II SA/Go 752/13

Uzasadnienie

Wojewoda wniósł skargę na uchwałę Rady Gminy Nr VI11/42/11 z dnia 28 kwietnia 2011 r. w sprawie regulaminu korzystania z sal wiejskich na terenie Gminy (DZ. Urz. Woj. z 2011 r. Nr 65 poz. 1224). W skardze skarżący domagał się stwierdzenia nieważności § 3 ust. 2 uchwały, zarzucając temu przepisowi naruszenie art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 18 marca 1990 r. o samorządzie gminnym w związku z art. 144 Kodeksu cywilnego i art. 19 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (DZ.U. z 2005 r. Nr 31 poz. 266), a także art. 64 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W uzasadnieniu skargi Wojewoda wskazał, że stosownie do treści § 3 ust. 1 zaskarżonej uchwały, jeżeli w danym budynku oprócz Sali wiejskiej znajdują się lokale wykorzystywane do celów mieszkalnych, obowiązuje zachowanie ciszy nocnej od godz. 22.00 do godziny 6.00 dnia następnego. Dalej w zaskarżonym § 3 ust. 2 uchwały Rada postanowiła, że cisza nocna, o której mowa w ust. 1 nie obowiązuje w przypadku organizowania uroczystości okolicznościowych, takich jak wesela, rocznice ślubu, urodziny, imieniny lub o podobnym charakterze.

W myśl art. 144 Kodeksu cywilnego właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. W przypadku naruszenia prawa własności właściciel może dochodzić jego ochrony zgodnie z art. 222 i 223 Kodeksu cywilnego. Na mocy art. 19 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego, do ochrony praw lokatora stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności. Ograniczając ciszę nocną na niekorzyść najemców, czy też właścicieli lokali mieszkalnych położonych w tych samych budynkach, co sale wiejskie Rada wprowadziła możliwość ograniczenia prawa własności. Ograniczenie prawa własności, w myśl art. 64 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej może nastąpić tylko w drodze ustawy. Tym samym Rada wykroczyła poza upoważnienie ustawowe zawarte w art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym.

W odpowiedzi na skargę Rada Gminy wniosła o jej oddalenie. W ocenie

organu skarżący błędnie zinterpretował przepis art. 144 Kodeksu cywilnego. Organ

wskazał, że zarówno w judykaturze, jak i w piśmiennictwie przyjmuje się, że hałasy

są oddziaływaniami (imisjami) pośrednimi, a takie oddziaływania mogą mieścić się w granicach przeciętnej miary. Oceny przeciętnej miary należy dokonywać według dwóch kryteriów: społeczno - gospodarczego przeznaczenia obu nieruchomości oraz stosunków miejscowych. Organ zwrócił uwagę, że należy dokonać analizy społeczno - gospodarczego przeznaczenia obydwu nieruchomości, a nie jedynie tej która pełni funkcję mieszkaniową. Dalej Rada Gminy wskazała, że w wielu gminach wiejskich lokale zwane salami wiejskimi są wykorzystywane zarówno do organizacji posiedzeń organów sołectw, jak również w celu świętowania przez mieszkańców wsi różnych okoliczności, takich jak choćby te wymienione w zaskarżonym zapisie uchwały, a zatem - wesela, rocznice ślubu, urodziny, imieniny. Niemożność obchodzenia tego rodzaju uroczystości, zgodnie ze stosunkami miejscowymi, doprowadziłoby do naruszenia społeczno - gospodarczego przeznaczenia sali wiejskiej, a więc ograniczenia prawa własności nieruchomości, na której mieści się lokal stanowiący daną salę wiejską.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje.

Skarga nie była zasadna.

Przedmiotem badania Sądu w niniejszej sprawie była zgodność z prawem przepisu § 3 ust. 2 uchwały Rady Gminy Nr Vill/42/11 z dnia 28 kwietnia 2011 r. w sprawie regulaminu korzystania z sal wiejskich na terenie Gminy (DZ. Urz. Woj. z 2011 r. Nr 65 poz. 1224).

Należy przypomnieć, że § 3 ust 1 wskazanej wyżej uchwały stanowi, że jeżeli w danym budynku oprócz sali wiejskiej znajdują się lokale wykorzystywane do celów mieszkalnych, obowiązuje zachowanie ciszy nocnej od godz. 22.00 do godziny 6.00 dnia następnego. Natomiast w myśl § 3 ust. 2 cisza nocna, o której mowa w ust. 1 nie obowiązuje w przypadku organizowania uroczystości okolicznościowych, takich jak wesela, rocznice ślubu, urodziny, imieniny lub o podobnym charakterze.

W ocenie skarżącego przepis § 3 ust. 2 uchwały został podjęty z naruszeniem art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 18 marca 1990 r. o samorządzie gminnym w związku z art. 144 Kodeksu cywilnego i art. 19 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (DZ.U. z 2005 r. Nr 31 poz. 266), a także art. 64 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Stosownie do treści art. 40. ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie:

1) wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych,

2) organizacji urzędów i instytucji gminnych,

3) zasad zarządu mieniem gminy,

4) zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Zgodnie z treścią art. 41 ust. 1 ustawy akty prawa miejscowego ustanawia rada gminy w formie uchwały.

Nie budzi w sprawie wątpliwości kwestia, że sala wiejska jest obiektem gminnym. W ocenie skarżącego zakwestionowany przepis uchwały godzi w interes prawny mieszkańców lokali znajdujących się w budynkach, w których ustanowione są sale wiejskie, albowiem stawowi zagrożenie dla zachowania ciszy nocnej lokatorów. Uregulowanie powyższe, zdaniem skarżącego, narusza przepis art. 144 Kc, przy czym w myśl art. 19 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (DZ.U. z 2005 r. Nr 31 poz. 266) do ochrony praw lokatora do używania lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności. Stosownie do treści art. 144 Kc właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. A zatem istotne znaczenie dla ustalenia, czy uregulowanie zawarte w kwestionowanym przepisie narusza prawa lokatorów nieruchomości sąsiednich, ma określenia sposobu korzystania z danej nieruchomości. Po myśli art. 144 Kc, dopiero przekroczenie przeciętnej miary, wynikającej ze społeczno - gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków społecznych powoduje, że prawo własności doznaje uszczerbku.

Z przytoczonego powyższej przepisu art. 144 Kc wynika, że prawo własności nie jest prawem absolutnym. Prawo to doznaje ograniczenia w obszarze prawa sąsiedzkiego, a graniczenia takie wynikają z zakłóceń, czyli immisji pośrednich, które - co do zasady - są dozwolone. Zakłócenia nie powinny jednak przekraczać "miary przeciętnej" (art. 144 Kc), w przeciwnym wypadku będzie można mówić o tym, że własność została naruszona.

"Przeciętna miara" oddziaływań, o której mowa w art. 144 Kc, w konkretnej sprawie oceniana jest zwykle po wyjaśnieniu, jaki charakter ma nieruchomość, z której emitowana jest immisja, i nieruchomości sąsiednie immisją dotknięte (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 6 marca 2007 r. sygn. akt I ACa 48/07, Lex nr 298569). Właściciel powinien powstrzymać się od działań, które by zakłócały korzystanie nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę. Przeciętna miara zakłóceń oceniana jest natomiast przy uwzględnieniu społeczno - gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i miejscowych stosunków, według kryteriów obiektywnych.

W wyroku z dnia 10 lipca 2003 r. sygn. ICKN 497/01 (Lex nr 121698) Sąd Najwyższy stwierdził, że właściwe ustalenie miernika zgodności korzystania z nieruchomości zgodnie z jej społeczno - gospodarczym przeznaczeniem wymaga (także) ustalenia, czy konkretny, faktyczny sposób korzystania z niej jest zgodny z umową (gdy dotyczy użytkowania wieczystego), a także czy, wymaga on uzyskania przewidzianych przez przepisy decyzji i zezwoleń, i - w wypadku stwierdzenia, że takowe istnieją - ustalenia, czy zostały one spełnione. Bez takich ustaleń nie jest możliwa ocena miernika społeczno - gospodarczego przeznaczenia nieruchomości, a tym samym - nie jest możliwe prawidłowe zastosowanie art. 144 Kc. Dalej Sąd Najwyższy wskazał, że przy respektowaniu odrębnego charakteru mierników, akcentuje się jednak, że normy administracyjne stanowią pewien dodatkowy, uzupełniający element oceny stopniowania zakłóceń, i nie pozostają całkowicie bez znaczenia dla oceny, czy zakłócenia przekraczają przeciętną miarę, o której mowa w art. 144 Kc. Również w wyroku z dnia 8 stycznia 2009 r. sygn. ICNP 82/08 (Lex nr 508833) Sąd Najwyższy zaprezentował stanowisko, zgodnie z którym autonomiczny charakter określonej w art. 144 Kc miary dopuszczalnych zakłóceń z nieruchomości sąsiednich nie wyklucza uwzględnienia norm o charakterze administracyjnym przy ustalaniu kryteriów wyznaczających tę miarę. Kryteriami tymi są społeczno - gospodarcze przeznaczenie nieruchomości i stosunki miejscowe; oba te kryteria odnoszą się zarówno do nieruchomości wyjściowej, jak i nieruchomości dotkniętych immisjami. Sąd stwierdził, również że dysponowanie przez właściciela nieruchomości zezwoleniami organów administracyjnych na prowadzenie wykonywanej działalności, nie pozbawia właściciela nieruchomości sąsiedniej możliwości dochodzenia roszczenia negatoryjnego.

Powyżej zaprezentowane poglądy Sąd uwzględnił przy rozpatrywaniu niniejszej sprawy

A zatem, dla ustalenia czy doszło do naruszenia prawa własności (praw lokatora) w pierwszej kolejności należało ustalić społeczno - gospodarcze przeznaczenie danej nieruchomości, następnie rodzaj immisji związanych z wykonywaniem tegoż prawa do nieruchomości.

Wracając do zaskarżonej uchwały, trzeba zwrócić uwagę, że na mocy § 1 i § 2 Rada Gminy w miejscowościach wymienionych w § 1 "ustanowiła" sale wiejskie. Ze swej istoty sale wiejskie mają służyć organizowaniu okolicznościowych imprez, spotkań towarzyskich mieszkańców danych miejscowości, ale również spotkań mieszkańców w celu omówienia spraw lokalnych. Takie przeznaczenie sal wiejskich determinuje sposób w jaki będą one wykorzystywane. Wobec tak określonego przeznaczenia sal wiejskich, korzystanie z nich w godzinach obejmujących ciszę nocną należy uznać za zgodne z ich społeczno - gospodarczym przeznaczeniem. Przyjęte przez organ stanowiący Gminy w § 3 ust. 2 uregulowanie zagadnienia sposobu korzystania z sal wiejskich, w ocenie Sądu, nie narusza zatem przepisu art. 144 Kc, który jak wyżej wywiedziono, nakazuje uwzględniać przeznaczenie nieruchomości, i w tym kontekście - ustalać miarę imitowanych zakłóceń. W wyniku oddziaływania pośredniego, zakłócającego ponad przeciętną miarę korzystanie z nieruchomości sąsiednich, ich właściciele mogą żądać przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zaniechania dalszych naruszeń w drodze tzw. roszczenia negatoryjnego (art. 222 § 2 Kc).

Z motywów skargi wynika, że skarżący skoncentrował uwagę na prawach lokatorów lokali sąsiednich w stosunku do sal wiejskich, które to prawa, jak wyżej podniesiono, korzystają z ochrony prawnej. W przedstawionej argumentacji zabrakło odniesienia zaskarżonej regulacji do społeczno - gospodarczego przeznaczenia sal wiejskich, oraz do wypływającego z treści art. 144 Kc wniosku, że prawo własności nie ma charakteru absolutnego.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DZ.U. z 2002 r. Nr 153 poz. 1270), Sąd skargę oddalił.

-----------------------

Sygn. akt II SA/Go 752/13