz obowiązany jest do podporządkowania się jemu w pełnym zakresie oraz konsekwentnego reagowania w razie stwierdzenia braku zastosowania się do wskazań w zakresie dalszego postępowania przed organem administracji publicznej (wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 lipca 2009 roku, w spr. II FSK 451/08, z dnia 23 września 2009 roku, w spr. I FSK 494/09, z dnia 13 lipca 2010 roku, w spr. I GSK 940/09, wyrok Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego we Wrocławiu z 14 stycznia 2010 roku, w spr. I SA/Wr 1591/09). Z tej racji, w przypadku wnoszenia kolejnych skarg, z powodu niewłaściwego wykonania zapadłego wyroku uwzględniającego skargę, sąd administracyjny jedynie weryfikuje sposób wywiązania się organów ze skierowanych do nich wskazań, natomiast nie wnika on w materię objętą zakresem wcześniejszych ocen (zobacz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 kwietnia 2010 roku, w spr. II FSK 2129/08).
W tym miejscu dodatkowo należy podkreślić, że art. 153 p.p.sa. pełni szczególną rolę w kontekście skuteczności oraz wykonalności orzeczeń sądów administracyjnych. Naruszenie przez organy administracji przepisu art. 153 p.p.s.a. pociąga za sobą niebezpieczeństwo ponownego zaskarżenia podjętej decyzji do sądu administracyjnego, unicestwienie bytu prawnego przedmiotowej decyzji oraz konieczność ponownego przeprowadzenia postępowania administracyjnego co do istoty sprawy. W ten sposób toczące się postępowanie administracyjne z nieuzasadnionych powodów ulega przedłużeniu. Dla uniknięcia takiego stanu przepis art. 153 p.p.s.a. określa taką relację między organem administracyjnym oraz sądem, która sprowadza się do związania organu oceną prawną i wskazaniami do dalszego postępowania, gdzie nie ma miejsca na polemikę organu z oceną prawną i wskazaniami do dalszego postępowania.
W świetle powyższego jest oczywistym, że na organach Nadzoru Budowlanego obydwu instancji, spoczywał absolutny obowiązek kierowania się wytycznymi zawartymi w wyroku Sądu wydanego w sprawie II SA/Go 966/12 .
Wznowienie postępowania administracyjnego jest instytucją procesową stwarzającą prawną możliwość ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy zakończonej decyzją ostateczną, jeżeli postępowanie, w którym ona zapadła dotknięte było kwalifikowaną wadliwością prawną wyliczoną wyczerpująco w art. 145 § 1 k.p.a. W instytucji wznowienia występują zasadniczo dwa elementy, materialny – to jest prawo strony do żądania ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej oraz element procesowy dotyczący weryfikacji prawidłowości postępowania.
Wznowienie postępowania stanowi odstępstwo od ustanowionej w art. 16 § 1 k.p.a. ogólnej zasady trwałości decyzji administracyjnej, która ma podstawowe znaczenie dla stabilizacji opartych na tej decyzji skutków prawnych. Formalna strona zasady ogólnej trwałości decyzji ostatecznej wyraża się w tym, że decyzje te obowiązują tak długo, dopóki nie zostaną uchylone lub zmienione przez nową decyzję opartą na odpowiednim przepisie prawnym. Przepis art. 16 § 1 k.p.a. przewiduje możliwość wzruszenia decyzji ostatecznej, ale jedynie w wyniku przeprowadzenia postępowania w trybie nadzwyczajnym, w tym w trybie wznowienia postępowania.
W pierwszej kolejności wskazać należy, że stosownie do art. 149 § 1 k.p.a. wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia, które stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania, co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy (§ 2). Oznacza to, że przed wydaniem postanowienia o wznowieniu postępowania organ administracji bada w pierwszej kolejności, czy wniosek o wznowienie postępowania jest oparty na enumeratywnie wymienionych w art. 145 § 1 oraz w art. 145a § 1 ustawowych przesłankach wznowienia, oraz czy został wniesiony z zachowaniem terminów wymienionych w m.in. w art. 148 k.p.a.
Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania składa się zatem z dwóch etapów. W pierwszym etapie rozstrzygnięciu podlega kwestia dopuszczalności "uruchomienia" trybu nadzwyczajnego. W tym etapie postępowania następuje jedynie ustalenie dopuszczalności tego nadzwyczajnego trybu postępowania oraz spełnienie wymagań formalnych. W tym stadium organ bada przeto spełnienie wymogów formalnych podania, stosując przepisy o podaniach i konsekwencjach braków oraz bada zachowanie terminu do złożenia żądania wszczęcia postępowania (w związku z art. 148 § 1 i 2 k.p.a.). Dokonane ustalenia w stadium wszczęcia postępowania są podstawą do wydania albo postanowienia o wszczęciu postępowania w sprawie wznowienia postępowania, które stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do podstaw wznowienia postępowania, a następnie w razie ustalenia wystąpienia jednej z podstaw, do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy rozstrzygniętej decyzją ostateczną (art. 149 § 2 k.p.a.) albo postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania.
Odmowa wznowienia postępowania, a zatem wydanie postanowienia na podstawie art. 149 § 3 k.p.a., może mieć miejsce w wypadku, gdy wznowienie postępowania jest niedopuszczalne z przyczyn podmiotowych, a to gdy z podaniem wystąpiła osoba nie będąca stroną postępowania zakończonego decyzją, co do której wznowienia postępowania żąda, jednakże inna jest sytuacja, gdy z wnioskiem o wznowienie postępowania występuje osoba na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a., a tak było w kontrolowanej sprawie. Zgodnie z tym przepisem w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu.
Zatem gdy w świetle twierdzeń wynikających już z samego wniosku o wznowienie wynika, że brak jest ustawowych podstaw do wznowienia, wniosek składa podmiot, który nie jest stroną albo termin do jego złożenia nie został zachowany, organ wydaje decyzję o odmowie wznowienia postępowania (art. 149 § 3 k.p.a.). W przeciwnym wypadku musi wznowić postępowanie i przeprowadzić je zarówno co do rzeczywistego istnienia przyczyn wznowienia jak i pozostałych kwestii dotyczących dopuszczalności wznowienia a także co do istoty sprawy (art. 149 § 2 k.p.a.).
Zgodnie z treścią art. 145 § 1 k.p.a. w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:
1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,
2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,
3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27,
4) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,
5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję,
6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,
7) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2),
8) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.
W kontrolowanej sprawie, we wniosku o wznowienie postępowania, skarżąca powołała m.in. art. 145 § 1 pkt 4 oraz 8 k.p.a. wskazując, iż w postępowaniu zakończonym decyzją dotyczącą pozwolenia na użytkowanie odbudowanego budynku niesłusznie pominięto E.Z., jako właścicieli sąsiednich gruntów. Z akt sprawy wynika także, iż wnioskodawczyni jest spadkobierczynią E.Z..
We wniosku o wznowienie postępowania skarżąca wywiodła przymiot strony z racji spadkobrania, wskazała jednocześnie na dochowanie terminu do złożenia wniosku o czym mowa w art. 148 § 1 k.p.a.
W prowadzonym postępowaniu, Sąd poddał kontroli postępowanie administracyjne oraz wydane w nim rozstrzygnięcia, po wcześniejszym ich uchyleniu, mocą prawomocnego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. z dnia 16 stycznia 2013 roku w spr. II SA/Go 966/12.
W wyroku tym Sąd stwierdził, iż wniosek I.Z. o wznowienie postępowania, w zakresie w jakim opiera się na twierdzeniu o posiadaniu "samoistnej" legitymacji do występowania w charakterze strony w postępowaniu zakończonym decyzją nr [...] i wznowieniowym, nie może być uznany za pochodzący od strony albowiem przymiot strony w postępowaniu zakończonym powyższą decyzją przysługiwał inwestorom i E.Z. jako właścicielowi nieruchomości sąsiedniej. Skarżąca wnioskująca o wznowienie postępowania administracyjnego, nie ma własnego, samoistnego tytułu prawnego do takiego żądania, jej przymiot strony w postępowaniu wznowieniowym może wynikać z tytułu następstwa prawnego po właścicielu nieruchomości sąsiedniej położonej w obszarze oddziaływania obiektu budowlanego, będącego przedmiotem postępowania legalizacyjnego. Skarżąca należy do kręgu spadkobierców zmarłego w dniu [...] września 2011 r. E.Z.. Spadek obejmuje prawa i obowiązki spadkodawcy mające charakter cywilnoprawny. Skoro E.Z., jako właściciel działki graniczącej z nieruchomością R. i H.P., powinien być stroną toczącego się za jego życia postępowania legalizacyjego, a bez własnej winy nie brał udziału w tym postępowaniu, to w ramach sukcesji, polegającej na wstąpieniu w ogół praw i obowiązków spadkodawcy, prawo do domagania się wznowienia postępowania przysługuje następcom prawnym (np. spadkobiercom). Łącznie z dziedziczeniem praw majątkowych mogą być dziedziczone także pewne sytuacje prawne. Spadkobiercy pominiętej strony postępowania, w kwestii uprawnienia do złożenia wniosku o wznowienie postępowania, dziedziczą "sytuację prawno-procesową" w jakiej znajdował się spadkodawca.
Sąd w omawianym wyroku, w zakresie obliczania terminu do złożenia wniosku o wznowienie postępowania, odwołał się do przepisu art. 148 § 2 k.p.a., w myśl którego termin do złożenia podania o wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. biegnie od dnia w którym strona dowiedziała się o decyzji kończącej postępowanie, którego dotyczy wniosek o wznowienie. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy poprzednik prawny spadkobierców mając wiedzę o wydaniu decyzji w postępowaniu, w którym został pominięty nie skorzystał, w przysługującym mu czasie, liczonym stosownie do art. 148 § 2 k.p.a., z uprawnienia do wznowienia postępowania. Sąd stwierdził, że spadkobiercy pominiętej strony dziedziczą bowiem w takim przypadku, wraz z prawami majątkowymi do nieruchomości, także sytuację prawno – procesową pominiętej strony. Nie może im bowiem przysługiwać "więcej prawa" niżby posiadała sama pominięta strona, składając aktualnie wniosek o wznowienie. Wynika to również z faktu, iż interes prawny następców prawnych pominiętej strony nie ma charakteru samoistnego, własnego. Jest to interes "pochodny", a tym samym wiążący się z sytuacją w jakiej znajdował się poprzednik prawny.
Sąd stwierdził, że skoro E.Z. nie skorzystał – w określonym przez przepis prawa czasie ani przez okres ok. 5 lat do chwili śmierci uznanie, iż w takiej sytuacji skarżącej, jako spadkobierczyni męża, termin do wznowienia postępowania, w którym on został pominięty, biegnie dopiero od powzięcia przez nią wiadomości o decyzji PINB nr [...], godzi w zasadę trwałości decyzji ostatecznych (art. 16 § 1 k.p.a.). Zasada taka opuszcza bowiem uchylanie albo zmianę takich decyzji stwierdzanie ich nieważności lub wznowienie postępowania tylko w przypadkach przewidzianych w Kodeksie postępowania administracyjnego i ustawach szczególnych, a tym samym i w terminach wyznaczonych dla wzruszania takich decyzji w trybach nadzwyczajnych. Dalszą konsekwencją takiego uznania byłaby konieczność przyjęcia, iż w analogicznej sytuacji, każdy kolejny spadkobierca mógłby wnosić o wznowienie postępowania, powołując się na fakt "dowiedzenia się przez siebie" o decyzji.
Nadto Sąd stwierdził, że kwestia "terminowości" złożenia wniosku o wznowienie, opartego o przesłankę z art. 145 § 1 pkt 8 kpa powinna być rozważona z uwzględnieniem, iż w tym przypadku termin ten liczony jest od dnia dowiedzenia się przez stronę o okoliczności stanowiącej podstawę wznowienia (art. 148 § 1 k.p.a.) tj. o uchyleniu decyzji PINB z dnia [...] maja 2006 r. nr [...].
Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego oraz Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego rozpoznając ponownie sprawę – a także Sąd w przedmiotowym postępowaniu – na podstawie art. 153 p.p.s.a. zostali związani oceną prawną oraz wskazaniami co do dalszego postępowania, wyrażonymi w powyżej opisanym wyroku. Należy podkreślić, że art. 153 p.p.s.a. pełni szczególną rolę w kontekście skuteczności oraz wykonalności orzeczeń sądów administracyjnych. Naruszenie tego przepisu przez organy administracji pociąga za sobą niebezpieczeństwo ponownego zaskarżenia podjętej decyzji do sądu administracyjnego, unicestwienie bytu prawnego przedmiotowej decyzji oraz konieczność ponownego przeprowadzenia postępowania administracyjnego co do istoty sprawy. W ten sposób toczące się postępowanie administracyjne z nieuzasadnionych powodów ulega przedłużeniu. Dlatego art. 153 p.p.s.a. określa taką relację między organem administracyjnym a sądem, która sprowadza się do związania organu oceną prawną i wskazaniami do dalszego postępowania, gdzie nie ma miejsca na polemikę organu z oceną prawną i wskazaniami do dalszego postępowania.
W świetle powyższego nie ulega wątpliwości, że Inspektorzy Nadzoru Budowlanego obydwu instancji wydając zaskarżone postanowienie, jak i poprzedzającą postanowienie wydane w I instancji, mieli obowiązek kierować się wytycznymi zawartymi w omawianym wyroku
W ocenie Sądu kontrolującego postępowanie administracyjne, prowadzone po wydaniu wyroku w spr. II SA/Go 966/12, organy obydwu instancji rozpatrzyły wniosek I.Z. o wznowienie postępowania, przyjmując ocenę prawną oraz wskazania zawarte w powyższym wyroku. O dopełnieniu obowiązku wynikającego z art. 153 p.p.s.a., świadczy przywołanie w treści zaskarżonego postanowienia tych wskazań i ocen .
Organ drugiej instancji, odwołując się do oceny prawnej wyrażonej w wyroku w spr. II SA/Go 966/13 stwierdził, że spadkobiercy pominiętej strony dziedziczą wraz z prawami majątkowymi do nieruchomości, także sytuację prawno-procesową pominiętej strony. Jednak nie może im przysługiwać "więcej prawa" niżby posiadała sama pominięta strona, składając aktualnie wniosek o wznowienie. Wynika to również z faktu, iż interes prawny następców prawnych pominiętej strony nie ma charakteru samoistnego, własnego. Jest to interes "pochodny", a tym samym wiążący się z sytuacją w jakiej znajdował się poprzednik prawny (spadkodawca).
Na tej podstawie organ odwoławczy ustalając, że fakt, iż skoro E.Z. nie skorzystał - w określonym przez przepis prawa czasie ani przez okres około 5 lat do chwili śmierci – z uprawnienia do wznowienia postępowania legalizacyjnego zakończonego decyzją PINB [...] (także z ewentualnym wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenie podania), decydując się na skorzystanie z innego trybu nadzwyczajnego do jej wyeliminowania z obrotu prawnego, nie może pozostawać obojętny dla oceny dochowania przez I.Z. – następcę prawnego pominiętej strony terminu do złożenie wniosku o wznowienie na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. Uznanie, iż w takiej sytuacji wnioskującej, jako spadkobierczyni męża, termin do wznowienia postępowania, w którym on został pominięty, biegnie dopiero od powzięcia przez nią wiadomości o decyzji PINB nr [...], godzi w zasadę trwałości decyzji ostatecznych (art. 16 § 1 k.p.a.). Dopuszcza ona bowiem uchylanie albo zmianę takich decyzji stwierdzanie ich nieważności lub wznowienie postępowania tylko w przypadkach przewidzianych w Kodeksie postępowania administracyjnego i ustawach szczególnych, a tym samym i w terminach wyznaczonych dla wzruszania takich decyzji w trybach nadzwyczajnych. Dalszą konsekwencją takiego uznania byłaby konieczność przyjęcia, iż w analogicznej sytuacji, każdy kolejny spadkobierca mógłby wnosić o wznowienie postępowania, powołując się na fakt "dowiedzenia się przez siebie" o decyzji. Pogląd powyższy odpowiada w istocie swojej ocenie prawnej zawartej w powoływanym wyroku.
Kierując się powyższym, organ odwoławczy stwierdził, że organ powiatowy prawidłowo uznał że , żądanie wznowienia postępowania w oparciu o przesłankę określoną w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. wniesione zostało z naruszeniem terminu jednego miesiąca, o którym mowa w art. 148 k.p.a.
Wniosek taki jest prawidłowy. Jak się okazuje z zawartości akt administracyjnych, E.Z. wnioskiem z dnia [...] sierpnia 2006 roku zwrócił się do Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego o stwierdzenie nieważności decyzji nr [...]. Wynika z tego oczywisty wniosek, że najpóźniej w tej dacie posiadał wiedzę o wydaniu decyzji, której dotyczy wniosek o wznowienie postępowania. Tak zatem termin jednego miesiąca, określony w art. 148 § 2 k.p.a., uprawniający do złożenia podania o wznowienie postępowania zakończonego tą decyzją, winien być liczony co najmniej od wskazanej wyżej daty. Obliczony w ten sposób termin upłynął z dniem 21 września 2006 roku. Kierując się oceną prawną zawartą w omawianym wyroku, organ odwoławczy zasadnie uznał, że wniosek I.Z. o wznowienie postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. jest spóźniony.
Organ odwoławczy, kierując się wskazaniami sądu wynikającymi z wyroku wydanego w sprawie II SA/Go 966/12 odniósł się do wniosku o wznowienie postępowania złożonego na podstawie art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. Organ przywołał ocenę prawną wyrażoną w tym wyroku, że kwestia terminowości złożenia wniosku) o wznowienie, opartego o taką przesłankę powinna być rozważona z uwzględnieniem, iż w tym przypadku termin ten liczony jest od dnia dowiedzenia się przez stronę o okoliczności stanowiącej podstawę wznowienia (art. 148 § 1 k.p.a.) zatem o uchyleniu decyzji PINB nr [...] z dnia [...] maja 2006 roku. Kierując się powyższym wskazaniem organ stwierdził, że o wycofaniu z obrotu prawnego decyzji nr [...] E.Z. posiadał wiedzę w dniu [...] stycznia 2008 roku.
Stanowisko organu odwoławczego w świetle powoływanego wyroku oraz zawartości akt administracyjnych jest zasadne. W aktach administracyjnych znajduje się pismo E.Z. sSkierowane w dniu [...] stycznia 2008 roku do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, które złożył, jak wynika już z pierwszego zdania pisma, w związku z uchyleniem decyzji nr [...] PINB z dnia [...] maja 2006 roku. Termin do złożenia wniosku o wznowienie postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a., zgodnie z ocena prawną omawianego wyroku upłynął zatem najpóźniej z dniem 24 stycznia 2008 roku. Tak przeto stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu, w omawianej kwestii, jest zasadne.
W istocie zarzuty skargi wywodzą się z własnej interpretacji przepisów prawa, odmiennej od wyrażonych w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. z dnia 16 stycznia 2013 roku w spr. II SA/Go 966/12. Zarzuty takie, w świetle związania zawartego w art. 153 p.p.s.a., nie zasługują na uwzględnienie. W szczególności wskazać należy, że w kontrolowanym postępowaniu podstawą odmowy wznowienia postępowania nie stał się brak legitymacji procesowej I.Z. lecz upływ terminu do złożenia wniosku w tym przedmiocie. Odnośnie rozpatrzenia wniosku o wznowienie w aspekcie przesłanki o jakiej mowa w art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. , jak wyżej powiedziano, sąd w omawianym wyroku zawarł wskazanie odnośnie sposobu obliczenia terminu dla złożenia takiego wniosku, przeto odmienny pogląd skarżącej nie może być rozważany.
Nietrafny okazał się zarzut naruszenia art. 10 k.p.a. poprzez uniemożliwienie stronie czynnego uczestniczenia w postępowaniu. Jak się okazuje strona miała możliwość uczestniczenia w postępowaniu administracyjnym czego dowodem jest wniesienie zażalenia na postanowienie organu pierwszej instancji. Uczestnictwo w drugiej fazie postępowania, zatem gdy rozpatrywane są merytoryczne kwestie, następuje dopiero po jego wznowieniu. Skoro organ odmówił wznowienia postępowania zatem strona nie mogła uczestniczyć w drugiej, merytorycznej fazie postępowania wznowieniowego. Zarzut naruszenia art. 10 k.p.a. nie został poparty wskazaniem jakiej czynności procesowej nie mogła dokonać na skutek naruszenia tego przepisu. Podniesiony zarzut ogranicza się do ogólnikowego twierdzenia o pozbawienia jej przez organ I instancji wpływu na wynik postępowania.
Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania Sąd, z powołaniem się na przepis art. 151 p.p.s.a., oddalił skargę.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Adam Jutrzenka-TrzebiatowskiMarek Szumilas /przewodniczący sprawozdawca/
Mirosław Trzecki
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marek Szumilas (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Mirosław Trzecki Sędzia WSA Adam Jutrzenka - Trzebiatowski Protokolant st. sekr. sąd. Anna Lisowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 września 2013 r. sprawy ze skargi I.H.Z. na postanowienie Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania administracyjnego oddala skargę.
Uzasadnienie
Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego postanowieniem z dnia [...] czerwca 2013 roku nr [...] utrzymał w mocy postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] kwietnia 2013 roku nr [...] odmawiające I.H.Z. wznowienia postępowania.
Wnioskiem nadanym 8 czerwca 2012 roku, I.H.Z., powołując się na przepis art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a., wystąpiła do PINB o wznowienie postępowania zakończonego wskazaną decyzją nr [...] z dnia [...] lipca 2006 roku udzielającą pozwolenia na użytkowanie oraz decyzją zatwierdzającą zamienny projekt budowlany odbudowy tego budynku.
Następnie pismem z dnia [...] lipca 2012 roku wnioskodawczyni dodatkowo powołała się na przesłankę do wznowienia postępowania z art. 148 § 1 pkt 8 k.p.a. wskazując okoliczność wydania decyzji nr [...] w oparciu o decyzję nr [...] z dnia [...] maja 2006 roku zatwierdzającą projekt zamienny inwestycji, uchyloną później przez Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
Postanowieniem [...] lipca 2012 roku nr [...] PINB postanowił wznowić postępowanie administracyjne w sprawie odbudowy budynku mieszkalnego w [...], zakończone jego ostateczną decyzją nr [...] z dnia [...] lipca 2006 roku.
Decyzją nr [...] z dnia [...] sierpnia 2012 roku (znak: [...]), organ I instancji, odmówił uchylenia swojej decyzji ostatecznej nr [...] z dnia [...] lipca 2006 roku udzielającej inwestorom H. i R.P. pozwolenia na użytkowanie odbudowanego budynku mieszkalnego w [...].
Decyzją z dnia [...] października 2012 roku (znak [...]),Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.
Wojewódzki Sad Administracyjny w Gorzowie Wlkp. wyrokiem z dnia 16 stycznia 2013 roku w spr. II SA/Go 966/12 uchylił decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] października 2012 roku nr [...] w oraz poprzedzającą ją decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] sierpnia 2012 roku nr [...], a także uchylił postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] lipca 2012 r. nr [...].
W uzasadnieniu wyroku Sąd stwierdził, ze E.Z. posiadał przymiot strony w postępowaniu legalizacyjnym, zakończonym decyzją z dnia nr [...] z dnia [...] lipca 2006 roku, jako ówczesny właściciel nieruchomości sąsiedniej położonej przy ul. [...] zważywszy na fakt, iż odbudowywany budynek mieszkalny inwestorów posadowiony jest w granicy obu nieruchomości z otworem okiennym w ścianie szczytowej i oknami połaciowymi usytuowanymi od strony jego działki. Fakt niedoręczenia jemu powyższej decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, oznacza pominięcie go jako strony w postępowaniu legalizacyjnym, zakończonym tą decyzją.
Sąd stwierdził, że I.Z., wnioskująca o wznowienie postępowania administracyjnego, nie ma własnego, samoistnego tytułu prawnego do takiego żądania, jej przymiot strony w postępowaniu wznowieniowym może wynikać z tytułu następstwa prawnego po właścicielu nieruchomości sąsiedniej położonej w obszarze oddziaływania obiektu budowlanego, będącego przedmiotem postępowania legalizacyjnego. Złożenie takiego wniosku rozpoczyna nowe postępowanie administracyjne w stosunku do postępowania prowadzonego w trybie zwykłym, aczkolwiek w ramach sukcesji prawa, tożsamości przedmiotu sprawy oraz podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Skoro więc E.Z., jako właściciel działki graniczącej z nieruchomością R. i H.P., powinien być stroną toczącego się za jego życia postępowania legalizacyjego, a bez własnej winy nie brał udziału w tym postępowaniu, to w ramach sukcesji, polegającej na wstąpieniu w ogół praw i obowiązków spadkodawcy, prawo do domagania się wznowienia postępowania z na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. przysługuje następcom prawnym (np. spadkobiercom).
W ocenie Sądu , zgodnie z przepisem art. 148 § 2 k.p.a., termin do złożenia podania o wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. biegnie od dnia w którym strona dowiedziała się o decyzji kończącej postępowanie którego dotyczy wniosek o wznowienie. Co do zasady, w stosunku do następców prawnych (spadkobierców) pominiętej strony, termin o jakim mowa w art. 148 § 1 pkt 2 biegnie od powzięcia przez nich wiadomości o takiej decyzji, nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy poprzednik prawny spadkobierców mając wiedzę o wydaniu decyzji w postępowaniu, w którym został pominięty nie skorzystał, w przysługującym mu czasie, liczonym stosownie do art. 148 § 2 k.p.a., z uprawnienia do wznowienia postępowania. W przekonaniu Sądu, spadkobiercy pominiętej strony dziedziczą bowiem w takim przypadku, wraz z prawami majątkowymi do nieruchomości, także sytuację prawno – procesową pominiętej strony. Nie może im bowiem przysługiwać "więcej prawa" niżby posiadała sama pominięta strona, składając aktualnie wniosek o wznowienie. Wynika to również z faktu, iż interes prawny następców prawnych pominiętej strony nie ma charakteru samoistnego, własnego. Jest to interes "pochodny", a tym samym wiążący się z sytuacją w jakiej znajdował się poprzednik prawny (spadkodawca).
W ocenie Sądu okoliczność, iż E.Z. nie skorzystał – w określonym przez przepis prawa czasie ani przez okres ok. 5 lat do chwili śmierci – z uprawnienia do wznowienia postępowania legalizacyjnego zakończonego decyzją PINB nr [...], nie może pozostawać obojętny dla oceny dochowania przez skarżącą – następcę prawnego pominiętej strony terminu do złożenie wniosku o wznowienie na podstawie art. 154 § 1 pkt 4 k.p.a. Uznanie, iż w takiej sytuacji skarżącej, jako spadkobierczyni męża, termin do wznowienia postępowania, w którym on został pominięty, biegnie dopiero od powzięcia przez nią wiadomości o decyzji PINB nr [...], godzi w zasadę trwałości decyzji ostatecznych (art. 16 § 1 k.p.a.). Dopuszcza ona bowiem uchylanie albo zmianę takich decyzji stwierdzanie ich nieważności lub wznowienie postępowania tylko w przypadkach przewidzianych w Kodeksie postępowania administracyjnego i ustawach szczególnych, a tym samym i w terminach wyznaczonych dla wzruszania takich decyzji w trybach nadzwyczajnych. Dalszą konsekwencją takiego uznania byłaby konieczność przyjęcia, iż w analogicznej sytuacji, każdy kolejny spadkobierca mógłby wnosić o wznowienie postępowania, powołując się na fakt "dowiedzenia się przez siebie" o decyzji.
Odnośnie wniosku o wznowienie, opartego o przesłankę z pkt 8 § 1 art. 145 k.p.a. i z uwzględnieniem, iż w tym przypadku termin ten liczony jest od dnia dowiedzenia się przez stronę o okoliczności stanowiącej podstawę wznowienia (art. 148 § 1 k.p.a.) tj. o uchyleniu decyzji PINB z dnia [...] maja 2006 r. nr [...] co powinno być rozważona w odniesieniu do podania skarżącej w tej kwestii.
Ponownie rozpatrując sprawę, Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w dniu [...] kwietnia 2013 roku wydał postanowienie nr [...]. Postanowieniem tym, organ odmówił I.H.Z. wznowienia postępowania administracyjnego z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 4 i pkt 8 k.p.a., w sprawie zakończonej ostateczną decyzją nr [...] wydaną przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego dnia [...] lipca 2006 roku.
W uzasadnieniu powyższego postanowienia Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego wskazał, że wnioskodawczym nie posiada "samoistnej" legitymacji do występowania w charakterze strony zarówno w postępowaniu zwykłym zakończonym decyzją nr [...], jak i w postępowaniu nadzwyczajnym (wznowieniowym). Przymiot strony może wynikać wyłącznie z tytułu następstwa prawnego po poprzednim właścicielu nieruchomości. Natomiast z aktu dziedziczenia, wynika, że I.H.Z. należy do kręgu spadkobierców zmarłego w E.Z., zatem dziedziczy "sytuację prawno-procesową" w jakiej znajdował się spadkodawca.
Organ pierwszej instancji wskazał, że E.Z. posiadał wiedzę na temat wydania decyzji nr [...] co najmniej od dnia [...] sierpnia 2006 roku. Wnioskiem z tej daty zwrócił się on bowiem do WINB o stwierdzenie nieważności w/w decyzji. Tym samym określony w art. 148 § 2 k.p.a. termin jednego miesiąca, uprawniający do złożenia podania o wznowienie postępowania zakończonego tą decyzją w oparciu o przesłankę określoną w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a., winien być liczony co najmniej od w/w daty. Zdaniem PINB analogicznie należało rozważyć dopuszczalność wznowienia postępowania pod kątem zachowania terminu, o jakim mowa w art. 148 § 1 k.p.a., przy badaniu przesłanki określonej w art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. Mianowicie organ wskazał, że o wycofaniu z obrotu prawnego decyzji nr [...] Pan E.Z. posiadał wiedzę w dniu [...] stycznia 2008 r., tj. w dacie pisma skierowanego do PINB.
W związku z powyższym Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego wskazał, że skoro w ustawowym terminie poprzednik prawny spadkobierców nie skorzystał z przysługującego mu prawa do wznowienia postępowania, to termin ten nie może być liczony "od nowa" dla każdego ze spadkobierców. Ich interes prawny nie ma bowiem charakteru samoistnego lecz jest to interes "pochodny", a tym samym wiążący się z sytuacją, w jakiej znajdował się poprzednik prawny (spadkodawca). Zdaniem PINB podanie z dnia [...] czerwca 2012 roku oraz z dnia [...] lipca 2012 roku. zostały złożone z naruszeniem terminu jednego miesiąca, o którym mowa w art. 148 k.p.a.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła I.H.Z., zarzucając:
- naruszenie art. 149 § 3 k.p.a. wobec braku podstaw do wydania postanowienia o odmowie wznowienia postępowania, przeprowadzenia badania legitymacji wnioskodawczym jako strony na etapie złożenia wniosku o wznowienie oraz badanie podstawy złożenia wniosku z art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a.,
- naruszenie art. 143 § 1 i 2 k.p.a., poprzez niezastosowanie tego przepisu i nieprzeprowadzenie postępowania co do badania przyczyn wznowienia z art. 145 § 1 pkt 4 i 8 k.p.a., w szczególności ustalenia interesu prawnego wnioskodawczym,
- błędne przyjęcie, że termin do złożenia wniosku o wznowienie postępowania w oparciu o art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. należy liczyć od dnia 24 stycznia 2008 roku. Wskazała, że o decyzji nr [...] z dnia [...] maja 2006 roku dowiedziała się w dniu 23 czerwca 2012 r., tj. w dniu doręczenia jej przez PINB pisma z dnia [...] czerwca 2012 roku. Przy czym już [...] czerwca 2012 roku, w odpowiedzi na wezwanie PINB z dnia [...] czerwca 2012 roku rozszerzyła podstawę prawną wznowienia o pkt 8 § 1 art. 145 k.p.a.
Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego, postanowieniem z dnia [...] czerwca 2013 roku nr [...] utrzymał w mocy postanowienie organu pierwszej instancji. W pierwszej kolejności organ podkreślił, że sprawa była już przedmiotem oceny sądowej. Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu Sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność były przedmiotem zaskarżenia. Organy administracji rozpatrując sprawę ponownie obowiązane są zastosować się do oceny prawnej oraz wskazań zawartych w uzasadnieniu wyroku.
Wznowienie postępowania jako instytucja procesowa, ma na celu stworzenie prawnej możliwości ponownego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej, która zakończona została decyzją ostateczną. Reguły związane z wszczęciem postępowania wznowieniowego oraz z wydawanymi w jego toku rozstrzygnięciami są szczegółowo uregulowane w kodeksie postępowania administracyjnego. Wniesienie podania o wznowienie postępowania i termin do jego wniesienia uregulowane zostały w art. 148 § 1 i 2 k.p.a. Zgodnie z tym artykułem podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu administracji publicznej, który wydał w sprawie decyzję w pierwszej instancji, w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia postępowania. Przy czym dochowanie tego terminu musi być przez stronę udowodnione. Wznowienie zaś postępowania w przypadku uchybienia powyższego terminu stanowi rażące naruszenie prawa, gdyż godzi w ogólną zasadę trwałości decyzji administracyjnych. Jeżeli strona żąda wznowienia postępowania z tej przyczyny, że bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu (art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a.), to termin do wniesienia podania o wznowienie postępowania biegnie od dnia, w którym dowiedziała się o decyzji. Nie ma przy tym znaczenia, w jaki sposób dowiedziała się ona o tej decyzji.
Organ ustalił, że E.Z. nie została doręczona decyzja PINB nr [...] z dnia [...] lipca 2006 roku kończąca postępowanie legalizacyjne. Z akt administracyjnych wynika jednakże, iż fakt wydania tej decyzji, zawarte w niej rozstrzygnięcie i uzasadnienie było znane poprzednikowi prawnemu wnioskującej co najmniej od dnia 21 sierpnia 2006 roku. Wnioskiem z tej daty zwrócił się on bowiem do WINB o stwierdzenie nieważności decyzji PINB nr [...]. Odpis decyzji nr [...] został E.Z. doręczony w trybie ustawy O dostępie do informacji publicznej w dniu 6 sierpnia 2011 roku.
Organ wskazał, że zgodnie z przepisem art. 148 § 2 k.p.a. termin do złożenia podania o wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. biegnie od dnia, w którym strona dowiedziała się o decyzji kończącej postępowanie, którego dotyczy wniosek o wznowienie. Odwołując się do wytycznych zawartych w powołanym wyroku organ stwierdził, iż co do zasady, w stosunku do następców prawnych (spadkobierców) pominiętej strony, termin o jakim mowa w art. 148 § 1 pkt 2 biegnie od powzięcia przez nich wiadomości o takiej decyzji Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy poprzednik prawny spadkobierców mając wiedzę o wydaniu decyzji w postępowaniu, w którym został pominięty nie skorzystał, w przysługującym mu czasie, liczonym stosownie do art. 148 § 2 k.p.a., z uprawnienia do wznowienia postępowania. Spadkobiercy pominiętej strony dziedziczą bowiem w takim przypadku, wraz z prawami majątkowymi do nieruchomości, także sytuację prawno-procesową pominiętej strony. Nie może im bowiem przysługiwać "więcej prawa" niżby posiadała sama pominięta strona, składając aktualnie wniosek o wznowienie. Wynika to również z faktu, iż interes prawny następców prawnych pominiętej strony nie ma charakteru samoistnego, własnego. Jest to interes "pochodny", a tym samym wiążący się z sytuacją w jakiej znajdował się poprzednik prawny (spadkodawca).
Zdaniem organu okoliczność, iż E.Z. nie skorzystał – w określonym przez przepis prawa czasie ani przez okres około 5 lat do chwili śmierci – z uprawnienia do wznowienia postępowania legalizacyjnego zakończonego decyzją PINB [...] (także z ewentualnym wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenie podania), decydując się na skorzystanie z innego trybu nadzwyczajnego do jej wyeliminowania z obrotu prawnego, nie może pozostawać obojętny dla oceny dochowania przez Skarżącą – następcę prawnego pominiętej strony terminu do złożenie wniosku o wznowienie na podstawie art. 154 § 1 pkt 4 k.p.a. Uznanie, iż w takiej sytuacji wnioskodawczyni, jako spadkobierczyni męża, termin do wznowienia postępowania, w którym on został pominięty, biegnie dopiero od powzięcia przez nią wiadomości o decyzji PINB nr [...], godzi w zasadę trwałości decyzji ostatecznych (art. 16 § 1 k.p.a.). Dopuszcza ona bowiem uchylanie albo zmianę takich decyzji stwierdzanie ich nieważności lub wznowienie postępowania tylko w przypadkach przewidzianych w Kodeksie postępowania administracyjnego i ustawach szczególnych, a tym samym i w terminach wyznaczonych dla wzruszania takich decyzji w trybach nadzwyczajnych. Dalszą konsekwencją takiego uznania byłaby konieczność przyjęcia, iż w analogicznej sytuacji, każdy kolejny spadkobierca mógłby wnosić o wznowienie postępowania, powołując się na fakt "dowiedzenia się przez siebie" o decyzji.
W związku z powyższym, zdaniem WINB, organ powiatowy prawidłowo uznał, że żądanie wznowienia postępowania w oparciu o przesłankę określoną w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. wniesione zostało z naruszeniem terminu jednego miesiąca, o którym mowa w art. 148 k.p.a.
Odnośnie zachowania terminu do złożenia wniosku o wznowienie postępowania w oparciu o przesłankę określoną w art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. organ stwierdził, że przepis ten przewiduje możliwość wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją, jeżeli decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione. Zdaniem organu stanowisko I.H.Z., że termin do złożenia wniosku o wznowienie postępowania w oparciu o w/w przesłankę nie należy liczyć od dnia 24 stycznia 2008 roku jest błędnie.
Organ w tym zakresie odwołał się do oceny prawnej wyrażonej w wyroku z dnia w spr. II SA/Go 966/12, że kwestia "terminowości" złożenia wniosku w odniesieniu do podania I.H.Z. o wznowienie, opartego o w/w przesłankę powinna być rozważona z uwzględnieniem, iż w tym przypadku termin ten liczony jest od dnia dowiedzenia się przez stronę o okoliczności stanowiącej podstawę wznowienia (art. 148 § 1 Kpa) tj. o uchyleniu decyzji PINB nr [...] z dnia [...] maja 2006 roku. Odnosząc się do treści zażalenia organ stwierdził, że z akt administracyjnych sprawy jednoznacznie wynika, iż o wycofaniu z obrotu prawnego decyzji nr [...] PINB z dnia [...] maja 2006 roku E.Z. posiadał wiedzę w dniu 24 stycznia 2008 roku, tj. w dacie pisma skierowanego do PINB.
W ocenie organu odwoławczego, Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego prawidłowo uznał, iż ocenę zachowania przez wnioskującą terminu złożenia wniosku o wznowienie postępowania, w oparciu o przesłankę określoną w art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. ,należało dokonać analogicznie jak omówioną wyżej przesłankę z art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. Tym samym organ I instancji prawidłowo uznał, że żądanie wznowienia postępowania w oparciu o przesłankę określoną w art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. również wniesione zostało z naruszeniem terminu jednego miesiąca, o którym mowa w art. 148 k.p.a.
Resumując, WINB stwierdził, że zaskarżone postanowienie nr [...] Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] kwietnia 2013 roku znak: [...] w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania administracyjnego odpowiada obowiązującym przepisom.
Na powyższe postanowienie I.Z. złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. domagając się uchylenia zaskarżonego postanowienia i poprzedzającego go postanowienia PINB nr [...]. Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła:
1) naruszenie art. 149 § 3 k.p.a. ze względu na brak podstawy do odmowy wznowienia postępowania w drodze postanowienia, gdyż z samego wniosku nie wynika, że wnioskodawca nie ma legitymacji procesowej oraz że termin wniesienia wniosku o wznowienie postępowania nie został zachowany.
2) naruszenie art. 10 § 1 k.p.a. ze względu na to, że odmawiając wznowienia postępowania organ uniemożliwił stronie czynny udział w postępowania i wypowiedzenie się co do zgłoszonych żądań.
3) naruszenie art. 148 § 1 k.p.a. ze względu na błędne ustalenie terminu, w którym strona dowiedziała się o okolicznościach stanowiących podstawę do wznowienia postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a.
4) naruszenie art. 153 p.p.s.a. z powodu nieprzeprowadzenia postępowania w zakresie zleconym przez WSA w wyroku z dnia 16 stycznia 2013 roku w sprawie II SA/Go 966/12 tj. zbadania terminowości złożenia wniosku o wznowienie postępowania z art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. z ustaleniem kiedy strona dowiedziała się o uchyleniu decyzji PINB nr [...] z dnia [...] maja 2006 roku.
W uzasadnieniu skargi podniosła nadto, że Sąd w wyroku wydanym w sprawie II SA/Go 966/12 nakazał organom zbadać terminowość złożonego wniosku przez skarżącą o wznowienie postępowania opartego na przesłance z art. 145 § 1 pkt 8 z uwzględnieniem, iż termin ten liczy się od dnia dowiedzenia się przez stronę o uchyleniu decyzji PINB z [...] maja 2006 roku nr [...], zaś w tym zakresie organy obu instancji nie dokonały żadnych ustaleń.
Strona skarżąca zarzuciła naruszenie art. 149 § 3 k.p.a. wobec braku podstaw do wydania postanowienia o odmowie wznowienia postępowania. Z samego wniosku skarżącej nie wynika, że nie ma ona legitymacji procesowej oraz, że termin do złożenia wniosku o wznowienie postępowania nie został zachowany. Zatem organ winien był wznowić postępowanie i dopiero w toku postępowania wznowieniowego ustalić legitymację procesową strony oraz przeprowadzenia badania kiedy strona dowiedziała się o uchyleniu decyzji PINB nr [...]. W ocenie skarżącej stanowisko organu II instancji, iż termin do złożenia wniosku o wznowienie postępowania należy dokonać analogicznie jak w przypadku badania przesłanki z art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. jest nieuprawniony.
Skarżąca wniosek o wznowienie postępowania złożyła jako następca prawny zmarłego E.Z.. Zmarły nie brał udziału przy wydaniu decyzji [...] PINB, jednakże po powzięciu wiadomości o wydaniu tej decyzji nie wszczął we właściwym terminie postępowania wznowieniowego. Dlatego też wnioskodawczym posiadając pochodny interes prawny nie mogła w oparciu o tą przesłankę wznowić postępowania.
Jeżeli chodzi zaś o przesłankę wznowieniową z art 145 § 1 pkt 8 k.p.a., to skarżąca posiada własny interes prawny w tym postępowaniu i w związku z powyższym organ miał obowiązek wykonać zalecenie Sądu z powyższego wyroku i przeprowadzić postępowanie celem ustalenia czy wniosek z tej przesłanki został złożony w terminie.
Strona skarżąca zarzuca również błędne przyjęcie, że termin do wniesienia wniosku o wznowienie postępowania należy liczyć od dnia 24 stycznia 2008 roku. Skarżąca oświadczyła, że informację o decyzji nr [...] powzięła w dniu 23 czerwca 2012 roku, od doręczenia jej pisma z dnia [...] czerwca 2012 roku przez PINB. Natomiast o tym, że ta decyzja została uchylona strona dowiedziała się w tym samym okresie, bowiem już [...] czerwca 2012 roku strona rozszerzyła przesłankę wznowienia postępowania z art. 145 § 1 pkt 8 tj. iż decyzja nr [...] została uchylona, a na tej podstawie zostało wydane pozwolenie na użytkowanie obiektu – decyzja nr [...].
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga okazała się niezasadna.
Kontrola sądu administracyjnego, zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) i art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 roku, poz. 270 ze zm.) – dalej nazywana jako p.p.s.a., polega na badaniu zgodności z prawem zaskarżonych aktów administracyjnych. Kontrola ta sprowadza się do zbadania, czy w toku rozpoznania sprawy organy administracji publicznej nie naruszyły prawa materialnego i procesowego w stopniu istotnie wpływającym na wynik sprawy. Ocena taka jest dokonywana według stanu i na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu. Na podstawie art. 134 § 1 p.p.s.a., w postępowaniu sądowoadministracyjnym obowiązuje zasada oficjalności. Zgodnie z jej treścią, sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami oraz powołaną podstawą prawną.
Kierując się wyżej wskazanym zakresem właściwości sądu administracyjnego, przyznane przez ustawodawcę kompetencje orzecznicze tego sądu mają charakter zasadniczo kasacyjny. Podkreśla się bowiem, że sąd administracyjny nie może zastępować organów administracji publicznej w procesie administrowania (R. Hauser, Konstytucyjny model polskiego sądownictwa administracyjnego, w: red. J. Stelmasiak, J. Niczyporuk, S. Fundowicz, Polski model sądownictwa administracyjnego, Lublin 2003 r., str. 145). Sąd dokonując kontroli zgodności z prawem zaskarżonej decyzji był zobowiązany w razie jego skasowania do sformułowania na podstawie art. 153 p.p.s.a. – oceny prawnej oraz wiążących wskazań co do dalszego postępowania w sprawie, które wiążą następnie zarówno Sąd, jak i organy administracji orzekające w sprawie.
Przedmiotem kontroli Sądu jest ocena legalności postanowienia Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] czerwca 2013 roku znak [...] utrzymujące w mocy postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] kwietnia 2013 nr [...] odmawiającego I.H.Z. wznowienia postępowania administracyjnego zakończonego ostateczną decyzją z dnia [...] lipca 2006 roku nr [...] wydaną przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Wskazane postanowienia wydane zostały w jednym z nadzwyczajnych trybów postępowania administracyjnego, jakim jest wznowienie postępowania.
Sąd dokonując kontroli zaskarżonej decyzji miał na uwadze, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. prawomocnym wyrokiem z dnia 16 stycznia 3013 roku, w spr. II SA/Go 966/12 uchylił decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] października 2012 roku nr [...] w przedmiocie odmowy uchylenia decyzji oraz poprzedzającą ją decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] sierpnia 2012 roku nr [...], II a nadto uchylił postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] lipca 2012 roku nr [...] w przedmiocie wznowienia postępowania.
Organy Nadzoru Budowlanego obydwu instancji, a także Sąd w sprawie kontrolującej ich postępowanie – zgodnie z dyspozycją zawartą w przepisie art. 153 p.p.s.a., pozostawały związane oceną prawną oraz wskazaniami co do dalszego postępowania, wyrażonymi w powyżej opisanym wyroku albowiem, zgodnie z powołanym przepisem, ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia.
Przez ocenę prawną należy rozumieć ocenę prawnej wartości sprawy. Ocena prawna może dotyczyć stanu faktycznego, wykładni przepisów prawa materialnego i procesowego, prawidłowości korzystania z uznania administracyjnego oraz kwestii zastosowania określonego przepisu prawa jako podstawy do wydania decyzji. Wskazania co do dalszego postępowania stanowią z reguły konsekwencję oceny prawnej. Dotyczą one sposobu działania w toku ponownego rozpoznania sprawy i mają na celu uniknięcie błędów już popełnionych i wskazanie kierunku, w którym winno zmierzać przyszłe postępowanie (J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2012 r., s. 397 uw. 1, 2; M. Jagielska, J. Jagielski, R. Stankiewicz, w: red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011 r., s. 544, Nb 1-3).
Przepis art. 153 p.p.s.a. ma charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że ani organ administracji publicznej, ani sąd, orzekając ponownie w tej samej sprawie, nie mogą nie uwzględnić oceny prawnej i wskazań wyrażonych wcześniej w orzeczeniu sądu, gdyż są nimi związane. Nieprzestrzeganie tego przepisu w istocie podważałoby obowiązującą w demokratycznym państwie prawnym zasadę sądowej kontroli nad aktami i czynnościami organów administracji i prowadziło do niespójności działania systemu władzy publicznej. Związanie oceną prawną wyrażoną w wyroku (uzasadnieniu orzeczenia) oraz wynikającymi z niej wskazaniami co do dalszego postępowania oznacza, że organ nie może formułować nowych ocen prawnych, sprzecznych z wyrażonym wcześniej poglądem, lecz obowiązany jest do podporządkowania się jemu w pełnym zakresie oraz konsekwentnego reagowania w razie stwierdzenia braku zastosowania się do wskazań w zakresie dalszego postępowania przed organem administracji publicznej (wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 lipca 2009 roku, w spr. II FSK 451/08, z dnia 23 września 2009 roku, w spr. I FSK 494/09, z dnia 13 lipca 2010 roku, w spr. I GSK 940/09, wyrok Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego we Wrocławiu z 14 stycznia 2010 roku, w spr. I SA/Wr 1591/09). Z tej racji, w przypadku wnoszenia kolejnych skarg, z powodu niewłaściwego wykonania zapadłego wyroku uwzględniającego skargę, sąd administracyjny jedynie weryfikuje sposób wywiązania się organów ze skierowanych do nich wskazań, natomiast nie wnika on w materię objętą zakresem wcześniejszych ocen (zobacz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 kwietnia 2010 roku, w spr. II FSK 2129/08).
W tym miejscu dodatkowo należy podkreślić, że art. 153 p.p.sa. pełni szczególną rolę w kontekście skuteczności oraz wykonalności orzeczeń sądów administracyjnych. Naruszenie przez organy administracji przepisu art. 153 p.p.s.a. pociąga za sobą niebezpieczeństwo ponownego zaskarżenia podjętej decyzji do sądu administracyjnego, unicestwienie bytu prawnego przedmiotowej decyzji oraz konieczność ponownego przeprowadzenia postępowania administracyjnego co do istoty sprawy. W ten sposób toczące się postępowanie administracyjne z nieuzasadnionych powodów ulega przedłużeniu. Dla uniknięcia takiego stanu przepis art. 153 p.p.s.a. określa taką relację między organem administracyjnym oraz sądem, która sprowadza się do związania organu oceną prawną i wskazaniami do dalszego postępowania, gdzie nie ma miejsca na polemikę organu z oceną prawną i wskazaniami do dalszego postępowania.
W świetle powyższego jest oczywistym, że na organach Nadzoru Budowlanego obydwu instancji, spoczywał absolutny obowiązek kierowania się wytycznymi zawartymi w wyroku Sądu wydanego w sprawie II SA/Go 966/12 .
Wznowienie postępowania administracyjnego jest instytucją procesową stwarzającą prawną możliwość ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy zakończonej decyzją ostateczną, jeżeli postępowanie, w którym ona zapadła dotknięte było kwalifikowaną wadliwością prawną wyliczoną wyczerpująco w art. 145 § 1 k.p.a. W instytucji wznowienia występują zasadniczo dwa elementy, materialny – to jest prawo strony do żądania ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej oraz element procesowy dotyczący weryfikacji prawidłowości postępowania.
Wznowienie postępowania stanowi odstępstwo od ustanowionej w art. 16 § 1 k.p.a. ogólnej zasady trwałości decyzji administracyjnej, która ma podstawowe znaczenie dla stabilizacji opartych na tej decyzji skutków prawnych. Formalna strona zasady ogólnej trwałości decyzji ostatecznej wyraża się w tym, że decyzje te obowiązują tak długo, dopóki nie zostaną uchylone lub zmienione przez nową decyzję opartą na odpowiednim przepisie prawnym. Przepis art. 16 § 1 k.p.a. przewiduje możliwość wzruszenia decyzji ostatecznej, ale jedynie w wyniku przeprowadzenia postępowania w trybie nadzwyczajnym, w tym w trybie wznowienia postępowania.
W pierwszej kolejności wskazać należy, że stosownie do art. 149 § 1 k.p.a. wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia, które stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania, co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy (§ 2). Oznacza to, że przed wydaniem postanowienia o wznowieniu postępowania organ administracji bada w pierwszej kolejności, czy wniosek o wznowienie postępowania jest oparty na enumeratywnie wymienionych w art. 145 § 1 oraz w art. 145a § 1 ustawowych przesłankach wznowienia, oraz czy został wniesiony z zachowaniem terminów wymienionych w m.in. w art. 148 k.p.a.
Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania składa się zatem z dwóch etapów. W pierwszym etapie rozstrzygnięciu podlega kwestia dopuszczalności "uruchomienia" trybu nadzwyczajnego. W tym etapie postępowania następuje jedynie ustalenie dopuszczalności tego nadzwyczajnego trybu postępowania oraz spełnienie wymagań formalnych. W tym stadium organ bada przeto spełnienie wymogów formalnych podania, stosując przepisy o podaniach i konsekwencjach braków oraz bada zachowanie terminu do złożenia żądania wszczęcia postępowania (w związku z art. 148 § 1 i 2 k.p.a.). Dokonane ustalenia w stadium wszczęcia postępowania są podstawą do wydania albo postanowienia o wszczęciu postępowania w sprawie wznowienia postępowania, które stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do podstaw wznowienia postępowania, a następnie w razie ustalenia wystąpienia jednej z podstaw, do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy rozstrzygniętej decyzją ostateczną (art. 149 § 2 k.p.a.) albo postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania.
Odmowa wznowienia postępowania, a zatem wydanie postanowienia na podstawie art. 149 § 3 k.p.a., może mieć miejsce w wypadku, gdy wznowienie postępowania jest niedopuszczalne z przyczyn podmiotowych, a to gdy z podaniem wystąpiła osoba nie będąca stroną postępowania zakończonego decyzją, co do której wznowienia postępowania żąda, jednakże inna jest sytuacja, gdy z wnioskiem o wznowienie postępowania występuje osoba na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a., a tak było w kontrolowanej sprawie. Zgodnie z tym przepisem w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu.
Zatem gdy w świetle twierdzeń wynikających już z samego wniosku o wznowienie wynika, że brak jest ustawowych podstaw do wznowienia, wniosek składa podmiot, który nie jest stroną albo termin do jego złożenia nie został zachowany, organ wydaje decyzję o odmowie wznowienia postępowania (art. 149 § 3 k.p.a.). W przeciwnym wypadku musi wznowić postępowanie i przeprowadzić je zarówno co do rzeczywistego istnienia przyczyn wznowienia jak i pozostałych kwestii dotyczących dopuszczalności wznowienia a także co do istoty sprawy (art. 149 § 2 k.p.a.).
Zgodnie z treścią art. 145 § 1 k.p.a. w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:
1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,
2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,
3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27,
4) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,
5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję,
6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,
7) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2),
8) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.
W kontrolowanej sprawie, we wniosku o wznowienie postępowania, skarżąca powołała m.in. art. 145 § 1 pkt 4 oraz 8 k.p.a. wskazując, iż w postępowaniu zakończonym decyzją dotyczącą pozwolenia na użytkowanie odbudowanego budynku niesłusznie pominięto E.Z., jako właścicieli sąsiednich gruntów. Z akt sprawy wynika także, iż wnioskodawczyni jest spadkobierczynią E.Z..
We wniosku o wznowienie postępowania skarżąca wywiodła przymiot strony z racji spadkobrania, wskazała jednocześnie na dochowanie terminu do złożenia wniosku o czym mowa w art. 148 § 1 k.p.a.
W prowadzonym postępowaniu, Sąd poddał kontroli postępowanie administracyjne oraz wydane w nim rozstrzygnięcia, po wcześniejszym ich uchyleniu, mocą prawomocnego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. z dnia 16 stycznia 2013 roku w spr. II SA/Go 966/12.
W wyroku tym Sąd stwierdził, iż wniosek I.Z. o wznowienie postępowania, w zakresie w jakim opiera się na twierdzeniu o posiadaniu "samoistnej" legitymacji do występowania w charakterze strony w postępowaniu zakończonym decyzją nr [...] i wznowieniowym, nie może być uznany za pochodzący od strony albowiem przymiot strony w postępowaniu zakończonym powyższą decyzją przysługiwał inwestorom i E.Z. jako właścicielowi nieruchomości sąsiedniej. Skarżąca wnioskująca o wznowienie postępowania administracyjnego, nie ma własnego, samoistnego tytułu prawnego do takiego żądania, jej przymiot strony w postępowaniu wznowieniowym może wynikać z tytułu następstwa prawnego po właścicielu nieruchomości sąsiedniej położonej w obszarze oddziaływania obiektu budowlanego, będącego przedmiotem postępowania legalizacyjnego. Skarżąca należy do kręgu spadkobierców zmarłego w dniu [...] września 2011 r. E.Z.. Spadek obejmuje prawa i obowiązki spadkodawcy mające charakter cywilnoprawny. Skoro E.Z., jako właściciel działki graniczącej z nieruchomością R. i H.P., powinien być stroną toczącego się za jego życia postępowania legalizacyjego, a bez własnej winy nie brał udziału w tym postępowaniu, to w ramach sukcesji, polegającej na wstąpieniu w ogół praw i obowiązków spadkodawcy, prawo do domagania się wznowienia postępowania przysługuje następcom prawnym (np. spadkobiercom). Łącznie z dziedziczeniem praw majątkowych mogą być dziedziczone także pewne sytuacje prawne. Spadkobiercy pominiętej strony postępowania, w kwestii uprawnienia do złożenia wniosku o wznowienie postępowania, dziedziczą "sytuację prawno-procesową" w jakiej znajdował się spadkodawca.
Sąd w omawianym wyroku, w zakresie obliczania terminu do złożenia wniosku o wznowienie postępowania, odwołał się do przepisu art. 148 § 2 k.p.a., w myśl którego termin do złożenia podania o wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. biegnie od dnia w którym strona dowiedziała się o decyzji kończącej postępowanie, którego dotyczy wniosek o wznowienie. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy poprzednik prawny spadkobierców mając wiedzę o wydaniu decyzji w postępowaniu, w którym został pominięty nie skorzystał, w przysługującym mu czasie, liczonym stosownie do art. 148 § 2 k.p.a., z uprawnienia do wznowienia postępowania. Sąd stwierdził, że spadkobiercy pominiętej strony dziedziczą bowiem w takim przypadku, wraz z prawami majątkowymi do nieruchomości, także sytuację prawno – procesową pominiętej strony. Nie może im bowiem przysługiwać "więcej prawa" niżby posiadała sama pominięta strona, składając aktualnie wniosek o wznowienie. Wynika to również z faktu, iż interes prawny następców prawnych pominiętej strony nie ma charakteru samoistnego, własnego. Jest to interes "pochodny", a tym samym wiążący się z sytuacją w jakiej znajdował się poprzednik prawny.
Sąd stwierdził, że skoro E.Z. nie skorzystał – w określonym przez przepis prawa czasie ani przez okres ok. 5 lat do chwili śmierci uznanie, iż w takiej sytuacji skarżącej, jako spadkobierczyni męża, termin do wznowienia postępowania, w którym on został pominięty, biegnie dopiero od powzięcia przez nią wiadomości o decyzji PINB nr [...], godzi w zasadę trwałości decyzji ostatecznych (art. 16 § 1 k.p.a.). Zasada taka opuszcza bowiem uchylanie albo zmianę takich decyzji stwierdzanie ich nieważności lub wznowienie postępowania tylko w przypadkach przewidzianych w Kodeksie postępowania administracyjnego i ustawach szczególnych, a tym samym i w terminach wyznaczonych dla wzruszania takich decyzji w trybach nadzwyczajnych. Dalszą konsekwencją takiego uznania byłaby konieczność przyjęcia, iż w analogicznej sytuacji, każdy kolejny spadkobierca mógłby wnosić o wznowienie postępowania, powołując się na fakt "dowiedzenia się przez siebie" o decyzji.
Nadto Sąd stwierdził, że kwestia "terminowości" złożenia wniosku o wznowienie, opartego o przesłankę z art. 145 § 1 pkt 8 kpa powinna być rozważona z uwzględnieniem, iż w tym przypadku termin ten liczony jest od dnia dowiedzenia się przez stronę o okoliczności stanowiącej podstawę wznowienia (art. 148 § 1 k.p.a.) tj. o uchyleniu decyzji PINB z dnia [...] maja 2006 r. nr [...].
Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego oraz Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego rozpoznając ponownie sprawę – a także Sąd w przedmiotowym postępowaniu – na podstawie art. 153 p.p.s.a. zostali związani oceną prawną oraz wskazaniami co do dalszego postępowania, wyrażonymi w powyżej opisanym wyroku. Należy podkreślić, że art. 153 p.p.s.a. pełni szczególną rolę w kontekście skuteczności oraz wykonalności orzeczeń sądów administracyjnych. Naruszenie tego przepisu przez organy administracji pociąga za sobą niebezpieczeństwo ponownego zaskarżenia podjętej decyzji do sądu administracyjnego, unicestwienie bytu prawnego przedmiotowej decyzji oraz konieczność ponownego przeprowadzenia postępowania administracyjnego co do istoty sprawy. W ten sposób toczące się postępowanie administracyjne z nieuzasadnionych powodów ulega przedłużeniu. Dlatego art. 153 p.p.s.a. określa taką relację między organem administracyjnym a sądem, która sprowadza się do związania organu oceną prawną i wskazaniami do dalszego postępowania, gdzie nie ma miejsca na polemikę organu z oceną prawną i wskazaniami do dalszego postępowania.
W świetle powyższego nie ulega wątpliwości, że Inspektorzy Nadzoru Budowlanego obydwu instancji wydając zaskarżone postanowienie, jak i poprzedzającą postanowienie wydane w I instancji, mieli obowiązek kierować się wytycznymi zawartymi w omawianym wyroku
W ocenie Sądu kontrolującego postępowanie administracyjne, prowadzone po wydaniu wyroku w spr. II SA/Go 966/12, organy obydwu instancji rozpatrzyły wniosek I.Z. o wznowienie postępowania, przyjmując ocenę prawną oraz wskazania zawarte w powyższym wyroku. O dopełnieniu obowiązku wynikającego z art. 153 p.p.s.a., świadczy przywołanie w treści zaskarżonego postanowienia tych wskazań i ocen .
Organ drugiej instancji, odwołując się do oceny prawnej wyrażonej w wyroku w spr. II SA/Go 966/13 stwierdził, że spadkobiercy pominiętej strony dziedziczą wraz z prawami majątkowymi do nieruchomości, także sytuację prawno-procesową pominiętej strony. Jednak nie może im przysługiwać "więcej prawa" niżby posiadała sama pominięta strona, składając aktualnie wniosek o wznowienie. Wynika to również z faktu, iż interes prawny następców prawnych pominiętej strony nie ma charakteru samoistnego, własnego. Jest to interes "pochodny", a tym samym wiążący się z sytuacją w jakiej znajdował się poprzednik prawny (spadkodawca).
Na tej podstawie organ odwoławczy ustalając, że fakt, iż skoro E.Z. nie skorzystał - w określonym przez przepis prawa czasie ani przez okres około 5 lat do chwili śmierci – z uprawnienia do wznowienia postępowania legalizacyjnego zakończonego decyzją PINB [...] (także z ewentualnym wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenie podania), decydując się na skorzystanie z innego trybu nadzwyczajnego do jej wyeliminowania z obrotu prawnego, nie może pozostawać obojętny dla oceny dochowania przez I.Z. – następcę prawnego pominiętej strony terminu do złożenie wniosku o wznowienie na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. Uznanie, iż w takiej sytuacji wnioskującej, jako spadkobierczyni męża, termin do wznowienia postępowania, w którym on został pominięty, biegnie dopiero od powzięcia przez nią wiadomości o decyzji PINB nr [...], godzi w zasadę trwałości decyzji ostatecznych (art. 16 § 1 k.p.a.). Dopuszcza ona bowiem uchylanie albo zmianę takich decyzji stwierdzanie ich nieważności lub wznowienie postępowania tylko w przypadkach przewidzianych w Kodeksie postępowania administracyjnego i ustawach szczególnych, a tym samym i w terminach wyznaczonych dla wzruszania takich decyzji w trybach nadzwyczajnych. Dalszą konsekwencją takiego uznania byłaby konieczność przyjęcia, iż w analogicznej sytuacji, każdy kolejny spadkobierca mógłby wnosić o wznowienie postępowania, powołując się na fakt "dowiedzenia się przez siebie" o decyzji. Pogląd powyższy odpowiada w istocie swojej ocenie prawnej zawartej w powoływanym wyroku.
Kierując się powyższym, organ odwoławczy stwierdził, że organ powiatowy prawidłowo uznał że , żądanie wznowienia postępowania w oparciu o przesłankę określoną w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. wniesione zostało z naruszeniem terminu jednego miesiąca, o którym mowa w art. 148 k.p.a.
Wniosek taki jest prawidłowy. Jak się okazuje z zawartości akt administracyjnych, E.Z. wnioskiem z dnia [...] sierpnia 2006 roku zwrócił się do Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego o stwierdzenie nieważności decyzji nr [...]. Wynika z tego oczywisty wniosek, że najpóźniej w tej dacie posiadał wiedzę o wydaniu decyzji, której dotyczy wniosek o wznowienie postępowania. Tak zatem termin jednego miesiąca, określony w art. 148 § 2 k.p.a., uprawniający do złożenia podania o wznowienie postępowania zakończonego tą decyzją, winien być liczony co najmniej od wskazanej wyżej daty. Obliczony w ten sposób termin upłynął z dniem 21 września 2006 roku. Kierując się oceną prawną zawartą w omawianym wyroku, organ odwoławczy zasadnie uznał, że wniosek I.Z. o wznowienie postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. jest spóźniony.
Organ odwoławczy, kierując się wskazaniami sądu wynikającymi z wyroku wydanego w sprawie II SA/Go 966/12 odniósł się do wniosku o wznowienie postępowania złożonego na podstawie art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. Organ przywołał ocenę prawną wyrażoną w tym wyroku, że kwestia terminowości złożenia wniosku) o wznowienie, opartego o taką przesłankę powinna być rozważona z uwzględnieniem, iż w tym przypadku termin ten liczony jest od dnia dowiedzenia się przez stronę o okoliczności stanowiącej podstawę wznowienia (art. 148 § 1 k.p.a.) zatem o uchyleniu decyzji PINB nr [...] z dnia [...] maja 2006 roku. Kierując się powyższym wskazaniem organ stwierdził, że o wycofaniu z obrotu prawnego decyzji nr [...] E.Z. posiadał wiedzę w dniu [...] stycznia 2008 roku.
Stanowisko organu odwoławczego w świetle powoływanego wyroku oraz zawartości akt administracyjnych jest zasadne. W aktach administracyjnych znajduje się pismo E.Z. sSkierowane w dniu [...] stycznia 2008 roku do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, które złożył, jak wynika już z pierwszego zdania pisma, w związku z uchyleniem decyzji nr [...] PINB z dnia [...] maja 2006 roku. Termin do złożenia wniosku o wznowienie postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a., zgodnie z ocena prawną omawianego wyroku upłynął zatem najpóźniej z dniem 24 stycznia 2008 roku. Tak przeto stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu, w omawianej kwestii, jest zasadne.
W istocie zarzuty skargi wywodzą się z własnej interpretacji przepisów prawa, odmiennej od wyrażonych w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. z dnia 16 stycznia 2013 roku w spr. II SA/Go 966/12. Zarzuty takie, w świetle związania zawartego w art. 153 p.p.s.a., nie zasługują na uwzględnienie. W szczególności wskazać należy, że w kontrolowanym postępowaniu podstawą odmowy wznowienia postępowania nie stał się brak legitymacji procesowej I.Z. lecz upływ terminu do złożenia wniosku w tym przedmiocie. Odnośnie rozpatrzenia wniosku o wznowienie w aspekcie przesłanki o jakiej mowa w art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. , jak wyżej powiedziano, sąd w omawianym wyroku zawarł wskazanie odnośnie sposobu obliczenia terminu dla złożenia takiego wniosku, przeto odmienny pogląd skarżącej nie może być rozważany.
Nietrafny okazał się zarzut naruszenia art. 10 k.p.a. poprzez uniemożliwienie stronie czynnego uczestniczenia w postępowaniu. Jak się okazuje strona miała możliwość uczestniczenia w postępowaniu administracyjnym czego dowodem jest wniesienie zażalenia na postanowienie organu pierwszej instancji. Uczestnictwo w drugiej fazie postępowania, zatem gdy rozpatrywane są merytoryczne kwestie, następuje dopiero po jego wznowieniu. Skoro organ odmówił wznowienia postępowania zatem strona nie mogła uczestniczyć w drugiej, merytorycznej fazie postępowania wznowieniowego. Zarzut naruszenia art. 10 k.p.a. nie został poparty wskazaniem jakiej czynności procesowej nie mogła dokonać na skutek naruszenia tego przepisu. Podniesiony zarzut ogranicza się do ogólnikowego twierdzenia o pozbawienia jej przez organ I instancji wpływu na wynik postępowania.
Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania Sąd, z powołaniem się na przepis art. 151 p.p.s.a., oddalił skargę.
